42061 Polska Poezja XV w1

68 POLSKA POEZJA ŚWIECKA XV WIEKU

utwór ma formę dialogu. Na końcu dodana została pieśń [Dusza z ciała wyleciała].

Tekst płocki po raz pierwszy wydał W. Nehring (Altpolnische Sprachdenkmaler, Berlin 1886, s. 293—295), korzystając z niedokładnej kopii sporządzonej przez Wojciecha Kętrzyńskiego. Edycję poprawną przygotował Jan Rozwadowski w Materiałach i Pracach Komisji Językowej AU w Krakowie, t. I, 1904 (,,De morte prologus” i ,,Zale konającego”, s. 196—200). Jest ona, wraz z wydaniem S. Vrtela-Wierczyriskiego( Wybór tekstów staropolskich, wyd. 5, 1977), podstawą niniejszej transkrypcji.

Pierwszym - wydawcą przekazu wrocławskiego był również W. Nehring (Beitrdge zum Studium altpolnischer Sprachdenkmaler, Archiv fur Slavische Philologie, t. XV, 1893, s. 542—544), który i tym razem nie ustrzegł się licznych błędów. Rekonstrukcję przypuszczalnego tekstu pierwotnego ogłosił A. Bruckner w artykule Drobne zabytki języka polskiego XV w., Rozprawy AU, Wydz. Filol., t. XXV, 1897, s. 245—248. Poprawną transliterację utworu oraz jego fotokopię dał wreszcie Jerzy Woronczak, op. cii., która jest podstawą obecnego wydania.

Ostatnie wydania: 1) Przekaz płocki: Średniowieczna poezja polska świecka, wyd. 3, 1952 (transkryp.); Najdawniejsze zabytki języka polskiego, wyd. 5, 1975; S. Vrtel-Wierczyński, Wybór tekstów staropolskich, wyd. 5, 1977 (translit.); W. Wydra, W. R. Rzepka, Chrestomatia staropolska, wyd. 2,    1995 (translit., transkryp.);

A. Jelicz, Toć jest dziwne a nowe, 1987; 2) Przekaz wrocławski: J. Lewański (oprać.), Dramaty staropolskie. Antologia, t. I, Warszawa 1959 (transkryp.); W. W y d r a, W. R. Rzepka, Chrestomatia staropolska, wyd. 2, 1995 (translit., transkryp.); A. Jelicz, Toć jest dziwne a nowe, 1987.

A. Przekaz płocki:

A

Ach! Moj smętku, ma żałości! Nie mogę się dowiedzieci.

SKARGA UMIERAJĄCEGO A. Przekaz płocki;

w. 1 smętek — strapienie, rozterka.

Gdzie mam pirwy nocleg mięci, Gdy dusza s ciała wyleci.

B

⁵ Byłżem s młodości w roskoszy,

Nie usłałem swojej duszy,

Już stękam, już mi umrzeci,

Dusza nie wie, gdzie się dzieci.

C

Com miał jimienia na dworze,

¹⁰ Com miał w skrzyni i w komorze, To mi wszytko opuścici,

Na wieki się nie wrocici.

w. 2—4 Oczywiście rozterka nie wynika z braku wiedzy, czego w ogóle można się spodziewać po śmierci, lecz z niepewności, czy dusza umierającego zasłużyła na zbawienie w raju, czy też czeka ją potępienie w czeluściach piekła.

w. 2 dowiedzieci się — dowiedzieć się. w. 3 pirwy — pierwszy; mięci — mieć.

w. 5 byłżem — byłem (czechizm: był sem); być w roskoszy — oddawać się przyjemnościom; s młodości — w młodości, w. 6 usłać duszy — tu przenośnie: zadbać o duszę, w. 8 się dzieci — podziać się.

w. 9 jimienie — mienie, majątek; na dworze — w posiadłości, w. 9—12 Żal z powodu opuszczanego majątku —jedna z pokus, jakiej doznaje człowiek umierający, ukazywany w XV-wiecznych traktatach o „sztuce umierania” (Ars moriendi). w. 10 komora — skład, spiżarnia.

w. 12 na wieki — wiecznie, tu: nigdy; wrocici się — wrócić się.