Profilaktyka społeczna - zapobieganie tym wszystkim sytuacjom, które powodują wyłanianie się potrzeb z zakresu opieki społecznej, a więc i kompensacji społecznej. Rozwinięta i dobrze realizowana profilaktyka społeczna powinna redukować przypadki niedostosowania społecznego, wykolejeń, patologii społecznej. Powinna uprzedzać stany zagrożenia moralnego, zdrowotnego, kulturalnego, społecznego, aby uchronić jednostki i grupy danej populacji przed niepożądanymi odchyleniami od stanów normalnych.

Prewencja zapobieganie; por. profilaktyka. Prewencyjny zapobiegawczy, nie dopuszczający do powstania zjawiska uważanego za niepożądane.

1. WSTĘP Bezpieczeństwo narodowe jest najwyższą potrzebą i wartością narodu polskiego oraz głównym celem działania naszego państwa. Założenia nowej Strategii bezpieczeństwa narodowego RP wskazują, że szczególnie istotnym warunkiem tworzenia skutecznego systemu obronnego państwa, oprócz gwarancji koalicyjnych, sprawnych struktur władz państwowych i samorządowych oraz nowoczesnego wojska jest posiadanie przez państwo szerokiego zaplecza przeszkolonych rezerw osobowych. Przysposobienie obronne ma zapewnić zdobycie wiedzy w zakresie bezpieczeństwa państwa, umożliwić w przyszłości sprawne funkcjonowanie ludzi w razie zagrożeń, jakie mogą pojawić się w burzliwym XXI wieku. Przysposobienie obronne to zajęcia edukacyjne mające na celu przygotowanie człowieka, jako jednostki, do życia w zbiorowości ludzkiej, w sytuacjach jego zagrożenia bez względu na wykonywany przez niego zawód i zajmowane miejsce w hierarchii społecznej. Jednakże pogłębienie materiału teoretycznego oraz umiejętności praktycznych wiąże się z kształceniem w przyszłości wysokiej klasy specjalistów na potrzeby obronności i bezpieczeństwa Polski, a szczególnie ich obywateli. Niezbędny jest tutaj rozwój różnorodnych form edukacji obywatelskiej, kształtowanie odpowiednich postaw, wzorów zachowań w sytuacjach typowych i nietypowych. 2. IDEA PROGRAMU Przysposobienie obronne jest obowiązkowym przedmiotem nauczania w zakresie kształcenia ogólnego w liceum ogólnokształcącym, liceum profilowanym, technikum i zasadniczej szkole zawodowej w ciągu 72 godzin dydaktycznych (2 godziny tygodniowo w ciągu jednego roku lub jedna godzina tygodniowo przez dwa kolejne lata nauki). W XII Liceum Ogólnokształcącym w Toruniu w roku szkolnym 2002/2003 powstała klasa o profilu sportowo-obronnym. W ciągu dwóch pierwszych lat nauki przysposobienia obronnego w tej klasie realizowana była podstawa programowa określona rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 roku obejmująca: a) moduł obligatoryjny: -zagrożenia czasu pokoju, ich źródła i formy występowania, -zagrożenia czasu kryzysu militarnego i wojny, -psychologiczne skutki sytuacji kryzysowych i sposoby ich łagodzenia, -system obronności Rzeczypospolitej Polskiej, -rola i zadania sił zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w systemie obronności państwa, -organizacja obrony cywilnej i zasady powszechnej samoobrony w przypadku zagrożeń, -wybrane problemy międzynarodowego prawa humanitarnego (MPH), -ratownictwo i pierwsza pomoc; b) moduł fakultatywny: -strzelectwo sportowe. 72 godziny przewidziane w podstawie programowej nie dają możliwości w pełni zrealizowania wszystkich niezbędnych zagadnień PO, a tym bardziej przygotowania uczniów do przyszłego zawodu z całego spektrum tzw. służb mundurowych. A przecież głównymi założeniami klasy sportowo-obronnej oprócz zdobycia wysokiego poziomu wiedzy ogólnej i osiągnięcia dużej sprawności fizycznej było również przybliżenie zawodów służb mundurowych oraz zrealizowanie wszystkich dodatkowych modułów obligatoryjnych i fakultatywnych: terenoznawstwo, łączność i ratowanie poszkodowanych w różnych sytuacjach zagrożenia życia. Dlatego realizacja tego programu przyczyni się do finalizacji trafnego wyboru przez uczniów dalszej edukacji zawodowej. Stąd zgodnie z profilem w klasie trzeciej sportowo-obronnej realizowana będzie dodatkowo jedna godzina przysposobienia obronnego tygodniowo zgodnie z materiałem nauczania programu autorskiego. 3. CELE NAUCZANIA A) Cele główne: - Przygotowanie młodzieży do racjonalnych i skutecznych zachowań w przypadku zagrożeń naturalnych, cywilizacyjnych i militarnych zarówno indywidualnych jak i zbiorowych. - Przygotowanie młodzieży do aktywnego uczestnictwa w przedsięwzięciach o charakterze obronnym. - Przygotowanie młodzieży do przyszłego zawodu. B) Cele edukacyjne: - Wiadomości w zakresie: - psychologicznych i społecznych problemów w sytuacjach kryzysowych, - zasad organizacji i funkcjonowania obrony cywilnej, - zasad planowania, organizowania i prowadzenia działań, - zasad ochrony przeciwpożarowej i zwalczania pożarów, - zasad ochrony przed powodzią, - zasad prowadzenia akcji ratunkowej, - zasad udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej, - zasad przeprowadzania RKO, - zasad orientowania się w terenie, - powinności obronnych instytucji i obywateli, - działalności PCK, - zasad zachowania się na strzelnicy i podczas posługiwania się bronią, - łączności przewodowej i bezprzewodowej. - Umiejętności w zakresie: - posługiwania się indywidualnymi środkami ochrony dróg oddechowych i skóry, - posługiwania się sprzętem gaśniczym, - zabezpieczania miejsca wypadku, - wykonywania RKO, - rozpoznawania stanu zagrożenia życia i zdrowia, - orientowania się w terenie z mapą i bez mapy oraz wykonywania pomiarów w terenie, - posługiwania się bronią i celnego oddawania strzałów, - zastosowania różnych rodzajów systemów łączności. - Postawy w zakresie: - gotowości do uczestnictwa w przedsięwzięciach ratowniczych, - poszanowania życia, solidaryzowania się z ludźmi w obliczu zagrożenia, - poszanowania prawa i przepisów porządkowych, - respektowania zasad społecznego współżycia, - motywowania i przygotowywania do dalszego kształcenia, - przysposabiania do dalszego samokształcenia, bogacenia własnego warsztatu pracy umysłowej, - wdrażania do prezentowania własnych poglądów i opinii, - podporządkowania się zasadom zespołowego działania. 4. MATERIAŁ NAUCZANIA A) Treści programu do realizacji na cotygodniowych zajęciach lekcyjnych: TREŚCI Terenoznawstwo - orientowanie się w terenie bez mapy, - określanie odległości do przedmiotu w terenie, - pomiary w terenie - orientowanie się w terenie za pomocą mapy, - znaki topograficzne, - orientowanie mapy, - marsz na azymut, - szkic terenu. Łączność - rodzaje, cechy i urządzenia współczesnych systemów łączności, - łączność przewodowa, - radiokomunikacja stacjonarna, - radiokomunikacja ruchoma, - środki łączności w obronie cywilnej, - polowe urządzenia łączności i zasady prowadzenia rozmów. Strzelectwo sportowe - zasady ostrożności i bezpieczeństwa podczas posługiwania się bronią. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach - ratowanie poszkodowanych w różnych sytuacjach zagrożenia życia, - schemat RKO. Ochrona ludności w ramach powszechnej samoobrony - indywidualne środki ochrony skóry i dróg oddechowych. Na ich realizację należy przeznaczyć do 12 godzin lekcyjnych. Najlepiej w pierwszych tygodniach każdego semestru. B) Przykładowe treści programu do realizacji na comiesięcznych blokach tematycznych: Szkolenie w jednostce ratowniczo-gaśniczej - powstawanie i rozprzestrzenianie się pożarów, - rodzaje pożarów, - obsługa sprzętu gaśniczego, - ewakuacja, - zagrożenie powodzią, - sprzęt strażacki, - rekrutacja do straży. Szkolenie w jednostce wojskowej - służba wojskowa, - uzbrojenie i wyposażenie, - zabezpieczenie bojowe i logistyczne, - przeszkolenie i dyscyplina wojskowa - misje pokojowe - rekrutacja. Szkolenie w Komendzie Miejskiej Policji - cele i zadania policji, - wykrywanie przestępstw i wykroczeń, - ściganie sprawców, - zakres uprawnień policji, - środki przymusu bezpośredniego, - odpowiedzialność dyscyplinarna i karna, - Kodeks Drogowy, - rekrutacja. Szkolenie w PCK - kierunki działań PCK, - programy PCK, - struktura organizacyjna, - prawo humanitarne, - ratownictwo medyczne, - krwiodawstwo, - opieka socjalna, - promocja zdrowia. Szkolenie w Straży Miejskiej - prawa i obowiązki Strażnika Miejskiego, - podstawy prawne, - regulamin organizacyjny, - zadania Straży Miejskiej, - rekrutacja. Strzelanie z broni palnej - bezpieczeństwo podczas posługiwania się bronią palną, - strzelanie 25 lub 50 m, - zasady poprawnego celowania i oddawania strzałów. Ich realizacja polegać będzie na comiesięcznych 4-5 godzinnych wyjściach do konkretnych instytucji w celu odbycia szkoleń. Treści tematyczne ujęte w programie uzależnione są od możliwości współpracy z danymi instytucjami. W przypadku odmowy współdziałania z jedną z ujętych w treściach ogólnych placówek należy szukać kontaktu np. ze służbami więziennymi lub ochroniarskimi. 5. METODY I FORMY PRACY - współpraca z różnymi instytucjami, np.: CSAiU, PCK, PSP, - zajęcia terenowe - gdyż uczą przez doświadczenie i obserwację, - zajęcia praktyczne - gdyż dają możliwość nabywania istotnych w życiu umiejętności, - burza mózgów - gdyż aktywizuje klasę i wyzwala potencjał twórczy, - praca w grupach - gdyż daje możliwość podporządkowywania się zasadom zespołowego działania, - mini wykłady - służą do przekazania treści teoretycznych, - pogadanki i rozmowy - uczą wypowiadania się i śmiałości, - zbieranie i prezentowanie materiałów na określony temat - uczy systematycznej pracy. 6. EWALUACJA Sprawdzanie i ocenianie ucznia to ważny element procesu dydaktycznego. Stąd ewaluacja prowadzona będzie na bieżąco. W przypadku zajęć cotygodniowych oprócz wiedzy, rozumienia zagadnień i umiejętności zastosowania ich w praktyce pod uwagę należy wziąć aktywność i twórczość uczniów; w przypadku zajęć comiesięcznych - dodatkowo frekwencję i zaangażowanie w ćwiczenia. Uzyskane wyniki ewaluacji będą analizowane i wykorzystane do wprowadzania zmian w programie (atrakcyjność dla uczniów, metody pracy, użyteczność w życiu, skuteczność). 7. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI PROGRAMU - klasa o rozszerzonym profilu z przysposobienia obronnego, - ułożenie planu, które będzie umożliwiało wczesne wyjścia w teren; najlepiej, aby klasa w jednym dowolnym dniu lekcyjnym miała maksymalnie 3 lekcje, z czego ostatnią byłaby godzina przysposobienia obronnego; oczywiście w tym samym dniu zajęcia nauczyciela PO musiałyby się kończyć o tej samej godzinie i z ostatnią lekcją PO z klasą III sportowo-obronną, - uzyskanie z budżetu szkoły bądź klasy środków finansowych potrzebnych na sponsorowanie niektórych kosztów realizacji programu.

Organizacja pozarządowa (ang. non-governmental organization), organizacja obywatelska (założona przez obywateli lub ich organizacje) działająca z inicjatywy własnej na rzecz wybranego interesu publicznego.

W prawie międzynarodowym, w odróżnieniu od organizacji międzyrządowych, organizacje pozarządowe grupują nie państwa lecz osoby fizyczne lub prawne, i to z reguły z różnych krajów (najczęściej przyjmuje się, że minimum z trzech). Działają w oparciu o prawo krajowe siedziby organizacji, a powstają w wyniku nie umowy międzynarodowej, ale umowy cywilno-prawnej.

Organizacje pozarządowe bywają nazywane trzecim sektorem, obok sektora publicznego (władz, administracji publicznej) i rynkowego (biznesu, przedsiębiorczości). Organizacje pozarządowe - w odróżnieniu od organów publicznych a podobnie jak biznes - są prywatne i powstają z inicjatywy ich założycieli (prywatnych osób), ale - w odróżnieniu od biznesu a podobnie jak władze publiczne - działają w interesie publicznym a nie prywatnym.

Pojęcie organizacja pozarządowa nie jest równoznaczne z pojęciem organizacja społeczna: np. związek zawodowy jest organizacją społeczną, lecz nie jest organizacją pozarządową.

Organizacje pozarządowe, fundacje i stowarzyszenia pojawiły się w Polsce mniej więcej w tym samym czasie co w państwach Europy Zachodniej. Początkowo zajmowały się przede wszystkim działalnością charytatywną, później podjęły również działalność korporacyjną, kulturalną, edukacyjną i naukową oraz działalność związaną z propagowaniem idei rozwoju społecznego i społecznej solidarności. Niektóre miały charakter wyznaniowy, inne całkowicie świecki. W okresie II Rzeczpospolitej (1918 - 1939) organizacje pozarządowe rozwijały się bardzo intensywnie. II wojna światowa i okres dominacji komunistycznej, który po niej nastąpił, spowodował ogromny spadek społecznej aktywności. Część organizacji pozarządowych została zlikwidowana (ich majątki przejęło państwo), część włączono w ideologiczne struktury.

Po roku 1989 r. organizacje pozarządowe przeżywają swój renesans, dzięki przywróconej swobodzie zrzeszania się i zakładania stowarzyszeń. Część organizacji z tradycjami sięgającymi okresu przedwojennego została restytuowana i podjęła swoją statutową działalność (np. Caritas Polska - duszpasterska instytucja charytatywna Episkopatu Polski, czy YMCA - Związek Młodzieży Chrześcijańskiej, organizacja apolityczna i świecka pracująca nad zaspokojeniem we współpracy z organizacjami, urzędami państwowymi i samorządami potrzeb społeczności lokalnych). Powstało wiele nowych fundacji i stowarzyszeń wychodzących naprzeciw problemom i potrzebom nowoczesnego społeczeństwa. Pojawiły się organizacje, których głównym zadaniem jest przeciwdziałanie skutkom plag społecznych, takich jak: bezdomność, alkoholizm i narkomania. Należą do nich m.in.: Stowarzyszenie MONAR przeciwdziałające zjawiskom patologii społecznej w środowisku rodzin, narkomanii, alkoholizmowi, bezrobociu, przestępczości nieletnich poprzez tworzenie centrów leczenia, sieci punktów konsultacyjnych, schronisk oraz prowadzenie akcji profilaktycznych i edukacyjnych, a także fundacja Biuro Służby Krajowej Anonimowych Alkoholików, Fundacja im. Brata Alberta zajmująca się osobami niepełnosprawnymi umysłowo (organizuje i prowadzi specjalistyczne placówki rehabilitacyjne i opiekuńcze, pomaga rodzinom z osobami niepełnosprawnymi).

W suwerennej Polsce organizacje pozarządowe zajęły się działalnością edukacyjną wśród młodzieży, tworząc niepubliczne szkoły lub fundacje wspomagające szkoły państwowe. Powstały fundusze stypendialne i programy pomocy skierowane do uzdolnionych, ale niezamożnych uczniów oraz tych, którzy chcą kontynuować naukę za granicą (Fundacja Nauki Polskiej, Polska Fundacja Upowszechniania Nauki, Fundacja Stefana Batorego). Na polskich uczelniach działają organizacje studenckie: Niezależny Zrzeszenie Studentów i Zrzeszenie Studentów Polskich, swoje przedstawicielstwa mają również studenckie organizacje o charakterze międzynarodowych (np. Europejskie Forum Studentów AEGEE czy AISEC - Międzynarodowe Stowarzyszenie Studentów Nauk Ekonomicznych i Handlowych).

Wśród dzieci i młodzieży działają organizacje pozarządowe nawiązujące bezpośrednio do tradycji skautingu: Związek Harcerstwa Polskiego (ZHP) i Związek Harcerstwa Rzeczpospolitej (ZHR).

Wśród największych organizacji pozarządowych zajmujących się sprawami kultury trzeba wymienić: Fundację Kultury, Fundację im. Fryderyka Chopina oraz fundacje i stowarzyszenia działające na rzecz zachowania i promocji polskich dóbr kultury (np. zabytków, dzieł sztuki).

W Polsce działają też organizacje specjalizujące się w działaniach na rzecz ochrony praw człowieka (np. Helsińska Fundacja Praw Człowieka czy polski oddział Amnesty International), monitorujące przestrzeganie praw człowieka i obywatela w Polsce i działające na rzecz ochrony tych praw (w tym praw więźniów) w państwach uznawanych za niedemokratyczne.

Dużą grupę organizacji pozarządowych w Polsce tworzą organizacje proekologiczne, zainteresowane ochroną środowiska naturalnego i działalnością promocyjną takiego systemu gospodarowania bogactwami naturalnymi, który nie zakłóca równowagi ekologicznej (np. Fundacja "Nasza Ziemia" - polski koordynator akcji "Sprzątanie Świata", Społeczny Instytut Ekologiczny, Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych, Obywatelski Ruch Ekologiczny).

Ważną działalność prowadzi Fundacja ITAKA, poszukująca osób zaginionych i niosąca pomoc rodzinom osób uznawanych za zaginione oraz Polska Fundacja Pomocy Humanitarnej "Res Humanae", która propaguje postawy humanitarne, pomaga osobom uzależnionym żyjącym z HIV i prowadzi hospicjum dla chorych na AIDS. Trzeba wspomnieć również Stowarzyszenie "Solidarni Plus", skupiające się na pomocy terapeutycznej, socjalnej i prawnej osobom żyjącym z HIV i chorym na AIDS oraz ich rodzinom, i Stowarzyszenie na Rzecz Prewencji HIV/AIDS "TADA", którego celem jest przeciwdziałanie zjawisku pedofilii i rozprzestrzenianiu się zakażeń HIV, działające wśród środowisk szczególnie narażonych na choroby przenoszone drogą płciową.

Wśród największych organizacji pozarządowych zajmujących się działalnością charytatywną trzeba wymienić takie, jak:

• Polski Czerwony Krzyż (członek Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca) - niesie pomoc wszystkim potrzebującym, pozyskuje honorowych dawców krwi, prowadzi Krajowe Biuro Informacji i Poszukiwań, zapobiega chorobom zakaźnym i cywilizacyjnym, bierze udział w międzynarodowych akcjach pomocy humanitarnej;

• Caritas Polska (organizacja charytatywna Kościoła Rzymskokatolickiego) - organizuje i koordynuje działania pomocowe za granicą i w Polsce i informacyjne;

• Polska Akcja Humanitarna - niesie pomoc ofiarom wojen i kataklizmów za granicą i w Polsce oraz uchodźcom, wspiera szkoły i ośrodki zdrowia w rejonach dotkniętych ubóstwem, prowadzi akcje edukacyjne;

• Fundacja SOS - obejmuje opieką osoby zagrożone ubóstwem i społeczną marginalizacją, inicjuje i stymuluje akcje społeczne;

• Fundacja Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy

Organizacje społeczne pełnią też czasami funkcje administracyjną, zastępując administrację rządową w niektórych, ściśle określonych sferach życia publicznego. Np. Polski Związek Łowiecki, zrzeszający myśliwych, zarządza gospodarką łowiecką, wprowadza limity odstrzałów zwierzyny łownej, kontroluje przestrzeganie okresów ochronnych, prowadzi hodowlę i dokarmianie dzikich zwierząt. Polski Związek Wędkarski ma podobne zadania w zakresie połowu ryb słodkowodnych i wydawania odpowiednich zezwoleń.

Część organizacji pozarządowych przekształciła się w samorządy zawodowe, których autonomię gwarantują oddzielne ustawy. W korporacjach zawodowych zrzeszają się obowiązkowo np.: adwokaci, notariusze, lekarze i architekci. Organizacje te mają charakter obligatoryjny, tz. każdy, kto chce wykonywać zawód podlegający prawom korporacyjnym musi spełniać warunki określone przez korporację. I w tym przypadku państwo przekazało organizacji pozarządowej część swoich uprawnień. Rozwiązanie to ma tę zaletę, że jest tańsze niż utworzenie specjalnej administracji rządowej i zgodnie ze standardami przyjętymi w demokratycznych państwach, przekazuje samym zainteresowanym prawo do decydowania o warunkach wykonywania tzw. wolnych zawodów. Oddzielną kategorią organizacji pozarządowych są związki zawodowe,

W Polsce działają też organizacje pozarządowe o charakterze międzynarodowym. Część z nich (np. Fundacja Konrada Adenauera, Fundacja im. Roberta Schumana, Fundacja Edukacja dla Demokracji, Fundacja im. Friedricha Berta, Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności) wspiera polskie organizacje pozarządowe w budowaniu dialogu społecznego i społeczeństwa obywatelskiego w demokratycznej Polsce.

W dziedzinie nauki i techniki polscy inżynierowie i naukowcy współpracują ze swoimi kolegami w ramach takich organizacji pozarządowych jak: Międzynarodowy Instytut Oceanu Pacem in Maribus (IOIPM), Międzynarodowa Izba Żeglugi (ICS), Międzynarodowa Komisja Wielkich Zapór (ICOLD), Międzynarodowa Akademia Medycyny Lotniczej i Kosmicznej (IAASM), Międzynarodowa Federacja Mleczarska (IDF), Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU), Międzynarodowa Unia Geograficzna (IGU), Międzynarodowe Stowarzyszenie Nauk Politycznych (IPSA), Międzynarodowa Komisja Naukowa Organizacji Pracy w Rolnictwie, (ICSMA), Międzynarodowa Unia Architektów (IUA), Międzynarodowa Federacja Geodetów (IFS), Międzynarodowe Stowarzyszenie Techników Laboratoriów Medycznych (IAMLT).

Do międzynarodowych organizacji kulturalnych współpracujących z polskimi organizacjami pozarządowymi lub instytucjami kulturalnymi należą m.in.: Międzynarodowa Rady Muzyki (ICM), Europejskie Stowarzyszenie Festiwali Muzycznych (EAMF), Międzynarodowy Instytut Teatralny (ITI), Międzynarodowe Stowarzyszenie Sztuk Plastycznych (IAA), Międzynarodowe Stowarzyszenie Krytyków Sztuki (IAAC), Międzynarodowa Federacja Klubów Filmowych (IFFS), Organizacja do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO),
Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków (ICOMOS), Międzynarodowe Centrum Studiów w dziedzinie Ochrony i Restauracji Dóbr Kultury (ICCROM), EUROPA NOSTRA.

ROZPORZĄDZENIE

RADY MINISTRÓW

z dnia 3 października 2007 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i trybu planowania i finansowania zadań wykonywanych w ramach przygotowań obronnych państwa przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego

(Dz. U. z dnia 25 października 2007 r.)

Na podstawie art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416, z późn. zm.¹⁾) zarządza się, co następuje:

§ 1. W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 2004 r. w sprawie warunków i trybu planowania i finansowania zadań wykonywanych w ramach przygotowań obronnych państwa przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 152, poz. 1599) wprowadza się następujące zmiany:

  1)   w § 2 pkt 8 otrzymuje brzmienie:

"8)  programowaniu obronnym - należy przez to rozumieć ustalanie zadań obronnych realizowanych w czasie pokoju, na dziesięcioletni okres planistyczny, rozpoczynający się w roku nieparzystym, ujętych w formie przedsięwzięć rzeczowo-finansowych, w celu utrzymania i rozwoju potencjału obronnego państwa oraz przygotowania Sił Zbrojnych, organów administracji rządowej i organów samorządu terytorialnego do działania w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny, a także projektowanie środków budżetowych przeznaczonych na ten cel;";

  2)   w § 5 ust. 2 otrzymuje brzmienie:

"2.  W ramach planowania operacyjnego sporządza się również plany operacyjne Sił Zbrojnych oraz plany szczególnej ochrony obiektów ważnych dla bezpieczeństwa i obronności państwa, a także plany osłony technicznej, których zasady i tryb sporządzania określają odrębne przepisy.";

  3)   w § 6 w ust. 1:

a)  w pkt 1:

-  w lit. a tiret piąte otrzymuje brzmienie:

"-  przedsięwzięcia i procedury związane z przygotowaniem i funkcjonowaniem systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, w tym obroną państwa, zwanego dalej "systemem kierowania", określone w odrębnych przepisach,",

-  dodaje się lit. g w brzmieniu:

"g)  przedsięwzięcia i procedury związane z przygotowaniem i funkcjonowaniem systemu kierowania w sferze właściwości organu sporządzającego;",

b)  w pkt 2 dodaje się lit. f w brzmieniu:

"f)  przedsięwzięcia i procedury dotyczące podwyższania gotowości obronnej państwa oraz systemu kierowania w sferze właściwości organu sporządzającego;",

c)  w pkt 3 dodaje się lit. f w brzmieniu:

"f)  przedsięwzięcia i procedury dotyczące podwyższania gotowości obronnej państwa oraz systemu kierowania w sferze właściwości organu sporządzającego.";

  4)   w § 8 pkt 2 otrzymuje brzmienie:

"2)  w wytycznych Rady Ministrów do programowania przygotowań obronnych Rzeczypospolitej Polskiej na dziesięcioletni okres planistyczny, rozpoczynający się w roku nieparzystym, których projekt sporządza raz na cztery lata Minister Obrony Narodowej z dwuletnim wyprzedzeniem w stosunku do początkowego roku ich obowiązywania, oraz przedkłada Radzie Ministrów do dnia 30 września w roku nieparzystym.";

  5)   w § 9:

a)  ust. 1 otrzymuje brzmienie:

"1.  W ramach programowania obronnego, co cztery lata, na dziesięcioletni okres planistyczny, rozpoczynający się w roku nieparzystym, sporządza się:

1)   Program Pozamilitarnych Przygotowań Obronnych Rzeczypospolitej Polskiej, który sporządza Minister Obrony Narodowej, po zasięgnięciu opinii organów sporządzających programy, o których mowa w pkt 3;

2)   Program Doskonalenia Obrony Cywilnej, który sporządza Szef Obrony Cywilnej Kraju po zasięgnięciu opinii organów sporządzających programy, o których mowa w pkt 4;

3)   programy pozamilitarnych przygotowań obronnych:

a)   działów administracji rządowej, które sporządzają ministrowie kierujący działami administracji rządowej,

b)   urzędów obsługujących centralne organy administracji rządowej będące dysponentami części budżetowych, które sporządzają te organy,

c)   województw, które sporządzają wojewodowie

- w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej;

4)   programy doskonalenia obrony cywilnej:

a)   działów administracji rządowej, które sporządzają ministrowie kierujący działami administracji rządowej,

b)   urzędów obsługujących centralne organy administracji rządowej będące dysponentami części budżetowych, które sporządzają te organy,

c)   województw, które sporządzają szefowie obrony cywilnej województw

- w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, po zasięgnięciu opinii Szefa Obrony Cywilnej Kraju.",

b)  ust. 3 otrzymuje brzmienie:

"3.  Uzgodnienia programów obronnych przeprowadza się w terminie:

1)   określonym przez organ sporządzający - w przypadku programów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2;

2)   do dnia 28 lutego w roku nieparzystym rozpoczynającym obowiązywanie programów, o których mowa w ust. 1 pkt 3 i 4.";

  6)   § 10 otrzymuje brzmienie:

"§ 10. 1.    W programach obronnych, o których mowa w § 9 ust. 1 pkt 1 i 3, ujmuje się:

1)   wymagania wobec pozamilitarnych przygotowań obronnych na dziesięcioletni okres obowiązywania programu;

2)   przedsięwzięcia rzeczowo-finansowe w zakresie utrzymywania i doskonalenia struktur pozamilitarnych systemu obronnego państwa, dotyczące:

a)   przygotowania systemu kierowania, w tym:

-   inwestycji lub budowy, przebudowy, remontu oraz wyposażania stanowisk kierowania, określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie przygotowania systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym (Dz. U. Nr 98, poz. 978) w sprzęt niezbędny do wykonywania zadań w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa,

-   obronnych systemów łączności, w tym systemu łączności specjalnej, określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 3 sierpnia 2004 r. w sprawie przygotowania i wykorzystania systemów łączności na potrzeby obronne państwa (Dz. U. Nr 180, poz. 1855),

b)   zaspokajania potrzeb Sił Zbrojnych i sojuszniczych sił zbrojnych, w tym realizacji przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego:

-   celów Sił Zbrojnych,

-   zadań wynikających z obowiązków państwa-gospodarza,

-   inwestycji na drogach o znaczeniu obronnym oraz ich utrzymania, a także przygotowania środków transportu na potrzeby Sił Zbrojnych i sojuszniczych sił zbrojnych,

-   przygotowania zaplecza materiałowo-technicznego do zabezpieczenia przewozów Sił Zbrojnych i sojuszniczych sił zbrojnych, zgodnie z planami osłony technicznej dróg o znaczeniu obronnym,

-   inwestycji na liniach kolejowych o znaczeniu wyłącznie obronnym oraz ich utrzymania, a także utrzymywania w gotowości taboru kolejowego i przygotowania zaplecza materiałowo-technicznego do zabezpieczenia przewozów Sił Zbrojnych i sojuszniczych sił zbrojnych, zgodnie z planami osłony technicznej sieci kolejowej,

-   inwestycji na śródlądowych drogach wodnych na potrzeby obronne,

-   przygotowania zaplecza materiałowo-technicznego oraz barek do zabezpieczenia przewozów Sił Zbrojnych i sojuszniczych sił zbrojnych, zgodnie z planami osłony technicznej śródlądowych dróg wodnych,

-   przygotowania infrastruktury lotniskowej na potrzeby Sił Zbrojnych i sojuszniczych sił zbrojnych,

-   przygotowania infrastruktury portów morskich na potrzeby Sił Zbrojnych i sojuszniczych sił zbrojnych,

-   innych przedsięwzięć umożliwiających mobilizacyjne rozwinięcie Sił Zbrojnych,

c)   militaryzacji, w tym:

-   przygotowania do objęcia militaryzacją jednostek organizacyjnych wykonujących zadania szczególnie ważne dla obronności lub bezpieczeństwa państwa,

-   przygotowania środków transportu oraz gromadzenia i utrzymania sprzętu przeznaczonego na potrzeby jednostek zmilitaryzowanych,

d)   przygotowania ochrony obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa i obronności państwa,

e)   organizacji szkolenia obronnego, w tym dotacji celowych dla jednostek samorządu terytorialnego przeznaczonych na organizację szkolenia obronnego,

f)   organizacji kontroli wykonywania zadań obronnych;

3)   projektowane nakłady na pozamilitarne przygotowania obronne w ciągu dziesięcioletniego okresu obowiązywania programu, usystematyzowane według:

a)   planowanych przedsięwzięć rzeczowo-finansowych,

b)   części, działów i rozdziałów budżetu państwa.

2.   W programach obronnych, o których mowa w § 9 ust. 1 pkt 2 i pkt 4 lit. a i b, ujmuje się:

1)   kierunki doskonalenia i przekształceń systemu ochrony ludności i obrony cywilnej na dziesięcioletni okres obowiązywania programu;

2)   przedsięwzięcia rzeczowo-finansowe w zakresie doskonalenia obrony cywilnej, dotyczące:

a)   kierowania obroną cywilną, w tym:

-   inwestycji lub budowy, przebudowy, remontu oraz wyposażania centrów zarządzania kryzysowego w sprzęt niezbędny do wykonywania zadań w ramach zarządzania kryzysowego,

-   zakupu i utrzymania zapasowych źródeł energii elektrycznej,

-   zakupu i utrzymania ruchomych stanowisk kierowania obroną cywilną,

-   budowy, modernizacji i utrzymania systemów alarmowania i powiadamiania,

-   budowy, modernizacji i utrzymania ośrodków wykrywania i analizy skażeń oraz zakażeń,

-   prac nad rozwojem i wdrożeniem systemów teleinformatycznych,

-   budowy, modernizacji i utrzymania krajowej bazy danych o dostępnych zasobach sił i środków możliwych do użycia w sytuacjach zagrożeń,

-   budowy, modernizacji i utrzymania systemu wymiany informacji o zagrożeniach,

-   wdrażania map cyfrowych terenu,

-   budowy, modernizacji i utrzymania systemu łączności radiowej,

-   organizacji narad i konferencji oraz badań naukowych w dziedzinie ochrony ludności i obrony cywilnej,

b)   formacji obrony cywilnej, w tym:

-   finansowania służby w formacjach obrony cywilnej,

-   przygotowania środków transportu oraz gromadzenia i utrzymania sprzętu przeznaczonego na potrzeby formacji obrony cywilnej,

-   utrzymania magazynów sprzętu obrony cywilnej,

c)   organizacji zbiorowej i indywidualnej ochrony ludności, w tym:

-   utrzymania budowli ochronnych,

-   budowy i utrzymania awaryjnych ujęć wody pitnej,

-   ewakuacji ludności,

-   doraźnych miejsc przebywania dla poszkodowanej ludności,

-   zaopatrzenia dla poszkodowanej ludności,

-   pomocy medycznej i psychologicznej dla osób poszkodowanych,

-   zapewnienia źródeł energii elektrycznej oraz wody pitnej w miejscach przebywania poszkodowanej ludności,

-   dostaw energii oraz wody pitnej dla wyznaczonych przedsiębiorców przemysłu spożywczego i farmaceutycznego,

-   ochrony płodów rolnych i zwierząt gospodarskich oraz produktów żywnościowych i pasz, a także ujęć i urządzeń wodnych, w przypadku wystąpienia zagrożenia,

-   zakupu i utrzymania sprzętu obrony cywilnej,

d)   działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie samoobrony ludności,

e)   szkolenia, w tym:

-   podstawowego z zakresu obrony cywilnej,

-   formacji obrony cywilnej,

-   organizacji i udziału w ćwiczeniach krajowych i międzynarodowych.

3.   W programach obronnych, o których mowa w § 9 ust. 1 pkt 4 lit. c, ujmuje się:

1)   kierunki doskonalenia systemu ochrony ludności i obrony cywilnej na dziesięcioletni okres obowiązywania programu;

2)   przedsięwzięcia rzeczowo-finansowe w zakresie doskonalenia obrony cywilnej, dotyczące:

a)   kierowania obroną cywilną, w tym:

-   inwestycji lub budowy, przebudowy, remontu oraz wyposażania centrów zarządzania kryzysowego w sprzęt niezbędny do wykonywania zadań w ramach zarządzania kryzysowego,

-   zakupu i utrzymania zapasowych źródeł energii elektrycznej,

-   budowy, modernizacji i utrzymania systemów alarmowania i powiadamiania,

-   budowy, modernizacji i utrzymania ośrodków wykrywania i analizy skażeń oraz zakażeń,

-   prac nad rozwojem i wdrożeniem systemów teleinformatycznych,

-   budowy, modernizacji i utrzymania krajowej bazy danych o dostępnych zasobach sił i środków możliwych do użycia w sytuacjach zagrożeń,

-   budowy, modernizacji i utrzymania systemu wymiany informacji o zagrożeniach,

-   wdrażania map cyfrowych terenu,

-   budowy, modernizacji i utrzymania systemu łączności radiowej,

-   organizacji narad i konferencji oraz badań naukowych w dziedzinie ochrony ludności i obrony cywilnej,

b)   formacji obrony cywilnej, w tym:

-   finansowania służby w formacjach obrony cywilnej,

-   przygotowania środków transportu oraz gromadzenia i utrzymania sprzętu przeznaczonego na potrzeby formacji obrony cywilnej,

-   utrzymania magazynów sprzętu obrony cywilnej,

c)   organizacji zbiorowej i indywidualnej ochrony ludności, w tym:

-   utrzymania budowli ochronnych,

-   budowy i utrzymania awaryjnych ujęć wody pitnej,

-   ewakuacji ludności,

-   doraźnych miejsc przebywania dla poszkodowanej ludności,

-   zaopatrzenia dla poszkodowanej ludności,

-   pomocy medycznej i psychologicznej dla osób poszkodowanych,

-   ewakuacji dóbr kultury i innego mienia w przypadku wystąpienia zagrożenia,

-   ochrony płodów rolnych i zwierząt gospodarskich oraz produktów żywnościowych i pasz, a także ujęć i urządzeń wodnych, w przypadku wystąpienia zagrożenia,

-   zakupu i utrzymania sprzętu obrony cywilnej,

d)   działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie samoobrony ludności,

e)   szkolenia, w tym:

-   podstawowego z zakresu obrony cywilnej,

-   formacji obrony cywilnej,

-   organizacji i udziału w ćwiczeniach krajowych i międzynarodowych.

4.   W programach obronnych uwzględnia się również rezerwy państwowe mobilizacyjne utrzymywane na potrzeby:

1)   Sił Zbrojnych - w przypadku programów, o których mowa w § 9 ust. 1 pkt 1 i 3,

2)   Obrony Cywilnej - w przypadku programów, o których mowa w § 9 ust. 1 pkt 2 i 4

- na zasadach określonych w ustawie z dnia 30 maja 1996 r. o rezerwach państwowych (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 594).";

  7)   w § 11 pkt 2 otrzymuje brzmienie:

"2)  organ sporządzający - w przypadku programów, o których mowa w § 9 ust. 1 pkt 3 i 4 - niezwłocznie po ich uzgodnieniu w trybie określonym w § 9 ust. 3.";

  8)   § 12 otrzymuje brzmienie:

"§ 12. 1.    W ramach planowania obronnego przeprowadza się okresowe przeglądy obronne, które obejmują:

1)   analizę danych liczbowych i opisowych ocen stanu przygotowań obronnych, które sporządzają dysponenci części budżetowych w formie Narodowego Kwestionariusza Pozamilitarnych Przygotowań Obronnych, odpowiednio: działu administracji rządowej, centralnego organu administracji rządowej albo województwa, według stanu na dzień 31 grudnia każdego roku;

2)   ocenę Sił Zbrojnych, którą sporządza Minister Obrony Narodowej, zawierającą diagnozę stanu Sił Zbrojnych oraz możliwości realizacji przez nie zadań;

3)   ocenę pozamilitarnych przygotowań obronnych Rzeczypospolitej Polskiej, którą sporządza Minister Obrony Narodowej na podstawie analizy, o której mowa w pkt 1, zawierającą diagnozę stanu przygotowania struktur pozamilitarnych systemu obronnego państwa do realizacji zadań obronnych oraz propozycje kierunków dalszych działań na okres czterech kolejnych lat;

4)   ocenę przygotowań w zakresie ochrony ludności i obrony cywilnej, którą sporządza Szef Obrony Cywilnej Kraju i przedkłada do akceptacji ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, zawierającą diagnozę stanu przygotowania organów i formacji obrony cywilnej, innych podmiotów, a także ludności, do realizacji zadań w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny, wraz z wnioskami;

5)   raport o stanie obronności Rzeczypospolitej Polskiej, który sporządza Minister Obrony Narodowej we współpracy z ministrami i centralnymi organami administracji rządowej, z uwzględnieniem treści dokumentów, o których mowa w pkt 2-4, oraz wyników badań statystycznych prowadzonych przez Główny Urząd Statystyczny, o których mowa w art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 30 maja 1996 r. o rezerwach państwowych, zawierający analizę i ocenę stanu przygotowań obronnych państwa oraz propozycje kierunków dalszych działań na okres czterech kolejnych lat.

2.   Dokumenty, o których mowa w ust. 1, organy sporządzające przedkładają:

1)   Radzie Ministrów:

a)   do dnia 31 maja w latach parzystych - w przypadku dokumentów, o których mowa w ust. 1 pkt 2-4,

b)   do dnia 30 sierpnia w latach nieparzystych - w przypadku dokumentu, o którym mowa w ust. 1 pkt 5;

2)   Ministrowi Obrony Narodowej:

a)   do dnia 28 lutego każdego roku - w przypadku dokumentów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, w celu ich wykorzystania w procesie opracowania oceny, o której mowa w ust. 1 pkt 3,

b)   do dnia 31 maja w latach nieparzystych - w przypadku dokumentu, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, w celu jego wykorzystania w procesie opracowania raportu, o którym mowa w ust. 1 pkt 5.

3.   Raport, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, po jego zaakceptowaniu przez Radę Ministrów, Prezes Rady Ministrów przedkłada Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej.".

§ 2. Sporządzone według przepisów dotychczas obowiązujących:

  1)   plany operacyjne zachowują ważność do czasu opracowania nowych planów, w trybie określonym w § 13 rozporządzenia, o którym mowa w § 1;

  2)   programy obronne zachowują ważność do czasu opracowania programów na lata 2009-2018.

§ 3. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

______

¹⁾   Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 277, poz. 2742, z 2005 r. Nr 180, poz. 1496, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr 220, poz. 1600 oraz z 2007 r. Nr 107, poz. 732 i Nr 176, poz. 1242.

---