Polska Poezja XV w1

T

54

315

320

325

330

POLSKA POEZJA ŚWIECKA XV WIEKU

Bowiem przeciw śmirtelnej sz[k]odzie Nie najdzie ziela na ogrodzie.

Darmo pożywasz lubieszczka,

Już ci zgotowana deszczka;

Nie pomoże kurzenie piołyna,

Gdy przydzie moja godzina;

Nie pomogą i szełwije —

Wszytko śmirć przez [ł]ugu s[my]je. Jać nie dbam o żadne ziele,

A wżdy już lat przeszło wiele,

Gdy pożywam swego państwa,

A nie dbam o żadne lekarstwa;

Swe poczwy nad ludźmi stroję,

A wżdy w jenej mierze stoję.

Morzę¹ sędzię i I podsędki.

Zadam jim wielikie smętki.

Gdy swą rodzinę sądzą,

w. 315 szkoda — niebezpieczeństwo.

w. 316 najdzie {naje) — znajdzie; ziela — rośliny leczniczej; na ogrodzie — w ogrodzie.

w. 317 darmo — daremnie, na próżno; pożywać — spożywać, zażywać; lubieszczek — lubczyk {Levisticum officinale), ziele lekarskie, w. 318 deszczka — deska, tu: trumna.

w. 319 kurzenie — okadzanie dymem; piolyn — piołun {Artemisia absinthium), aromatyczna bylina.

w. 321 szełwije (l.p. szelwija) — szałwie (Salvia), roślina używana w lecznictwie.

w. 322 przez — bez; [l]ug — środek bielący do mycia lub prania; smyć przez ługu — przysłowie: sprawić ból, przykrość, tu: zabić bez ceregieli, gwałtownie; w rkps.: przesz bug\ sznye.

w. 325 państwo — tu: panowanie, władza; pożywam państwa

—    korzystam z władzy.

w. 327 poczwy strojić — wyprawiać figle.

w. 328 wżdy — tu: zawsze; w jenej — w jednej; wjenej mierze stoję

—    jestem taka sama.

w. 329 podsędki — podsędków, urzędników w sądach ziemskich, w. 330 zadać smętki — spowodować strapienia.

Często na skazaniu błądzą —

Ale gdy przydzie Sąd Boży,

Sędzia w miech piszczeli włoży: ") ³³⁵ Już nie pojedzie na roki,

Czyniąc niesprawie otwłoki,

Co przewracał sądy wierne,

Bierząc winy nieumiernie,

Bierząc od złostnikow dary,

³⁴⁰ Sprawiając jich niewiery —

To wszytko będzie wzjawiono I ciężko pomszczono.

MAJISTER

dicit

Proszę ciebie, słuchaj tego,

A niechaj mówienia swego.

³⁴⁵ Twoja kosa wszytki siecze,

w. 332 na skazaniu błądzą — wydają niezgodny z prawem wyrok, w. 333 Sąd Boży — sąd po śmierci, sąd jednostkowy nad każdym człowiekiem.

w. 334 miech — sakwa, wór; piszczel (B. l.m. piszczeli) — piszczałka, instrument dęty; w miech piszczeli włożyć — przysłowie: spuścić z tonu, stracić pewność siebie (muzyk, gdy kończył grę na dudach, wypuszczał z miecha powietrze i owijał miechem piszczele), w. 335 roki — posiedzenia sądu.

w. 336 niesprawie — bezprawnie; ołwloka — odroczenie, przeniesienie terminu.

w. 337 co — że; przewracał — fałszował, naruszał, w rkps.: przewradzal; wierny — rzetelny, prawdziwy.

w. 338 bierząc — biorąc; wina — kara pieniężna, grzywna; nieumiernie — bez miary, zbyt wiele.

w. 339 zlostnik — złoczyńca, niegodziwiec, w. 340 sprawiać — usprawiedliwiać, uniewinniać; niewiera — kłamstwo, zdrada, występek.

w. 341 będzie wzjawiono — zostanie wyjawione, w. 344 niechaj — zaniechaj, zaprzestań.