201030Image0081

ZARYS CHEMII KOSMETYCZNE]

lora. Na przykład, w oleinianie sodowym reszta polarna jest silnie zhydratowana i zajmuje znaczną objętość (ryc. 210). W konsekwencji cząsteczki oleinianu sodu w środowisku wodnym wykazują tendencję do układania się grupą polarną na zewnątrz, a to sprzyja powstawaniu emulsji typu o/w. Jednocześnie powierzchnia kropelek zdyspergowanego oleju nasyca się ujemnie naładowanymi grupami jonizującego emulgatora (ryc. 210), co z kolei zapobiega zlewaniu się fazy olejowej.

Odwrotny typ emulsji (w/o) powstaje natomiast w przypadku mydeł o budowie soli kwasów tłuszczowych z metalami wielowartościowymi (ryc. 211).

Ryc. 211. Emulsja w/o utworzona z udziałem mydeł wapniowych, magnezowych lub cynkowych

Jak wynika z ryciny 211, część lipofilowa cząsteczki jest tutaj rozbudowana przestrzennie, co prowadzi do układania się łańcuchów węglowodorowych na obwodzie zdyspergo-wancj fazy wodnej i faworyzuje tworzenie emulsji typu w/o.

W emulsjach kosmetycznych szczególną rolę odgrywają emulgatory z grupy tenzydów niejonogennych. Niektóre z tych substancji zostały juź scharakteryzowane podczas omawiania detergentów kosmetycznych (rozdz. 7.1,4). W zależności od rodzaju wytwarzanej emulsji (o/w lub w/o) użyte emulgatory niejonogenne muszą mieć odpowiedni indeks HLB (rozdz. 7.1). Wartość indeksu HLB zawiera się zwykle w granicach 1-20 i stanowi proste wyrażenie równowagi hydrofilowo-lipofilowej tenzydu. Substancje emulgujące o indeksie HLB mniejszym niż 10 wykazują przewagę właściwości Iipofilowych i są stosowane do wytwarzania układów emulsyjnych typu w/o. Emulgatory o wartości HLB większej niż 10 mają natomiast zwiększone powinowactwo do fazy wodnej i wykazują właściwości emulgatora typu o/w. Tak więc lipofilowe, rozpuszczalne w olejach emulgatory niejonogenne umożliwiają otrzymanie emulsji typu w/o, podczas gdy emulgatory rozpuszczalne w wodzie są używane do wytwarzania emulsji typu o/w.

Eksperymentalne potwierdzenie typu utworzonej emulsji jest możliwe na wiele sposobów. Jeden z prostszych polega na zastosowaniu odpowiedniego barwnika. W przypadku emulsji typu o/w, gdzie fazę ciągłą stanowi woda, dodanie rozpuszczalnego w wodzie błękitu metylenowego spowoduje zabarwienie się całej emuLsji. Podobny wynik uzyska się w przypadku emulsji w/o i po zastosowaniu sudanu Ul jako barwnika rozpuszczalnego wolejach.

Liczba wykorzystywanych w kosmetyce substancji o właściwościach emulgujących jest znaczna, gdyż poszczególne emulgatory są często skuteczne tylko w odniesienu do określonej pary nie mieszających się faz płynnych.

Jak już wspomniano, właściwości emulgujące mają substancje powierzchniowo czynne zarówno z grupy związków pochodzenia naturalnego, jak i wytwarzanych syntetycznie.

7.3.1. Emulgatory pochodzenia naturalnego

Do naturalnych emulgatorów kosmetycznych należą niektóre steroidy, tłuszcze owczej wełny, wosk pszczeli i lecytyny.

Sferofdy

Steroidy, których podstawę budowy stanowi czieropiciścieniowy układ cyklopentanope-rhydrofenantrenu, są bogato reprezentowane zarówno w świerie roślinnym, jak i zwierzęcym. Spośród nich emulgatorami kosmetycznymi są sole kwasu cholowego oraz sterole.

Budowę kwasu cholowego (Colalin), czyli kwasu 3,7,12-trihydroksycbolanowego, należącego do kwasów żółciowych, obrazuje wzór zmieszczony na rycinie 212.

W żółci ssaków kwas cholowy występuje w formie związanej pęptydówo z glicyną (ryc. 212, R=HNCH₂COOH) lub tauryną (ryc. 212, R=HNGĘGH$ŚÓ0< Sam kwas cholowy praktycznie nie rozpuszcza się w wodzie (0,28 g w II), ale jest rozpuszczalny w alkoholu i może występować w składzie preparatów kosmetycznych mających formę roztworów alkoholowo-wodnych, przeznaczonych do pielęgnacji włosów oraz twarzy.

Rozdział 7 149