karne kompedium, Kompedium wiedzy tajemnej prawa karnego na chwałe bożą spisane przez wiernego sługę papieża i cesarza (tu nieczytelne) aby czym prędzej ziemie świętą od barbażyńców wyzwolono.


I MIEJSCE

1. Przedstaw reguły operacyjne prawa karnego międzynarodowego. Czego one dotyczą?

Reguły operacyjne prawa karnego międzynarodowego dotyczą:

a) zasięgu właściwości orzecznictwa sądów polskich,

b) stosowania własnych lub obcych ustaw karnych,

c) znaczenia zagranicznych wyroków,

d) ekstradycji przestępców.

Ad a) Kwestia zasięgu właściwości polskiego orzecznictwa karnego zależy:

1) od tego czy przestępstwo zostało popełnione na terytorium RP, czy też za granicą,

2) do pewnego stopnia od tego, czy sprawcą jest, czy też nie jest obywatel polski,

3) od charakteru przestępstwa.

W związku z tym formułuje się pewne zasady i wyjątki od nich, które tę właściwość określają. Najważniejszą z nich jest zasada terytorialności zamieszczona w art. 5 KK regulująca właściwości sądów polskich do przestępstw popełnionych na terytorium RP. Dalsze zasady regulowane są w rozdziale XIII KK.

Ad b) Zagadnienie stosowania własnych lub obcych ustaw karnych regulują normy zawarte we wcześniej wspomnianych przepisach. Stosuje się tu zasady prawa karnego międzynarodowego.

1) na podstawie art. 5 KK wyrażającego zasadę terytorialności

2) Na gruncie obecnego kodeksu karnego wyróżnić można cztery zasady odpowiedzialności karnej za przestępstwa popełnione za granicą:

- zasada personalna (narodowości podmiotowej, obywatelstwa) - art. 109

- zasada ochronna (narodowości przedmiotowej) występująca w dwóch postaciach:

- zasada odpowiedzialności zastępczej art. 110 § 2

- zasada uniwersalna (represji wszechświatowej) - art. 113

omówienie zasad zobacz zagadnienie #2

Ad c) Znaczenie zagranicznych wyroków reguluje art. 114 KK.

Art. 114 § 1 mówi, iż w odniesieniu od wyroku zagranicznego nie obowiązuje zasada powagi rzeczy osądzonej ani zasada ne bis in idem. Orzeczenia zagraniczne nie stanowią przeszkody do wszczęcia bądź prowadzenia postępowania karnego o ten sam czyn zabroniony przed sądem polskim.

art. 114 § 3 przewiduje 5 wyjątków od zasady wyrażonej w art. 114 § 1.

art. 114 § 2 przewiduje obligatoryjne zaliczanie w całości na poczet orzeczonej przez sąd kary okresu rzeczywistego pozbawienia wolności za granicą oraz wykonywaną tam karę.

art. 114 § 4 dotyczy przejęcia obywatela polskiego, skazanego prawomocnie przez sąd obcego państwa, do wykonania wyroku na terytorium RP. W sytuacji takiej sprawca przestępstwa nie jest ponownie sądzony, lecz sąd polski adoptuje ten wyrok na grunt prawa polskiego.

Ad d) Ekstradycja przestępców patrz zagadnienie I#3

2. Przedstaw zasady prawa karnego międzynarodowego.

1) Zasada terytorialności (art. 5 KK) - Ustawę karną polską stosuje się do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak również na polskim statku wodnym lub powietrznym, chyba, że umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, stanowi inaczej. Przyjmuje się tu także fikcyjne terytorium [quasi terytorium] RP, które stanowi polski statek powietrzny lub wodny.

2) Zasada personalna (narodowości podmiotowej, obywatelstwa) art. 109 KK - Ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego popełniającego przestępstwo za granicą. Zasadę tę uzupełnia się wymogiem podwójnej karalności wyrażonym w art. 111 KK. Kto jest "obywatelem" reguluje ustawa z 1962r o obywatelstwie polskim;

3) Zasada ochronna (narodowości przedmiotowej) występująca w dwóch postaciach:

4) Zasada odpowiedzialności zastępczej art. 110 § 2 Ustawę karną polską stosuje się w razie popełnienia przez cudzoziemca za granicą czynu zabronionego niezwiązanego z polskimi interesami, ale wymagających ścigania ze względu na międzynarodową solidarność w walce z przestępczością, jeżeli czyn zabroniony jest w ustawie karnej polskiej zagrożony karą przekraczającą 2 lata pozbawienia wolności, a sprawca przebywa na terytorium RP i nie postanowiono go wydać.

5) Zasada uniwersalna (represji wszechświatowej) - art. 113 Ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego oraz cudzoziemca, którego nie postanowiono wydać, w razie popełnienia przez niego za granicą przestępstwa, do którego ścigania RP jest zobowiązana na mocy umów międzynarodowych. W tym przypadku ustawę polską stosuje się niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia przestępstwa.

Wymóg podwójnej karalności (przestępności) czynu jest sformułowany w art. 111 KK i dotyczy stosowania zasady personalnej, narodowości przedmiotowej względnej oraz zasady odpowiedzialności zastępczej. Oznacza on, że aby można było zastosować polski KK gdy czyn popełniony przez sprawcę za granicą musi być spenalizowany jako przestępstwo zarówno w polskiej ustawie karnej, jak i ustawie obowiązującej w miejscu i czasie jego popełnienia (lex loci).

3. Miejsce popełnienia przestępstwa, zasady prawa karnego międzynarodowego, ekstradycja, wykonywanie wyroków obcych.

Miejscem popełnienia przestępstwa (czynu zabronionego) jest zgodnie z art. 6 § 2 jest miejsce, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był zobowiązany, albo gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił, lub wg zamiaru sprawcy miał nastąpić. Przyjmuje się nawet, że miejscem jego popełnienia jest także to miejsce, w którym zachodził związek przyczynowy uruchomiony poza granicami kraju, choćby na terytorium własnym skutek nie nastąpił ani nie miał nastąpić. Przepis ten wyraża, zatem zasadę wielomiejscowości popełnienia czynu zabronionego. To określenie miejsca popełnienia czynu zabronionego odnosi się także do wszystkich postaci współdziałania. Określenie miejsca popełnienia czynu zabronionego ma kluczowe znaczenie dla określenia sądu właściwego do orzekania w danej sprawie oraz w związku z międzynarodowym prawem karnym.

Zasady prawa karnego międzynarodowego omówione w zagadnieniu I#2.

Ekstradycja - Przez ekstradycje rozumie się wydanie osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub już skazanych przez państwo, na którego terytorium przebywają, na wniosek państwa, któremu przysługuje jurysdykcja karna, w celu przeprowadzenia przeciwko nim postępowania karnego lub wykonania orzeczonej uprzednio kary. Ekstradycja przestępców w prawie polskim jest regulowana przez przepisy Konstytucji (art. 55), Kodeksu Postępowania Karnego (art. 602-606), umów i konwencji międzynarodowych. Kluczową rolę odgrywa obecnie także Europejski Nakaz Aresztowania przewidziany w konwencji ramowej Rady UE z 2002 r.

Wykonywanie wyroków obcych - zasady wykonywania wyroków obcych regulowana jest w art. 114 KK, rozdziale 66 KPK oraz w międzynarodowych umowach takich jak: tzw. Konwencja Berlińska z 1978r "o przekazywaniu osób skazanych na karę pozbawienia wolności w celu odbycia kary w państwie, którego są obywatelami" oraz Konwencję z 1983r. "o przekazywaniu osób skazanych". Przepisy art. 114 KK umożliwiają przejęcie wykonywania wyroku nawet w sytuacji, kiedy nie jest to przewidziane na mocy umowy międzynarodowej.

Generalnie orzeczenia zapadłe za granicą nie są wiążące dla sądów polskich (114 § 1). Jednak orzeczenie zapadłe za granicą stanowi przeszkodę do wszczęcia lub prowadzenia postępowania karnego o ten sam czyn zabroniony przed sądem polskim w wypadkach, gdy (§ 3):

art. 114 § 2 przewiduje obligatoryjne zaliczanie w całości na poczet orzeczonej przez sąd kary okresu rzeczywistego pozbawienia wolności za granicą oraz wykonywaną tam karę. Na gruncie tego przepisu należy szeroko interpretować słowo "kara" jako słowo obejmujące swoim znaczeniem każdy rodzaj środka penalnego, istnieje możliwość np.: zaliczenia w poczet kary ograniczenia wolności zapłaconej za granicą grzywny. Sąd nie jest jednak obowiązany zaliczyć w poczet kary orzeczonej za granicą warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności. Sąd musi także uwzględnić różnice zachodzące między karami w jej dolegliwości dla skazanego (nie koniecznie wyłącznie na korzyść sprawcy).

Sąd polski, na podstawie art. 114 § 4 obowiązany jest do określenia według prawa polskiego dwóch zagadnień:

- kwalifikacji prawnej popełnionego przez sprawcę czynu;

- środka penalnego przewidzianego w polskiej ustawie karnej podlegającego wykonaniu. Podstawę określenia tego środka, przy uwzględnieniu występujących różnic na korzyść skazanego, podlegającego wykonaniu stanowią 4 elementy:

II CZAS

1. Czas popełnienia przestępstwa oraz zasady intertemporalnego prawa karnego.

Czasem popełnienia przestępstwa (czynu zabronionego) zgodnie z art. 6 § 1 jest czas, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był zobowiązany. Doktryna rozwija tą definicję wskazując, że czas popełnienia przestępstwa (czynu zabronionego) określany jest znamionami typu czynu zabronionego a urzeczywistnienie czynu rozpoczyna się od momentu, w którym zostanie zrealizowane jedno z ustawowych znamion t.cz.z. i trwa tak długo, dopóki nie zostanie zrealizowane ostatnie znamię t.cz.z. decydujące o popełnieniu konkretnego przestępstwa (dla przestępstw materialnych jest to moment wystąpienia skutku). Dla uściślenia tej koncepcji przyjmuje się, że czasem czynu jest ostatnia chwila, kiedy sprawca działał. Czasem popełnienia przestępstwa z zaniechania będzie tu czas, w którym adresat normy miał obowiązek działać - ostatnia chwila, w której obiektywnie rzecz biorąc można było jeszcze zrealizować obowiązane działanie lub moment początkowy sytuacji, w której wykonanie obowiązku już nie jest możliwe. W sytuacji, kiedy sprawca utrzymuje stan bezprawny realizujący znamiona t.cz.z. w ciągu dłuższego czasu uznaje się, że czyn zabroniony jest popełniany w ciągu całego okresu utrzymywania stanu bezprawnego.

Zasady intertemporalnego prawa karnego:

Podstawową zasadą intertemporalnego prawa karnego jest zasada lex retro non agit wyrażona w art. 1 § 1 KK. Zasada ta jednak w polskim prawie karnym doznaje pewnych ograniczeń. Art. 4 § 1 mówi o tym, że jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia czynu zabronionego, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy. Jest to wyrażenie zasady: lex mitrior retro agit. Tym samym zasada lex severior retro non agit nie doznaje już ograniczeń.

2. Przedstaw reguły prawa karnego znajdujące zastosowanie w sytuacji zmiany ustawy karnej po popełnieniu czynu, ale przed prawomocnym jego osądzeniem.

Zmiana ustawy może polegać na:

a) penalizacji - wprowadzeniu karalności czynu dotychczas niezabronionego pod groźbą kary,

b) depenalizacji - rezygnacji z karalności czynu dotychczas zabronionego pod groźbą kary,

c) modyfikacji penalizacji - zmianie konsekwencji karnoprawnych popełnionego czynu,

d) stabilizacji penalizacji - występuje w sytuacji pojawienia się nowej ustawy, która jednak nie zmienia ani oceny czynu ani karnoprawnych konsekwencji.

w sytuacji a) obowiązuje zasada zawarta w art. 1 § 1 KK mówiąca, że odpowiedzialności karnej odpowiada ten, kto popełnił czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Zatem w sytuacji, kiedy w czasie popełnienia czynu nie był on zabroniony nie można mówić o odpowiedzialności karnoprawnej. Jest to zasada: lex retro non agit.

W sytuacji b) obowiązuje zasada wyrażona w art. 4 § 1 KK stanowiący, że jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia czynu, stosuje się ustawę nową (w tym przypadku depenalizującą dany czyn). Ma to taką konsekwencję, że należy wydać postanowienie o umorzeniu postępowania 14 § 1), lub wyrok uniewinniający.

W sytuacji c) w tym przypadku także stosuje się zasadę z art. 4 § 1 KK tym razem zawartą w całym paragrafie, a nie tylko w jego części jak zrobiłem to powyżej. W sytuacji modyfikacji penalizacji stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy. O względności ustawy decyduje sąd w konkretnym przypadku kierując się nie tylko wysokością ustawowego zagrożenia, ale i wszelkimi innymi względami jak np.: możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary czy przepisy o stosowaniu środków karnych, w tym polegających na poddaniu sprawcy próbie, nie ma ta zasada jednak zastosowania w przypadku terminów przedawnień. Nie można stosować kombinacji przepisów ustawy nowej i poprzednio obowiązującej tak, aby były one jak najwzględniejszej dla sprawcy, jednakże gdyby okazało się, że ustawa względniejsza ma wyższe zagrożenie ustawowe to sąd nie może skazać sprawcę na karę wyższą niż górna granica dla przestępstwa danego typu przewidzianej w poprzedniej ustawie (art. 7 ust. 1 Konwencji Europejskiej).

W sytuacji d) stosuje się ustawę nową (art. 4 § 1)

2a. Przedstaw reguły prawa karnego znajdujące zastosowanie w sytuacji zmiany ustawy karnej po popełnieniu czynu, ale po prawomocnym jego osądzeniu.

W sytuacji a) j.w. + zasada ne bis in idem

W sytuacji b) ma tu zastosowanie zasada wyrażona w art. 4 § 4 KK, jeżeli czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary, skazanie ulega zatarciu z mocy prawa tj. bez wniosku ze strony oskarżonego. Kary nieywkonywanej się nie wykonuje a wykonywanej natychmiast się zaprzestaje, nie można zarządzić także wykonywania kary warunkowo zawieszonej.

W sytuacji c) przy modyfikacji zaostrzającej znajduje zastosowanie zasada ne bis in idem. Przy modyfikacji łagodzącej stosuje się dyrektywy zawarte w art. 4 § 2 i 3. Wyroki zapadłe obniża się do górnej granicy przewidzianej za czyn w ustawie nowej. Gdy czyn, za który skazano sprawcę na karę pozbawienia wolności nie jest już zagrożony taką karą stosuje się dyrektywy zawarte w § 3 tj. karę pozbawienia wolności zamienia się na grzywnę lub karę ograniczenia wolności przyjmując ustawowy przelicznik 1 miesiąc pozbawienia wolności jest równoważny z 60 stawkami grzywny lub 2 miesiącami ograniczenia wolności.

W sytuacji d) jw.

3. Omów problemy związane z czasem popełnienia przestępstwa i obowiązywaniem ustawy karnej pod względem czasu.

Określenie czasu popełnienia czynu zabronionego ma istotne znaczenie dla:

Problem rozciągłości czasowej czynu zabronionego. Czas działania realizującego znamiona typu czynu zabronionego może być bardzo zróżnicowany. Niektóre czyny zabronione charakteryzują się bardzo krótkim trwaniem, uniemożliwiającym nawet wyróżnienie poszczególnych form stadialnych (usiłowania). Ustalenie czasu popełnienia takich przestępstw jest bezproblemowe. Czas działania jest czasem popełnienia.

Nie wszystkie przestępstwa są jednochwilowe.

Czynności rozciągłe w czasie np. trucie, rozpijanie małoletniego, znęcanie się - czasem ich popełnienia jest ostatni moment działania sprawcy realizującego znamiona danego typu czynu zabronionego. W przypadku przestępstw wieloczynowych czasem popełnienia jest czas dokonania ostatniego z czynów składających się na realizację znamion typu. W przypadku "czynu ciągłego" czasem popełnienia jest ostatni moment działania sprawcy. Czasem współdziałania jest zrealizowanie znamion określonej formy współdziałania. Specyficznym przypadkiem sytuacja, kiedy sprawca utrzymuje stan bezprawny realizujący znamiona t.cz.z. w ciągu dłuższego czasu, wtedy uznaje się, że czyn zabroniony jest popełniany w ciągu całego okresu utrzymywania stanu bezprawnego.

Czynności popełnione przez zaniechanie - czasem popełnienia jest ostatni mement rozpiętości czasowej, w której można było podjąć skuteczne działanie zapobiegające skutkowi ->decyduje czas obowiązku działania (czas, kiedy ustał obowiązek działania). Patrz tez zagadnienie II#1.

Zmiana ustawy może nastąpić:

  1. w czasie, kiedy nie nastąpiło jeszcze prawomocne osądzenie czynu

  2. po prawomocnym osądzeniu czynu,

Zmiana ustawy może polegać na:

  1. penalizacji - coś, co nie było zabronione zostaje zabronione,

  2. depenalizacji - coś, co było zabronione staje się dozwolone,

  3. modyfikacji penalizacji - coś było zabronione, jest nadal zabronione tylko, że zmieniły się warunki,

  4. stabilizacji penalizacji - nie zmienia się nic.

Do prawidłowego stosowania prawa karnego międzyczasowego konieczne jest ustalenie, kiedy nastąpiła zmiana ustawy karnej i na czym ona polegała.

O zasadach prawa karnego intertemporalnego oraz zagadnienia ustawy względniejszej patrz zagadnienia II#1, II#2 i II#2a.

III CZYN

1. Typ czynu zabronionego, funkcje i klasyfikacja.

Typ czynu zabronionego - ustawowy wzorzec karalnego naruszenia normy sankcjonowanej wskazujący wszystkie cechy, które: decydują o treści bezprawia, uzasadniają jego karalność oraz te, które decydują o różnych zagrożeniach karnych.

Funkcjami podstawowymi typu czyny zabronionego są:

Klasyfikacja typów czynów zabronionych:

  1. typ zasadniczy - stanowi charakterystykę zachowań najbardziej typowych dla naruszenia normy sankcjonowanej, bez cech szczególnych;

  2. typ kwalifikowany - charakteryzuje się wystąpieniem cechy, którą ustawodawca uznał za tak wpływającą na zwiększenie bezprawia, że za czyn posiadający takie znamię przewidział surowszą sankcję karną. Wyróżnia się:

  • typ uprzywilejowany - charakteryzuje się cechą, która tak wpływa na zmniejszenie bezprawia, że ustawodawca zdecydował się złagodzić represję w stosunku do tej związanej z typem podstawowym;

  • typy dzielone ze względy na podanie nazwy lub opisu zachowania:

    1. typ nazwowy - podaje określenie czynu zabronionego w znaczeniu adekwatnym dla rodzaju zachowania,

    2. typ opisowy - podaje opis zachowania,

    3. typ nazwowo-opisowy - określa zachowanie podając jednocześnie opis zachowania i nazywając to zachowanie;

    typy dzielone pod względem oceny zachowań atakujących w różny sposób dobro prawne:

    1. typ ujęty syntetycznie - pozostawia duże pole dla swobodnego uznania sędziowskiego, gdyż zawierając opis znamion skupia się na skutku bez wskazywania sposobu naruszenia dobra chronionego,

    2. typ ujęty kazuistycznie - zawierają rozbudowany opis znamion wskazanych sposób naruszenia normy sankcjonowanej, skupiając się na sposobie naruszenia dobra chronionego,

    3. typ niedookreślony - wymaga uzupełnienia oceną własną stosującego dany przepis;

    1. typ otwarty - wymaga uzupełnienia przez znamiona pozostające poza ustawą karną;

    2. typ zamknięty - nie wymaga uzupełnienia przez cechy, które nie są opisane w ustawie;

    1. typ zupełny - nie odsyła do innych przepisów karnych celem sprecyzowania znamion;

    2. typ niezupełny - odsyła do innych przepisów karnych lub innych dziedzin prawa w celu sprecyzowania znamion;

    3. typ blankietowy - zawiera bardzo ogólny opis czynu odsyłając do innych przepisów, w których jest doprecyzowany.

    2. Koncepcje czynu i postacie czynu.

    Koncepcja naturalistyczno-kauzalna - najbardziej rozpowszechniona, ukształtowana na podstawie dziewiętnastowiecznej nauki psychologii, według którego czynem "jest aktywność woli człowieka" (Wolter), lub też zachowanie się w "zasięgu woli" (Andrejew), bądź też czynem jest zewnętrzny przejaw woli nieskrępowanej przymusem mechanicznym w postaci ruchów ciała oraz ich skutków. Istotne dla tego określenia jest traktowanie woli jako czynnika sprawczego kompleksu ruchów oraz jego następstw w świecie zewnętrznym.

    Wady:

    1. współczesna psychologia zakwestionowała twierdzenie, że u podstaw każdego ruchu musi znajdować się impuls woli, oraz by ten impuls był przyczyną ruchów;

    2. podniesiono zarzut, że zaniechanie nie wymaga impulsu woli w znaczeniu, jakie wola miała w tej koncepcji (czynnik sprawczy), a cechuje je raczej brak impulsu woli.

    Wartościujące ujęciu czynu - czyn to zachowanie się człowieka naruszające system wartości, którego istotną cechą jest podleganie ujemnej ocenie. Przedmiotem negatywnych ocen może być także zaniechanie.

    Wady:

    W grę wchodzi tyle czynów ile zespołów znamion czynu zabronionego zostało naruszonych, prawo rozmnaża byty według ocen prawnych.

    np. zgwałcenie 14letniej córki przez ojca, dokonane publicznie albo z inną osoba narusza następujące przepisy:

    Gdybyśmy posługiwali się koncepcją wartościującą to ten gwałt - jeden akt - nie byłby jednym czynem, lecz wieloczynem. Mielibyśmy do czynienia z wieloma przestępstwami [a czyn mamy tylko jeden].

    Kumulatywny zbieg przepisów ustawy - jeden czyn może być tylko jednym przestępstwem, skąd skazuje za jedno przestępstwo na podstawie zbiegających się przepisów, a karę wymierza z przepisu przewidującego karę najsurowszą.

    Ujęcie finalistyczne - finaliści wychodzą z założenia, że wszelka ludzka działalność jest świadomym zmierzaniem do określonego celu. Ta celowość (finalność) przejawia się w świadomym postawieniu celu (antycypacja celu), doborze adekwatnych środków i sterowania zewnętrznym zachowaniem się. Woli przypada w tej koncepcji rola czynnika determinującego zewnętrzne zachowanie się (albo jak ktoś woli "faktora superdeterminującego kauzalny przebieg zdarzeń" Zoll). W kwestii zaniechania finaliści twierdzą, że nie jest ono celowe, że wola nie jest tu czynnikiem sterującym. Zaniechanie jest brakiem czynu. Ten brak może być jednak podstawą odpowiedzialności, gdy jest świadomym niedziałaniem, polegającym na niewykorzystaniu możliwości finalnego sterowania obowiązkowym działaniem.

    Wady:

    1. finalistom nie powiodła się próba objęcia jednorodnym pojęciem czynu zachowania odpowiadającego umyślnej i nieumyślnej realizacji znamion typu czynu zabronionego (przyjęcie tzw. "dualistycznego określenia czynu");

    2. ujęcie finalistyczne prowadzi do zasadniczego rozbratu między działaniem a zaniechaniem jako postaciami czynu, co w konsekwencji prowadzi do "dwóch dogmatyk" przestępstw z działania i z zaniechania;

    3. nauka psychologii zakwestionowała przyjętą w tym ujęciu tezy, że każde zachowanie jest celowe w sensie świadomie sterowanego przez wolę kształtowania rzeczywistości, nauka psychologii zakwestionowała rolę tej dziedziny świadomości człowieka, którą nazywamy aktami woli;

    4. finaliści nie rozróżniają obiektywnego ukierunkowania określonej czynności na jakiś cel od ukierunkowania świadomego.

    Ujęcie socjologiczne - podkreśla się w nim najczęściej, że istota czynu wynika z jego stosunku do społeczeństwa, co naturalnie pozwala na jednolite ujęcie działania i zaniechania - zarówno działanie jak i zaniechanie może mieć bowiem społecznie ujemną wartość. Czynem jest tu:

    Ujęcie z podręcznika - czyn to takie zachowanie, które charakteryzuje się zdolnością dopasowania ruchów do potrzeb realizacji wyobrażonego celu mającego znaczenie w układzie społecznym.

    Ujęcie #2 z podręcznika koncepcja prof. Buchały - czyn to społecznie doniosła jednostka zachowania się, psychicznie sterowana i ukierunkowana na określony cel. Zaniechanie nie jest to tylko niedziałaniem, ale musi jeszcze istnieć możliwości wykonania danej czynności

    Postaciami czynu zdaje się być działanie, zaniechanie, brak czynu mimo pozorów czynu i tzw. zachowanie się osób prawnych.

    3. Klasyfikacja znamion typu czynu zabronionego.

    vide zagadnienie III#4

    4. Przedstaw ustawowe znamiona czynu zabronionego w ujęciu strukturalnym i logicznym.

    Znamię typu czynu zabronionego - cecha, którą musi posiadać zachowanie, aby być zgodne z typem czynu zabronionego. Znamiona stanowią opis czynu zabronionego pozwalający na jego odróżnienie od wszystkich innych typów zachowań zabronionych i niezabronionych.

    Strukturalny podział znamion:

    1. Znamiona obligatoryjne:

    znamiona konstytutywne dla samego naruszenia normy sankcjonowanej (określają istotę przestępstwa wyznaczając: