BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (119)

226

Zobowiązania I rezerwy na znbm\ią;_a„_ltl

wypadku, to zgodnie z art. 10 ust. 3 UoR należy stosować krajowe standardy ra-chunkowości, a wypadku ich braku - Międzynarodowe Standardy Rachunkowo, ści. W związku z tym. że krajowy standard rachunkowości z tego zakresu jeszcze nie powstał, do scharakteryzowania tej pozycji bilansowej należy wykorzystać MSR nr 19 - „Świadczenia pracownicze”.

Rezerwy na świadczenia emerytalne i podobne obejmują przyszłe zobowiążą, nia jednostki w stosunku do zatrudnionych pracowników, wynikające z układów zbiorowych pracy, umów o pracę, regulaminów wynagradzania itp. Dotyczą one w szczególności:

•    odpraw emerytalnych,

•    odpraw rentowych,

•    nagród jubileuszowych,

•    wynagrodzeń za niewykorzystane urlopy wypoczynkowe,

i premii.

Pracownikowi spełniającemu warunki do emerytury lub renty inwalidzkiej, którego stosunek pracy ustał, w związku z przejściem na emeryturę lub rentę, przysługuje określona odprawa pieniężna. Również na podstawie układów zbiorowych pracy pracownikowi może przysługiwać nagroda jubileuszowa po przepracowaniu określonej liczby lat pracy.

W dotychczasowej praktyce gospodarczej w naszym kraju świadczenia emerytalne i podobne były realizowane według zasady kasowej, to znaczy obciążały one koszty jednostki w momencie wypłacania świadczeń. Dlatego jednostki nie tworzyły rezerw w tym zakresie. Jednak zgodnie z zasadą memoriałową, w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami, dotyczące danego roku obrotowego niezależnie od terminu ich zapłaty (Art. 6 UoR). W świetle MSR nr 19 - „Świadczenia pracownicze”. zobowiązania z tytułu tych świadczeń muszą być wykazywane w bilansie w okresie, w którym pracownik wykonał pracę w zamian za te świadczenia.

Zakres świadczeń pracowniczych wynikających z MSR nr 19 obejmuje:

Zakres świadczeń pracowniczych ujętych w MSR nr 19

•    krótkoterminowe świadczenia pracownicze, takie jak wynagrodzenia i składki na ubezpieczenia społeczne, płatne urlopy wypoczynkowe, wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, wypłaty i premie z zysku, podlegające wypłacie w ciągu dwunastu miesięcy od dnia bilansowego⁶,

•    świadczenia po okresie zatrudnienia, jak emerytury, świadczenia emerytalne, ubezpieczenie na życie po okresie zatrudnienia, opieka medyczna po okresie zatrudnienia,

^b Krótkoterminowe świadczenia pracownicze, to świadczenia inne niż wynikające z rozwiązania stosunku pracy i świadczenia kapitałowe, które są w całości należne w ciągu dwunastu miesięcy od zakończenia okresu, w którym pracownicy wykonywali związane z nimi prace.

-

.Inne długoterminowe świadczenia pracownicze, takie jak urlopy z tytułu długiego stażu, urlopy naukowe, nagrody jubileuszowe, długoterminowe renty inwalidzkie, wypłaty z zysku, jeśli nie podlegają one w całości wypłacie w ciągu dwunastu miesięcy od zakończenia okresu, w którym pracownicy wykonywali związaną z nimi pracę,

, świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy,

Krótkoterminowe

Świadczenia

pracownicze

• kapitałowe świadczenia pracownicze, obejmujące uprawnienia do otrzymania kapitałowych instrumentów finansowych wyemitowanych przez jednostkę, np. udostępnienie udziałów, akcji lub innych płatności pieniężnych, których kwota będzie zależna od przyszłej ceny rynkowej udziałów lub akcji jednostki.

Ustalenie rezerw na świadczenie pracownicze jest bezpośrednio powiązane _zzasadą memoriału i zasadą współmiemości (art. 6 ust. 1 i 2 UoR). Rezerwy te wykazuje się w bilansie jako długoterminowe — gdy termin wymagalności jest dłuższy od dwunastu miesięcy, lub krótkoterminowe — do dwunastu miesięcy.

Krótkoterminowe świadczenia pracownicze są obowiązkowo ujmowane przez pracodawcę, jeżeli pracownik wykonał pracę w zamian za te świadczenia. Są one w całości należne w ciągu dwunastu miesięcy od zakończenia okresu, w którym pracownicy wykonali związaną z nimi pracę.

Wszystkie krótkoterminowe świadczenia pracownicze ujmuje się:

•    jako zobowiązanie krótkoterminowe, po potrąceniu kwot już zapłaconych,

•    jako koszty, jeżeli pracownik wykonał pracę na rzecz jednostki w ciągu roku obrotowego.

Do ustalenia wysokości zobowiązań czy kosztów nie wymaga się stosowania założeń aktuarialnych. Ponadto zobowiązania z tytułu krótkoterminowych świadczeń pracowniczych ustala się bez dyskonta.

Na świadczenia pracownicze po okresie zatrudnienia składają się:

Świadczenia po okresie zatrudnienia

•    świadczenia związane z wycofaniem się z życia zawodowego, np. emerytury, odprawy emerytalne,

•    inne świadczenia pracownicze na życie, opieka metodyczna, itp.

Sposób ustalania tych świadczeń ilustruje poniższy przykład.

Przykład

Zgodnie z regulaminem wynagradzania obowiązującym w spółce wypłaca się pracownikowi jednorazową odprawę emerytalną z chwilą rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę. Wysokość odprawy ustala się jako iloczyn podstawy wymiaru (wynagrodzenie zasadnicze w ostatnim miesiącu zatrudnienia) i współczynnika zależnego od długości stażu pracy w spółce. Regulamin wynagradzania określa następujące współczynniki procentowe: