|
Informacje wstępne
Oparzenia to na ogół niegroźne, ale bolesne urazy Rzadziej mamy do czynienia z oparzeniem na tyle poważnym, że konieczna jest pomoc lekarska lub leczenie szpitalne. Niezbyt częste są na szczęście przypadki śmiertelne, których przyczyną jest oparzenie. Jednak ból, wolne gojenie się ran powstałych w wyniku oparzeń oraz rozległe szpecące blizny są ważnym powodem, dla którego należy poświęcić uwagę zapobieganiu i postępowaniu w takich wypadkach.
Oparzenia często dotykają dzieci. Nie potrafią one unikać sytuacji, które mogą być dla nich groźne. Praktycznie każde oparzenie wymaga właściwego postępowania leczniczego. Dzieci mają dużo bardziej wrażliwą skórę i tkanki podskórne niż dorośli, przez co ich urazy mają daleko bardziej poważne konsekwencje, niż podobne przypadki u dorosłych. Właściwe postępowanie z oparzeniem stwarza możliwości zmniejszenia jego skutków pod warunkiem odpowiedniej i szybko zastosowanej procedury ratowniczej.
Jak unikać i jak radzić sobie w sytuacji zagrożenia oparzeniem? Jak radzić sobie w sytuacji, kiedy nie udało się uniknąć kontaktu z substancją, która parzy, czyli z przedmiotem gorącym lub z innymi czynnikami powodującymi oparzenia skóry, oczu lub, gdy doszło do oparzenia wewnętrznych części ciała, np. przewodu pokarmowego.
Najczęściej występujące oparzenia to:
bezpośrednie oparzenia termiczne (poprzez kontakt z ogniem lub gorącym przedmiotem).
Rzadziej występują oparzenia:
poprzez kontakt z parzącymi roślinami lub zwierzętami.
Ogólne zasady postępowania w przypadku oparzeń
Co robić, gdy doszło do oparzenia, czyli ogólne zasady postępowania ratowniczego w oparzeniach:
analiza zastanej sytuacji,
zabezpieczenie miejsca zdarzenia,
dotarcie do poszkodowanego,
udzielenie pierwszej pomocy.
Przestrzeganie wskazanej kolejności podejmowanych czynności umożliwi racjonalne i skuteczne działanie ratownicze zmniejszając ryzyko wystąpienia paniki i działania chaotycznego, które są bardzo prawdopodobne w zdarzeniach, w których ofiarami i świadkami są dzieci.
Ad l. Analiza zaistniałej sytuacji obejmuje rozpoznanie rodzaju zdarzenia, jego przyczyn i możliwości ich usunięcia, ustalenia ilości poszkodowanych, rodzaju i głębokości obrażeń, prognozę rozwoju sytuacji oraz aktualne możliwości prowadzenia działań ratowniczych. W początkowej fazie akcji ratowniczej musi pojawić się osoba, która pokieruje działaniami innych - zazwyczaj bywa to pierwsza osoba, która pojawiła się na miejscu zdarzenia (bo najwięcej zdążyła zobaczyć i wie jak rozwijała się sytuacja) lub osoba zobowiązana do kierowania działaniami ratowniczymi w ramach swych obowiązków służbowych lub zakresu odpowiedzialności. Nie można dopuścić do sytuacji, gdy akcją ratowniczą starają się kierować dwie lub więcej osób, gdyż prowadzi to do chaosu i powiększenia strat.
Ad 2. Wezwanie pomocy - pomoc może pochodzić zarówno od osób będących na miejscu zdarzenia - świadków zaistniałego wypadku, jak również ze strony profesjonalnych służb ratowniczych - pogotowia ratunkowego, straży pożarnej i ewentualnie policji.
Telefony ratunkowe: 999, 998, 997
Przy powiadamianiu służb ratowniczych bądź przygotowany do przekazania poniższych informacji:
podaj dokładny adres pobytu poszkodowanego lub miejsca zdarzenia
podaj rodzaj zdarzenia i rodzaj obrażeń
podaj wiek, płeć i liczbę poszkodowanych (również dane personalne, o ile je znasz)
podaj numer telefonu, z którego dzwonisz oraz swoje personalia
Ad 3. Zabezpieczenie miejsca zdarzenia ma na celu zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa ratownikom oraz uchronienie poszkodowanych przed dodatkowymi urazami. Szczególnego znaczenia nabiera to zalecenie przy porażeniu prądem elektrycznym, przy pożarach i podczas awarii chemicznych.
Ad 4. Dotarcie do poszkodowanego jest warunkiem udzielenia mu pomocy. Do poszkodowanego należy dotrzeć jak najszybciej. Ale koniecznie trzeba pamiętać o zabezpieczeniu drogi powrotu i możliwych zagrożeniach dla ratownika. Często zachodzi potrzeba ewakuacji poszkodowanego z miejsca wypadku. Konieczna jest wtedy szczególna rozwaga i kierowanie się zasadą maksymalnej skuteczności działań przy minimalnym narażeniu ratowanego i ratującego.
Ad 5. Udzielanie pierwszej pomocy zawsze warto pozostawić osobom posiadającym odpowiednie przygotowanie. Z reguły powinna to robić osoba dorosła. Udzielając pomocy należy przestrzegać zasady oceny podstawowych funkcji życiowych poszkodowanych oraz wielkości doznanych obrażeń.
Oparzenia termiczne
Oparzenie termiczne to uszkodzenie ciała - zmiany powłok skórnych lub tkanek wewnętrznych, których przyczyną jest działanie wysokiej temperatury. Źródłem oparzenia termicznego dzieci są najczęściej: gorące płyny - mleko, woda, zupa; para wodna - czajniki, garnki; bezpośredni kontakt z rozgrzanym przedmiotem - żelazko, grzejnik, grzałka, pogrzebacz, fajerka, pokrywka; lub rzadziej bezpośredni kontakt z płomieniem.
Objawy oparzenia termicznego:
rumień (zaczerwienienie skóry),
wstrząs (przy rozległych oparzeniach),
duszność, kaszel, trudności w oddychaniu (przy oparzeniach dróg oddechowych),
Wyróżnia się I, II , III stopień głębokości oparzenia. Czasem w obrębie oparzeń III stopnia wyróżnia się IV stopień obejmujący najgłębsze oparzenia.
Oparzenie I stopnia - Obejmuje tylko naskórek, objawami są zaczerwienienie skóry i ból, objawy ustępują po kilku dniach bez pozostawienia blizn.
Oparzenie II stopnia- Uszkodzeniu ulega wierzchnia warstwa skóry i ścianki naczyć krwionośnych. Wydzielający się płyn tkankowy tworzy pęcherze pod naskórkiem. Skóra jest czerwona i wrażliwa na dotyk. Poszkodowany odczuwa dotkliwy, piekący ból. Oparzenie sięga głębokich warstw, jednak włosy i gruczoły łojowe nie są naruszone
Oparzenie III stopnia- Skóra blednie, a cebulki włosów są widoczne w postaci czerwonych punkcików. Rany takie nazywane są ranami „płaczącymi”, ponieważ podsiąkają płynem z osocza krwi. Często takie oparzenia powoduje również uszkodzenie mięśni znajdujących się pod skórą. Obumarłe tkani są częściowo śnieżnobiałe, bywają też czasem brunatno czerwone. Ponieważ są zniszczone zakończenia nerwowe, w polu oparzenia III stopnia często nie ma reakcji bólowej. Poszkodowany jednak cierpi Poszkodowany jednak cierpi.
Oparzenia IV stopnia- Cechuje martwica wszystkich warstw skóry i tkanek położonych głębiej. Najczęściej jest to zwęglenie fragmentu ciała.
Ocena powierzchni oparzeń
Reguła dziewiątek Wallace'a
Reguła ta służy do orientacyjnego określenia poparzonej powierzchni ciała. Pozwala przy uwzględnieniu głębokości oparzeń ustalić ciężkość urazu. Powierzchnia głowy, każdej z kończyn górnych stanowi 9% powierzchni ciała. Powierzchnia przednia tułowia to 18% (9% powierzchnia brzucha oraz 9% powierzchnia klatki piersiowej). Powierzchnia tylna tułowia stanowi również 18% powierzchni ciała. Powierzchnia każdej kończyny dolnej to odpowiednio 18%. Powierzchnia krocza 1%.
Postępowanie przy oparzeniach termicznych
jak najszybciej schłodzić oparzone miejsce,
w trakcie schładzania usunąć odzież poprzez rozcięcie,
w trakcie schładzania usunąć pierścionki, kolczyki, itp.,
po zakończeniu schładzania rany oparzeniowe osłonić opatrunkiem jałowym lub hydrożelowym, schładzającym,
w miarę możliwości unieruchomić i unieść oparzoną część ciała,
w przypadku stwierdzenia objawów wstrząsu - blada spocona skóra, szybkie tętno, pobudzenie psychoruchowe - należy dziecko ułożyć w pozycji na wznak z uniesionymi kończynami dolnymi,
zapewnić komfort cieplny,
oparzonego należy chronić przed urazami wtórnymi,
w cięższych przypadkach (rozległe oparzenie, objawy wstrząsu) natychmiast powiadomić pogotowie ratunkowe.
Co powinno zrobić dziecko gdy ulegnie oparzeniu:
oddalić się od miejsca zagrożenia,
powiadomić rodzica, opiekuna lub inną osobę dorosłą,
czynnością ratunkową, którą może podjąć dziecko jest schłodzenie oparzonego miejsca.
Przy lekkim oparzeniu zwykle oparzone miejsce chłodzimy powietrzem - dmuchając na bolące miejsce. Najlepszą substancją nadająca się do schładzania jest woda. Zalety schładzania wodą: działanie przeciwbólowe i przeciwobrzękowe, zmniejszenie się głębokości oparzenia, usunięcie czynnika powodującego oparzenie (także w oparzeniach chemicznych).
Schładzanie miejsc oparzonych można prowadzić polewając je strumieniem bieżącej wody, najlepiej o temperaturze ok. 20 stopni C do około 20 minut, a najlepiej do momentu ustąpienia bólu. W razie braku dostępu do bieżącej wody rany schładzać można również przez zanurzenie w pojemniku z wodą lub inną cieczą nieagresywną (mleko, piwo). W przypadku dostępności wyłącznie płynów zimnych schładzać tylko do momentu ustąpienia bólu. W razie powrotu dolegliwości bólowych ponownie rozpocząć schładzanie. W niskiej temperaturze otoczenia zabezpieczyć poszkodowanego przed nadmierną utratą ciepła. Po schłodzeniu wodą (lub przy braku dostępu do wody i posiadaniu odpowiednio wyposażonej apteczki) można zastosować hydrożelowe opatrunki schładzające.
W żadnym wypadku nie wolno:
odrywać przylgniętej do rany odzieży,
dotykać rany oparzeniowej,
smarować oparzonej skóry maściami, kremami, tłuszczami, piankami, białkiem jaja kurzego, ani alkoholem,
przy oparzeniach wewnętrznych i rozległych oparzeniach zewnętrznych podawać doustnie płynów lub pokarmów,
pozostawić poszkodowanego bez nadzoru.
Pożary
Pożary wybuchają najczęściej tam, gdzie dochodzi do posługiwania się otwartym ogniem w miejscach, w których znajdują się przedmioty łatwo palne (czyli praktycznie we wnętrzu każdego budynku oraz w pobliżu zabudowań drewnianych lub obok miejsc, gdzie przechowywane są łatwo palne przedmioty- drewno, siano, papier, itp.). Przyczyną pożaru może też być szkło, odrzucony tlący się papieros, zwarcie elektryczne. Bardzo częste są w ostatnich latach groźne dla ludzi, zwierząt i dobytku pożary wywołane przez ludzi, którzy wypalają wiosną zeschłe trawy. Ogólnie - do pożaru dochodzi, gdy źródło ognia znajdzie się w pobliżu substancji łatwo palnej.
Podstawowymi zasadami, które dziecko powinno zastosować w przypadku zauważenia źródła ognia lub wzniecenia ognia jest:
oddalenie się od miejsca zagrożenia.
Jeśli źródło ognia jest niewielkie:
odsunięcie przedmiotów, które mogą podsycić pożar,
ewentualnie zduszenie ognia i schłodzenie miejsca pożaru.
Podczas pożaru może dojść do oparzenia skóry lub oparzenia dróg oddechowych. Oparzenia dróg oddechowych są każdorazowo poważnymi zagrażającymi zdrowiu i życiu urazami.
Objawami oparzenia dróg oddechowych są:
omalenia i oparzenia okolic ust i nosa,
duszność i trudności w oddychaniu,
Osobę poszkodowaną w wyniku pożaru należy ewakuować ze strefy zagrożenia. W przypadkach poważniejszych pożarów podczas akcji ratunkowej powinien być na miejscu ratownik przeszkolony w udzielaniu pierwszej pomocy. Każdorazowo poszkodowani w wyniku pożaru powinni jak najszybciej skonsultować się z lekarzem
Oparzenia słoneczne
Nawet kilkudziesięciominutowe przebywanie osoby nie przygotowanej na silnym słońcu, może doprowadzić do poważnych oparzeń. Objawy tych oparzeń są podobne do objawów oparzeń termicznych.
Udar słoneczny inaczej też porażenie słoneczne lub udar cieplny - stan chorobowy wywołany przegrzaniem organizmu, najczęściejgłowy i karku, przez działanie słonecznego promieniowania ultrafioletowego. Może też powstać podczas przebywania w dusznej, wilgotnej i gorącej atmosferze lub przy nadmiernym wysiłku fizycznym.
ogólne osłabienie organizmu
podwyższenie ciśnienia krwi
oparzenia skóry I lub II stopnia
wysoka temperatura ciała przekraczająca 39°C lub więcej
osobę u której jest podejrzenie udaru słonecznego należy umieścić w pozycji półsiedzącej w zacienionym miejscu z dostępem świeżego powietrza i stosować zimne lub wilgotne okłady na głowę
podawać chłodne napoje ale nie należy podawać: alkoholu, kawy czy herbaty
wskazana jest chłodna kąpiel zamiast prysznica
u osób nieprzytomnych zastosować pozycję boczną ustaloną i wezwać pogotowie
w przypadku braku oddechu stosować sztuczne oddychanie, aż do przybycia lekarza
Sposoby udzielania pomocy w przypadkach porażeń słonecznych
przejść do miejsca zacienionego,
posmarować oparzone miejsca odpowiednią pianką kosmetyczną,
unikać ponownej ekspozycji na promienie słoneczne.
By ustrzec się oparzenia słonecznego należy podczas pierwszych wiosennych lub letnich silniejszych nasłonecznień, stopniowo przyzwyczajać skórę do operowania słońca. Pierwsze opalanie nie powinno trwać dłużej niż kilkanaście minut. Powinno się stosować kremy z filtrami UV.
Dzieci do 1 roku życia nie wolno wystawiać na bezpośrednią ekspozycję promieni słonecznych.
Naturalna ochronna powłoka skórna dzieci starszych jest rozpuszczalna w wodzie. Powoduje to szczególne narażenie na oparzenia słoneczne u dzieci bawiących się w wodzie.
Ubrania z naturalnej bawełny w kolorze białym przepuszczają około 30% promieniowania UVB. Dlatego stosowanie białej odzieży nie zapewnia ochrony przed oparzeniem słonecznym.
Oparzenia chemiczne
Oparzenia środkami chemicznymi są niezwykle groźne dla poszkodowanych. Dochodzi do nich gdy do skóry, oczu lub do przewodu pokarmowego dostanie się substancja żrąca (zasada, kwas lub stężony alkohol). Te niebezpieczne w kontakcie z ciałem człowieka substancje mają postać zarówno płynną jak i stałą, ale też mogą wytwarzać trujące i parzące opary. Substancje te są składnikami niektórych środków czystości. Żrące środki czystości na przykład służą, do usuwania osadów, rozpuszczania zatłuszczeń, udrażniania odpływów wody i kanalizacji.
Do oparzenia substancją żrącą może dojść przez nieuwagę i nieumiejętne posługiwanie się domowymi środkami chemicznymi.
Przykłady:
możemy rozlać niebezpieczny płyn i starać się go nieumiejętnie posprzątać - wtedy może dojść do oparzenia skóry palców, rąk i całego ciała,
możemy rozlać na ubranie żrący płyn - dochodzi wtedy do niebezpiecznych oparzeń różnych części ciała,
możemy wypić żrący płyn przechowywany w butelce, która ma etykietę i kształt pojemnika produktu spożywczego,
podczas czyszczenia spływu wody żrącym płynem lub środkiem sproszkowanym, wydzielające się opary powodują podrażnienie oczu, które przecieramy zabrudzoną ręką.
Naczelną zasadą postępowania, gdy w obecności dziecka dojdzie do zagrożenia oparzenia substancją żrącą, jest wezwanie na pomoc osobę dorosłą. Gdy jest to niemożliwe, a doszło do kontaktu skóry z taką substancją, należy skażone miejsce obficie spłukiwać wodą, uważając, by spłukiwana woda z rozpuszczoną niebezpieczną substancją nie miała kontaktu z innymi częściami ciała.
Oparzenia chemiczne skóry:
Objawy:
rumień lub plamiste przebarwienia skóry,
złuszczanie martwiczych tkanek.
obfite spłukanie rozproszonym strumieniem wody,
usunięcie odzieży i biżuterii oraz kontynuacja spłukiwania ran oparzeniowych,
założenie opatrunku jałowego lub hydrożelowego schładzającego,
łożenie poszkodowanego tak, by rany nie powodowały dalszych cierpień,
identyfikacja substancji parzącej - zachować opakowanie,
skontaktować się z lekarzem.
Oparzenia chemiczne przewodu pokarmowego:
Objawy:
piekący bo! jamy ustnej, gardła oraz przełyku,
odbarwienie czerwieni wargowej i błon śluzowych jamy ustnej
obmycie twarzy i płukanie jamy ustnej dużą ilością wody,
podanie do picia małymi tykami chłodnej wody lub mleka,
podanie białka jaja kurzego do wypicia,
identyfikacja substancji parzącej - zachować opakowanie,
natychmiast skontaktować się z lekarzem.
W żadnym wypadku nie wolno wywoływać wymiotów!
Chemiczne oparzenia oka:
Objawy:
trudności z otwieraniem oka,
zaczerwienienie i obrzęk powiek.
obfite przemywanie oka wodą bieżącą,
delikatne i obfite spłukiwanie powiek od strony wewnętrznej,
identyfikacja substancji parzącej - zachować opakowanie,
skontaktować się z lekarzem,
W żadnym wypadku nie wolno:
dopuścić do kontaktu wody spłukującej oparzone oko z okiem zdrowym!
|
