Polska Poezja XV w1

f

56

POLSKA POEZJA ŚWIECKA XV WIEKU

Tako szlachtę, jako kmiecie;

Dawisz wszytki prze lutości,

Nie czyniąc żadnej miłości.

Chciałbych otmowić z tobą:

³⁵⁰ Mog[ł]-li bych się skryć przed tobą,

Gdybych się w ziemi chował Albo twardo zamurował?

Zali bych uszedł twej mocy,

Gdybych strzegł we dnie i w nocy?

³⁵⁵ Temu bych uczynił wróżą I postawił dobrą strożą.

MORS

dicit

Chcesz-li tego skosztować,

Dam ci się w żelezie skować

w. 346 kmiecie — kmieciów, chłopów, w. 347 dawić — dławić, dusić; prze lutości — bez litości, w. 348 miłość — tu: miłosierdzie, łaska; nie czyniąc miłości — nie okazując łaski.

w. 349 otmowić — omówić coś z kimś, ustalić coś. w. 350 mog[ł]-li bych — czy mógłbym, w. 352 twardo — mocno, w. 353 zali — czy. w. 354 strzec — czuwać.

w. 355 temu — dlatego, po to; wróża — wróżba, przepowiednia, w rkps.: wrosza, może jest to pomyłka zamiast „wiesza” („wieżą”), co ze względu na treść byłoby bardziej logiczne, w. 356 strożą (M. l.p. stróża) — straż, wartę, w. 357 skosztować — spróbować, doświadczyć, w. 357—359 Nawiązanie do kaznodziejskiego exemplum, ilustrującego tezę, że śmierci nie można uniknąć. Z późniejszych zapisów znana jest historia o młodzieńcu, któremu przepowiedziano śmierć od pioruna, przed czym rodzice próbowali go ukryć w żelaznej piwnicy (por. J. Krzyżanowski, Z marginaliów średniowiecznych, „Pamiętnik Literacki”, R. XXXII, 1935, s. 420).

w. 358 w żelezie — w żelazie; skować —'zakuć.

I też w ziemi zakopać —

³⁶⁰ Ale cię pewno potrzepię,

Jed[no] sobie kosę sklepię.

Uwijaj się, jako umiesz,

Aza mej mocy ujdziesz.

Jużem ci naostrzyła kosę,

³⁶⁵ A darmo jej nie podnoszę,

Ciebie ją podgolić muszę.

MAJISTER

dicit

Miła Śmierci, nie mow mi tego, Zbawisz mię żywota mego;

Już ci nie wiem, coć mi się złego stało: ³⁷⁰ Głowa mi się wkoło toczy,

S niej chcą wypaść oczy.

MORS

dicit

Czemu się tak wiele przeciwiasz, Mirziączki se mną nabywasz!

Nikt się przede mną nie skryje,

³⁷⁵ Wszytkiem żywem utnę szyje:

w. 362 uwijać się — starać się. w. 363 aza — czy.

w. 366 ją — nią; podgolić — tu: poderżnąć gardło, zabić, w. 367 W rkps.: szmyerczsky.

w. 370 głowa mi się wkoło toczy — może chodzi o zawroty głowy, w. 371 s niej chcą wypaść oczy oczy wychodzą na wierzch (z przerażenia).

w. 372 przeciwiać się — spierać się, przeciwstawiać się. w. 373 mirziączki z kimś nabywać — wejść z kimś w zwadę, w. 375 wszytkiem żywem — wszystkim żywym, wszystkim istotom żyjącym.