3tom327

10. TECHNIKA ŚWIETLNA 656

Oświetlenie przeważnie pośrednie (klasa IV) jest to oświetlenie za pomocą opraw, przy których

10% s: <PJ<P 40%

Oświetlenie pośrednie (klasa V) jest to oświetlenie za pomocą opraw, przy których

0% sg <PJ<P s: 10%

Zastosowanie opraw o określonym podziale strumienia świetlnego w pólprzestrzenic dolną i górną przesądza w znacznym stopniu o charakterze oświetlenia, a tym samym o istotnych cechach oświetlenia (tabl. 10.26).

Tablica 10.26. Podstawowe cechy oświetlenia związane z klasami oświetlenia

Klasy oświetlenia	Cechy oświetlenia
Klasa I Oświetlenie bezpośrednie	rozkład luminancji we wnętrzu zależy od rodzaju opraw i ich rozmieszczenia; najsilniej jest oświetlona płaszczyzna robocza; na ogół półcienie, ostre (przy opraw-ach punktowych) lub niewyraźne (przy oprawach liniowych i powierzchniowych); stosunkowo dobre oddawanie kształtów obiektów; duże prawdopodobieństwo olśnienia (niewskazane zbyt niskie zawieszanie opraw); mały wpływ wartości współczynników odbicia sufitu i ścian, zabrudzenia i zakurzenia sufitu i ścian na stan oświetlenia; duża sprawność oświetlenia
Klasa V Oświetlenie pośrednie	rozkład luminancji w dolnej części wnętrza jest równomierny i nie zależy od rodzaju opraw i ich rozmieszczenia; sufit i górne pasy ścian są oświetlone najsilniej; oświetlenie na ogół praktycznie bez cieni; miękkie zarysowanie przedmiotów, bez ujawniania szczegółów kształtów, także bez wyraźnego ujawniania kształtu bryłowego przedmiotu; duży wpływ wartości współczynników odbicia sufitu i ścian na stan oświetlenia; duża zależność oświetlenia od zabrudzenia sufitu i ścian; brak zagrożenia olśnieniem; mała sprawność oświetlenia; realizacja średnich poziomów natężenia oświetlenia
Uwaga: Oświetlenie mieszane (kl. III) ma cechy pośrednie klas I i V. Oświetlenie przeważnie bezpośrednie (kl. II) ma cechy pośrednie klas I i III. Oświetlenie przeważnie pośrednie (kl. IV) ma cechy pośrednie klas III i V.

10.5.3.4. Odmiana oświetlenia elektrycznego stanowiąca uzupełnienie oświetlenia naturalnego (dziennego)

Stale, uzupełniające oświetlenie sztuczne wnętrz (PSALI). Jest to elektryczne oświetlenie stosowane wg specjalnych zasad w porze dziennej, gdy samo oświetlenie dzienne (naturalne) jest niewłaściwe. Przyjmuje się, że światło naturalne i łącznie z nim stosowane światło sztuczne powinny być zintegrowane w sposób zapewniający zachowanie charakteru oświetlenia dziennego, przy wytworzeniu podstawowej składowej natężenia oświetlenia światłem sztucznym. Zakłada się przy tym konieczność zapewnienia odpowiedniego poziomu natężenia oświetlenia zarówno na płaszczyźnie roboczej (poziomej), jak i na ścianach oraz suficie. Zasady PSALI dotyczą przede wszystkim poziomu natężenia oświetlenia (określanego ryczałtowo, co najmniej na poziomie 300 — 500 lx), barwy postrzeganej światła (zbliżonej do typowej barwy światła dziennego), oddawania barw (dla uniknięcia istotnych różnic w wyglądzie przy świetle sztucznym i naturalnym) oraz rozsyłu opraw i ich rozmieszczenia (z uwagi na wspomnianą integrację świateł i doświetlenie odpowiednich stref we wnętrzu).

Ostatnio często odchodzi się od klasycznych zasad integracji światła dziennego i elektrycznego, przy położeniu nacisku na ograniczanie zużycia energii elektrycznej. Typowym postępowaniem jest ograniczanie udziału oświetlenia elektrycznego w miarę zwiększania się udziału oświetlenia dziennego, przy łącznym stosowaniu światła dziennego i elektrycznego. Jest to odmiana PSALI stosowana przy tzw. oświetleniu wydajnym energetycznie. Realizacja takiej odmiany PSALI jest związana ze stosowaniem układów automatycznej regulacji oświetlenia. Stosowane są tzw. „inteligentne” ukiady sterowania, związane z regulacją poszczególnych opraw oświetleniowych lub ich grup.

10.5.4. Oświetlenie normalne, ogólne 10.5.4.1. Podstawowe obliczenia i oszacowania oświetleniowe

Wskaźnik pomieszczenia w charakteryzuje pomieszczenie o regularnym kształcie (kwadratu, prostokąta) i symetryczne w stosunku do płaszczyzny roboczej umieszczenie w nim jednej oprawy. Oblicza się go ze wzoru

(10.10)

ab

HJa+b)

gdzie: a — szerokość pomieszczenia; b — długość pomieszczenia; H,„ — wysokość umieszczenia oprawy nad płaszczyzną roboczą.

Wskaźnik wykorzystania ww charakteryzuje wykorzystanie strumienia świetlnego półprzestrzennego dolnego wszystkich opraw do bezpośredniego oświetlenia płaszczyzny roboczej. Określony jest wzorem

ww- = —22-    (10.11)

t?vop

przy czym jest strumieniem świetlnym bezpośrednio padającym na płaszczyznę roboczą, pochodzącym do półprzestrzennego dolnego strumienia świetlnego wszystkich opraw <P_vop.

Jeśli odstęp s między oprawami jest stały oraz odstęp s„ skrajnych opraw od najbliższych ścian jest również stały i wynosi połowę odstępu między oprawami (s„ = s/2), to

wtv = (a₁+a₂.Nl) + (b, + 6₂.Nl)s/H_m    (10.12)

gdzie: .NI = Nl/100, przy czym NI jest pierwszym wskaźnikiem kodu strumieniowego oprawy; s/H_a — stosunek odstępu s do wysokości H_m umieszczenia opraw nad płaszczyzną roboczą; a_lt a₂, b_It b₂ — współczynniki obliczeniowe podane tabelarycznie (tabl. 10.27).

Wartość wskaźnika s/H„ wynika z występującego lub przewidywanego rozmieszczenia opraw. Przy braku danych na temat rozmieszczenia opraw można założyć — przy wstępnym obliczaniu ww — iż s/H_m = 1.

Przy niespełnieniu warunku s = const należy uśrednić odstępy między oprawami. Wtedy należy stosować s„JH_m.

Przy niespełnieniu warunku s„ = const należy uśrednić odstępy skrajnych opraw.

Przy niespełnieniu warunku s₀ = s/2 (także w odniesieniu do średnich wartości tychże odstępów) należy dodatkowo uwzględnić współczynnik korekcyjny c (tabl. 10.28). Wtedy

ww_sk = ww x c    (10.13)

W przypadku pojedynczej oprawy należy przyjąć, iż s/H„ = 2 w (gdzie w — wskaźnik pomieszczenia).

W przypadku linii świetlnych zamiast s/H_m należy stosować sJH_m, przy czym s_t. jest określone w zależności od odstępu s'₀ skrajnej linii świetlnej od najbliższej ściany równoległej do tejże linii, a także w zależności od odstępu s' między liniami. Jeśli s'₀/s < 0,5, to s_e = 0,7 5 s', natomiast gdy s'„/s 3* 0,5, to s, = s .

42 Poradnik inżyniera elekiryka tom 3