Informacja o egzaminie z historii literatury
dla
I roku filologii polskiej
zakres materiału
Egzamin obejmuje literaturę polską średniowiecza, renesansu, baroku oraz oświecenia (do przełomu romantycznego, a więc wraz z oświeceniem późnym, postanisławowskim). Pytania dotyczą zasadniczo literatury polskiej. Literatura antyczna i powszechna nowożytna stanowią kontekst i układ odniesienia niezbędny dla zrozumienia problematyki dotyczącej literatury polskiej i w tej perspektywie kwestie (także pytania pomocnicze) z nimi związane mogą pojawić się na egzaminie. Poniższy zestaw zagadnień wskazuje przykłady ustrukturowania materiału; pytania egzaminacyjne mogą przybrać postać odbiegającą od tej, jaką mają zagadnienia.
Obowiązujące podręczniki:
T. Michałowska, Średniowiecze, Warszawa 1995 (i wyd. nast.):
Wstęp oraz w poszczególnych częściach rozdziały zatytułowane Wprowadzenie w epokę, a także rozdział zamykający całość książki: Uwagi końcowe: między średniowieczem a renesansem
CZ. 1: VIII 1-4, IX
CZ. 2: Twórczość w języku łacińskim: I, II, V, Twórczość w języku polskim: I-VI
CZ. 3: Twórczość w języku narodowym, Poezja: I; II 1A-C, D a-c, 2 A, B, F, 3; III; IV, Proza: III, IV,V, Twórczość w języku łacińskim: Proza: IV
A. Karpiński, Renesans, Warszawa 2007.
Cz. Hernas, Literatura baroku, Warszawa 1987 (i wyd. nast.)
M. Klimowicz, Oświecenie, Warszawa 1972 (i wyd. nast.).
A. Witkowska, R. Przybylski, Romantyzm, Warszawa 1997 (i wyd. nast.) - cz. I: R. Przybylski, Klasycyzm i sentymentalizm.
zagadnienia
1. Charakterystyka epok literackich (periodyzacja wewnętrzna, charakterystyka poszczególnych faz, przełomów, głównych nurtów i tendencji literackich).
2. Dwujęzyczność piśmiennictwa i literatury staropolskiej (rola łaciny, francuskiego i innych języków).
3. Chrystianizacja, reformacja, kontrreformacja, religijność oświeconych - znaczenie w rozwoju literatury i kultury.
4. Instytucje życia kulturalnego: drukarnie, dwory (królewskie, magnackie), szkolnictwo, teatr, kościoły, cenzura.
5. Antyk jako tradycja w poszczególnych epokach (naśladowanie starożytnych; gatunki, tematy, motywy, autorzy; chrystianizacja antyku).
6. Funkcje mitologii w kulturze i literaturze.
7. Rola Biblii w rozwoju literatury narodowej: przekłady, parafrazy; gatunki, tematy, motywy biblijne w literaturze polskiej.
8. Twórczość poszczególnych autorów (zarys biografii, najważniejsze dzieła, światopogląd wobec zjawisk epoki, miejsce w tendencjach literackich), m. in. Biernata z Lublina, K. Janickiego, M. Reja, J. Kochanowskiego, Ł. Górnickiego, A. Frycza-Modrzewskiego, P. Skargi, M. Sępa-Szarzyńskiego, S. Grabowieckiego, S. Szymonowica, M. K. Sarbiewskiego, D. Naborowskiego, Sz. Zimorowica, S. Twardowskiego, J. A. Morsztyna, W. Potockiego, W. Kochowskiego, Z. Morsztyna, S. H. Lubomirskiego, A. Naruszewicza, I. Krasickiego, S. Trembeckiego, T. K. Węgierskiego, F. Karpińskiego, F. D. Kniaźnina, F. Zabłockiego, W. Bogusławskiego, J. U. Niemcewicza, J. Potockiego.
9. Najważniejsze utwory anonimowe i nieznanego autorstwa; dyskusje dotyczące autorstwa utworów.
10. Formy twórczości (z uwzględnieniem antycznych wzorów i europejskich odniesień):
- poezja: bajka, epigramat, fraszka, sonet, elegia, sielanka, pieśń, epicedium (tren), psalm; poezja elegijna, miłosna, refleksyjno - filozoficzna, okolicznościowo - polityczna, satyryczna,
- dramat: misterium, moralitet, dramat liturgiczny, intermedium, tragedia, komedia.
- epika: nowela, romans, poemat historyczny (epopeja), powieść,
- proza: kronikarska (Anonim tzw. Gall, Wincenty zw. Kadłubkiem, Kronika Wielkopolska, Długosz, Bielscy, Stryjkowski), kaznodziejska, apokryficzna, parenetyczna, naukowa i publicystyczna, pamiętnikarska.
11. Literatura popularna: romans, pieśń, fraszka, satyra, dramat.
12. Historia wątków, toposów, motywów i tematów: miłość, śmierć, vanitas, sława poetycka, etos ziemiański, etos rycerski, czas, przestrzeń, podróż. utopia; najpopularniejsze motywy i tematy w literaturze poszczególnych epok.
13. Przemiany epiki od średniowiecza do oświecenia.
14. Dzieje dramatu od średniowiecza do oświecenia (związki ze światopoglądem epoki, gatunki, tematy, autorzy) z uwzględnieniem problemów inscenizacji i elementów historii teatru.
15. Przemiany publicystyki od średniowiecza do oświecenia (formy, rola retoryki, tematy, topika, autorzy, związki z sytuacją historyczną).
16. Literatura wobec polityki - modele postaw, formy wypowiedzi; zagadnienia patriotyzmu.
17. Przemiany sposobów widzenia i przedstawiania Boga od średniowiecza do oświecenia.
18. Literackie wzorce i antywzorce osobowe od średniowiecza do oświecenia i ich przemiany.
19. Wątki wiejskie, ziemiańskie, sielankowe, pasterskie, idylliczne, arkadyjskie: ich realizacje i przekształcenia.
20. Świadomość teoretyczna literatury: wypowiedzi programowe, poetyki, wzorce, polemiki; refleksja nad rolą pisarza.
21. Sarmatyzm jako formacja kulturowa i jej związki z literaturą; sarmatyzm i sarmata jako temat literacki.
22. Twórczość parenetyczna i dydaktyczna w literaturze poszczególnych epok (przemiany wzorów, adresaci, gatunki).
23. Problemy publiczności literackiej, literatura mówiona i pisana, zagadnienia dostępności literatury; czytelnictwo.
24. Twórczość rękopiśmienna i drukowana; specyfika polskiego baroku w zakresie rozpowszechniania utworów literackich.