PODSTAWOWE POJĘCIA I KONSTRUKCJE TEORETYCZNE

Administracja

1. w ujęciu organizacyjnym ( podmiotowym ) - ogół podmiotów administracji, a więc organy adm. i inne podmioty wykonujące określone funkcje z zakresu adm. pub.

2. w ujęciu materialnym ( przedmiotowym ) - działalność państwa, której przedmiotem są sprawy adm., zadania i kompetencje w zakresie władzy wykonawczej.

3. w ujęciu formalnym - cała działalność wykonywana przez podmioty adm. bez względu na to, czy ma ona charakter adm. czy też nie ma tego charakteru.

Administracyjne prawo - zespół norm regulujących adm. działalność państwa.

Wg Starościaka - gałąź prawa, która reguluje działalność organów państwowych, podejmowaną w celu wykonania ustalonych prawem zadań organizatorskich wypełnianych w swoistych formach działania.

Prawo ustrojowe - zagadnienie ustroju adm. publicznej obejmują ustrój urządzeń społ. spełniających funkcję administracji, o ile jest on prawnie unormowany, oraz cały system organów adm., ich kompetencje, które są również unormowane przez prawo. Do zasadniczych zagadnień prawa ustrojowego należą zagadnienia dotyczące organów adm. publicznej, urzędów, klasyfikacji organów adm., władztwa organizacyjnego, kompetencji i właściwości oraz zasad powiązań organów adm. publicznej.

Organ adm. publicznej - jest jednostką organizacyjną adm. publicznej - jest organem państwa, osoba lub grupa ludzi wyodrębniona organizacyjnie, której obowiązujące prawo przyznaje kompetencje do działania w imieniu państwa, który działa w sposób władczy lub który ma kompetencje do stosowania prawa adm. materialnego czyli wydawania decyzji adm.

Decyzja adm. jest rozstrzygnięciem o charakterze indywidualno - konkretnego skierowanego do podmiotu zewnętrznego, w odróżnieniu do aktu normatywnego, który jest generalno - abstrakcyjny io w odróżnieniu do poleceń służbowych (np. RM nie wydaje aktów konkretno - indywidualnych)

Klasyfikacja organów adm. publicznej:

1. ze względu na pozycję

1. naczelne - Prezydent RP, RM, Prezes RM, ministrowie, osoby powołane do składu rządu (np. Przew. Kom. Badań Naukowych)

2. pozostałe - inne organy adm. zarówno centralnej, jak i terenowej

2. ze względu na terytorialny zasięg działania

1. centralne - zasięg działania rozciąga się na obszar całego państwa (obecnie wszystkie organy naczelne są cent., nie jest odwrotni)

2. terenowe - realizuje swoje kompetencje na określonej części państwa

3. ze względu na możność decydującego rozstrzygania spraw w drodze czynności prawnych (np. przez wydanie decyzji adm.)

1. decydujące - mogą rozstrzygać sprawy w drodze czynności prawnych

2. pomocnicze - mogą tylko występować z inicjatywą czy też opiniować przedstawione im sprawy przez organy decydujące bądź też wykonywać jedynie czynności kontrolne (np. kolegium przy wojewodzie)

4. ze względu na strukturę organu (liczbę osób tworzących organ)

1. jednoosobowe - monokratyczne

2. kolegialne - wieloosobowe

5. ze względu na otrzymywane wynagrodzenie

1. zawodowe - organ taki składa się z osób, które z tego tytułu otrzymują wynagrodzenie, będące źródłem utrzymania

2. społeczne - organy, w skład którego wchodzą osoby traktujące swą pracę w organie honorowo, nie otrzymują z tego tytułu stałego wynagrodzenia, mogą natomiast otrzymywać diety lub ekwiwalenty za utracony zarobek

Urząd ( I poj. )- zespół osobowy oraz zespół środków materialnych danych do pomocy organowi celem wykonania jego zadań i kompetencji (np. urząd wojewódzki stanowi aparat pomocniczy wojewody).

Urząd ( II poj. ) - zorganizowany zespół pracowników państwowych lub samorządowych, przydzielony do pomocy organowi adm. i powołany do merytorycznej i technicznej obsługi tego organu.

Modele organizacji aparatu adm.

1. Model scentralizowany

1. punkt ciężkości administrowania spoczywa w rękach organów naczelnych, centralnych (organy wyższe), które decydują we wszystkich ważnych sprawach

2. organy niższe są silnie skrępowane, niesamodzielne, mogą wykonać np. czynności przygotowawcze

3. scentralizowany model wiąże się nierozłącznie z „hierarchicznym podporządkowaniem” organów adm. niższych szczebli organom wyższym (podporządkowanie w układzie pionowym).

Zasada hierarchii charakteryzuje się:

1. poszczególni członkowie jednostki organizacyjnej mają w układzie stopniowym określoną rangę

2. ranga związana jest z prawem wydawania zarządzeń lub z obowiązkiem ich wykonywania

3. obejmuje prawo kontroli oraz uzyskiwania informacji od jednostek podległych

4. występuje podwójna zależność:

- służbowa - nie ma prawnego ograniczenia sfery wydawania poleceń służbowych przez organ wyższy organom niższym, które nie posiadają względnej samodzielności

- osobowa - organ wyższego stopnia ma prawo obsadzania stanowisk w organach bezpośrednio lub pośrednio niższych szczebli, zwolnień, awansów, pociągania do odpowiedzialności Zalety:

1. jednolitość działania aż do najniższego stopnia

2. łatwe ustalenie i wyegzekwowanie odpowiedzialności

3. brak sporów kompetencyjnych (powstałe spory rozstrzyga szef)

4. jasny układ kompetencji w działaniu wobec obywateli

2. Model zdecentralizowany

1. punkt ciężkości administrowania leży w organach terenowych, które wykonują przeważającą część zadań adm.

2. organy niższe nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia ( podmioty adm. mają prawnie zagwarantowaną samodzielność ), a to w konsekwencji prowadzi do samodzielnego, wolnego w określonym zakresie od ingerencji organów wyższych, wykonywania adm.

3. organy centralne zachowują prawo udzielania wytycznych Zalety:

1. zbliżenie podmiotu decydującego do załatwianej sprawy

2. lepsza możliwość kierowania procesem decyzyjnym - mniej skomplikowana organizacja

3. większa przejrzystość - lepsze i szybsze poznanie wad i zalet

4. mniejsze obciążenie pionowego przepływu informacji

5. zwiększenie poczucia odpowiedzialności

6. zwiększenie możliwości wprowadzania innowacji

Zakres działania - wskazuje, jakimi sprawami ma się zajmować dany organ - przepisy o zakresie działania nie są wystarczającą podstawą do podejmowania przez organ działań o charakterze władczym, do tego potrzebne są przepisy upoważniające do takiego działania, a więc przepisy kompetencyjne.

Kompetencje (właściwości) organu - zespół uprawnień dotyczących określonego zakresu spraw, w których organ ma prawo, a z reguły obowiązek działania, określają jaki podmiot lub organ adm. jest powołany do załatwienia sprawy adm. danego rodzaju.

Rodzaje własności (kompetencji):

1. rzeczowa - dotyczy przydzielonych danemu organowi kategorii spraw

2. miejscowa (terytorialna)- dotyczy terytorium działania organu

3. instancyjna - zakłada wielostopniową organizację adm. i rozstrzyga, którego stopnia organ jest właściwy do załatwienia danej sprawy

4. funkcjonalna - rozstrzyga, który z wewnętrznych organów danego podmiotu właściwy jest do załatwienia danej sprawy

Kontrola - prawo organu kontrolującego do wyłącznie sprawdzania działalności innych organów lub jednostek organizacyjnych i oceniania prawidłowości ich działalności, przyrównywanie do jakichś wzorców.

Nadzór - kontrola oraz możność podjęcia przewidzianych prawem środków wiążących nadzorowanego lub możność bezpośredniego wzruszenia (uchylenia, stwierdzenia nieważności) jego aktów. Istnieją różne stopnie nadzorów - od nadzoru niewielkiego, do granic hierarchicznego podporządkowania.

Środki nadzoru można podzielić na:

1. środki nadzoru represyjnego

1. żądanie informacji o wszystkich sprawach poddanych nadzorowi

2. uchylenie aktu prawnego naruszającego prawo

3. zarządzenie (np. aby organ nadzorowany wykonał ciążący na nim obowiązek, w określonym czasie)

4. zarządzenie zastępcze (gdy organ nadzorowany nie wypełnia ciążącego na nim zobowiązania)

5. zarząd komisaryczny (środek ostateczny, bardzo dotkliwy)

2. środki nadzoru prewencyjnego

1. uzgodnienie aktu organu nadzorowanego z organem nadzorczym

2. zatwierdzenie aktu organu nadzorowanego przez organ nadzorczy

3. ustalenie budżetu organu nadzorowanego przez organ nadzoru

3. środki nadzoru merytorycznego i personalnego (np. zawieszenie w czynnościach organu)

Kierownictwo -jest to proces w ramach którego organ wyższego stopnia może podejmować względem organu podległego wszelkie środki za wyjątkiem tych, które są przez państwo zakazane, organ kierowniczy działa w granicach ustalonych przez prawo

Autonomia - polega na przyznaniu organom zarządzającym określoną częścią terytorium państwowego kompetencji do stanowienia przepisów prawa rangi ustawowej, do stanowienia ustaw. Jednostka autonomiczna posiada więc samodzielność w zakresie stanowienia prawa i to aktów bezpośrednio niższych niż ustawa zasadnicza (konstytucja).

Samorząd - sposób administrowania samodzielnego przez związki publicznoprawne

1. istotne cechy samorządu

1. korporacyjny charakter - prawo powinno zabezpieczać określonym grupom społ. i wyłonionym przez nie organom prawo do zarządzania „swoimi” sprawami

2. grupy te uczestniczą w wykonywaniu samorządu obligatoryjnie z mocy ustawy

3. grupy te i ich organy wykonują zadania należące do adm. publicznej

4. zarządzanie odbywa się na zasadzie samodzielności (autonomia), dopuszczalny jest jedynie nadzór w formie przewidzianej przez ustawę

2. rodzaje samorządów

1. terytorialny - stanowi wyodrębniony w strukturze państwa, powstały z mocy prawa, związek lokalnego społ., powoływany do samodzielnego wykonywania adm. publicznej, wyposażony w materialne środki umożliwiające realizację nałożonych nań zadań, korzysta z względnej niezależności od innych części aparatu państwowego, a w konsekwencji z możliwości kształtowania własnej wewnętrznej organizacji, wyboru organów przedstawicielskich oraz uprawnień do stanowienia prawa lokalnego. Z faktu wykonywania adm. państwowej wynika możliwość stosowania władztwa administracyjnego oraz podległość nadzorowi państwa.

2. specjalny

- zawodowy - jednoczy grupy społ. wykonujące ten sam zawód

- gospodarczy - łączy ludzi o wspólnych interesach gosp., prowadzący działalność gosp.

- wyznaniowy - łączy ludzi wspólność wyznania religijnego

- narodowościowy - łączy ludzi przyznających się do tej samej narodowości

Podział terytorialny państwa - względnie trwały podział przestrzeni państwa dokonany dla pewnej grupy lub określonych jednostek organizacyjnych państwa lub jednostek niepaństwowych, wykonujących jednak zadania państwowe.

Rodzaje podziału:

1. zasadniczy - tworzony dla organów terenowych o kompetencjach ogólnych, posiadających podstawowe znaczenie dla danej jednostki podziału (terenowych organów adm. rządowej i jednostek samorządu terytorialnego)

1. gminy - powinna obejmować obszar możliwie jednorodny ze względu na układ osadniczy i przestrzenny oraz więzi społeczne i gospodarcze zapewniające zdolność wykonania zadań publicznych

2. powiaty - obejmuje cały obszar graniczących ze sobą gmin albo cały obszar miasta na prawach powiatu. Przy tworzeniu, łączeniu, podziale i znoszeniu oraz ustalaniu ich granic, należy dążyć do tego, aby powiat obejmował obszar możliwie jednorodny ze względu na układ osadniczy i przestrzenny oraz więzi społeczne i gospodarcze zapewniające zdolność wykonania zadań publicznych

miasto na prawach powiatu - miasto liczące więcej niż 100.000 mieszkańców oraz miasto, które z dniem 31.XII.1998r. przestało być siedzibą wojewody. Różni się od powiatu tym, że powiat obejmuje kilka gmin, natomiast miasto na prawach powiatu - tylko jedną gminę, będącą miastem.

3. Województwa ( 16 )

2. pomocniczy - dokonany dla organów pomocniczych w stosunku do organów o podstawowym znaczeniu, jako jednostki pomocnicze, z reguły nie posiadają osobowości prawnej oraz własnego majątku

1. sołectwa - na terenie wsi

2. dzielnice i osiedla - na terenie miast

3. specjalny - dokonany dla wykonania takich zadań państwa, których wykonanie w ramach podziału zasadniczego jest z różnych względów mało celowe, np. adm. wojskowa, skarbowa, górnicza, lasów państwowych, żeglugi morskiej itd. - w sumie 16 pozycji.

Koncentracja - punkt ciężkości administrowania spoczywa w rękach organów naczelnych, centralnych, które decydują we wszystkich ważnych sprawach, organy niższe są silnie skrępowane, niesamodzielne, mogą jedynie wykonywać np. czynności przygotowawcze.

Dekoncentracja - punkt ciężkości administrowania leży w organach terenowych, które wykonują przeważającą część zadań adm. W tym przypadku następuje przekazanie właściwości (kompetencji) do załatwienia spraw adm. w dół, a więc organom niższym przy zachowaniu przez organy centralne prawa udzielania wytycznych, poleceń, rozkazów. Dekoncentracja nie przesądza o niezależności organów adm. zdekoncentrowanej.

Delegacja - przenoszenie kompetencji z organu wyżej położonego na niżej położony w drodze zlecenia

Subdelegacja - przekazanie praw do stanowienia prawa przez upoważniony organ innemu organowi- Konstytucja negatywnie odnosi się do subdelegacji

Dewolucja - organ wyższego szczebla przejmuje zadania organu niższego stopnia

Koordynacja - działania organu koordynującego mające na celu sprawniejsze działanie organu koordynowanego. Nie jest to wpływ władczy lecz stwarzanie stanu faktycznego dla współdziałania.

ADMINISTRACJA RZĄDOWA

Centralne organy adm. rządowej

1) Prezydent RP

- najwyższy przedstawiciel RP i gwarant ciągłości władzy państwowej

- czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji

- stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności terytorium

- ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe

- mianuje i odwołuje przedstawicieli RP w innych państwach i organizacjach

- jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych

- nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa

- nadaje ordery i odznaczenia

- stosuje prawo łaski

- powołuje: sędziów, Prezesa i wiceprezesów SN, TK, NSA, członków Rady

Polityki Pieniężnej, Rady Bezpieczeństwa Narodowego, KRRiT

- korzysta z inicjatywy ustawodawczej

- podpisuje lub odmawia podpisania ustaw

- wydaje rozporządzenia i zarządzenia

2) Rada Ministrów

a) skład: Prezes RM, w-ce prezesi RM, ministrowie, przewodniczący określonych w ustawie komisji

b) kompetencje:

- korzystanie z inicjatywy ustawodawczej

- wydawanie rozporządzeń w celu wykonania ustaw i na podstawie udzielonych w nich upoważnieniach

- podejmowanie uchwał w zakresie wykonywania swoich konstytucyjnych uprawnień

- kieruje adm. rządową

- uchwala i wykonuje projekt budżetu państwa

- zapewnia bezp.wew. i zew. Oraz porządek publiczny

- zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji

- decyduje w sprawach szczególnej wagi

c) organy wewnętrzne RM

- stałe komitety - np. Komitet Ekonomiczny RM, Komitet Społeczny RM

- komitety do rozpatrywania określonych spraw

- rady i zespoły - jako organy pomocnicze i opiniodawczo - doradcze

- komisje wspólne - członkowie RM i zainteresowanej instytucji lub środowiska społ.

- Rada Legislacyjna -

- Kolegium ds. Służb Specjalnych - organ opiniodawczo - doradczy, nadzorczy i koordynujący działania UOP oraz „służb specjalnych”

3) Prezes RM

- reprezentuje RM

- kieruje pracami RM i je kontroluje

- wydaje rozporządzenia

- zapewnia wykonywanie polityki RM i określa sposób jej wykonywania

- sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych przez Konstytucję i ustawy

- jest zwierzchnikiem służbowym pracowników adm. rządowej i korpusu służby cywilnej

- powołuje i odwołuje sekretarzy i podsekretarzy stanu, kierowników i ich zastępców niektórych urzędów centralnych, wojewodów i na ich wniosek wicewojewodów

- kieruje działalnością wojewodów oraz sprawuje nadzór nad ich działalnością

- sprawuje nadzór nad działalnością jednostek samorządowych

Po za tym może:

- wyznaczyć ministrowi zakres spraw, w których ma działać z upoważnienia Prezesa RM

- zwoływać posiedzenia z udziałem właściwych ministrów, kier. urzędów centralnych, wojewodów i im przewodniczyć

- rozstrzygać o zakresie działania ministrów w razie sporu kompetencyjnego

4) Członkowie RM realizują politykę ustaloną przez rząd i w tym celu:

- współdziała z innymi członkami RM

- nadzoruje działalność terenowych organów adm. rządowej

- współdziała z samorządem terytorialnym, org. Społ. i przedstawicielami środowisk zawodowych i twórczych

- występuje do prezesa RM o powołanie zespołów międzyresortowych do wykonywania zadań wykraczających poza zakres swojego działania

- powołuje rady i zespoły, jako organy pomocnicze w sprawach należących do zakresu jego działań

5) Komitety, centra i rady

a) Komitet Integracji Europejskiej

- koordynowanie procesów adaptacyjnych i integracyjnych Polski z Unią Europejską

- inicjowanie i koordynowanie prac dostosowawczych w zakresie instytucji prawnych

- współpraca z Komisją Europejską w zakresie realizacji indywidualnego programu wymagań integracyjnych

- koordynowanie przedsięwzięć związanych z pozyskaniem i wykorzystaniem środków pochodzących z pomocy zagranicznej

b) Komitet Badań Naukowych

- opracowanie i przedstawienie RM projektów założeń polityki naukowej i naukowo-technicznej państwa oraz podział środków finansowych ujętych w budżecie państwa na naukę na poszczególne jednostki naukowe i jednostki badawczo-rozwojowe, finansowanie projektów badawczych itp.

c) Rządowe Centrum Studiów Strategicznych

- przygotowanie i przedstawienie RM prognoz i długookresowych, strategicznych programów rozwoju gospodarczego i społecznego, koncepcji i programów polityki zagospodarowania przestrzennego kraju, długofalowych koncepcji polityki zagranicznej, analizowanie stanu gospodarki z punktu widzenia realizacji strategicznych programów i informowanie RM o stwierdzonych zagrożeniach

d) Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

- stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji

- projektuje w porozumieniu z Prezesem RM kierunki polityki państwa w dziedzinie r.i t.

- określa warunki prowadzenia działalności przez nadawców

- wydaje koncesje na rozpowszechnianie i rozprowadzanie programów

- sprawuje kontrolę działalności nadawców

Urzędy centralne - można podzielić na organy podległe bądź nadzorowane:

1) bezpośrednio przez RM lub Prezesa RM

- Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (organ antymonopolowy)

- Komisja Papierów Wartościowych i Giełd - kolegialny organ właściwy dla spraw obrotu papierami wartościowymi

- Prezes Głównego Urzędu Miar - organ właściwy w sprawach miar i probiernictwa

- Polski Komitet Normalizacyjny

- Szef Urzędu Ochrony Państwa

- Szef Służby Cywilnej

2) przez właściwego ministra (centralne organy resortowe)

- Komendanci: Policji, Straży Granicznej, Pań. Straży Pożarnej, Szefa Obrony Cywilnej Kraju (minister właściwy do spraw wewnętrznych)

- Prezesi: Urzędu Dozoru Technicznego, Urzędu Regulacji Energetyki, Urzędu Patentowego RP, Państwowej Agencji Atomistyki (minister właściwy do spraw gospodarki)

3) Agencje - państwowa osoba prawna, działająca na podstawie powołanej ustawy oraz statutu nadanego w drodze rozporządzenia Prezesa RM

- Własności Rolnej Skarbu Państwa, Rynku Rolnego, Prywatyzacji, Techniki i Technologii, WAM.

Terenowe organy administracji rządowej

1) Terenowe organy administracji rządowej zespolonej

a) wojewoda - powoływany jest przez Prezesa RM na wniosek ministra właściwego ds. administracji publicznej, wicewojewodów powołuje i odwołuje Prezes RM na wniosek wojewody. Wojewoda jest:

- przedstawicielem RM w województwie

- zwierzchnikiem zespolonej adm. rządowej

- organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego

- organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu adm.

- reprezentantem Skarbu Państwa w zakresie i na zasadach określonych w ustawach

- odpowiada za wykonywanie polityki rządu na obszarze województwa

upoważniony do wydawania poleceń obowiązujących wszystkie organy adm. rządowej, a w sytuacjach nadzwyczajnych obowiązujących również organy samorządu terytorialnego

- urząd wojewódzki działa na podstawie statutu nadanego przez wojewodę, a zatwierdzonego przez Prezesa RM, szczegółowy charakter nadaje regulamin ustalony przez wojewodę (I część) i kierowników komend, inspektoratów i innych jednostek organizacyjnych (II część). Mogą być tworzone delegatury urzędu wojewódzkiego jako aparat pomocniczy wojewody

- może upoważnić na piśmie pracowników urzędu do załatwiania określonych spraw w jego imieniu i na jego odpowiedzialność, w ustalonym zakresie, zwłaszcza do wydawania decyzji adm.

- może powierzyć prowadzenie w jego imieniu niektórych spraw z zakresu swojej właściwości organom samorządu terytorialnego z obszaru województwa, następuje to na podstawie porozumienia wojewody z zarządem gminy, powiatu lub województwa

b) kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich - powoływani i odwoływani przez wojewodę (wyjątek: komendant wojewódzki Policji i Straży Pożarnej), występują jako organ adm. na terenie danego województwa, zwłaszcza w zakresie wydawania indywidualnych aktów adm. , a więc załatwiania licznych spraw indywidualnych, np. Wojewódzki Konserwator Zabytków, Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej, Komendant Państwowej Straży Rybackiej.

2) Terenowe organy rządowej adm. niezespolonej - powoływana i odwoływane na wniosek właściwego miejscowo wojewody albo po uzyskaniu uprzednio ego zgody, chyba że ustawa stanowi i9naczej, działają na obszarze podziału specjalnego (np. urząd skarbowy, urząd morski), organy adm. niezespolonej działające na terenie województwa zobowiązane są do:

- uzgadniania z wojewodą projektów aktów prawa miejscowego stanowionych przez te organy, np. przez dyr. urzędów morskich

- zapewnienia zgodności swoich działań z poleceniami wojewody, o których była mowa wyżej

- składania wojewodzie rocznych informacji, a na żądanie wojewody - także bieżących wyjaśnień o swojej działalności na obszarze województwa

SAMORZĄD TERYTORIALNY

Ustrój samorządu gminnego

a) Rada gminy

- skład: gminy do 4000 mieszkańców - 15, 100.000 - 200.000 - 45, za każde rozpoczęte 100.000 - 5, nie więcej niż 100

- kadencja trwa 4 lata

- radny - reprezentuje wyborców, przyjmuje zgłaszane od nich postulaty i przedstawia je radzie, bierze udział w pracach rady i jej organów, korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych,

- podejmuje uchwały o różnym charakterze prawnym (np. przepisy gminne, budżet gminny, mpzp, mogą dotyczyć porozumienia z organami adm. rządowej)

- kontroluje działalność zarządu i podporządkowanych jednostek (np. urząd gminy, zakłady i inne jednostki gospodarcze)

- organizację wewnętrzną i tryb pracy określa statut gminy

- organami wew. są komisje rady: stałe i doraźne (komisja rewizyjna powoływana obligatoryjnie - opiniuje wykonanie budżetu gminy i występuje z wnioskiem do rady gminy w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium zarządowi)

b) Zarząd gminy - jest kolegialnym organem wykonawczym

- sklad: 3-7 osób, przewodniczący - wójt lub burmistrz

- wybierany przez radę gminy z pośród radnych lub z poza w ciągu 6 m-cy od daty ogłoszenia wyników wyborów

- przewodniczący (wójt, burmistrz) wybierany przez radę gminy, zastępcę/y oraz resztę członków wybierani na wniosek przewodniczącego

- odwołanie zarządu może nastąpić po zapoznaniu się z opinią komisji rewizyjnej, opinią regionalnej izby obrachunkowej oraz uchwałą tej izby w sprawie uchwały rady gminy o nieudzieleniu absolutorium i po wysłuchaniu wyjaśnień zarządu

- rada może na wniosek wójta odwołać poszczególnych członków zarządu oraz wójta większością 2/3 głosów ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym

- zarząd zarówno „wykonuje” uchwały rady, jak również przygotowuje projekty uchwał rady

- gdy zarząd wykonuje zadania zlecone gminie z zakresu adm. rządowej, to wówczas podlega wojewodzie

c) Przewodniczący zarządu gminy (Wójt, Burmistrz) - organ monokratyczny, wykonujący własne kompetencje

- w sprawach niecierpiących zwłoki wójt i burmistrz mogą realizować kompetencje zarządu (akty te wymagają zatwierdzenia na najbliższym posiedzeniu przez zarząd)

- organizuje pracę zarządu oraz kieruje bieżącymi sprawami gminy

- reprezentuje gminę na zewnątrz

- wydaje decyzje w indywidualnych sprawach adm. publicznej

- może udzielić upoważnień dla innych podmiotów do wydawania decyzji w jego imieniu i na jego odpowiedzialność

d) urząd gminy - ma służyć pomocą zarządowi gminy, ale trzeba przyjąć, że służy on pomocą innym organom rady, a zwłaszcza samej radzie, gdyż ustawa nie przewiduje tworzenia jakiegoś bira czy kancelarii rady.

- urząd nie jest organem, lecz zespołem środków materialnych i osobowych służących do wykonywania kompetencji i zadań organów

- podstawę prawną funkcjonowania urzędu określa regulamin organizacyjny urzędu

- ustawa stanowi, że kier. urzędu jest zawsze wójt, burmistrz lub prezydent miasta

- w ramach urzędu gminy działa urząd stanu cywilnego, jednocześnie gmina stanowi okręg urzędu stanu cywilnego

Ustrój samorządu powiatowego

a) Rada powiatu

- skład: rady do 40.000 mieszkańców - 20, za każde rozpoczęte 20.000 - 5, nie więcej niż 60

- kadencja trwa 4 lata

- radny - reprezentuje wyborców, przyjmuje zgłaszane od nich postulaty i przedstawia je radzie, bierze udział w pracach rady i jej organów, korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych,

- stanowi akty prawa miejscowego

- wybiera i odwołuje zarząd powiatu, sekretarza i skarbnika powiatu

- podejmuje uchwały o różnym charakterze prawnym (np. o kierunku działania zarządu powiatu, budżet gminny, mogą dotyczyć porozumienia z organami adm. rządowej)

- kontroluje działalność zarządu i podporządkowanych jednostek (np. starostwo powiatowe, zakłady i inne jednostki gospodarcze)

- organizację wewnętrzną i tryb pracy określa statut powiatu

- organami wew. są komisje rady: stałe i doraźne (komisja rewizyjna powoływana obligatoryjnie - opiniuje wykonanie budżetu powiatu i występuje z wnioskiem do rady powiatu w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium zarządowi)

b) Zarząd powiatu - jest organem wykonawczym powiatu

- skład: starosta + pozostali członkowie zarządu w liczbie od 3 do 5 osób

- wybierany na wniosek starosty przez radę powiatu

- może być odwołany z powodu nieudzielenia mu absolutorium

- przygotowuje projekty uchwał rady

- wykonuje uchwały rady

- gospodaruje mieniem powiatu

- wykonywanie budżetu powiatu

- zatrudnianie i zwalnianie kier. jednostek organizacyjnych

- podlega jedynie radzie powiatu

- wykonuje swoje zadania przy pomocy starostwa powiatowego oraz powiatowej adm. zespolonej

c) Starosta - jest kier. starostwa powiatowego oraz zwierzchnikiem służbowym pracowników starostwa i kierowników jednostek organizacyjnych powiatów oraz zwierzchnikiem powiatowych służb, inspekcji i straży - przejawia się tym, że powołuje i odwołuje w uzgodnieniu z wojewodą kier. tych jednostek, zatwierdza programy ich dzialania, uzgadnia wspólne ich dzialanie a w sytuacjach szczególnych kieruje wspólnymi działaniami tych jednostek, organizuje pracę zarządu powiatu i starostwa powiatowego, kieruje bieżącymi sprawami powiatu oraz reprezentuje powiat na zewnątrz

d) starostwo powiatowe - organ o charakterze pomocniczym dla starosty powiatowego i zarządu powiatu

Ustrój samorządu województwa

a) Sejmik województwa - skład: do 2 mln mieszkańców - 45 radnych, za każde rozpoczęte 0,5 mln - 5 radnych

- jest organem stanowiącym, kontrolnym województwa

- poza stanowieniem aktów prawa miejscowego do wyłącznej właściwości sejmiku należy uchwalanie strategii rozwoju województwa oraz wieloletnich programów wojewódzkich, pzp, budżetu województwa, podatków i opłat lokalnych, trybu pracy organów samorządu województwa

- do funkcji kontrolnych należy rozpatrywanie sprawozdań z działalności zarządu województwa i realizacji strategii rozwoju, rozpatrywania sprawozdań z wykonania budżetu i sprawozdań finansowych województwa

- podejmuje decyzję w sprawie udzielania lub nieudzielania absolutorium zarządowi województwa z tytułu wykonania budżetu

- sejmik wybiera ze swego grona przewodniczącego i v-ce przewodniczącego (nie więcej niż 3)

- może powoływać ze swego grona stałe i doraźne komisje do wykonywania określonych zadań - obligatoryjnie powoływana jest komisja rewizyjna do kontroli działalności zarządu województwa (w tym wykonania budżetu i przedstawia sejmikowi wniosek o udzielenie lub nie absolutorium) oraz wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych

- uchwały sejmiku zapadają większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu sejmiku w glosowaniu jawnym lub jawnym imiennym chyba, że ustawa stanowi inaczej

- w przypadku równej liczby głosów rozstrzyga głos przewodniczącego

b) Zarząd województwa - jest organem wykonawczym województwa, liczący 5 osób (marszałek jako przewodniczący + wiceprzewodniczący + członkowie)

- sejmik wybiera ze swego grona marszałka województwa bezwzględną większością głosów

- pozostałych członków zarządu sejmik wybiera na wniosek przewodniczącego w ciągu 3 m-cy od daty ogłoszenia wyników wyborów

- uchwała sejmiku w sprawie nieudzielenia absolutorium jest równoznaczna ze złożeniem wniosku o odwołanie zarządu

- po zapoznaniu się z wnioskiem komisji rewizyjnej i opinii regionalnej izby obrachunkowej w sprawie uchwały o nieudzielenie zarządowi absolutorium, może odwołać zarząd województwa większością 3/5 głos…ów ustawowego składu sejmiku

- odwołanie marszałka z innej przyczyny niż nieudzielenie absolutorium, może nastąpić tylko w przypadku jednoczesnego wyboru marszałka województwa

- odwołanie marszałka jest jednoznaczne z odwołaniem zarządu województwa

- zarząd wykonuje zadania należące do samorządu województwa, nie zastrzeżone na rzecz sejmiku i wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych - istnieje więc domniemanie kompetencji zarządu województwa w zakresie zadań należących do samorządu województwa

c) Marszałek województwa - kieruje bieżącymi spraw. woj. oraz reprez. wojew. na zew

- organizowanie pracy zarządu województwa i urzędu marszałkowskiego

- w sprawach niecierpiących zwłoki, związanych z bezpośrednim zagrożeniem interesu publicznego, zdrowi i życiu oraz sprawach mogących spowodować znaczne straty materialne, marszałek województwa podejmuje niezbędne czynności należące do właściwości zarządu województwa (w trybie takim ustawa wymaga zatwierdzenia przez zarząd na najbliższym posiedzeniu)

- marszałek może upoważnić wiceprzewodniczących zarządu, pozostałych członków zarządu, pracowników urzędu marszałkowskiego oraz kier. wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych do wydawania w jego imieniu decyzji administracyjnych

- od decyzji adm. wydawanych przez marszałka i osoby przez niego upoważnione służy odwołanie do samorządowego kolegium odwoławczego, a w sprawach powierzonych na podstawie porozumienia z wojewodą - do właściwego ministra

- marszałek jest kier. urzędu marszałkowskiego i zwierzchnikiem służbowym pracowników tego urzędu i kier. wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych

- na wniosek marszałka sejmik powołuje i odwołuje skarbnika województwa

d) urząd marszałkowski - ma służyć pomocą zarządowi wojewódzkiemu

Regionalne izby obrachunkowe jako organy kontroli i nadzoru gospodarki finansowej podmiotów samorządu terytorialnego - ich działalność jest finansowana z budżetu państwa, powołane są do kontroli jednostek samorządu terytorialnego, samorządowych jednostek organizacyjnych mających osobowość prawną i innych jednostek, w zakresie wykorzystywania przez nie dotacji przyznawanych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego na podstawie kryterium legalności i zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym, przeprowadzają raz na cztery lata rewizję centralnej gospodarki gminy. Inspektorzy mają prawo wglądu w dokumenty budżetowe gminy. Organami są: kolegium izby (skład orzekający - 3 osoby) i prezes a nadzór sprawuje Prezes RM. RIO jest 16.

Samorządowe Kolegia Odwoławcze

- jest organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów k.p.a.,

w indywidualnych sprawach z zakresu adm. publicznej należących do właściwości jednostek samorządu terytorialnego.

- w przyszłości obszar właściwości miejscowej kolegium odpowiadać będzie obszarowi właściwości miejscowej sądu adm. I instancji.

- w sprawach należących do zadań organów samorządowych województwa właściwe jest kolegium mające siedzibę w mieście będącym siedzibą władz samorządowych

- kolegia, o których mowa są państwowymi jednostkami budżetowymi

- organami kolegium są: Zgromadzenie Ogólne Kolegium (Prezes+wiceprezes+pozostali członkowie) i Prezes kolegium

- liczbę członków określa ZOK na wniosek Prezesa

- wyróżnia się etatowych członków kolegium oraz pozaetatowych

- Prezesa powołuje Prezes RM na wniosek ZOK z pośród dwuch kandydatów będących etatowymi członkami kolegium

- kadencja Prezesa Kolegium trwa 6 lat

- kolegium orzeka w składzie 3 osobowym

- składowi orzekającemu przewod. Prezes lub etatowy członek kolegium - wybie. losowo

- kolegium w pełnym składzie może wystąpić do NSA z pytaniem prawnym od odpowiedzi na które zależy rozstrzygnięcie sprawy

- ze względu na wymogi stawiane członkom kolegium oraz związanie składów orzekających przy orzekaniu ustawą jest org. adm. jednakże o charakterze quasi-sądowym.

- SKO w Polsce jest ok. 49

- SKO wydaje rozstrzygnięcia w postaci decyzji lub postanowień

- w zakresie zadań własnych

Samorządy zawodowe - korporacja ludzi o wspólnych celach do których dążą, chcą osiągnąć. Tworzenie warunków do rozwoju danego zawodu.

Państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne

Organizacje społeczne

Zakład administracyjny ( zakład publiczny ) - jest podstawową jednostką organizacyjną realizującą zadania adm.

- stworzony jest do prowadzenia specjalnej służby publicznej (np. szkoły, szpitale, więzienia, ZK) >- działania te zaliczane są do adm. świadczącej

- struktura organizacyjna wyposażona jest w środki osobowe i finansowe

- cechy: działa w formie jednostki budżetowej, pomiędzy kierownictwem a użytkownikami istnieje władztwo adm. i środki z nim związane

- utrata prawa skorzystania z zakładu adm. : osiągnięcie celu, rezygnacja, zwolnienie z zakładu, skreślenie z listy, śmierć, wyjście na własne żądanie

- w sporach między zakładem a użytkownikiem (przynajmniej w kwestii możności korzystania z zakładu) wyłączona jest droga sądowa

- wyposażony jest w osobowość prawną

- tworzone mogą być ustawowo

---