Pobierz dokument msp1.wyklad.1.doc Rozmiar 188 KB

Wykład 1

Cechy konstytutywne Sm:

1. swoisty układ społeczności: dużo uczestników, zasada suwerennej równości państw

2. poliarchia

3. informacja i dezinformacja - krążą na równi

4. tendencje odśrodkowe

5. brak prostych zależności przyczynowo-skutkowych

6. równoczesność i równoległość zjawisk

Polityka zagraniczna:

- suma polityk zagr. - nie daje pełnego obrazu

- pz to działalność p. na arenie mnar

- interesy przekształcają się w cele pz

- 4 cele pz:

A) bezpieczeństwo (narodowe i zewnętrze)

B) wspomaganie siły p. (przez aktywność mnar)

C) Dbanie o pozycję, prestiż, autorytet p.

D) Optymalizacja funkcjonowania systemu mar

Środki pz:

1. polit.-dyplomat.

2. Ekon.

3. Wojsk.

4. Kult.

Metody pz:

- pozytywne

- negatywne

- neutralne

Racja Stanu - racje p., podstawowe interesy widziane przez rządzących, podmiotem RS jest p. Zmiana ekipy rządzącej = zmiana RS

Giovanni Pottello - jako pierwszy używa terminu RS

Bezpieczeństw i RS to uniwersalne sposoby wyjaśniania przez polityków swych kroków na arenie mnar

WYKŁAD 2

Kategoria bezpieczeństwa

Bezpieczeństwo - łac. Securitas - stan pewności, spokoju, zabezpieczenia

Bezp. Oznacza brak zagrożenia, ochrona przed wszystkimi niebezpieczeństwami

Bezp. - wg nauk społ - zaspokajanie potrzeb, m.in.: spokoju, pewności. Ma char podmiotowy - podmiotem człowiek, grupa społeczna, p.

Bezp. P. - aspekt wewn. (bezp. Obywateli, ład publiczny)

- aspekt zewn. (brak zagrożenia od innych podmiotów)

Model Freia, 4 stany bezpieczeństwa p. (aspekt obiektywny - zagrożenie, subiektywny - postrzeganie):

1. stan braku bezpieczeństwa (zagrożenie poważne, postrzeganie jest właściwe)

2. stan obsesji (zagrożenia niewielkie, postrzeganie wyolbrzymiające)

3. stan fałszywego bezpiecz. (zagrożenie poważne, postrzeganie bagatelizujące)

4. stan bezpieczeństwa (zagrożenie niewielkie, postrzeganie właściwe)

Lata 90.: obok zagrożeń także tzw. Challenges, tj. np.: migracje. Stwarzają potrzebę podjęcia pewnych działań.

Prof. Nye: bezp. Należy postrzegać poprzez zagrożenia

Pozytywne bezp.= kształtowanie pewności posiadania, przetrwania, swobód obywatelskich

Kukułka - 3 wymiary bezp.:

1. podmiotowy

2. przedmiotowy (np. pewność stanu posiadania, granic …)

3. procesualny (bezp. To nie stan - przecież zmieniają się zagrożenia, wyzwania…)

Typologie bezpieczeństwa w nauce o Sm:

• Kryterium podmiotowe

1. bezp. Narodowe (państwa)

2. bezp. Mnar (zbiorowości p.)

• k. przedmiotowe:

1. bezp. Polit.

2. Bezp. Milit.

3. Bezp. Społ.

4. Bezp. Kult. (praca Huntigtona - odtąd rozwój tego pojęcia)

Itd.

• k. przestrzenne

1. lokalne

2. subregionalne

3. ponadregionalne

4. globalne

• kryterium sposobu zapewnienia (zorganizowania) bezp.:

1. unilateralne

2. jednostronne / wielostronne

3. systemem blokowym (tworzenie sojuszy)

4. systemem bezp. Kooperatywnego (wszyscy uczestnicy danego systemu międzynar ze sobą współpracują)

5. bezp. Zbiorowe (kategoria prawnicza - p. zbierają się celem obrony i karania agresora)

• metoda organizacji bezp. (wg Gilasa)

1. subordynacyjna

2. koordynacyjna

• kryterium czasowe

1. stan bezp.

2. Proces bezp.

Bezp. Narodowe - definicja ameryk. - zdolność narodu (p.) do wyeliminowania zagrożeń pochodzących z zewnątrz

Płaszczyzna bezpieczeństwa:

1. militarna

2. polityczna

3. prawna

Środki zapewnienia bezp.:

1. siła wojskowa

2. oddziaływania polit.-dyplomat.

Czynniki mające wpływ na ewolucję pojęcia bezpieczeństwa:

1. rewolucja naukowo-techniczna

2. delegalizacja wojny napastniczej i mnar kontrola zbrojeń

3. wzrost roli podmiotów pozarządowych

4. wzrost współzależności mnar

Dylemat bezp. - 1 p. jest bezpieczne kosztem drugiego

Teoria Ney i Kechano:

• cały świat jest współzależny - także w kwestiach bezp.

Przejawy wzrostu współzależności mnar:

1. ewolucja charakteru źródeł zagrożenia p.

2. zagrożenia ekon., ekol.

3. Zmienność koncepcji bezp.

4. Zmienność metod polityki bezpieczeństwa

5. Zmiany środowiska mnar (coraz więcej org. Zajmuje się bezp.)

ĆWICZENIA

Uczestnicy Sm:

- uczestnictwo = zdolność do aktywności mnar / zdolność do zmieniania bądź utrwalania stanów rzeczy w środowisku mnar

- aktywność mnar:

a) czynności (mało skomplikowane, krótkotrwałe)

b) działania (złożone, długotrwałe)

2 podstowe grupy usm:

a) państwa

< Sm to rodzaj stos społ, które kształtują się ponad granicami p., i dotyczą relacji między różnymi podmiotami życia mnar >

b) uczestnicy pozapaństwowi:

* narody

* om i ruchy mnar

* uczestnicy transnarodowi (fundacje, kościoły, korporacje transnarodowe)

* prywatne i terytorialne podmioty krajowe (np. partie polityczne, osoby fiz.)

P. - centralny u Sm, bo:

a) elementarna, podstawowa jednostka środowiska mnar

b) najwyżej zorganizowane podmioty zbiorowe, pod ich zwierzchnictwem wszystkie jednostki i grupy społ.

c) najbardziej dynamiczni i wpływowi uczestnicy

d) stos między p. to podstawa całości Sm

Rodzaje p.:

• kryterium struktury:

1. p. jednolite

2. p. złożone - tu: p. związkowe i związki p.

• kryterium ograniczenia zdolności do czynności prawnych:

1. p. zależne (protektoraty i p. wasalne)

2. minipaństwa

3. p. trwale neutralne

Atrybuty mnar p.:

1. prawo legacji czynnej i biernej

2. prawo uczestnictwa we wszystkich przejawach Sm

3. prawo współtworzenia nowych norm, instytucji

Immunitet:

• jurysdykcyjny (żadne p. nie może sądzić innego p.)

Prawa p.:

• do istnienia

• do niezawisłości

• do równości

• do obrotu

• do czci

Hans Morgentau: intesyfikacja ról mnar (podejście realistyczne): Północ powinna dawać na p. rozwijające się ok. 1% PKB

ROLA DYPLOMACJI W MSP

Organy p. w Sm

- organy ustalające zasady pz - np. parlament

- organy, które mają realizować wolę - szef p., szef rządu, msz

Organy:

- wewnętrzne (działają w granicach p.)

- zewnętrzne (poza gr.p.):

* stałe:

a) ambasady

b) poselstwa

c) urzędy konsularne

d) stałe misje przy om

* tymczasowe

a) misje ad hoc o char. Dyplomatycznym, np.: delegacje

b) oddziały wojskowe, okręty wojenne

ORGANY WEWN:

- parlament:

nadzór, ustalanie kierunków pz, zatwierdza założenia pz przedstawione przez rząd, zatwierdza niektóre umowy mnar, uchwala budżet dla msz

- głowa p.

reprezentuje p. w Sm (= prawo przedstawicielstwa wszechstronnego tj. ius representationis omnimodae; kompetencje mnar)

- premier i rząd - koordynacja, nadzór stosunków p. z zagranicą, prowadzenie rokowań

- msz

reprezentuje p., zawiera umowy bez konieczności posiadania jest łącznikiem, pośrednikiem między przedstawicielami obcych p. a własnym rządem

ORGANY ZEWN.:

- stałe misje dyplomatyczne (to oficjalne urzędy p. wysyłającego o charakterze przedstawicielskim, które znajdują się i działają na terytorium p. przyjmującego; działają na podstawie dyrektyw i poleceń swego rządu; nie mają osobowości prawnej w prawie wewn. P. przyjmującego

- misje dypl. To gł. Instrument komunikowania się i rokowań między rządami. W Polsce md ustanawia msz i jemu wyłącznie one podlegają.

- działy md:

* kulturalny, polityczny, ekonomiczny, wojskowy, konsularny, prasowy, administracyjny, sekretariat szefa misji itd.

- Konwencja Wiedeńska - 2 rodzaje misji dypl.:

I szczebla - ambasady

II szczebla - poselstwa

Różnica - tylko protokolarno-prestiżowa

- mamy też kurierów dyplomatycznych (zawodowych i ad hoc)

- czasem są specjalne organy quasi-dyplomatyczne / quasi-konsularne: np. libijskie Biura Ludowe; często tworzą je p., narody, które walczą o wyzwolenie

- urzędy konsularne - zawodowe i honorowe: reprezentują interesy p. w węższym zakresie - tj. tylko w stosunkach konsularnych

- biura radcy (attache') handlowego i stanowiska radcy, sekretarza ekonomicznego, finansowego

- stałe misje przy om i delegacje na konferencje

- misje specjalne (ad hoc) - charakter czasowy, wszechstronne zastosowanie

- oddziały wojskowe

- misje wojskowe: np. dla obserwacji / inspekcji

- okręty wojenne

- przedstawiciele p. w komisjach mnar

- doraźne siły ONZ (w celach pokojowych, np. kontrolowanie terytorium, nadzorowanie plebiscytów)

WYKŁAD

WSPÓŁCZESNE POJMOWANIE BEZP MNAR

To potrzeba podmiotów Sm

To bezp. w p., narodu.

• kategoria bezp. narodowego i mnar

- p. uwzględnia też interesy uczestników wewnątrzpaństwowych

- bezp. ulega rozciągnięciu na inne podmioty Sm

Bezp. (w ujęciu przedmiotowym) = pewność posiadania + przetrwania.

Poszerza się zakres wartości wewn., chronionych, także więcej metod zapewnienia bezp., p. coraz szerzej definiują zasięg terytorialny swego bezp. zewn.

Milletić - dokonał analizy pojmowania bezpieczeństwa w Stanach: okazało się, że w Stanach wartościami chronionymi są suwerenność, system społ-gosp, niezawisłość.

Von Borys - zwraca uwagę na prestiż p.

G. Kennan - polit.bezp. winna obejmować też bezp. obywateli poza granicami kraju

Nau - zwracał uwagę na rozwój handlu, pomysłodawca sankcji ekon na Polskę

Arnold Wolfers - bezpieczeństwo obejmuje przede wszystkim przetrwanie danego podmiotu

W Polsce badacze koncentrują się na elementarnych pojęciach, np. granice…

3 typowe wartości mieszczące się w definicji bezp.:

1) przetrwanie p. jako niezależnej jednostki politycznej

2) przetrwanie narodu jako wyróżnionej grupy etnicznej

3) biologiczne przeżycie ludności

przetrwanie - wartość naczelna, zawsze na 1. miejscu

miejsce nr 2 - integralność teryt.

Miejsce 3 - jakość życia (Dimitriević) - tu spory, czy włączać to do definicji - przecież to b. rozległa kategoria…

ŚRODKI, METODY POLITYKI BEZP.

- strategie:

dawniej - układy unilateralne

- teraz: p. wolą współpracę (strategia współdziałania z innymi)

Sposoby dominujące w polit. Bezp.:

- umacnianie własnych sił zbrojnych

- zawieranie sojuszy polit.-wojskowych (zmieniają swą strukturę)

- działania w skali regionalnej (tzw regionalizacja bezpieczeństwa)

- rozbrojenie - zarówno w skali regionalnej, jak i globalnej

Poszerzanie przestrzennej wizji bezp. p.:

- konieczne, bo internacjonalizacja zagrożeń

Polemologia = badania nad wojną (Francja)

Irenologia = badania nad pokojem (kraje skandynawskie)

Polska - badania nad bezpieczeństwem rozwijali gł prawnicy (Winiarski, Gelberg, Kierzanek). Badali sposoby zabezpieczenia się p. Lata 60. - rozwój badań nad rozbrojeniem (Gilas). Na zachodzie badano tylko kontrolę zbrojenia, bo rozbrajanie uważali za nierealne.

2 poł. L. 70. - nowe badania w dziedzinie bezp.:

- 1977 Brown - książka o bezp. USA, w której porusza problem zagrożeń ekonomicznych, demograficznych, surowcowych, energetycznych

- 1983: R. Urman: w polit. Bezp. nie należy koncentrować się tylko na zagrożeniach militarnych

- Skandynawia: badania nad ekologicznymi aspektami bezpieczeństwa

- początek lat 90., Huntington - kreuje termin bezpieczeństwo kulturowe

- Fisher wyróżni „Security Status” jako osobną dyscyplinę

- Krause - studia nad bezpieczeństwem

PROCESUALNY WYMIAR POJMOWANIA BEZP.:

- bezp. to sekwencja zmieniających się stanów.

- badanie bezp. mnar jest trudne - trzeba zwrócić uwagę na zmienność sposobów zapewniania bezp.

- wzrasta współzależność pokój - bezpieczeństwo

- p. czują się bezpiecznie, gdy jest pokój między nimi, to na arenie mnar (pokój) - najważniejsze

Koncepcja budowy bezp. zbiorowego - zakaz wojny, zbiorowe przeciwstawianie się agresorowi. Państwa widzą gwarancje bezp. w tym, że są przywiązane do tych samych wartości. To nie jest system skuteczny, bo lepszy - system bezp. kooperatywnego - tu nie jest tak, że główny ciężar położono na gwarancje prawne.

D. Mitrany - autor ważnej pracy „A working peace system”, podkreślał w niej że trzeba zbudować funkcjonalny system mnar, którego podstawą byłoby zapewnienie pokoju uczestnikom Sm.

Jak badać bezp.?

Aspekty subiektywne - polityka bezpieczeństwa

• charakter ofensywny - nie chodzi o modną w Stanach wojnę prewencyjną!

(a o co? - o definiowaniu bezpieczeństwa przez TAK)

• charakter defensywny - bronienie bezpieczeństwa (bezp. jako NIE, np. nie zagrożenie, nie wojna, nie bieda….)

Rozpoczynamy analizę bezp.

1. Jakie są wyzwania i zagrożenia?

- pomocne pytanie: Dlaczego bezp. mnar się zmienia? Jakie są tego źródła?

2. Jak te zagrożenia wyeliminować?

3. Co może się stać, gdy przystąpimy do realizacji pkt 2 (Ewentualne skutki uboczne etc.)

Ważne:

1. regionalne zróżnicowanie bezpieczeństwa

2. bezp. to proces o zmiennej intensywności

ROLA ONZ W UTRZYMANIU MNAR POKOJU I BEZP. (Parzymies)

- art. 1 Karty NZ - ONZ może stosować

s k u t e c z n e ś r o d k i z b i o r o w e

w celu zapobiegania

z a g r o ż e n i o m p o k o j u

- art. 2 ust. 4 - zakaz użycia siły lub groźby użycia siły w Sm

- zasada jednomyślności stałych członków RB gwarancją skuteczności ONZ (realizm autorów KNZ) - często zinstrumentalizowana: kto używał? 1945-90 Francja 15 razy, W Bryt 23, USA 42.

- inne miejsca gdzie się o tym pisze w KNZ: rozdz. VI (pokojowe środki: rokowania, pośrednictwo, koncyliacja), VII (jak środki pokojowe nieskuteczne, to sięgamy do przymusu w celu przywrócenia pokoju i bezp.), VIII

Obszary działania ONZ dla pokoju i bezp. mnar:

1. rozbrojenie (wg KNZ)

2. zbiorowe bezp. (wg KNZ)

3. operacje pokojowe (tego w KNZ nie ma)

Instrumenty ONZ dla tych działań:

1. podejmowane tylko za zgodą stron konfliktu:

- dyplomacja prewencyjna

- peace-making (operacje przywracania pokoju)

- peace-keeping (o. utrzymania pokoju)

- peace-building (oper budowania pokoju)

- rozbrojenie

- sankcje

- wymuszanie pokoju siłą (np. Kuwejt-Irak 1991)

Rozbrojenie - KNZ nie uznaje go za podstawowy element składowy bezp. zbiorowego 2 terminy w KNZ: rozbrojenie i regulowanie zbrojeń (redukcja i ograniczenie). KNZ nie mówi o obowiązku p. do rozbrojenia.

ONZ w 3 m-ce po powstaniu zajęła się rozbrojeniem.

Powołano Komisję Energii Atomowej (rezolucja 1/I)

XII 1946 - rezolucja 41/I pt. „Wiodące zasady ogólnej regulacji i redukcji zbrojeń”

1947 - Komisja Zbrojeń Klasycznych - 6 p. (stali czł RB + Kanada)

1952 - Komisja Energii Atomowej + Komisja Zbrojeń Klasycznych = Komisja Rozbrojeniowa ONZ

1978 - I Sesja Specjalna ZO ONZ w sprawie rozbrojenia - przyjęcie doktryny o rozbrojeniu. Tu zasady rokowań o rozbrojeniu, m.in.:

a) wszystkie p. mają prawo udziału

b) porozumienia o rozbrojeniu powinny przew. Weryfikację realizacji

c) wymieniono niebezpieczeństwa (i podkreślono) rozprzestrzeniania broni jądrowej

1982 - II Sesja - niepowodzenie

1988 - III Sesja

1945-90: 10 porozumień rozbrojeniowych

JAKIE

1959	Waszyngton	Układ w sprawie Antarktyki
1963	Moskwa	U o zakazie doświadczeń z bronią jądrową w atmosferze, przestrzeni kosmicznej i pod wodą
1967	Londyn, Moskwa, Waszyngton	U o zasadach działalności p. w zakresie badań i użytkowania przestrzeni kosmicznej łącznie z księżycem i innymi ciałami niebieskimi
1967	Meksyk	U o zakazie rozprzestrzeniania broni jądrowej w Ameryce Łacińskiej
1968	Londyn, Moskwa, Waszyngton	U o nierozprzestrzeniani broni jądrowej (NPT) - ratyfikowany + konf. przeglądowa
1971		U o zakazie umieszczania na dnie mórz i oceanów i wewnątrz ziemi broni jądr. + innej broni masowej zagłady
1972		Konwencja o zakazie badań, produkcji, gromadzenia broni biol. + toksyn
1977		Konwencja o zakazie stosowania niektórych technik wojskowych
1981		Konwencja o niehumanitarnych broniach konwencjonalnych
1985	Rarotonga (Wyspy Cooka)	Układ o strefie bezatomowej na Południowym Pacyfiku

Lata 90. Trzecią Dekadą Rozbrojenia

Nowe regulacje:

1995 - układ o nierozprzestrzeniani broni jądrowej

1993 - konwencja o zakazie broni chemicznej (CWC)

Największe operacje utrzymania pokoju przez ONZ:

1. UNTAC: przejściowa administracja w Kambodży 1992

2. UNPROFOR: Siły Ochronne ONZ w b. Jugosławii 1991

Inne pokojowe operacje:

- Kongo

- Cypr

- rezolucja 794: 1992 - przywracanie porządku w Somalii

- rezolucja 678: 1990 - ONZ może użyć wszelkich środków jeśli Irak nie zaprzestanie okupacji Kuwejtu

- rezolucje 770, 771, 781 etc. - 1992-93: b. Jugosławia (zagwarantować bezp. dostawy pomocy humanitarnej, zwłaszcza do BiH, ochrona stref bezp. dla cywili, pilnowanie żeby nie było nalotów)

OCENA EFEKTYWNOŚCI ONZ:

- RB - chce się, żeby była geograficznie bardziej reprezentatywna i działała bardziej przejrzyście

- raz są bezsilni, raz brutalnie interweniują (Somalia, b. Jugosławia)

- kontrola bywa często ważniejsza, niż utrzymanie pokoju (bo jak ktoś kontroluje, to stwarza wrażenie własnej siły)

- ludzie są sceptyczni, co do działań ONZ - klapa w Angoli, Somalii, b. Jugosławii

- formalizacja działalności także w terenie - czasem tylko symboliczna reakcja

- ale ONZ nie da się obecnie niczym zastąpi - społeczność mnar uważa, że to ona może najskuteczniej zapewnić pokój i chce rozszerzenia kompetencji ONZ w dziedzinie bezp. zbiorowego

KUKUŁKA - OCENA ONZ

OSIĄGNIĘCIA

1. to jest forum osiągania kompromisu na arenie mnar

2. duży wkład w dekolonizację i umacnianie tożsamości narodowo-państw.

3. wiodąca rola w kodyfikacji pm i pc

4. ochrona uchodźców

5. ułatwia transnarodowe procesy kulturowe

6. ograniczyła wyścig zbrojeń (10 porozumień)

7. upowszechnia różne koncepcje ładu mnar - informacyjnego, ekol, ekon

SŁABOŚCI

1. biurokratyzm - ciągle rośnie

2. niewydolność - nie umie, nie może kontrolować zarazem wielu wydarzeń

3. koszty - rosną

4. mała zdolność do utworzenia własnych sił

5. bezpieczeństwo - maleje rola

6. na małych wymusza, dużych nie rusza

7. autorytet - maleje w dziedzinie wymuszania pokoju (Jugosławia, Somalia)

ŁOŚ-NOWAK - NZ

Peace making:

- akcja dla doprowadzenia do pokoju (rozdz VI KNZ):

* RB ustala czy dany spór groźny dla mnar pokoju i bezp

* RB może zlecić odpowiednią procedurę / sposób załatwienia sporu

- może tworzyć Służby Polowe, Grupy Obserwatorów Polowych (11 - najdłużej UNMOGIP - United Nations Military Observer Group In India and Pakistan)

Peace building:

- siły pokojowe pełnią tu główną rolę, choć w KNZ brak takich norm

Geneza idei ONZ:

- ważne doświadczenia LN

- II w ś - konflikt musi się zakończyć stworzeniem warunków trwałego pokoju

- wielość deklaracji wpływających na kształtowanie się idei NZ:

* orędzie Roosevelta 1941: 4 wolności ludzkie podstawą nowego ładu mnar: słowa, religii, od niedostatku <nędzy> i od strachu przed agresją

↑ ta koncepcja szeroko ujmowała bezp.

• deklaracja państw alianckich: podstawą trwałego pokoju jest wola współpracy p. Wyrażono zamiar wspólnych działań w tym celu. (1. krok do utworzenia ONZ)

• porozumienie o ogólnych celach wojny USA - W. Bryt. (na konferencji atlantyckiej) - 2. krok do utw. ONZ

* przyjęcie Karty Atlantyckiej

- ideę powszechnej om akceptuje konf moskiewska 1943

- 1944 Dumbarton Oaks USA 4 mocarstwa tworzą wspólny projekt om opartej na wartościach z Karty Atl.

- 25 IV 1945 San Francisco - konf założycielska ONZ

* do tego 16 org wyspecjalizowanych ONZ

* i 15 programów / funduszów m.in. UNICEF UNESCO UNRWA

WYKŁAD

Polityka zagraniczna USA

3 zadania usowej polit zagr:

a) wzmocnienie bezp. nar. USA

b) wspieranie narodowego dobrobytu

c) promowanie demokracji

17 IX 2002 - Busz podpisał swą strategię bezp. (nie pasuje ona do tradycji). Nowe cele, nowa retoryka - górnolotne, patetyczne sformułowania. Celem Stanów - pomoc w ulepszaniu świata; wolność polit. + gosp., pokojowe stosunki z innymi p., poszanowanie godności ludzkiej. Cele wykonawcze:

- umacnianie sojuszy w walce z terroryzmem

- współpraca z innymi p. dla tłumienia konfliktów regionalnych

- zapobieganie zagrożeniu USA i przyjaciół (np. p-ko zagrożeniu bronią zagłady)

- inicjowanie nowej ery gospodarczego wzrostu globalnego

- poszerzanie kręgu rozwoju (poprzez budowę demokracji i społ. otwartych)

- rozwijanie współpracy z innymi gł. Ośrodkami potęgi światowej

- przekształcanie instytucji bezp USA aby mogły podejmować nowe wyzwania

Pojęcie bezp w USA - b. szerokie

Po zimnej wojnie nie zrezygnowały z umieszczania w nar strategiach bezp starych zagrożeń (obok nowych). Np. nowa strategia na nowe stulecie - 1998 październik. Jakie tam są zagrożenia?

Otóż:

• regionalne

• transnarodowe - terroryzm, handel narkotykami, skażenie środowiska naturalnego, niekontrolowany napływ uchodźców

• rozprzestrzenianie broni masowego rażenia i technologii podwójnego przeznaczenia

• służby wywiadowcze innych p. - działają w USA coraz skuteczniej

• upadłe p. (np. Etiopia 1994, Albania 1997) - generują kryzysy gosp.

Itd.

Rodzaje przeciwdziałań wobec tych zagrożeń:

2 strategie

a) działania jednostronne - umacnianie własnych sił

b) podejście zintegrowane - odnoszenie się też do sojuszników, partnerów

Techniki:

1. dyplomacja

2. pomoc mnar

3. kontrola zbrojeń

4. inicjatywy p-ko proliferacji

5. działalność wojskowa

6. wzmacnianie Pm (współpraca mnar)

7. ochrona środowiska - popieranie inicjatyw

Działania jednostronne w kraju:

- wzmacnianie wojska, większy budżet Pentagonu

- chcą być w stanie pokonać agresorów w 2 wojnach naraz

- Harry T.: USA mają interesy w każdym regionie świata (polityka globalna); inne uzasadnienia: Huntington - „Samotne supermocarstwo”, G. Wills „Bycze przywództwo” (Stany = rock superpower)

Wspieranie narodowego dobrobytu:

- wysiłki w kraju

- dyplomacja dla zapewnienia dostępu do źródeł energii nieodnawialnych

Dyplomacja ameryk. Zmierza też do:

- trwałego rozwoju gosp. w kraju

- wzmacniania konkurencyjności (zawiera umowy, negocjuje aby były korzystne dla eksporterów ameryk.)

Promowanie demokracji - udzielanie wsparcia demokratycznego:

- przez Agencję Pomocy Zagranicznej i fundacje - nie humanitarnie, ale głównie finansowo

- Ameryka Łacińska - w latach 80. dzięki USA rozwijały się w większości tamtych krajów przesłanki demokratyczne - elity (finansowe) często dochodziły do władzy (gł. dzięki USA) i obiecywały goud governance etc.

Znaczenie Europy w pz USA:

- mamy symptomy że Stany chcą się izolować: zredukowały broń nuklearną o 1/4, wycofują z Europy dużo wojsk

Debata w Stanach o rozszerzeniu NATO

- uważano, iż to główne narzędzie polityki USA w Europie

- twierdzono, że powinno się rozszerzyć NATO, by nie było walk o strefy wpływów

- to wzmocni zaufanie społeczeństw do nowych, postkomunistycznych elit

- zapobiegnie się w ten sposób nowym podziałom w Europie

Brzeziński mówi o nowym mechanizmie konsultacji w ramach OBWE. Powinno się też wg niego stworzyć strategiczny układ NATO - Rosja (układ stanowiący - 1997)

Problem reformy wewnętrznej -

Koncepcja Europejskiej Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony (ESDI) - stworzenie nowej struktury przy UE; Europa chciała sama tworzyć operacje pokojowe oraz przewodniczyć im; ESDI nie powiodło się, a Stany nie mają ochoty reformować NATO.

Stany odpowiedziały stworzeniem natowskich sił szybkiego reagowania (CJTF);

NATO - potrzebne jest bardziej Europie Zachodniej, niż USA - Stany są sobie same gwarantem bezpieczeństwa

Inny problem - wyposażenie NATO w kompetencje do misji, akcji, operacji pokojowych.

Od końca lat 90. - rozdźwięk między USA a Europą. Stany chcą interweniować tylko, kiedy im to wygodne, a Europa nie przystaje.

Stany mniej uwagi przykładają do NATO

1995 - USA i UE przyjęły program transatlantycki, jednak nie funkcjonował poprawnie, liczne zgrzyty

1998 - Transatlantyckie Partnerstwo Gosp. - ale strategia lizbońska - UE stanie się gł. Aktorem w stosunkach gosp.

ĆWICZENIA: UE

Wg R. Zięba - UE jako aktor Sm

Integracja = proces scalania, łączenia się, co nie jest mechaniczne i nie obywa się bez skutków ubocznych

- koncepcje integracji eur.:

a) federaliści (Churchill - powstaną Stany Zjednoczone Europy)

instytucje europejskie miały przejąć władzę p. narodowych

b) pragmatycy: (gaullistowska koncepcja Europy Ojczyzn)

owszem, ale władza instytucji eur. Powinna obejmować tylko niezbędne minimum

1948. Kongres Ruchów Europejskich. Haga - apel o budowę Europy federalistycznej

- popierały to Francja, Belgia, Holandia, Włochy

- pragmatyzm: W. Bryt., p. skandynawskie

- istotne - poparcie Stanów, dzięki nim odrodziły się zniszczone gospodarki zachodnioeur.

- 1948 Paryż. Powstaje Organizacja Europejskiej Współpracy Gospodarczej (EWG)

PLAN SCHUMANA - 9 V 1950. Zainspirowany przez Jeana Monneta. Przewidywał:

- utworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWS)

- EWWS powołano układem z 19 IV 1951, wszedł w życie w 1952 - posiadała realną władzę ponadpaństwową, ale o wąskim zakresie, tzw. Wysoką Władzę - skład: funkcjonariusze, reprezentujący interesy wspólnot

- innym celem było zdominowanie Niemiec Zach. (czyli kontrola procesu militaryzacji / demilitaryzacji Niemiec), ale nie powiodła się regulacja tego procesu przez EWWS

Przesłanka dalszej integracji - ważna - komunizacja za Łabą

- 17 III 1948 - W. Bryt., Francja, Belgia, Holandia, Luksemburg - podpisują Traktat Brukselski o wzajemnej obronie (przed ZSRR) a może antyniemiecki był casus foederis

- IV 1949 - Sojusz Północnoatlantycki (12 p., w tym Kanada i Stany)

Traktat Brukselski stworzył podstawę dla powołania Unii Zachodniej - regionalnej org obronnej, ale jej rolę przejęła Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO)

PLAN PLEVENA (X 1950)

- przewidywał powołanie Europejskiej Wspólnoty Obronnej (EWO), która miała kontrolować proces remilitaryzacji RFN. Myślał Pleven, żeby w ramach EWO utworzyć zintegrowaną armię europejską;

- poparły to Stany oraz 6 czł. EWWS

V 1952 - traktat o ustanowieniu EWO. Główne cele EWO:

- obrona Eur Zach przed Ew. atakiem ZSRR

- zapobiec odrodzeniu się niemieckiego militaryzmu w RFN

- uniezależnić Eur Zach od pomocy i wsparcia militarnego Stanów

EWO: Francja, RFN, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg

- traktat nie wszedł w życie. Ale był bodźcem do podjęcia działań ku utworzeniu wspólnoty politycznej jako struktury nadrzędnej

1953 - Zgromadzenie EWWS przedstawiło projekt traktatu o Europejskiej Wspólnocie Politycznej. Miała być nadrzędna wobec EWO i EWWS

Wielka Brytania podjęła inicjatywę, aby przyjąć RFN i Włochy do Traktatu Brukselskiego - w 1954 r. zawarto tzw. Układy paryskie, weszły w życie 1955, miały stanowić podstawę rozszerzenia zakresu terytorialnego Traktatu Brukselskiego. Tu też zmieniono jego casus foederis - nie tylko atak niemiecki, ale ze strony jakiegokolwiek p. W Bryt zaproponowała też włączenie RFN do NATO

Powstaje Unia Zachodnioeuropejskia, jako przybudówka do NATO, tzw. Europejski filar NATO. Była to org. Obronna, przewidująca współpracę gosp społ i kult. RE (od 1949) przejmowała funkcje społeczne.

14 V 1955, po przyjęciu RFN do NATO powstaje Układ Warszawski

25 III 1957 - Traktaty Rzymskie

- ustanowiły EURATOM (= Europejska Wspólnota Energii Atomowej) oraz Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG)

- Traktat EWG: przeniesienie odpowiedzialności za polit. handlową na rzecz instytucji EWG

↑ te akty, postanowienia, przeniosły uwagę twórców koncepcji zjednoczonej Europy z aspektów militarnych i polit. - na kwestie gospodarcze

- EWG do życia powołano 1 I 1958

1961 - PLAN FOUCHETA

- dotyczył ustanowienia wspólnej polityki zagranicznej i obronnej „we współpracy z innymi wolnymi narodami” i rozwijania współpracy w dziedzinach nauki i kultury. Spraw ekon. nie wymieniono

- miała powstać Unia Państw, stały sekretariat

- Belgia i Holandia bały się, iż osłabnie pozycja NATO, w ogóle mniejsze p. bały się, że w tej Unii Państw odbierze im się głos i powiedziały nie, także ostra krytyka ze strony W Bryt

1962 - PLAN FOUCHETA II (tu pojawiła się nazwa „Europa Ojczyzn”)

- uwzględniał większość zastrzeżeń, jakie wystąpiły co do PF I

- stanowisko w sprawie unii politycznej - zwycięstwo koncepcji „Europy Ojczyzn” (gaullistowskiej) - nad federalistyczną „Europą narodów europejskich”

- też odrzucono

1969, Haga - szczyt szefów rządów szóstki - tu przełom w rozwoju koncepcji integracji polit.

- grupa urzędników z msz-ów utworzyła Komitet Polityczny, pod przewodnictwem belgijskiego dyplomaty Visconta Davignona

RAPORT LUKSEMBURSKI (DAVIGNONA) - X 1970

- propozycja Europejskiej Współpracy Politycznej. Miała to być współpraca typu koordynacyjnego, bez podstaw traktatowych. Za jej cel uznano:

* zwiększenie wysiłku Europy na rzecz korzystania z rozwoju gosp. swych krajów

* poszanowania wolności i PC

* ukształtowanie woli zbudowania unii polit

* skorelowanie prowadzenia wspólnych polityk, by przyspieszyć czas, „gdy Europa będzie mówić jednym głosem”

* zapewnić rosnącą odpowiedzialność Europy za sprawy światowe

w RL nie mówiono o strukturze nadrzędnej, co postulowały plany Foucheta - Europejska Współpraca Polityczna miała działać równolegle. Był to tylko RAPORT, a nie TRAKTAT.

1972 - szczyt paryski. Omawiano 3 sprawy:

1) unię ekonomiczną i monetarną

2) umacnianie instytucji i zmierzania w kierunku unii polit.

3) zewnętrzne stosunki Wspólnot

W Paryżu rozdzielono sprawy Wspólnoty Europejskiej i EWP (zapowiedziano, że stosunki między państwami Wspólnoty przekształcą się w Unię Europejską).

Pan Davignon otrzymał stanowisko szefa kolejnej grupy raportującej, w Kopenhadze, i oto, co z tego wynikło:

RAPORT KOPENHASKI (II Davignona), 1973:

- podkreślono rolę Urzędu Przewodniczącego, czyli tzw. Prezydencji - bo tu można łatwiej rozwiązywać problemy

- RK nie był krokiem w kierunku zapowiadanej w Paryżu UE, ale odzwierciedlał postęp, jaki się dokonał

1973, w ramach EWP powstał „Dokument o Tożsamości Europejskiej” - jego celem lepsze zdefiniowanie stosunków Dziewiątki z innymi p.

podstawą tożsamości eur. - ma być jedność Europy

XII 1974 - Rada Europejska (organ pozatraktatowy powołany na szczycie paryskim) - a będący organem wspólnym EWP i Wspólnot Europejskich ustala, że będą regularne spotkania szefów rządów (3 / rok)

1976 - pan Tindemans (premier Belgii) uporał się z robotą zadaną mu przez ww. posiedzenie RE i przedstawił raport o przyszłej UE - proponował sporo rzeczy dla przybliżenia realizacji koncepcji UE; wymienił też części składowe przyszłej UE i pojawiło się tam bezpieczeństwo

RAPORT LONDYŃSKI - 1981

• utworzono Sekretariat Trójki (dyplomaci państwa przewodniczącego, poprzedniego i przyszłego)

• włączono Komisję WE do spraw EWP na wszystkich poziomach

• zwiększono rolę Prezydencji

1981 - plan Hansa-Dietricha Genschnera i Emilio Colombo

* „projekt Aktu Europejskiego” (tak to pierwotnie nazwano) + propozycje zmian instytucjonalnych (koncepcja nadania statusu formalnego Radzie Europejskiej) - byłaby RE upoważniona zajmować się sprawami kultury oraz kwestiami prawniczymi.

* zmiana nazwy - na Uroczystą Deklarację o UE (chciano zatrzeć wrażenie, że chodzi o akt prawny), ostateczną redakcję przygotował Filip Schutet

14 II 1984 - Parlament Europejski przyjął projekt ustanowienia UE

- zakładał kategorie praw wyłącznych UE i kompetencji zbieżnych UE i p. członkowskich

- współpraca międzyrządowa

RAPORT DOOGE'A - 1985 Bruksela

- podkreślono, że wspólna wola polityczna członków musi znaleźć wyraz w stworzeniu politycznej całości, tj. UE

- trzeba wzmocnić konsultacje w sprawie bezpieczeństwa

JEDNOLITY AKT EUROPEJSKI (II 1986 podpisany przez 9 czł, po 11 dniach też przez Danię, Grecję i Włochy); wszedł w życie 1 VII 1987

- regulował kwestie Wspólnoty i EWP

- wstęp i III części

Wstęp: celem wysiłków europ. - przekształcenie całości stosunków między członkami UE na określonych zasadach (zgodność i solidarność, przywiązanie do demokracji, przestrzegania prawa i pc, przyczynianie się do bezp mnar i pokoju zgodnie z KNZ)

CZĘŚĆ I - Wspólnoty i EWP - mają za cel wspólne przyczynianie się dla konkretnego postępu na drodze do ustanowienia jedności europejskiej

CZĘŚĆ III - tu postanowienia o współpracy eur. W kwestii polityki zagranicznej

1987 - startuje Sekretariat (organ współpracy politycznej),

4 grupy:

TREVI I - zwalczanie terroryzmu

TREVI II - ochrona porządku i bezp publ

TREVI III - zwalczanie przestępczości transnarodowej

TREVI'92 - policyjne problemy po zniesieniu granic wewnętrznych UE

TRAKTAT Z MAASTRICHT

- była potrzeba wzmocnić EWP

- 1990: 1-sza inicjatywa, rząd Belgii proponuje wzmocnić aparat instytucjonalny i rozwinąć współpracę w polit zagr (także bezp)

- Kohl i Miterrand proponują konferencję międzyrządową dot. UE, 4 sprawy do omówienia:

a) wzmocnić legitymację demokratyczną UE

b) uczynić instytucje bardziej skutecznymi

c) zapewnić spójność i jedność UE w różnych dziedzinach (ekon, monetarna, polityczna)

d) wprowadzenie w życie wspólnej polityki zagranicznej i bezp.

Dublin 1990, druga sesja RE - propozycja zwołania dwóch Konferencji Międzyrządowych:

I - w sprawie unii gosp. i monetarnej

II - w sprawie unii polit.

1 VII 1990 - wchodzi w życie część postanowień dot utworzenia Unii Gosp. i Walutowej (EMU)

VI 1991, Vianden - msz-owie UZE postulują włączyć sprawy ochrony do działania UE

Luksemburg przedkłada projekt traktatu o UE

- filar I - Wspólnota Europejska

- filar II - Wspólna Polit Zagr i Bezp (miałaby zastąpić EWP)

- filar III - współpraca w dziedzinach wymiaru sprawiedliwości i spraw wewn.

2 koncepcje:

a) niemiecko-francuska (poparcie Hiszpanii i Belgii) - silna polityka zagr i bezp w ramach UE, wspólna polit obronna, UZE - integralną częścią UE

b) brytyjska (poparcie Holandii, Danii) - utrzymanie związków między UZE a UE, ale UZE ma pozostać autonomicznym podmiotem obronnym

UZE nie włączono ściśle do UE

9-10 XII 1991 Maastricht: porozumienie o projekcie traktatu o UE

7 II 1992 - podpisało go 12 p. (tj. wszyscy ówcześni czł.)

1 XI 1993 - wszedł w życie, sotatecznie więc powstała UE

CO warto ZAUWAŻYĆ?

UE - integracja ponadnarodowa

NATO - integracja międzynarodowa

Jak się rozszerzała UE?

1958 - 6 państw

1973 - nowe 3 (W Bryt, Dania, Irlandia)

1981 - Grecja

1986 - Hiszpania, Portugalia

1995 - Austria, Finlandia, Szwecja

1997, nowy Traktat o UE (Amserdamski)

- ustanowiono urząd szefa UE (dla genseka RE)

- konstruktywne wstrzymanie się od głosu

- UE może uczestniczyć w operacjach petersburskich (UZE też, nadal)

- 1999 Kolonia, UE decyduje się ustanowić ESDI i politykę obronną; 1998 - w Saint Malo' była deklaracja o wspólnej polityce obronnej UE (siły szybkiego reagowania), a UE zaczęła przejmować część kompetencji UZE, zresztą Tony zasugerował, że im to nie przeszkadza, i tak np. - już tylko UE może uczestniczyć w misjach petersburskich

2001 podpisanie tego co wynegocjowano w Nicei w XII 2000, tj. nowelizacja traktatu o UE - tzw. Traktat Nicejski, ale zanim zaczął funkcjonować, państwa starej UE zorientowały się, że np. dały Polsce za dużo głosów, bo aż 27 (Hiszpanii też - największe p., np. Niemcy miały ich 29), no i 29 X 2004 w Rzymie podpisano zrewidowany tzw. Traktat Konstytucyjny UE, ale trzeba żeby wszyscy się na to zgodzili, Polsce m.in. nie podoba się:

- że majstrowano przy nicejskim modelu głosowania, ostatecznie - tzw. Podwójna większość (liczba p. + liczba ich mieszkańców)

- że w preambule francuscy ateiści udali, że Boga nie ma

- że więcej o obronności, a przecież mamy NATO

w VI 2004 się zgodzili na ten Traktat, ale do końca 2004 ratyfikowały go tylko Litwa i Węgry - tam parlamenty

WYKŁAD

NATO - 4 III 1949, Waszyngton, podpisanie traktatu północnoatlantyckiego

12 czł. - Stany, Kanada, Belgia, Holandia, Luksemburg, W. Brytania, Islandia, Norwegia, Włochy, Dania, Francja, Portugalia

casus foederis - art. 6

dla Stanów NATO to m.in. instrument dyscyplinowania sojuszników i gwarantowania ich bezp.

NATO kontrolowało remilitaryzację Niemiec, początkowo odbywało się to jednak przez porozumienia dwustronne USA - RFN

1955 - RFN w NATO

postawiono na strategię odstraszania - każdy domagał się zwiększenia zbrojeń.

USA i ZSRR miały po ok. 25 000 głowic jądrowych.

Aspekty taktyczne:

Lata 50. - doktryna wyzwalania (USA) - „zmasowany odwet”, zmasowana wielka wojna (Korea 50-53)

Lata 60. - doktryna elastycznego reagowania

(podkreślano, że Stany i NATO mają bazy w pobliżu wroga, można prowadzić nawet kilka wojen naraz, ewentualnie zaś użyć broni jądrowej)

lata 80. - Reagan - koncepcja ograniczonej wojny jądrowej w Europie. Gdyby ZSRR zaatakował, to USA odpowiedzą bronią jądrową. Zastanawiano się nad użyciem broni neutronowej, bardziej humanitarnej. 1983 - USA ogłosiły tzw. Gwiezdne Wojny (= „II zimna wojna”), Europa sama próbowała zbudować podstawy swego bezpieczeństwa (ESDI)

1967 nato, nowa doktryna: w raporcie Harmela postawiono na dialog polit. Ze Wschodem, przy jednoczesnym utrzymaniu środków obronnych.

Pogorszenie stosunków - w końcu lat 70., nowy wyścig zbrojeń

Dopiero przełom l. 80./90. - rezygnacja z corocznego zwiększania o 3% budżetów obronnych mocarstw

Pojawiła się propozycja tzw. „opcji zerowej” - ZSRR miał zlikwidować broń jądrową średniego zasięgu, a w zamian za to Stany miały nie instalować pocisków Cruise w RFN

1986 - szczyt w Reykjaviku - Reagan chce, aby ZSRR zlikwidowało Eurorakiety o zasięgu 1000-5000 km, Gorbaczow godził się tylko, by zniszczyć te o zasięgu 500-1000 km. Ale po tym spotkaniu stosunki Wschód-Zachód zaczynają się poprawiać.

XII 1987 Waszyngton, układ o broni jądrowej średniego zasięgu.

1989 Bruksela - Rada Płn.-atlantycka (NAC)

1991 Kopenhaga - przyjęcie dokumentu „Partnerstwo z krajami Europy Środk i Wsch” (bezp NATO związane jest z bezp wszystkich p. Europy - stwierdzono), wzrost liczby kontaktów etc.

1 VII 1991 - rozwiązanie Układu Warszawskiego

I po co teraz NATO?

- np. żeby Niemcy czy Francja nie chciały odbudowywać swoich „stref wpływów”

XI 1991 - Rzym. Szczyt, m.in. dokument „Nowa koncepcja strategiczna Sojuszu”:

• są nowe zagrożenia: już nie ma bloków, ale zagrożenia transnarodowe, globalne, destabilizacja

• 3 elementy nowej koncepcji

1. dialog

2. współpraca

3. utrzymanie zdolności do zbiorowej obrony (czyli że to będzie dalej sojusz wojsk.)

XII 1991 - North Atlantic Cooperation Council - NACC = Północnoatlantycka Rada Współpracy

WYKŁAD

Nato po 11 IX 2001

• wymyślili nowy termin na niespodziewane zagrożenie: “nine eleven” (9/11)

• zmiany NATO zaczęły się w IV 1999 na szczycie Waszyngtońskim

• Stany chciały, aby NATO mogło interweniować też bez mandatu ONZ (poparcie Polski, zdecydowany sprzeciw Francji, Belgii, Niemiec, stanowisko pośrednie Brytyjczyków)

• Modernizacja NATO, aby mogło prowadzić operacje na całym świecie: CJTF - siły szybkiego reagowania NATO, DCI - inicjatywa zdolności obronnych

• Wojna o Kosowo: III-VI 1999 - bez mandatu RB ONZ

• Busz chciał uruchomienia art. Casus foederis Traktatu po ataku terrorystów na Stany. Podały, iż wykonała to organizacja Al.-Kaida, rezydująca w Afganistanie u Talibów. 7 X 2001 - początek operacji odwetowej USA p-ko Afganistanowi, wsparcie przez W Bryt, Niemcy, Holandię, Polskę, a do koalicji antyterrorystycznej przyłączyło się ponoć 120 p., ale to chyba przesada - Kabul padł 13 XI, a ok. 20 XII reżim talibów przestał praktycznie istnieć

• To dowodzi zwycięstwa unilateralistycznej koncepcji polityki zewnętrznej Stanów; warto odnotować, jak propagandowo chciały poprawić swój wizerunek nagłaśniając sprawę układu o likwidacji systemów rakietowych MD (średniego zasięgu)

• Afganistan po akcji:

- ISAF, siły mnar, ale faktycznie amerykańskie, najpierw dowodzone przez W Bryt i Turcję, później - przez Niemcy i Holandię - pilnowanie porządku etc., od VIII 2003 dowodzi nimi NATO. Ale de facto to Stany są najważniejsze w Afganistanie i podporządkowały sobie NATO.

NATO po akcji w Afg:

- sprawdziło się jako sojusz (udzielono casus foederis), ale militarnie - słabo

* Rada Partnerstwa Euroatlantyckiego

* Putin i G. Robertson - omawianie współpracy

* Blair proponuje powołać nową radę: NATO-Rosja, to była inicjatywa nie skonsultowana z innymi p. NATO; takie coś powstało w XI 2001, ma to obradować w formie 19+1 (czyli wszyscy czł. + Rosja), a w V 2002 w Rzymie zawarli porozumienie, gdzie mowa o tym, co można z Rosją:

a) zwalczanie terroryzmu

b) zarządzanie kryzysowe

c) nierozprzestrzenianie broni masowego rażenia

d) kontrola zbrojeń i środki budowy zaufania

e) obrona rakietowa

f) operacje poszukiwawcze i ratownicze

g) współpraca wosjkowa, cywilna, w sytuacjach nadzwyczajnych - m.in. ustalono program wspólnych ćwiczeń wojskowych i zawarto SOFA - porozumienie zbrojne

XI 2002. Szczyt w Pradze. Tu mówiono o:

1. nowych zdolnościach militarnych

(przyznano się co do fiaska inicjatywy DCI); inicjatywa Stanów - stworzyć siły szybkiej odpowiedzi, 20 000 żołnierzy, co zaakceptowano. DCI zastąpiono Praskimi Zobowiązaniami w zakresie zdolności obronnych (PCC).

- zreformowano strukturę NATO, odtąd 2 nowe dowództwa: do operacji wojskowych i do transformacji, ale ogólna liczba dowództw spadła z 20 do 11

2. nowych członkach

- chciano przyjąć ich 9: Słowenię, Litwę, Łotwę, Estonię, Słowację, Bułgarię, Rumunię, Albanię i Macedonię, ale 2 ostatnie nie były gotowe, ustalono więc, iż 29 III 2004 zostanie przyjętych 7 p., i tak dzić w NATO jest 26 p. (demokratycznych)

3. nowych stosunkach z partnerami

kryzys w NATO:

• deklaracja 8 premierów w sprawie wojny w Iraku - Hiszpanii, Włoch, W. Bryt., Polski, Czech, Węgier, Danii…

• Turcja po raz 1. odmówiła NATO wsparcia, kryzys decyzyjny

• Kwestia przyjmowania nowych p. - co dalej?

• Dylemat Europy - UE też staje się sojuszem wojskowym, czy NATO jest zatem konieczne?

Europejska tożsamość bezpieczeństwa i obrony (ESDI) - ćwiczenia

1. Przesłanki i geneza koncepcji ESDI:

- państwa Europy Zachodniej chciały się bronić przed ZSRR

- zawarły wiele sojuszy, np.:

Traktat Brukselski z III 1948, w 1954 zmieniony przez układy z Paryża. Podpisały go: Wlk. Brytania, Francja, Belgia, Holandia, Luksemburg. Casus foederis stanowiło udzielenie pomocy ofierze agresji przez jej sojuszników "przy użyciu wszelkich środków" - i to był art. V

1949 - podpisanie Traktatu Północnoatlantyckiego (w Waszyngtonie) - ale casus foederis dotyczył tylko "rozważenia ewentualności" pomocy ofierze agresji

USA - zawsze dbały, by europejski system bezpieczeństwa był częścią NATO, np. w Traktacie Brukselskim z 1954, na którego podstawie powstała Unia Zachodnioeuropejska, napisano, że UZE będzie ściśle współpracować z NATO.

Podkreślmy, że różne było poczucie zagrożenia w Europie i USA. Europa - obawa przed ograniczoną wojną jądrową, a także większy strach przez ZSRR, niż w USA - tamte budowały osłonę z kosmosu, mającą chronić terytorium kraju.

W Reykiaviku w 1986 - spotkanie Reagana z Gorbaczowem. Europa uświadamia sobie, że może zostać pozbawiona części amerykańskiego parasola ochronnego nuklearnego - systemu rakietowego średniego i krótszego zasięgu. Wkrótce destabilizacji uległo sąsiedztwo Europy Zachodniej (Jugosławia, upadek komunizmu w Polsce i okolicy, Bliski Wschód, migracje), a tymczasem w Stanach coraz silniejsze są tendencje izolacjonizmu:

1983 - Inicjatywa Obrony Strategicznej (SDI) - Reagan. Czyli tzw. Gwiezdne Wojny - obrona przed radzieckimi rakietami balistycznymi z kosmosu. Okazało się, że w razie konfliktu globalnego USA nie zamierzają wiązać swego bezpieczeństwa z losem sojuszników w Europie.

1 VII 1991 - rozpad Układu Warszawskiego. Później - ewakuacja wojsk radzieckich. VI 1991 - rozwiązano RWPG.

2. Rozwój i ewolucja koncepcji

- nad koncepcją pracowała UZE, bo mniejsze p. jej ufały

- p. Europy albo chciały wzmocnić współpracę transatlantycką, albo stawiać na europejską flankę NATO

X 1984 - deklaracja Rzymska:

* badanie konsekwencji kryzysów w innych regionach świata dla Europy

* bliższa współpraca w sprawach obrony i kontroli zbrojeń

* 7 państw członkowskich zapowiedziało współpracę w rozwoju przemysłu zbrojeń i zniesienie kontroli broni konwencjonalnej, ale nie broni A B C

Haga 1987 - „Platforma europejskich interesów w dziedzinie bezpieczeństwa” , potwierdzono reaktywowanie UZE, dodanie wymiaru bezpieczeństwa do idei integracji eur., ale jednocześnie - wzmocnienie solidarności w NATO

- bezp. europ. Winno opierać się na połączeniu sił konwencjonalnych i nuklearnych

- podkreślono znaczenie dialogu Zachód-Wschód na zasadach z aktu końcowego KBWE

Koncepcje UZE-UE:

1. Niemcy i Francja + Hiszp. + Belg + Luks - silna polit zagr i bezp w ramach UE; Uze integralną częścią UE i kierować ma nią Rada Europy

2. Anglicy + Holendrzy + Portugalia + Dania - autonomia dla UZE

Szczyt rzymski 1991 - USA godzą się na koncepcję ESDI

7 II 1992 - Traktat o UE z Maastricht, 3 filary UE, m.in.

CFSP - Wspólna Polityka Zagr i Bezp (II filar) - że ochrona wspólnych wartości, zachowanie pokoju i umacnanie bezp mnar zgodnie z zasadami KNZ i Aktu Końcowego KBWE.

2 deklaracje z Maastricht:

1) UZE - równocześnie komponent obronny UE i europejski filar NATO

2) zaproszenie wszystkich czł UE do wejścia lub bycia obserwatorami przy UZE

1992, Bonn, deklaracja Petersburska:

UZE może stosować takie środki zapobiegania konfliktom, jak: operacje ratownicze i humanitarne, misje pokojowe, także operacje wojskowe poza obszarem p. członkowskich. Może się podłączać też pod działania w tym zakresie podjęte przez RB ONZ / KBWE

Żeby to się powiodło, trzeba:

1. dać UZE zdolność operacyjną

2. europ odstraszanie jądrowe

3. współpraca w zakresie uzbrojenia - rozwój

4. angażować się na rzecz kontroli zbrojeń i rozbrojenia

1994, brukselski szczyt NATO - Partnerstwo dla Pokoju

ad. 1 - Rada Komórki Planowania UZE. Oni mieli budować zdolność operacyjną UZE, sesje w Noordwijk, ustalili cele WPO UE m.in. żeby UE odpowiadała za bezp Europy i częściowo za promocję bezp w całym świecie, umocniła też stabilność w krajach basenu M. Śródziemnego, i żeby rządy UZE bezpośrednio odpowiadały za bezp swych obywateli

ad. 2 - platforma haska - UZE mówi, że podstawą mają być arsenały francuski i brytyjski, przewodnictwo Francji w tej dziedzinie

ad. 3 - utworzono Zachodnioeuropejską Grupę do spraw uzbrojenia - WEAG

ad. 4 - udało się przedłużyć układ o niezpozprz broni jądr (Nowy Jork 1995)

Berlin 1996 - porozumienie o budowie ESDI w ramach NATO - UZE może prowadzić operacje „out of area” (poza ter p. członkowskich).

1997 - w Traktacie Amsterdamskim nie przystano na propozycję przerzucenia Wspólnej Polityki Zagr i Bezp do I filaru (bo to by znaczyło, że UZE się podporządkowuje UE)

---

Pobierz dokument msp1.wyklad.1.doc Rozmiar 188 KB