ksi C4 85 C5 BCka 20046

JULIAN TUWIM

i in\i wisoi.ł wiirszyki dla d/ii:ci

iLUSTHOWAt *MN 'MARCW •SZANCEK

Msmssimmac

31, i Tuwim; Ijikomctywa. NK 1958. Ilutlr J M. S/ancei

skini oryginalny lyp liryki dziecięcej, dostosowany do potrzeb psychicznych najmłodszych odbiorców. Poeta, posługując się żartem intelektualnym, ułów-n.j zabawą, nonsensem, /różnicowanym rytmem i całym ogromnym bogact-wcm innych nowoczesnych środków poetyckich, starał się wyzwolić żywe w reakcjach dzieci poczucie łtumoru i wrażliwość na piękno poetyckiego słowa.

Dowodzą tego międ/y innymi wiersze zamieszczone w tomiku Cuda i dziwy. Spośród siedmiu krótkich tekstów poetyckich, które weszły w skład zbioru, na szczególni) uwagę zasługuj;): wiersz tytułowy Cuda i dziwy oraz utwory. Słówka i slu/ka i Ptak. Wiersz, pierwszy prezentuje wizję świata „nn opak" w poetyce Inntnstyczno-nbsurdalncj, która dominuje w wierszach J. Brzechwy. Świat dziwów, cudów i cudactw. świat nonsensu, bliski dziecięcemu pojmowaniu rzeczywistości, bawi i rozwija dziecięcą wyobraźnię, uczy dostrzegać złożoność zjawisk w najbliższym otoczeniu dziecka, nakłada się niejako na jego fantastyczne wizje, dlatego mimo swej absurdalności jest dlaó komunikatywny, zaspokaja potrzeby psychiczne dzieci. Zchamktc-ł'ofi}n xatyr)*:fw I itouikowa

79

rystycznym «Ha poetyki Tuwima komizmem, ze słowną zabawą zetkniemy się w wierszu Stówka tslujka, zai /. typowo lirycznym spojrzeniem nn świat w wierszu Ptak.    4

Atrakcyjna 1 utrzymana w konwencji żartobliwohumorystyezncj jest wierszowana opowie W epicka o Panu Maluśkiewiczu i wielorybie. Wykorzystał w niej autor źródła tradycji literackiej. Wyposażony w przymioty komiczne bohater utworu, który    jak Tuwim powiada

(..........) był tyci,

Tyciulki jak ziarnko kawy,

A oprócz tego podróżnik.

A oprócz tego ciekawy

przypomina Tomcia Palucha z francuskiej baśni ludowej, zapisanej przez Pcrraulta. Przygody Maluśkiewicza podczas podróży morskiej, którą podjął z myślą o spotkaniu z. wielorybem, wylądowanie na bezludnej wyspie wszystko to przywodzi na pamięć znane motywy ( Robinsona Kruzoc I). Defoe oraz. z powieści J. Vcrne'a. Fantastyka splata się tu z humorem, z groteskową wizją świata, która bawi i oddziałuje nn dziecięcą wyobraźnię.

kv poezji dziecięcej Tuwima pojawiają się także akcenty dydaktyczne. W wicntzoch o tym charakterze nie będzie jednak poeta moralistą, lecz satyrykiem, który z wadami i złymi skłonnościami dzieci próbuje walczyć żartem i łagodną ironią. Z taką postawą pisarza zetkniemy się między innymi w wierszu O Grzesiu kłamczuchu i Jcro cioci. W dowcipnej rozmowie zapominalskiego Grzesiu z dobroduszną ciocią Tuwim Ikv zjsdliwości ośmieszy kłamstwo:

Wrzuciłeś Grzesiu, list do skrzynki, jak prosiłam?

Ust, pioszę cioci? I.ist? Wr/ocilcm.ciouu mila!

Nic kłamiesz, Grzesiu? lepiej przyznaj się,kochanie!

Jak ciocię kocham, pros/e cioci, że me kłamię.

I    I

No, słowo daję! I pamiętam szczegółowo.

Ust byl do wuja Leona,

A skrzynka była czerwona,

II

Ciocia głową pokiwała.

Otworzyła szeroko oczy ze zdumienia:

Oj, Grzesiu, Grzesiu!

PrzccieZ. ja ci wcale nic dałam

/adnego listu do wrzucenia!...