WYKŁAD II
OTOCZENIE CZŁOWIEKA
Przedmiot psychologii (dziedzina jej badań)
Układ: człowiek - otoczenie (społeczne, kulturowe, przyrodnicze itp.).
Relacje pomiędzy podmiotem (aktywnym człowiekiem) a otoczeniem określają mechanizm zachowania się, a więc determinują dane zachowanie.
Osobowości uczymy się na skutek socjalizacji, uwewnętrznienia (internalizacji) norm społecznych.
Nasze spostrzeganie, uczucia i myślenie odnoszą się przede wszystkim do realnej rzeczywistości (ludzi i zjawisk otoczenia).
Człowiek - otoczenie
Kierunek regulacji wzajemnych stosunków człowieka z otoczeniem zależy od obu stron układu.
Standardy regulacji to pożądane stany otoczenia, podmioty lub relacji pomiędzy nimi.
CZŁOWIEK |
OTOCZENIE |
Potrzeby biologiczne (popędy); zależne od homeostatów organizmu - częściowo wyuczone. |
Normy społeczne (etyczne, obyczajowe, prawne). |
Potrzeby psychologiczne (wyuczone) zależne od psych. standardów regulacji. |
Chwilowe (aktualne) naciski: potrzeby, oczekiwania innych ludzi, zmiany przyrodnicze wymagające dostosowania. |
Standardy regulacji
Zapisane kodem (językiem) biologicznym w ośrodkowym układzie nerwowym (fizjologiczne stany organizmu rejestrowane np. w pniu mózgu); organizm poci się po zarejestrowaniu zbyt wysokiej temperatury.
Zapisane w postaci odruchów i nawykowych sposobów działania (należą do tzw. Pamięci proceduralnej); Adam stara się jeździć samochodem szybciej niż inni.
Zapisane w postaci sadów w naszym systemie poznawczym (są częścią tzw. Pamięci deklaratywnej); Ewa wie, że najlepsze dla niej są kameralne spotkania towarzyskie; w domu nie powinno być kotów.
Zewnętrzne standardy regulacji
ich źródłem jest otoczenie społeczne.
Znaczna ich część przenika do podmiotu w procesie wychowania i przekształca się w podmiotowe standardy regulacji; nie kradnij! - nie wezmę obcego pióra, chociaż go nie mam, nie zniósłbym wyrzutów sumienia.
Otoczenie kształtuje człowieka, ale i on zmienia kształt otoczenia. Trwałe zmiany zachodzą przede wszystkim w zakresie środowiska.
W psychologicznym sensie środowisko zawsze ma wyróżniony podmiot (jest czyjeś).
Środowisko
Środowisko - struktura elementów otoczenia człowieka tworząca funkcjonalną całość (system) np. szkoła, dzielnica, rodzina.
Rodzina:
Relacje:
Zależnościowe - syn potrzebuje rady ojca - jest od niego zależny.
Oddziaływania - córka słucha muzyki, którą także słyszy jej brat - muzyka oddziałuje na jego gust i kształtuje go.
Rodzaj środowiska określają elementy otoczenia człowieka; ludzie, środowisko społeczne lub wiodąca aktywność grupy; nauka, szkoła.
Środowisko społeczne: najistotniejsze w rozwoju człowieka. Relacje w ich zakresie zależą od sposobu komunikowania się. Rodzaje komunikacji:
werbalna - Krzyś pyta Adama: „Która Godzina?”. Adam odpowiada, że wpół do komina! Ha, ha, ha!
Niewerbalna - Adam wzrusza ramionami, spogląda spod zmarszczonych brwi i odwraca się od Krzysia. Jest to po prostu mowa ciała.
4) Sposób komunikacji w rodzinie jest podstawą rozwoju i zdrowia psychicznego; terapia systemowa.
spójność komunikatów werbalnych i niewerbalnych (podwójnie związane)
zakres komunikowanych treści; intymność, przestrzeganie granic - przestrzeń fizyczna i psychiczna.
Określone role w środowisku społecznym
Komunikacja w rodzinie i innych środowiskach społecznych określają role przyjęte przez poszczególne osoby.
rolę rodzica może pełnić w rodzinie dziecko (np. w rodzinie alkoholika).
Ludzie wywierają nacisk na innych członków rodziny poprzez przyjmowanie ról („biedny kotek” : należy mi się pomoc; twardziel” : słuchaj mnie, ze mną nie zginiesz).
Terapia: przez zmianę systemu (komunikacji, granic, pełnionych ról, etc.). Do tego na ogół nie wystarcza praca z jedną osobą (klientem), choć zmiana jednego elementu systemu zmienia cały system (uniezależnienie się uniemożliwia np. ojcu pełnienie roli ”twardziela”).
Środowisko szkolne
Tworzą je zarówno ludzie (dzieci, nauczyciele) jak i dobra kultury (pomoce szkolne, architektura budynku, etc.). o jego wyróżnieniu decyduje wiodąca aktywność - nauczanie i uczenie się.
Klasa: podsystem szkoły
jej strukturę poznajemy m. in. drogą socjometrii czyli wzajemnych wyborów do różnych dziedzin aktywności.
rozpatrywana jako źródło lęków (tzw. nerwic szkolnych) akcentuje system relacji: nauczyciel - uczniowie a także program nauczania.
5
4
M
T
S1
S2
C
Internetowa Baza Pomocy Studentów Psychologii - psychol
Odwiedź nas!