Polski wkład w dorobku teorii organizacji i zarządzania:

Karol Adamiecki (1866 - 1933) - ukończył Wyższą Szkołę Rzemieślniczą w Łodzi, kontynuował studia w Petersburgu, gdzie uzyskał dyplom inżyniera technologa. Pracę zawodową rozpoczął w Dąbrowie Górniczej, gdzie pracował w Hucie Bankowej najpierw jako pracownik biura technicznego, a następnie jako asystent szefa produkcji. Później został dyrektorem w zakładach Cukierniczych „KORWINÓW”.

W 1903 r na miesiąc przed ukazaniem się książki F. Taylora - „Zasady zarządzania zakładem wytwórczym”, opublikował wyniki swoich prac w dziele „ O zasadach organizacji pracy zbiorowej”. Jako pierwszy zastosował metodę chronometrażu. W wyniku swoich badań stwierdził, że głównym powodem strat czasu w procesie produkcji jest brak uzgodnienia poszczególnych operacji. Formułuje dwa główne zadania organizatorskie:

1. Harmonijny dobór poszczególnych elementów systemu wytwórczego tak, aby spośród wielu możliwości wybrać elementy dotyczące zasobów o najdoskonalszej charakterystyce ekonomicznej z pkt. widzenia celu procesu produkcyjnego, a więc takich, które pozwalają realizować produkcję wzorcową.

2.Dotyczy funkcjonowania stworzonego systemu wytwórczego i sprowadza się do zharmonizowania w czasie działań wszystkich elementów systemu aby wytwarzać przy jak najmniejszych stratach czasu.

Efekty jego pracy:

1. Prawo podziału pracy i wynikająca z tego prawa reguła specjalizacji.

2. Prawo koncentracji - istotą jest łączenie wysoce wyspecjalizowanych komórek w celu wspólnego działania.

3. Prawo harmonii.

Działalność publikacyjna i organizatorska - „Harmonizacja jako jedna z głównych podstaw organizacji naukowej” , „Naukowa organizacja i jej rola w życiu gospodarczym” , „O istocie naukowej organizacji”.

W 1911 objął katedrę technologii mechanicznej i walcownictwa Politechniki Warszawskiej, gdzie prowadził cykl wykładów z zakresu organizacji pracy. Później stworzył i został kierownikiem katedry organizacji pracy i kierownictwa Politechniki Warszawskiej, gdzie prowadził min. wykład „Zasady organizacji pracy”. Dzięki jego pracy powstał Instytut Naukowej Organizacji Pracy, przekształcony później w Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, które funkcjonuje do dziś. Przyznano mu honorowe członkostwo Międzynarodowego Komitetu Naukowej Organizacji w 1932 r na kongresie w Amsterdamie.

Funkcja kontroli w zarządzaniu wg Adamieckiego:

• kontrola powinna być dokładna, wystarczająca, nieustanna, niezwłoczna i zrównoważona.

Stanisław Bieńkowski (1882 - 1958) - ukończył wydział mechaniczny politechniki w Charlottenburgu w Niemczech w 1906 r. Był silnie związany z przedsiębiorstwami niemieckimi. Wprowadził system premiowania nastawiony na wzrost wydajności pracy. Uzyskał tytuł doktora dzięki pracy „Wpływ czynników zewnętrznych na kształtowanie wydajności pracy”. W 1911 objął w banku we Lwowie referat uprzemysłowienia w Galicji, gdzie oceniał zdolność kredytową przedsiębiorstw. Nadzorował zakłady w Galicji finansowane przez jego bank. W ciągu dwóch lat opracował różne ekspertyzy dla stu kilkudziesięciu zakładów. Wyprowadza wnioski porównawcze z przemysłem niemieckim. Przeprowadził restrukturyzację kilkudziesięciu przedsiębiorstw. Był autorem systemów innowacyjnych i prekursorem zasad udziału w zyskach przedsiębiorstwa. Praca habilitacyjna - „Organizacja i zarządzanie zakładu przemysłowego”. Później został kierownikiem katedry organizacji i kierowania zarządem przedsiębiorstw przemysłowych w Akademii Handlowej w Krakowie oraz redaktorem naczelnym „Przeglądu Organizacji”.

Piotr Drzewiecki (1865 - 1944) - inżynier absolwent Instytutu technologicznego w Petersburgu - pierwszy prezydent Warszawy. Był prekursorem wiedzy o gospodarowaniu i prezesem zarządu towarzystwa Liga Pracy - propagującego wzrost wydajności pracy i rozpowszechniającego metody naukowej organizacji pracy. Walczył z biurokratyzmem. Był od 1912 r prezesem Polskiego Banku Komunalnego oraz członkiem polsko - francuskiego towarzystwa budowy samolotów i samochodów.

Edwin Hauswald (1868 - 1942) - profesor Politechniki Lwowskiej, autor wniosku o wdrożenie do programu nauczania przedmiotu organizacja i zarządzanie przedsiębiorstwem. Poruszał problematykę systemu wynagradzania według zasad racjonalności i oszczędności.

1. Racjonalna org. i zarządzanie przedsiębiorstwem.

2. Problematyka płac.

3. Koszty zarządu.

4. Teoria produktywizmu.

Prace dotyczące czynnika ludzkiego w zarządzaniu. Wskazywał silną rolę racjonalności i zgodności pomiędzy pracodawcą i pracownikiem. Właściwy dobór ludzi. Koncentrował się na ustalaniu norm czasu i norm wydajności z punktu widzenia systemu akordowego i systemu premiowego. Podał typologię kosztów pracy.

Metody organizatorskie Edwina Hauswalda:

„Metodyka racjonalnej organizacji - 1909 r w której przedstawił 25 ogólnych metod organizatorskich:

1. dokładnego określenia zadania - postuluje dokonanie precyzyjnego doboru przedmiotu badania, ustalenia problemu jako punktu wyjścia przed przystąpieniem do wykonania zadania.

2. obserwacji i eksperymentu - sugeruje niezbędność dokładnego obserwowania wybranych procesów, w różnych warunkach z jednoczesnym możliwie dokładnym zapisywaniem dokonywanych spostrzeżeń.

3. analizy - polega na gruntownym i krytycznym rozbiorze zebranego materiału obserwacyjnego po dokładnym zestawieniu i uporządkowaniu.

4. klasyfikacji - polega na systematycznym zestawieniu warunków i wyników zjawisk według ich ważności i wzajemnego związku

5. mierzenia - zakłada przeprowadzenie dokładnych pomiarów badanego przedmiotu zamiast ocen przybliżonych

Aleksander Rothart (1870 - ) - politechnika w Darmstadt, „Operatywne planowanie produkcji” - praca dyplomowa. W europie popularny dzięki pracy „Studium systemów płac”. W 1909 r wygłosił odczyt dotyczący poglądów na temat istniejących systemów płac - „O systemach płacy mających na celu podniesienie produktywności pracy” - wykorzystał narzędzia matematyczne w elementarnej teorii płac. Jako pierwszy w Europie opracował dzieło „Poglądy nowoczesne na urządzenia i organizacje fabryki maszyn” - dzieło o gospodarce materiałowej. 1932 r - podręcznik pod tytułem „Systemy płacy we współczesnych warunkach przedsiębiorstwa”. Zajmował się kalkulacją kosztów produkcji przemysłowej.

Zygmunt Rytel (1880 - 1947) - ukończył Instytut Technologii w Petersburgu. Określany jest jako najwybitniejszy teoretyk wśród praktyków teorii organizacji. Najbardziej zagorzały praktyk wśród teoretyków (wg Kotarbińskiego). „Teoretyczne podstawy organizacji” - zawiera próbę systematyzacji nauki organizacji i kierownictwa. Wg niego naukowa organizacja to zgrupowanie środków naukowo wybranych i harmonijnie powiązanych w celu świadomego ujęcia i kontrolowania działalności. Formułuje definicje:

• organizacji, kierownictwa, naukowej organizacji działalności, funkcji zarządzania, skuteczności.

Naukę o organizacji i kierownictwie dzieli na trzy części:

1. obejmująca ogólne metody, prawa i zasady dyscypliny naukowej.

2. środki techniczne, za pomocą których teoria realizowana jest w praktyce

3. obejmująca analizę funkcji w poszczególnych dziedzinach działalności przedsiębiorstwa i identyfikację technik organizacji.

Podaje podstawowe prawa organizacji:

- prawo podziału pracy

- prawo koncentracji

- prawo optymalnej działalności

- prawo harmonii

W odniesieniu do funkcji kierowniczych wyróżnił prawa kierowania:

- jedność kierownictwa

- autorytet

- prawo nagradzania

- prawo harmonii duchowej.

---