LIST POETYCKI W OŚWIECENIU
Uprawiany przez poetów różnych epok i o różnych orientacjach estetycznych związany jest przede wszystkim z klasycyzmem. Jako gatunek klasycystyczny legitymuje się dawną tradycją (Horacy List do Pizonów), usankcjonowany twórczą praktyką autorytetów świeżej daty (N. Boileau, A. Pope). Chętnie posługiwali się tą formą wypowiedzi XVIII-wieczni poeci francuscy z Voltaire'em na czele. Praktyka Voltaire'a uczyniła z listu poetyckiego nieodzowny składnik elitarnej kultury dworskiej, dający okazję do zabłyśnięcia dowcipem, kurtuazją i erudycją.
List poetycki dawał możliwość oparcia wypowiedzi na bardziej swobodnym niż w innych gatunkach modelu konstrukcyjnym, tu można kojarzyć sprawy ważne z drobiazgami, przeskakiwać zręcznie z tematu na temat, rozróżniano listy poważne i lekkie, żartobliwe.
Utwór wierszowany liryczny, bądź epicki, o charakterze satyrycznym, panegirycznym, filozoficznym, mający formę listu do fikcyjnego lub rzeczywistego adresata. Mógł przybierać formę satyry, poematu dydaktycznego, elegii. Utrzymany w tobie mentorskim lub gawędziarskim, chętnie odwołuje się do sentencji lub przykładu w postaci anegdoty, bajki czy relacji z zaobserwowanego zdarzenia.
Utwór skierowany do konkretnego adresata osobowego, pisany wierszem 13-zgłoskowym, refleksyjno-opisowy, swobodnie operujący różnorodnymi skojarzeniami, aluzjami literackimi i erudycyjnymi, utrzymany w tonie rozmowy, tematycznie związany z działalnością, zainteresowaniami czy aktualną sytuacją adresata lub piszącego, przeznaczony do publikacji.
Funkcje w życiu literackim: urabianie opinii publicznej w stosunku do pewnych konkretnych spraw, dzieł czy osób. ( Krasicki List do Naruszewicza), druga funkcja związana jest wprost z formalnym adresatem utworu. Doniosła społecznie tematyka traktowana jest w sposób osobisty.
Typ wiersza opartego na sytuacji odwiedzin- przybysz- gość zwraca się wprawdzie do adresata- gospodarza w jego własnej rezydencji, zarazem jednak zachowuje spojrzenie z „zewnątrz”, wiersz ma coś z raportu przeznaczonego dla środowiska, z którego przybył autor (Wybicki Podróżny w Pawłowie; Trembecki- Gość w Heilsbergu). Nieodzownym składnikiem takich listów są pochwały adresata przedstawionego jako wzór, model godny naśladowania, służy to propagandzie społecznej. Pełni również funkcję pochwały i zachęty do czynów społecznie użytecznych.
Trembecki- Gość w Heilsbergu- wiersz powstał na zamówienie królewskie, miał na celu zjednanie Krasickiego dla sojuszu polsko-rosyjskiego, wezwanie poety do współpracy. Inne: Do Irydy, Do moich współziomków, Do Jasia o fryzowaniu
Krasicki - List do Adama Naruszewicza, Do księcia Stanisława Augusta Poniatowskiego, Do Pana Rotkiewicza, Do pana wojewody ruskiego,
Wybicki- Podróżny w Pawłowie,