reprobaomateriay, sfera pozn osob, dr hab

TEMAT 7: SFERA POZNAWCZA OSOBOWOŚCI

1. CECHY WIEDZY

Wiedza - w odróżnieniu od innych zasobów, zwłaszcza kapitału i bogactw naturalnych - nie zużywa się, jest ekonomicznym wynikiem ale też nakładem niezbędnym do kreowania innowacji na którą jest popyt, porównywana jest do wysianego ziarna.
Wiedza przetworzona zyskuje na wartości, natomiast nie doskonalona starzeje się.
Przekazując wiedzę nie pozbywamy się jej.
Wiedzę można dość łatwo pozyskać i mieć wyłączność na korzystanie z niej (z tą cechą łączy się pośrednio zjawisko „lepkości wiedzy”).
Bez nowej wiedzy nie można korzystać z zasobów wiedzy zgromadzonej w umysłach ludzi i w organizacjach.

2. SCHEMAT PROCESU POWSTAWANIA WIEDZY

Dane - surowe fakty i liczby dotyczący zdarzeń tworzących obiektywny obraz świata, które bez uporządkowania nie odegrałyby większego znaczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej.

Informacje - to przetworzone dane (umieszczone w odpowiednim kontekście) przedstawiające pełniejszy punkt widzenia analizowanych faktów i zdarzeń, pozwalające dojrzeć różne związki i zależności, interpretować wydarzenia, tym samym kształtować osądy i zachowania ludzi. Najczęściej przybierają formę dokumentu bądź komunikatu .

Wiedza - to obrobione w umyśle człowieka (dzięki myśleniu) informacje, wykorzystywane w różnych formach jego aktywności. Proces przekształcania informacji w wiedzę odbywa się to w kontekście doświadczeń człowiek i uznawanych przez niego wartości oraz zgromadzonej wcześniej wiedzy z danego zakresu.

3. DEFINICJA WIEDZY

Wiedza - jest systemem kategorii i wymiarów pojęciowych oraz operacji i reguł (procedur) reprezentujących w umyśle człowieka (tj. sieciach pamięci) rozmaitość stanów i procesów świata.

Wymienione składniki wiedzy tworzą intelektualną podstawę do:

orientacji w rzeczywistości;
rozumienia zachodzących w świecie zmian;
sporządzania planów i projektów;
dokonywania odkryć;
formułowania ocen i wniosków;
podejmowania różnych form działalności intelektualnej i praktycznej.

4. TYPY (KATEGORIE) WIEDZY

Know-what (wiedzieć co) - odnosi się do znajomości określonych faktów, zjawisk, zasad, struktur i uogólnień oraz konkretnych danych (nazw, symboli, cech itp.).

Know-why (wiedzieć dlaczego) - obejmuje umiejętność odróżniania i analizowania rzeczy, zjawisk, wydarzeń i procesów, porządkowania i rozumienia głównych idei, tłumaczenia i interpretowania przekazu, opisywania zjawisk, wyciągania wniosków oraz rozumienia praw rządzących ludzkimi umysłami i zachowaniami społecznymi.

Know-how (wiedzieć jak) - związana jest ze zdolnością łączenia wiedzy teoretycznej i praktycznej oraz jej wykorzystywania w różnych sytuacjach jak też sprawnością wykonywania działań umysłowych, sensorycznych i psychomotorycznych.

Know-who (wiedzieć kto) - dotyczy orientacji, w czyim posiadaniu jest wiedza z określonej dziedziny, jak nawiązać z daną osobą kontakt, czy jest ona gotowa podzielić się wiedzą i za jaką cenę, czy się to opłaca itp.

5. PODZIAŁ WIEDZY ZE WZGLĘDU NA JEJ WYMIAR TREŚCIOWY

1). Wiedza formalna, jawna (explicint knowiedge)

Jest jasno sprecyzowana i usystematyzowana. Przybiera na ogół postać instrukcji, regulaminów, dokumentów, poleceń, norm, procedur itp. zawierających komunikaty (słowa, znaki i symbole), które w prosty sposób można przekazać innym ludziom. Wiedza ta może być przechowywana, utrwalana, przekształcana itp.

2). Wiedza cicha, ukryta (tacit knowiedge).

Jest zasobem indywidualnym, trudnym do sformalizowania, tworzonym na zasadzie łączenia przekonań, intuicji i wcześniejszych przeżyć człowieka z otaczającą go rzeczywistością. Obejmuje także subiektywne odczucia jednostki, różnego typu emocje, sądy, nastawienia itp. Posiadanie tej wiedzy zależy więc w dużej mierze od aktywności poznawczej, intelektu i doświadczeń jednostki.

KWALIFIKACJE I KOMPETENCJE

„Kompetencje, to zakres wiedzy, umiejętności i odpowiedzialności, a także pełnomocnictw i uprawnień nadany na podstawie kwalifikacji do działania i decydowania oraz wydawania sądów” (Słownik języka polskiego).

Kompetencje wyrastają z kwalifikacji zawodowych i decydują o jakości pracy zawodowej. Są zawsze czyjeś, danej osoby, różnią się od samych norm, wzorów, reguł czy wartości. Są więc czymś więcej aniżeli sama wiadomości, umiejętność i sprawność nabytych w drodze wyuczenia. Tworzą je także stopień przekonania osoby o potrzebie posługiwania się posiadanymi kwalifikacjami.

Pierra Louarta - kompetencje są zdolnościami pracowników do posługiwania się wiedzą, umiejętnościami, doświadczeniami i postawami rozważanymi w stosunku do zajmowanego stanowiska lub ich potencjalnych możliwości w stosunku do innych rodzajów działalności.

Przytoczone stanowiska dowodzą, że kompetencje są pochodną kwalifikacji, a te pracy zawodowej człowieka.

Kompetencja jest zawsze zdolnością wykonania czegoś przez człowieka, a podstawą są kwalifikacje.

KWALIFIKACJE KLUCZOWE

Kwalifikacje kluczowe (związane z pracą), to „wiadomości, umiejętności i sprawności, która nie bezpośrednio odnoszą się do określonych, oddzielnych praktycznych czynności, ale oznaczają: uzdolnienia do dużej liczby pozycji i funkcji jako alternatywnych wyborów w tym samym czasie i zdolność do przezwyciężenia sekwencji (wynikłych przeważnie z nieprzewidzialnych zmian) wymagań w biegu życia”.

Na umiejętności kluczowe składają się zarówno umiejętności intelektualne jak i społeczne, niezbędne do opanowania wiedzy nowej i biegłości praktycznych.

Takie ujecie kwalifikacji jest zgodne z nowymi wymaganiami wobec pracownika, od którego wymaga się przede wszystkim umiejętności:

planowania własnej pracy;
wykonywania zadań (czyli tego, co dawniej rozumiano jako kwalifikacje zawodowe);
kontrolowania i oceniania wyników własnej pracy.

Pojęcie kwalifikacji kluczowych wiąże się ponadto z umiejętnością radzenia sobie w sytuacji gdy:

zmienia się wyposażenie techniczne;
wprowadzona zostaje nowa technologia wytwarzania;
zachodzi potrzeba zastąpienia jednej operacji inną.

UMIEJĘTNOŚCI KLUCZOWE

Niezbędne umiejętności kluczowe wg Organizacji Współpracy i Rozwoju Gospodarczego (OECD):

Umiejętność pracy w zespole.
Umiejętność posługiwania się nowoczesną techniką informatyczną i komunikowania się.
Umiejętność rozwiązywania problemów.
Umiejętność wysłuchiwania innych i brania pod uwagę ich punktów widzenia.
Umiejętność korzystania z różnych źródeł informacji.
Porozumiewanie się w kilku językach.
Łączenie i porządkowanie wiedzy.
Umiejętność radzenia sobie z nietypowością i złożonością.
Umiejętność organizowania i oceniania własnej pracy.

POSTAWY

Postawa to umysłowy i nerwowy stan predysponujący do reagowania, wykształcony poprzez doświadczenie, który wywiera kierowniczy i dynamiczny wpływ na zachowania jednostki.