Zadania edukacyjne pielęgniarki wobec pacjentów z żylakami kończyn dolnych.

Zadaniem edukacyjnym pielęgniarki wobec pacjentów z żylakami kończyn dolnych jest m.in.:

a) wyjaśnienie mechanizmu powstawania żylaków

b) zapoznanie pacjenta z typowymi objawami tej choroby

c) poinformowanie pacjenta o możliwych powikłaniach

d) zapoznanie pacjenta z metodami zapobiegającymi powstawaniu żylaków

e) poinformowanie pacjenta o możliwościach leczenia

Żylak:

• to widoczne, trwałe, odcinkowe rozszerzenie żyły układu powierzchownego, nadające jej wężowaty, wydłużony przebieg. o chorobie żylakowej mówimy, kiedy żyły są zmienione patologicznie na długich odcinkach, obejmując niekiedy całą kończynę, gdy występują dolegliwości (bóle, kurcze, uczucie ciężkości, obrzęki) i stwierdza się zmiany skórne.

Przyczyny:

• skłonność dziedziczna

• siedzący lub stojący tryb życia, charakter pracy- praca w pozycji stojącej lub długotrwale siedząca ogranicza działanie pompy mięśniowej, co powoduje zaleganie krwi w kończynach; żylaki występują częściej u ludzi wykonujących ciężką pracę fizyczną, często powtarzalnym wysiłkiem fizycznym

• niska aktywność fizyczna, otyłość- z otyłością związane jest stałe przeciążenie goleni i stóp w czasie chodzenia i stania, a także objętość zalegającej krwi

• ciąża, poród- znaczne zwiększenie objętości jamy brzusznej i obniżenie aktywności fizycznej powoduje trudniejszy przepływ żylny, a w pierwszym trymestrze ciąży także hormony, których proporcje zmieniają się, rozluźniają żyły

• wiek- Ścianki żył wraz z wiekiem tracą swoją elastyczność i sprężystość, grubieją. Może ponadto dojść do uszkodzenia tzw. zastawek żylnych (kontrolują one przepływ krwi, tak aby płynęła ona tylko w kierunku serca). W przypadku nieprawidłowego działania zastawek krew spływa z powrotem do nogi, nie przesuwa się w stronę serca i gromadząc się, powoduje powstanie żylaków

• przebyte stany zapalne żył- Niedrożność żył powoduje zwiększenie ciśnienia w układzie żylnym kończyn i wytworzenie się krążenia obocznego. Zapalenie żył uszkadza trwale zastawki, co nasila zaburzenia w krążeniu krwi i zwiększa dolegliwości w chorobie żylakowej

• leki hormonalne

Rodzaje żylaków:

• kosmetyczne (pajączki, siatkowate)-nie wymagają leczenia choroby, a jedynie poprawy wyglądu

• niewydolność głównych żył ukł.powierzchownego- (najczęściej żyły odpiszczelowej)

• duże żylaki bez niewydolności głównych żył powierzchownych

• zespoły mieszane

Objawy niewydolności żylnej:

• wczesne

• uczucie ciężkości kończyn,

• bóle nóg i obrzęki wieczorne

• kurcze łydek

• świąd skóry

• widoczne żylaki

• siateczka popękanych żyłek na skórze

• zaawansowane:

• duże żylaki

• obrzęki

• zmiany skórne i zapalne, przebarwienia

• zmiany zapalne i zakrzepowe

• wrzód żylny goleni

Powikłania:

• ogólne- choroba zakrzepowo- zatorowa, zator tętnicy płucnej

• miejscowe- pęknięcie żylaka, krwotok

Zapobieganie:

a) wybór odpowiedniej pracy dla ludzi obciążonych dziedzicznie i z objawami wczesnymi.

b) właściwa aktywność ruchowa:

- unikanie stojącego i siedzącego bezruchu

- częsta zmiana pozycji ciała i kończyn dolnych

- półgodzinny spacer 2-3 razy w tyg.

- pływanie

- umiarkowana jazda na rowerze, bieganie

- gimnastyka ud, łydek i stóp

- ograniczenie sportów siłowych

c) utrzymywanie prawidłowej masy ciała

d) odpowiednie obuwie (prawidłowa wysokość obcasa)

e) właściwy ubiór (nie uciskające skarpety, pończochy, unikanie bardzo obcisłych spodni ,itp.)

f) ograniczenie gorących kąpieli w wannie na korzyść chłodnych kąpieli pod prysznicem,

g) ostrożne korzystanie z kąpieli słonecznych

h)w czasie wypoczynku i snu leżenie z nieco uniesionymi kończynami, lekko zgiętymi w stawach kolanowych

Leczenie niepowikłanej choroby żylakowej:

- operacyjne: polega na przecięciu ujścia żyły odpiszczelowej, usunięciu żylaków i przecięciu lub podwiązaniu niewydolnych żył przeszywających. przy jednodobowym lub kilkugodzinnym pobycie w szpitalu wykorzystywane są metody tj. kriochirurgia (zamrażanie) lub miniflebektomie (polegające na usuwaniu miejscowo zmniejszonych żylaków)

- skleroterapia- najczęściej sposób ten jest wykorzystywany w usuwaniu żylaków kosmetycznych (pajączków) czyli teleangiktazjii lub w pojedynczych żylakach; polega na wywoływaniu kontrolowanego zapalenia żylaków przez wstrzyknięcie do ich wnętrza środków działających miejscowo

- terapia uciskowa (kompresoterapia)- polega na stosowaniu uciskowych opasek oraz pończoch; główne ich zastosowanie to okres ciąży, połogu i karmienia u chorej z dużymi żylakami, okresy po operacji żylaków, etc.

- farmakoterapia- stosowanie leków np. flawonoidów ma ważne działanie wspomagające leczenie wszystkich stanów zapalnych w ukł. żylnym, w okresie pooperacyjnym, w obrzękach pourazowych. Flawonoidy, oddziaływując przede wszystkim na mikrokrąznie, poprawiają przepływ żylny, zmniejszają obrzęki i inne dolegliwości tj. ból, kurcze mięśniowe.

---