Źródła prawa rzymskiego
Źródła powstania prawa (fontes iuris oriundi)- czynniki prawotwórcze tzn. te czynniki, które wyrażają wolę klasy panującej „ za pośrednictwem państwa w postaci decyzji ustawiających, uznających czy ustalających generalne normy postępowania”
Źródła poznania prawa (fontes iuris cognoscendi)- efekty działania czynników prawotwórczych ( np. spisy prawa zwyczajowego, ustawy, dokumenty praktyki sądowej)
Prawo zwyczajowe
Mores maiorum- zwyczaje przodków
Ustawa XII tablic (lex duodecym tabularum)
Doszła do skutku Ok. 451-450 r. p.n.e. w wyniku stanowczych żądań plebejuszy. Chodziło o uściślenie prawa zwyczajowego, którego interpretacja dokonywana przez patrycjuszy działała na niekorzyść plebejuszy. Ustawę redagowały dwie komisje specjalne, każda powoływana na rok. Były złożone z 10 mężów ( decembviri legibus scribundis), przy czym w drugiej komisji dopuszczano do prac także plebejuszy. Prace komisji poprzedziło być może poselstwo do Grecji w celu zapoznania się z urządzeniami prawnymi.
Główny trzon ustawy stanowiły przepisy z dziedziny prawa prywatnego, procesu i postępowania egzekucyjnego w sprawach procesowych.