Zalety Międzynarodowych Standardów Rachunkowości

• umożliwienia im porównywa. podmiotów w skali międzynar.,

• wzmocnienie zaufania do rodzimego rynku finansowego,

• zapewnienie dostępu do źródeł kapitału,

• zabezpieczenia interesów inwestorów.

Standardy międzynarodowe promują wycenę składników majątku

i zobowiązań wg wartości godziwej zastępując nią metodę kosztu

historycznego, w celu uzyskania prawdziwego obrazu sytuacji

finansowej podmiotów gospodarczych.

Wartość godziwa wg International Accounting Standards Board

• wartość rynkowa - jeżeli może ona być oszacowana lub łatwo

identyfikowana. W przeciwnym razie wartość rynkowa elementów

tworzących dany składnik podobnych instrumentów.

• wartość obliczana na podstawie powszechnie akceptowanych

modeli, lub technik wyceny dla inwestorów, których prawdziwa

wartość rynkowa nie może być bezpośrednio określona.

W bankach wartość godziwa jest szacowana dla aktywów i zobow.

finansowych spełniających jeden z następujących warunków:

• zostały zaklasyfik. jako przeznaczone do obrotu, ponieważ

nabyto je lub zaciągnięto w celu sprzedaży lub odkupienia w

nieodległym terminie. Mogą też stanowić część portfela instrum.

finansowych, którymi zarządza się ręcznie w celu generowania

krótkoterm. zysków.

• Przy początkowym ujęciu zostały wyznaczone przez bank jako

wycenione według wartości godziwej przez wynik finansowy.

Ład korporacyjny - zbiór zasad i norm zarządzania organizacją.

Zasady i normy ładu korporacyjnego - to ogół powiązań

występujących pomiędzy Zarządem, Radą Nadzorczą, akcjonariusz.,

bądź udziałowcami i pozostałymi grupami wpływu.

Modele ładu korporacyjnego:

otwarty, zamknięty, dwupoziomowy, jednopoziomowy

Model otwarty - charakterystyczny dla krajów anglosaskich, których

rynki cechują się dużą kapitalizacją, płynnością i efektywnością

informacyjną.

Model zamknięty - występuje m.in. w bankach kraj, posiadających

większościowych akcjonar. Ryzyko ewentualnego konfliktu agencji

jest ograniczone siłą oddziaływ.spółek matek na zarządz. instytucj.

Model dwupoziomowy - o rozdzielnych funkcjach:

• nadzorczej - sprawowanej przez RN

• zarządczej - sprawowanej przez Zarząd

Taka struktura cechuje banki krajowe.

Model jednopoziomowy - o nierozdziel. funkcji nadzorczej i zarządczej

pełnionej łącznie przez jeden organ - Radę Dyrekt. Jest charakteryst.

dla banków brytyjskich.

Komitet Bazylejski ds. nadzoru bankowego

Jest twórcą wielu norm regulacyjnych wdrażanych przez kraje, by banki

działały bezp. Rozdziel. funkcji nadzorczej i zarządczej jest ważne dla:

• ustalenia celów banku,

• dla poprawienia bieżącej działalności,

• dla przyjmowanego stanowiska w zakresie poszanowania interesów

akcjonariuszy bądź udziałowców i innych grup wpływu,

• dla poszukiwania kompromisu pomiędzy efektywnością i bezp.

działania banku, a także ze zgodnością z obowiązuj. regul. prawn.

• ochrony interesów deponentów

Komitet bazylejski stwierdził, ze zasady ładu korporacyjnego wzmacniają

zaufanie do banków, rynków, inwestorów i klientów ograniczając przy tym

niebezpieczeństwo masowego wycofywania depozytów.

Banki i grupy nacisku

Akcjonariusz dominujący dąży do rozwoju i wzrostu wartości banku w

długim okresie czasu. Będzie miał również wpływ na działalność banków

i zarządu.

Zarząd dąży do osiągnięcia celów banku. Celem banku jest długookresowy

wzrost wartości i bezpieczeństwa działania. Zarządy są zainteresowane

zatrzymywaniem w banku zysków, bo działalność, którą podejmują ponosi

ryzyko w banku. Zasady ładu korporacyjnego powinny umożliwiać

harmonizowanie obu grup wpływu akcjonariuszy i zarządu w zakresie 3R:

RYZYKA, RENTOWNOŚCI, ROZWOJU

Rada Nadzorcza. Jej rola to kontrolowanie wszelkich aspektów działalności

bankowej, by zapewnić mu stabilny rozwój i bezpieczeństwo.Rada Nadzorcz.

kontroluje pracę Zarządu, sprawdza czy są one zgodne z przyjętą polityka i

przepis. prawa. Pełni funkcję pośrednika pomiędzy zarządem, a akcjonar.

Społeczeństwo zaczęło być zainteresowane stabilnością finansową sektora

bankowego i możliwością utrzymywania w długim okresie stabilności gosp.

Wierzyciele. Ważną grupą są tu deponenci. Powinniśmy być zainteresowani

zdolnością banku.

Regulatorzy i prawodawcy. Regulatorzy krajowi tj. BGF, GPW, Rząd, KNF.

ŁAD KORPORACYJNY W KRAJU

Zasady dobrej polityki bankowej opracował Zawiązek Banków Polskich.

Zostały opublikowane po raz 1 w 2007 roku, dotyczą pożądanego sposobu

postępowania banków i podmiotów pośredniczących w wykonywaniu czynności

bankowych w zakresie relacji z klientami oraz innymi instytucjami kredytowymi.

Kanon dobrych praktyk rynku finansowego opracowała KNF, celem jest

informowanie klientów o przynależności banków do obowiązkowego systemu

gwarantowania depozytów oraz informowanie klientów o sytuacji ekonomiczno

- finansowej banków.

Bazylejski Komitet ds. nadzoru bankowego w 2006 roku opublikował

dokument o zasadach ładu korporacyjnego. Jest to swoisty przewodnik dla

banków. Wykazał zalety rozdzielania funkcji wykonawczej nadzorczej

od zarządczej.

Rekomendacje KNF są poświęcone ryzyku, które występuje w bankach:

• ryzyko płynności,

• ryzyko kredytowe,

• ryzyko walutowe,

• ryzyko operacyjne i stopy procentowej,

• ryzyko kontroli wewnętrznej i roli biegłych rewidentów.

Dobre praktyki spółek notowanych na GPW

Po raz pierwszy wydane w 2002 roku. Ostatni raz modyfikowane w 2010 roku.

Motto/zasada: albo się dostosujesz do dobrych zasad, albo wytłumacz dlaczego

tego nie robisz?

Regulacje wewnętrzne:

Każdy z banków jest inny i część rozwiązań bank ustala sam. Znajdują się one

w statutach opracowanych przez banki regulaminach.

W bankach implementacja zasad ładu korporacyjnego wiąże się z reorganizacją

ich wewnętrznych struktur, których podstawę stanowią:

zarząd, kierownictwo, rada nadzorcza, jednostki systemu kontroli wewnętrznej,

jednostki systemu zarządzania ryzykiem.

ORGANIZACJE RAD NADZORCZYCH W BANKACH

Członek Zarządu NIE MOŻE być członkiem Rady Nadzorczej. Prokurenci, likwidatorzy,

kierownicy oddziałów, główny księgowy lub radca prawny też NIE MOŻE być

członkiem RN. RN pełni funkcję nadzorczą w drodze odbywanych posiedzeń i

bezpośrednio sprawowanej kontroli. RN jest wspomagana przez Komisję Rewizyjną.

Członkiem RN mogą być osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje.

Obowiązki członka Rady Nadzorczej:

• postępowanie zgodne z interesem banku,

• wygłaszanie niezależnych opinii i sądów,

• wyrażanie sprzeciwów i własnego zdania w przypadku, gdy decyzja RN pozostaje w

sprzeczności z dobrem banku,

• w razie konfliktu z prywatnymi dążeniami członkowie RN są zobowiązani poinformować

o tym Radę i wstrzymać się od wpływu na podejmowane decyzje,

• przynajmniej 2 członków RN powinno spełniać kryterium niezależności od spółki oraz

powiązanych z nią podmiotów (muszą być powołane z zewnątrz),

• w przypadku banków giełdowych zaleca się zrównoważony udział mężczyzn i kobiet w

RN by wzmocnić kreatywność i innowacyjność prowadzonej działalności,

• RN pełni funkcję pośrednika pomiędzy Zarządem, a akcjonariuszami kontrolując

zgodność działań zarządu z polityką banku i przepisami prawa,

• Wnioski formowane przez RN powinny uwzględnia wyniki badań audytu zewnętrznego

i wewnętrznego oraz inspekcji instytucji nadzorczej,

• RN sprawuje nadzór mający zapewnić bezpieczną i stabilną działalność banku,

• Niezależność RN (2 członków chroni bank), pozwala ochronić bank przed oddziaływaniem

akcjonariuszy dominujących i mniejszościowych akcjonariuszy.

Do obowiązków RN banku Spółki Akcyjnej należy nadzorowanie wszystkich dziedzin

jego działalności, a w szczególności:

• strategia banku i planowanie działalności

• nadzorowanie pracy zarządu.

• działania systemu zarządzania ryzykiem i alokowania kapitału wewnętrznego

• monitorowanie sytuacji finansowo - ekonomicznej banku

• polityki bezpieczeństwa i zapewnienia zgodności

• monitorowania otoczenia banku

• etycznych zasad organizacji i przeciwdziałanie konfliktom interesów

• transakcji z udziałem osób wewnętrznych

• zapewnienia niezależności działania banku

• system kontroli wewnętrznej banku

• pośredniczenie pomiędzy akcjonariatem i zarządem

ORGANIZACJA ZARZĄDÓW W BANKACH

Członkiem zarządu banku nie może być każdy, bo wymagana jest odpowiednia

wiedza i doświadczenie, która pozwoli im efektywnie i zgodnie z prawem wypełniać

obowiązki. Zarząd powinien chronić bank przed niekorzystnym oddziaływaniem

poprzez RN. Zarząd powinien być niezależny od nacisków politycznych.

Dla zarządu zazwyczaj problemem jest prowadzenie przez bank działalności transgranicznej

(poza Polską, w szczególności poza UE ze względu na różnice w przepisie prawa)

Członek zarządu jednego banku nie może być członkiem innego banku (Banku SA).

Zarządy banków ponoszą odpowiedzial. za wprowadz. i skuteczność działania systemów:

Zarządzania ryzykiem - polega na identyfikacji, pomiarze i monitorowaniu ryzyka

występującego w działalności banku.

Kontroli wewnętrznej - jej celem jest wspomaganie procesów decyzyjnych

przyczyniających się do skutecznego i efektywnego działania banku

Walne zgromadzenie akcjonariuszy

Walne zgromadzenia są organizowane i zwoływane zgodnie z ustawą Kodeks Spółek

Handlowych ze statutami podmiotów i regulaminami walnego zgromadzenia.

Walne zgromadzenia mogą mieć charakter:

1. zwyczajny - zwoływane raz w roku

2. nadzwyczajny - zwoływane, gdy coś nadzwyczajnego, ważnego się wydarzy.

W WZA uczestniczą:

• akcjonariusze,

• członkowie RN,

• przedstawiciele audytora zewnętrznego,

• przedstawiciele banku.

Etapy procesu zarządzania ryzykiem

Identyfikacja - określa się główne źródła ryzyka oraz jego rodzaje. Identyfikowanie

ryzyka pozwala wykazać generujące go jednostki organiz., oraz sfery działania banku.

Pomiar i limitowanie - pomiar ryzyka odbywa się przy pomocy modeli i systemów.

Na podstawie otrzymanych wyników określa się istotne dla banku rodzaje ryzyka.

Monitorowanie - ma na celu zapewnienie zgodności pomiędzy rzeczywistą

ekspansja na ryzyko i tą określoną jako pożądana

Kontrola - dotyczy nadzoru sprawowanego przez kierownictwo, dotyczy systemu

sprawozdawczości zarządczej kontroli wewnętrznej

Rodzaje ryzyka w instrum. kredytowych o znaczącej skali działal handlowej:

1. Ryzyko kredytowe

Definicja szeroka: ryzyko kredytowe oznacza niebezpieczeństwo poniesienia

przez bank straty w wyniku niespełnienia zobowiązań przez dłużnika banku

Definicja wąska: ryzyko kredytowe to ryzyko niespełnienia kredytu zgodnie

warunkami umowy kredytowej w konsekwencji czego bank nie uzyska

oczekiwanych przychodów lub poniesie stratę.

2. Ryzyko operacyjne - określone jest jako niebezpieczeństwo poniesienia straty

na skutek niedostosowania działania procesów wewnętrznych ludzi, systemów

3. Ryzyko rynkowe - walutowe, cen towarów, cen kapitałowych papierów

wartościowych, szczególne cen instrumentów dłużnych (instrumenty dłużne),

ogólne stóp procentowych.

Wszystkie te ryzyka muszą być zabezpieczone kapitałem regulacyjnym (FW).

Procesowi zarządzania ryzykiem podlegają także inne jego rodzaje, których istotność

podlega indywidualnej ocenie każdego z banków(wymagają pokrycia kapitałem wewn).

Najczęściej są to:

• ryzyko koncentracji - wynika z nadmier. zaangażowania banku w jeden instrum.

finansowy,

• ryzyko stopy procentowej w portfelu bankowym - bada jak zmiany stóp proc.

wpływają na działalność depozytora kredytowego,

• ryzyko płynności.

Ponadto banki identyfikują (wymagają pokrycia kapitałem wewnętrznym):

Ryzyko reputacji, Ryzyko modelu, Ryzyko strategiczne, Ryzyko kapitałowe,

Ryzyko cyklu gospodarczego, Ryzyko transferowe, Ryzyko warunków skrajnych

Adekwatność kapitału:

Kapitał własny - to kapitał księgowy, możemy go odczytać z bilansu.

Fundusze własne - to kapitał regulacyjny. KNF określiła rodzaje ryzyka, które mogą być

pokryte tym kapitałem

Kapitał krótkoterminowy - to dodatek do funduszy własnych, który pojawia się w bankach

o znacznej skali działalności handlowej

WW (współczynnik wypłacalności) - informuje o stopniu pokrycia ryzyka kapitałem

regulacyjnym

Kapitał wewnętrzny -ma służyć do pokrycia wszystkich uznanych za istotne rodzajów

ryzyka

Funkcje funduszy własnych

• Finansowanie działalności,

• Zapewnienie rozwoju,

• Zabezpieczenie na wypadek ewentualnych strat.

Fundusze własne wyznaczają:

Stopień stabilności finansowej banku - banki zobowiązane są do utrzymania FW na poziomie

odpowiadającym co najmniej sumie wymogów kapitałowych lub kapitału wewnętrznego,
Stopień bezpieczeństwa działalności banku - banki zobowiązane są utrzymywać sumę FW,

na takim poziomie aby WW wynosił nie mniej niż 8%.

Fundusze własne

• podstawowe

• uzupełniające

Fundusze podstawowe

• Fundusze zasadnicze - są inwestycją właścicieli, są podstawowym zabezpieczeniem przed
  podejmowanym ryzykiem poprzez absorbowanie strat.

• Pozycje dodatkowe funduszy podstawowych

• fundusz ogólnego ryzyka,

• niepodzielony zysk z lat ubiegłych,

• zysk w trakcie zatwierdzania,

• inne pozycje dozwolone przez KNF

• Fundusze pomniejszające fundusze podstawowe

• akcje własne posiadane przez bank,

• wartości niematerialne i prawne,

• strata z lat ubiegłych,

• strata w trakcie zatwierdzania,

• inne pomniejszenia (zaangażowanie kapitałowe w inne instytucje finansowe,

kredytowe, banki, ubezpieczenia, brakująca kwota rezerw obowiązkowych).

Fundusze uzupełniające

• Kapitał z aktualizacji wyceny rzeczowych aktywów trwałych

• Za zgodą KNF: Zobowiązania podporządkowane, Fundusze tworzone ze środków własnych

• Niezrealizowane zyski na instrumentach dłużnych i kapitałowych zaklasyfikowanych jako
  dostępne do sprzedaży (max 60% ich kwoty),

• Niezrealizowane zyski z tytułu nieruchomości stanowiących inwestycje (max 60% ich kwoty),

• Nie mogą przewyższać funduszy podstawowych (FP),

• Kwota zobowiązań podporządkowanych (ZP) nie może przewyższać 50% FP

Kapitał krótkoterminowy dla banków o znaczącej skali działalności handlowej

• zysk rynkowy,

• skala na wszystkich operacjach zaliczonych do portfela bankowego,

• zobowiązań z tytułu podmiotów zależnych.

Kapitał wewnętrzny - niezbędny do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych, istotnych
rodzajów ryzyka występujących w działalności banków, a także zmian otoczenia
gospodarczego przy uwzględnieniu przewidzianego poziomu ryzyka

Wymogi kapitałowe przy nieznaczącej skali działalności handlowej z tytułu ryzyka:

• kredytowego,

• operacyjnego,

• rynkowego:

*walutowego

*cen towarów

• przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowań

• przekroczenia progu koncentracji kapitałowej

Wymogi kapitałowe przy znaczącej skali działalności handlowej z tytułu ryzyka:

• kredytowego,

• operacyjnego,

• rynkowego:

*walutowego

*cen towarów

*cen kapitałowych papierów wartościowych

* szczególnego cen instrumentów dłużnych

*ogólnego stóp procentowych

• ryzyka rozliczenia, dostawy oraz ryzyka kredytowego kontrahenta

• przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowań

• przekroczenia progu koncentracji kapitałowej

Kapitał wew. przewyższający minimalne wymogi kapitałowe uwarunkowany jest:

• wystąpieniem rodzajów ryzyka, które nie są w pełni ujęte w minimalnych wymogach

kapitałowych, lub ich oszacowanie nie jest precyzyjne

• występowaniem rodzajów ryzyka nie ujętych w minimalnych wymogach kapitałowych

ICAAP - jest to proces szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego
(Internal Capital Adequacy, Assessment, Process).

1. Identyfikacja - identyfikuje się rodzaje ryzyka.

2. Pomiar - przeprowadza się testy warunków skrajnych

3. Alokacja - kapitał przypisuje się poszczególnym jednostkom biznesowym

4. Monitorowanie - polega na sprawdzaniu spójności ryzyka portfela banku

ICCAP pozwala określić:

• pożądaną wartość kapitału przy uwzględnieniu czynników wew. i zew.

• optymalną strukturę kapitału

• plan działania w sytuacji nieosiągnięci poziomu kapitału przewyższające
  przyjęte minimum,

• jednostki organizacyjne banku ponoszące odpowiedzialność za zarządzanie
  kapitałem

• metody obliczania wymogów kapitałowych,

• sposób korygowania polityki zarządzania kapitałem

Płynność:

• Banku - zdolność do terminowego regulowania zobowiązań

• Produktu (rynku) - możliwość zamiany na gotówkę w krótkim okresie produktów
  na rynku bez znacznych strat finansowych

• Płatnicza - zdolność do finansowania aktywów terminowych wykonywania
  zobowiązań w toku normalnej działalności banku

• Bieżąca - to zdolność wykonywania wszystkich zobowiązań pieniężnych w
  terminie płatności

• Krótkoterminowa - zdolność wykonywania wszystkich zobowiązań pieniężnych
  w terminie płatności przypadającym w okresie 30 kolejnych dni

• Średnioterminowa - zapewnienie wykonywania wszystkich zobowiązań
  pieniężnych terminie płatności przypadającym w okresie powyżej 1 miesiąca
  do 3 miesięcy

• Długoterminowa - monitorowanie możliwości wykonania wszystkich zobowiązań
  pieniężnych w terminie płatności powyżej 12 miesięcy

Pomiar ryzyka płynności bada się poprzez:

1. struktura i stabilność źródeł finansowania, w tym stabilności bazy depozytów,

2. wpływ operacji pozabilansowych na poziom płynności,

3. struktury i płynności aktywów (wielkość aktywów płynnych),

4. kształtowanie płynności bieżącej, krótko-, średnio- i długoterminowej

5. wpływ przepływów pieniężnych w ramach holdingu na płynność banku,

6. poziom ryzyka kredytowego,

7. czynniki zewnętrzne.

Baza depozytowa

To środki przyjmowane przez bank od podmiotów nie finansowych, sektora

instytucji rządowych i samorządowych oraz podmiotów finansowych ale

z wyłączeniem banku

Analiza w ramach bazy depozytowej

• stabilność (wahania wartości w cenie)

• dynamika wzrostu

• struktura depozytów

Stabilność (najwyższa)

1. depozyty osób fizycznych - najbardziej stabilne Źródło

2. depozyty podmiotów gospodarczych - umiarkowana stabilność,

3. depozyty podmiotów finansowych - niestabilne (świadomość ryzyka).

Struktura terminowa

1. depozyty a'vista, ROR, rachunki oszczędnościowe, rachunki bieżące

2. depozyty (lokaty) terminowe -stabilne, kara za wcześniejsze wycofanie śr.

3. inne rachunki depozytowe łączące funkcje a'vista i terminowych

Zasada

• dużo stabilnych depozytów - mało płynnych aktywów,

• dużo płynnych aktywów - mało stabilnych depozytów,

ALE: dużo stabilnych depozytów

= dużo aktywów niepłynnych,

= wysoka rentowność aktywów,

= wysoki zysk banku.

Depozyt duży czy mały?

• Wartość progowa, powyżej której depozyty nie są objęte ubezpieczeniem

w ramach systemu gwarantowania depozytów (do 100 000 euro)

• Wartość progowa, od której banki negocjują indywidualnie stawki

oprocentowania depozytów

Mechanizmy ograniczania przypadków oszustw:

• depozyty pracowników i osób powiązanych z bankiem na osobnych kontach

• rachunki martwe

• konta przejściowe

• przekroczenie stanu konta (debet)

• rachunki, na których utworzono blokadę

Zdolność do zaciągania kredytów i pożyczek zależny od:

• oceny sytuacji finansowej banku przez wierzycieli,

• wartości środków pieniężnych, już pozyskanych przez bank,

• poziomu funduszy własnych,

• wartości aktywów, które mogą stanowić dobre dla wierzycieli zabezpieczenie

ewentualnych pożyczek

Papiery wartościowe emitowane przez banki

• obligacje (papiery długoterminowe),

• certyfikaty depozytowe (papiery krótkoterminowe),

• listy zastawne (banki hipoteczne).

Nabywcy

• inne banki,

• przedsiębiorstwa,

• osoby fizyczne,

• inwestorzy zagraniczni,

• podmiot dominujący lub inny podmiot z grupy kapitałowej,

• instytucje, których inwestycje są ograniczone limitami,
  zakłady ubezpieczeń, fundusze emeryt nabywają listy zastawne.

Obligacje

• emisja w trybie publicznym lub niepublicznym,

• rynek wtórny: CeTO, GPW

• nie podlegają wykupowi przed terminem, zatem jest to
  stabilne źródło finansowania

• gdy stanowią znaczną część pasywów - to jest to ryzyko
  związane z zastąpieniem ich innym źródłem finansowania.

Listy zastawne: na okaziciela lub imienne.

List zastawny to długoterminowy papier wartościowy o określonych
terminach płatności odsetek i wykupu papierów wg nominału
- stabilne źródło finansowania

Wyróżnia się 2 rodzaje listów zastawnych:

• hipoteczne - podstawą ich emisji są wierzytelności banku
  hipotecznego zabezpieczone hipotekami

• publiczne - podstawę emisji są wierzytelności banku hipotecznego

Certyfikaty depozytowe

Stwierdzają fakt zdeponowania w banku kwoty pieniężnej oraz
określony czas przy danym oprocentowaniu.

Podział:

• dyskontowe,

• kuponowe (o zmiennym lub stałym oprocentowaniu)

Certyfikaty depozytowe zakupione
przez klientów korporacyjnych z możliwym wykupem przez terminem.
Jest to niestabilne źródło finansowania.

Terminy wymagalności są dostosowane do potrzeb płynnościowych
banku (od kilku dni do kilku lat).

Działania NBP na rynku pieniężnym

Cel:

Utrzymanie pożądanego poziomu płynności sektora bankowego.

Instrumenty:

• stopa procentowa

• operacje otwartego rynku

• rezerwa obowiązkowa

• operacje depozytowo - kredytowe

Stopa procentowa

Jest to miernik przychodu, jaki przysługuje posiadaczowi kapitału

z racji udostępnienia go innym.

Stopa referencyjna (interwencyjna, repo) - to minimalna

rentowność 7-dniowych bonów pieniężnych emitowanych przez NBP.

Stopa lombardowa (kredyt lombardowy) określa cenę, po której

bank centralny udziela bankom komercyjnym pożyczek pod zastaw

papierów wartościowych.

Stopa depozytowa określa oprocentowanie jednodniowych depozytów

składanych przez banki komercyjne w banku centralnym.

Stopa redyskontowa (stopa redyskontowa weksli) określa cenę, po jakiej

bank centralny udziela kredytów bankom komercyjnym.

Rezerwa obowiązkowa

Rezerwa obowiązkowa - część rezerw pieniężnych, co do utrzymywania

których banki są zobligowane prawem. Obejmuje część rezerw zdeponowaną

w banku centralnym oraz rezerwy w skarbcach własnych. Służy ograniczaniu

nadpłynności banków.

Rodzaje rezerw obowiązkowych

• rezerwa wymagana,

• rezerwa utrzymywana.

Operacje otwartego rynku

CEL: utrzymywanie pożądanego poziomu płynności sektora bankowego.

• Podstawowe - obejmują transakcje realizowane w celu osiągnięcia
  założeń polityki pieniężnej. Odbywają się one regularnie.

• Strukturalne - można podzielić je na: bezwarunkowe, warunkowe

• Dostrajające - podejmowane są przez BC w przypadku pojawienia się
  zakłóceń w płynności sektora bankowego i zmian wysokości
  rynkowych stóp procentowych

• Transakcje repo, - to produkt inwestycyjny, polegający na sprzedaży
  klientowi i jednoczesnym odkupie na przyszłą datę papieru wartościowego
  lub blokady papieru wartościowego na rachunku banku

• Transakcje reverse repo - transakcja polegająca na nabyciu papierów
  wartościowych i jednoczesnym zobowiązaniu się do ich odsprzedaży
  w przyszłości po określonej cenie.

Pozostałe operacje:

• Kredyt techniczny

• Kredyt w ciągu dnia w euro

• SWAP walutowy

Aktywa płynne:

• Zasób aktywów płynnych - adekwatny do niestabilnych źródeł finansowania

• Zdefiniowanie okresu:

• W krótszym okresie - mniejsza wartość

• W dłuższym okresie - większa wartość

• Zazwyczaj okres analityczny: 1- 3 miesiące

• Nadwyżka środków na rachunku w NBP ponad kwotę rezerwy obowiązkowej

• Papiery wartościowe w kwocie możliwej do zbycia w terminie, dla którego
  obliczane są aktywa płynne

• Środki na rachunkach nostro w bankach, lokaty w bankach i inne należności
  od banków o terminach zapadalności nie dłuższych niż okres, dla którego
  obliczane są aktywa plynne.

• Otrzymane zobowiązania pozabilansowe w kwocie niewykorzystanej,
  możliwej do otrzymania w analizowanym okresie

NIEPŁYNNE:

• Gotówka

• Rezerwa obowiązkowa

Wskaźniki płynności:

• Kredyty / Depozyty

• A płynne / SUMA A

• A płynne / P niestabilne

• osad / baza depozytowa

• Należności od banków/Zobowiązania wobec banków

Czynniki zewnętrzne wpływające na
ryzyko płynności banku

• Geograficzne: mogą powodować, że w danych rejonach Europy,
  świata, jest więcej czynników zewnętrznych, które zaburzają
  zarządzanie w bankach

• Systemowe: banki są od siebie zależne, problemy płynnościowe
  jednego banku wywołają problemy w całym systemie bankowym

Wpływ ryzyka kredytowego na płynność
banku:

Wyższy jest poziom płynności, gdy:

• Duży udział w portfelu kredytów mają kredyty obsługiwane

• Istnieją znacznej wielkości niewykorzystane linie kredytowe

• Nieznaczne zaangażowanie kredytowe wobec branż lub rodzajów
  kredytobiorców, u których występują trudności finansowe

• Niskie ryzyko kredytowe = wysoki rating banku = niższy koszt
  finansowania na rynku

Wpływ sytuacji finansowej banku na

poziom ryzyka płynności:

• Na limity zaangażowania przyznawane przez inne banki

• Na warunki zawieranych umów (cenę i zabezpieczenie)

Negatywne skutki pogorszenia sytuacji finansowej banku:

• Oferowanie środków oprocentowanych wyżej niż przeciętnie na rynku

• Skracanie terminów wymagalności

• Obniżanie kwot dostępnych środków finansowych

• Żądanie dodatkowych zabezpieczeń

Podstawowa rezerwa płynności:

• Należności od NBP z terminem płatności do 7 dni

• Instrumenty dłużne o niskim ryzyku w kwocie możliwej do uzyskania
  w ciągu 7 dni

• Środki możliwe do uzyskania w terminie do 2 dni roboczych z tytułu
  otrzymanych zobowiązań pozabilansowych

• Nadwyżka rezerwy obowiązkowej

Uzupełniająca rezerwa:

• Należności od NBP z terminem płatności 7-30 dni

• Instrumenty dłużne o niskim ryzyku w kwocie możliwej do uzyskania
  w ciągu 7-30 dni

Ryzyko kredytowe:

• Niebezpieczeństwo poniesienia przez bank straty w wyniku niespłacenia
  zobowiązań przez dłużnika banku.

• Ryzyko, że kredyt nie zostanie spłacony zgodnie z umową kredytową,
  a w konsekwencji bank nie uzyska oczekiwanych przychodów lub poniesie
  stratę

Inne rodzaje ryzyka związane z działalnością kredytową:

• Mniejsze niż oczekiwane wpływy z odsetek na skutek zmian stopy proc.
  (powiązanie z ryzykiem stopy procentowej)

• Ryzyko niekorzystnego kształtowania się kursu walutowego

• Możliwość wystąpienia ryzyka płynności, przy opóźnieniach w spłacie

• utrata wartości pieniądza w przypadku inflacji

• Ryzyko operacyjne - ryzyko wystąpienia straty na skutek zawodności
  procesów wew., ludzi i systemów lub na skutek działania czynników zew.

• Ryzyko prawne - obejmuje potencjalne skutki zmian w przepisach prawa

Ryzyko pojedynczego kredytu:

• Ryzyko wynikające z sytuacji finansowej (finansowo-ekonomicznej) dłużnika

• Ryzyko związane z zawieraną transakcją (warunki umowy, np. okres spłaty)

• Ryzyko związane z transakcją w trakcie jej zawierania

Ryzyko wynikające z sytuacji ekonomiczno-finansowej dłużnika:

Ocena zdolności prawnej klienta

• Określenie osobowości prawnej,

• Kto ma prawo do zaciągania zobowiązań majątk. w imieniu kredytobiorcy

Osoby fizyczne i prawne:

• Przedsiębiorstwa państwowe

• Spółdzielnie

• Spółki akcyjne

• Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

• Spółki komandytowe

• Gminy

• Wyższe uczelnie

• Spółki cywilne NIE!!!

Analiza zdolności kredytowej osób fizycznych:

Podstawą:

• Sytuacja finansowa kredytobiorcy

• Stan majątkowy

Bank przyjmuje minimalne wartości uzyskiwanych dochodów.

Gromadzą dane nt klientów (znają cechy dobrych i złych klientów):

• Sytuacja rodzinna (stan cywilny, liczba dzieci na utrzymaniu)

• Sytuacja majątkowa

• Czas zameldowania w ostatnim miejscu zamieszkania

• Posiadanie telefonu

• Płeć oraz wiek

• Posiadane rachunki bankowe

• Cel zaciągnięcia kredytu

• Miejsce pracy

• Wykonywany zawód itp.

Czynniki wpływające na poziom ryzyka kredytowego poj. ekspozycji:

• Czas trwania transakcji (dłuższy - wyższe ryzyko)

• Wielkość zaangażowania (wyższa - większe ryzyko)

• Rodzaj zabezpieczenia (większa płynność - mniejsze ryzyko)

WAŻNE: w trakcie trwania umowy monitorowanie zaangażowania.

Ryzyko portfela kredytowego nie jest tożsame z sumą ryzyk
pojedynczych transakcji!

Ryzyko portfela kredytowego tym niższe im:

• Mniejsze ryzyko związane z pojedynczymi ekspozycjami

• Mniejsza zależność pomiędzy pojedynczymi ekspozycjami

• Większe rozdrobnienie portfela (pod względem produktowym i podmiotowym)

• Lepsza jakość portfela (ilość i wartość kredytów zagrożonych)

• Lepsza jakość i płynność zabezpieczeń

Obrót wierzytelnościami w celu rozproszenia ryzyka kredytowego:

Skup wierzytelności - umożliwia dywersyfikację portfela banku

• Faktoring - klient przenosi na faktora (bank) swoje wierzytelności z tytułu dostaw
  towarów lub usług. W ciągu 2-3 dni klient otrzymuje 70-80% wartości faktury.

Sprzedaż wierzytelności - sposób na pozbycie się trudnych wierzytelności

• Sprzedaż z opcją odkupu podmiotowi zależnemu - ukrycie należności i nie
  tworzenie rezerw celowych

• Sekurytyzacja aktywów - przeniesienie jednorodnych rodzajowo aktywów
  finansowych do spółki celowej, która emituje papiery
  wartościowe zabezpieczone tymi aktywami lub wpływami pieniężnymi
  z tych aktywów

Restrukturyzacja i windykacja:

W normalnym toku działania:

• Kredyt udzielony firmie deweloperskiej przekształcony w kredyty dla osób
  fizycznych, które kupiły mieszkania

W sytuacji zagrożenia spłaty:

• Kredytobiorca wnioskuje o zmianę warunków umowy, bo nie jest w stanie
  terminowo spłacać kredyt

• Cel: zapobieżenie pogorszeniu się sytuacji kredytobiorcy

Ze względu na niską jakość należności:

• Karencja w spłacie

• Obniżenie wysokości rat

• Nie powinna mieć miejsca bo potęguje ryzyko występujące w portfelu

Windykacja:

• Pozasądowa (miękka) - wysyłanie upomnień i wezwań do zapłaty, bardzo
  częstym kontakcie telefonicznym lub mailowym

• Bezpośrednia - bezpośredni kontakt banku z klientem, odwiedzanie go przez
  pracowników Wydziału trudnych kredytów

• Sądowa - wystawianie bankowych tytułów egzekucyjnych, tworzenie pism
  procesowych, współpraca z komornikami

Ryzyko operacyjne - to ryzyko wystąpienia straty na skutek
nieadekwatności lub zawodności działania procesów wewnętrznych, ludzi i systemów,
lub na skutek działania czynników zewnętrznych. W jego zakres wchodzi ryzyko
prawne. Wynika ze słabości nadzoru właścicielskiego i procesu zarządzania oraz
wad systemu i mechanizmów kontroli wewnętrznej. W bankach wynika z większego
uzależnienia procesów i operacji bankowych od technologii informatycznej,
wprowadzania bardziej złożonych produktów bankowych, a także coraz
powszechniejszego korzystania z outsourcingu, wiążącego się z utratą bezpośredniego
nadzoru nad realizowanymi czynnościami.

Do kategorii ryzyka operacyjnego zalicza się:

• Ryzyko technologiczne i techniczne - ryzyko związane ze stosowaniem
  złej, nieodpowiedniej źle wdrożonej technologii

• Ryzyko oszustw lub błędów wewnętrznych - wynikają z oszustw
  księgowych, kradzieży dokonywanych przez pracowników, wykorzystaniem
  poufnych informacji

• Ryzyko oszustw zewnętrznych - np. napady rabunkowe na placówki banku,
  wykorzystanie rachunków bankowych do prania brudnych pieniędzy, fałszerstwo
  kart płatniczych, przestępstwa komputerowe

• Ryzyko kadrowe - niewłaściwa osoba na niewłaściwym miejscu; błędy w
  procesie rekrutacji pracowników, źle zbudowane systemy premiowe

• Ryzyko działalności operacyjnej

• Ryzyko księgowe - nieodpowiednio przeszkolona księgowa nieznająca
  zasad rachunkowości bankowej

• Ryzyko transakcyjne

• Ryzyko prawne - związane z brakiem odpowiednich regulacji,
  nieodpowiednimi regulacjami wewnętrznymi, błędy w zawieranych umowach

• Ryzyko materialne i losowe

Ryzyko utraty reputacji

Zagrożenie reputacji:

• Ryzyko spowodowane negatywną opinią publiczną, w wyniku czego może
  nastąpić krytyczna dla banku utrata finansowania lub klientów

• Może być spowodowane działaniami samego banku lub czynnościami kooperantów

• Jakość produktów lub systemów jest niższa od oczekiwanej

• Może stanowić zagrożenie nie tylko dla 1 banku, lecz także dla innych w systemie

Ryzyko stopy procentowej

• To ryzyko na jakie narażony jest wynik finansowy lub fundusze własne banku z powodu
  zmian stóp procentowych

• To obecne lub potencjalne zagrożenie dla wyniku finansowego i kapitału banku,
  wynikające z niekorzystnych zmian stóp procentowych

• Odrębne definicje ryzyka dla: portfela bankowego i handlowego

Źródło:

• Niedopasowanie terminów najbliższej zmiany oprocentowania aktywów, pasywów
  i pozycji pozabilansowych (ryzyko przeszacowania)

• Zmian w relacjach między krzywymi dochodowości, które wpływają na działalność
  banku, np. wpływają na ustalone oprocentowanie przez bank (ryzyko bazowe)

• Zmieniających się relacji pomiędzy oprocentowaniem dla poszczególnych terminów
  zapadalności krzywej dochodowości (ryzyko krzywej dochodowości)

• Opcji związanych z oprocentowaniem i zawartych w produktach bankowych
  (ryzyko opcji)

Cele banku:

Minimalizowanie narażenia na ryzyko stopy procentowej

• Dopasowują terminy przeszacowania oprocentowania swoich aktywów i pasywów
  oraz wielkości aktywów i pasywów oprocentowanych w oparciu o te same stopy proc

• Oferują proste produkty bilansowe

• Nieznacząca skala działalności handlowej (nie zajmują się spekulacją)

• Określenie limitów na poziomie ograniczającym możliwość podejmowania działalności
  generującej ryzyko a budżet departamentu skarbu niewielki

Duża ekspozycja na ryzyko

• Otwierają pozycję w zakresie stopy procentowej lub celowo jej nie domykają

• Poziom limitów i ich wykorzystanie jest wysoki

• Oferowane produkty są bardziej wyrafinowane

• Znacząca skala działalności handlowej (prowadzenie działalności spekulacyjnej)

• W bankach finansujących znaczą część swoich aktywów - bieżącymi depozytami

Bank o stabilnych źródłach finansowania (nie bazujący na funduszach pożyczanych
na rynku międzybankowym lub od spółki-matki): wytrzyma presję na wynik finansowy
na skutek niewykorzystanych zmian stóp procentowych

Bank o hurtowych, krótkoterminowych źródłach finansowania (lokaty międzybankowe):

Trudności przy próbie zastąpienia istniejących źródeł finansowania lub uzyskania nowych
środków, gdy rośnie wartość zagrożonych kredytów

Bank o łatwym dostępie do rynków pieniężnych i instrumentów pochodnych:

Możliwość szybkiej reakcji i modyfikacji swojej pozycji w zakresie stóp procentowych w
sytuacji zmieniających się warunków rynkowych

Ryzyko walutowe

• Ryzyko kursu walutowego

• Niebezpieczeństwo pogorszenia się sytuacji finansowej banku wskutek niekorzystnej
  zmiany kursu walutowego

Związane jest z:

• Niedopasowaniem odpowiednich pozycji aktywów i pasywów banku, których wartość
  wyrażona jest w walucie obcej

• Zawartymi transakcjami, tj. zmianą kursu walutowego między dniem zawarcia transakcji
  a dniem, w którym otrzymywana jest płatność (ryzyko kursowe)

• Wzrostem innych ryzyk (np. kredytowego) w wyniku zmiany poziomu kursu walutowego

• (Rekomendacja I KNF)

Pozycja walutowa:

Otwarta (netto) względem pojedynczej waluty obcej - saldo wartości wszystkich aktywów i
pasywów wykazywanych w danej walucie, z uwzględnieniem operacji pozabilansowych
obejmujących operacje sprzedaży i kupna tej waluty po określonym z góry kursie

• Długa - pozycja, dla której wartość aktywów w danej walucie przewyższa wartość pasywów
  w tej walucie, z uwzględnieniem pozycji pozabilansowych mających wpływ na pozycję wal.

• Krótka - pozycja, dla której wartość pasywów w danej walucie przewyższa wartość aktywów
  w tej walucie, z uwzględnieniem pozycji pozabilansowych mających wpływ na pozycję wal.

BILANS BANKU

AKTYWA:

Kasa i środki w BC (3-6%)

Należności od banków (

Kredyty (w największym stopniu kredytują klientów, wartość kredytów
udzielonych przeds jest mniejsza niż gospodarstwom domowym) (pow 70%)

Dłużne papiery (obligacje Skarbu Państwa), w które bank inwestuje
(np. przy niskim popycie na kredyty) ok. 20%

majątek trwały (2-3% sumy bilansowej)

PASYWA:

zobowiązania wobec BC

Zobowiązania wobec banków 20%

depozyty klientów (to jest kluczowe, w Polsce są młode banki) (ok. 60%)

dłużne papiery wartościowe (certyfikaty depozytowe, obligacje)
które bank sam emituje ok. 10%

kapitał własny (udział od 6-10%)

WYNIK FINANSOWY NETTO

wynik odsetkowy (przychody odsetkowe - koszty odsetek)

+ wynik. z tyt. prowizji i opłat (przych z tytułu prow. i opł - k-ty z tyt. prow i opł)

+/- wynik z działalności spekulacyjnej

+ przychód z tytułu dywidend

= wynik z działalności bankowej

- rezerwy celowe

- koszty działania banku (wynagrodzenia, utrzymanie placówek)

= wynik finansowych brutto

- podatek dochodowy

= wynik finansowy netto

---