BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (120)

228

Zobowiązania i rezerwy na zabaw

Stal pracy w łatach do 10

powyżej 10 do 20 powyżej 20 do 30 powyżej 30

Współczynnik (w %)

100,

200,

300,

400.

Jeżeli pracownik odchodzi na emeryturę ze stażem dłuższym od 30 lat, to jego odprawa emerytalna wynika z iloczynu wynagrodzenia zasadniczego z ostatnie, go miesiąca zatrudnienia i współczynnika 4.

Przykład ilustruje sposób ustalenia świadczenia po okresie zatrudnienia. Wy. płata tego świadczenia następuje w związku z przejściem na emeryturę, czyli po I ustaniu stosunku pracy. Odprawa emerytalna nie jest więc świadczeniem z tytu-łu rozwiązania stosunku pracy, lecz stanowi formę dodatkowego wynagrodzenia za długoletnią pracę.

Realizacja świadczeń pracowniczych po okresie zatrudnienia odbywa się zgodnie z ustalonymi programami tych świadczeń, obejmującymi sformalizowane ustalenia, na podstawie których jednostka zapewnia pracownikom określone świadczenia. Świadczenia po okresie zatrudnienia dzielą się na:

•    programy określonych składek,

#    programy określonych świadczeń.

Program określonych składek jest to prawne lub zwyczajowe zobowiążą-nie jednostki do zapłaty składek. Poza zapłatą składki zobowiązanie jednostki jest ograniczone. Typowym programem określonych składek jest I, U i III filar ubezpieczeń pracowniczych w Polsce. Składka jest ujmowana jako zobowiązanie w korespondencji z kosztami operacyjnymi okresu.

Zgodnie z programem określonych świadczeń obowiązkiem jednostki jest wypłata ustalonych świadczeń na rzecz aktualnie zatrudnionych i byłych pracowników. Rachunkowość programów określonych świadczeń jest bardziej złożona w stosunku do programów określonych składek, ponieważ wymagane jest przyjęcie założeń aktuarialnych przy ustalaniu zobowiązań i kosztów. Ponadto zobowiązania te są dyskontowane, ponieważ mogą być rozliczone wiele łat po wykonaniu przez pracowników pracy.

Inne długoterminowe świadczenia pracownicze, to świadczenia, które nie są w całości należne w ciągu dwunastu miesięcy od zakończenia okresu, w którym pracownicy wykonywali związaną z nimi pracę. Do typowych lont przykładów tych świadczeń należą nagrody jubileuszowe, renty in-^d'^U8łwMmnia ^wa'’^^e. wypłaty z zysku i premie płatne w długich terminach, pracownicze Wycena innych długoterminowych świadczeń pracowniczych cechuje się mniejszym stopniem niepewności w porównaniu z wyceną świadczeń pracowniczych po okresie zatrudnienia. Jednostka tworzy na te świadczenia rezerwę, obciążając ją pozostałymi kosztami operacyjnymi.

Najbardziej charakterystycznym rodzajem długoterminowych świadczeń pra-pjiyniczych są nagrody jubileuszowe. Sposób obliczania wysokości świadczeń _wgq[ tytułu jest stosunkowo prosty. Świadczenia te są najczęściej wypłacane pracownikowi po przepracowaniu pięcioletniego okresu za-iiudnienia. Wysokość świadczenia jest uzależniona od podstawy wy-Djgrodzenia i współczynnika procentowego. Podstawą wynagrodzenia jest wyna-giodzeriie zasadnicze brutto z ostatniego okresu zatrudnienia. Współczynnik progowy z kolei wynika z długości stażu pracy.

Sposób ustalania rezerw na nagrody jubileuszowe nie jest prosty^{1 2 3 4}. Uproszczony przykład w odniesieniu do jednego pracownika ilustruje następujący przykład*.

przykład

Pracownikom spółki przysługuje nagroda jubileuszowa po przepracowaniu każdych 5 lat pracy. Podstawę wymiaru stanowi przeciętne wynagrodzenie z toku ubiegłego.

Pracownik został zatrudniony 1 stycznia 2005 r. i zgodnie z zakładowym programem świadczeń po 1 stycznia 2010 r. będzie mu przysługiwała nagroda jubileuszowa.

Założenia aktuarialne są następujące:

•    stopa dyskontowa 10%,

•    prawdopodobieństwo tego, że pracownik przepracuje 4 lata wynosi 60%’,

•    przewidywana podstawa wymiaru świadczeń na l .01.2010 r. wynosi: 3200 zł.

Rozwiązanie

Wyliczenie rezerwy na dzień bilansowy 2005 r.;

•    do roku 2005 r. zgodnie z programem świadczeń została przyporządkowana kwota 640 zł (3200 zł ■=- 5 lat),

•    następnie kwota ta została zdyskontowana na dzień bilansowy, ponieważ wypłata nastąpi za 4 lata: 640 zł (1 + 10%)⁵1437 zł,

•    przy wycenie rezerwy trzeba uwzględnić również prawdopodobieństwo tego, czy nastąpi wypłata za 4 lata, które wynosi na dzień bilansowy 60%: 437 zł x 60% = 262 zł.

1

’ Por. I Arczewski, Rezerwy na świadczenia pracownicze, „Rachunkowość 2002", nr 11, $. 8-18; A. Malczuk, Uproszczona metoda szacowania rezerw na świadczenia pracownicze, „Rachunkowość 2004”, nr 11, s. 12-17.

2

Przykład zaczerpnięto z pracy: Sprawozdaniefinansowe bez tajemnic. Praca zbiorowa pod red

3

G. K. Świderskiej, Difin, Warszawa 2003, s. 8-33 i 8-34.

4

'^Przyjmuje się, że prawdopodobieństwo przepracowania przez pracownika jednego toku wy

5

nosi 'liifi.