Poezja po roku 1956:

• Odwilż postalinowska- powrót do tradycji awangardowych

• Tadeusz Różewicz- „Niepokój”, „Czerwona rękawiczka”- awangardowy model poezji, wiersz wolny, język potoczny, wykorzystuje klisze języka codziennego, własny model poezji awangardowej

• Po 56- dalej piszą poeci „starzy”- Iwaszkiewicz, Przyboś, Wierzyński

• Debiuty poetów pokolenia 1920- Herbert, Białoszewski- debiut spóźniony z powodu socrealizmu

• 1956- także nowe pokolenie twórców ( głównie rocznik 1930)- reprezentują różne poetyki i światopoglądy

• „pokolenie współczesności”- nazwa od nowego pisma „Współczesność”- wojna nie była dla nich doświadczeniem pokoleniowym

• nie podejmują tematu wojennego, stalinizm nie był negatywnym przeżyciem- nie debiutowali w tym okresie

• Stanisław Grochowiak, Andrzej Bursa (zmarł w 1957), Jerzy Harasymowicz, Stanisław Czycz, Ireneusz Iredyński, Bohdan Drozdowski, Ernest Bryl

• Sięgają po nowe tematy i nowe formy, trudno przypisać im wspólną poetykę

• Temat „peryferia” w stosunku do centrum (władza oficjalna), kwestia jednostki, egzystencjalizm, jednostkowe przeżycia, dramat życiowy jednostki- w przeciwieństwie do socrealistycznego szczęścia mas

• Prawda ciała turpizm, fizjologia nie jest piękna

• Odreagowanie na fałsz ideologii

• Podział poezji po 1956 roku

• 1 nurt klasycystyczny( klasycyzujący)- Herbert, Iwaszkiewicz, Szymborska

• 2. postawa neoawangardowa- Przyboś, Różewicz

• 3. lingwizm

• 4. turpizm

• Turpizm- Stanisław Grochowiak, Andrzej Bursa, Ernest Bryl, Tadeusz Różewicz ( po części), elementy u Jarosława Rymkiewicza

• Po 56 trudno mówić o grupach literackich, twórcy nie łączyli się pod względem ideowym, programowym

• Julian Przyboś- próbował wymusić na młodych poetach jakiś manifest- wiersz „Oda do turpistów” 1962- zarzuca im brak oryginalności, turpizm nie jest niczym nowym, odwołanie do poezji barokowej

• Ich poezja nie ma żadnego przesłania ideowego- Przyboś spodziewał się ich reakcji, manifestu, komentarza, ale się nie doczekał

• 1963 Grochowiak w piśmie „Współczesność”- szkic „ Turpizm, realizm ,mistycyzm”- młodzi celowo unikają nazwy, etykiety, nazwy są pustymi sloganami

• turpizm- termin nadał im Przyboś- sami gonie używali

• Grochowiak twierdzi, że jest to termin prymitywny, upraszczający

• Wybór brzydoty jako tematu- pewna postawa egzystencjonalna, światopogląd- podkreślał kwestie indywidualnego doświadczania człowieka

• Doświadczenie codzienne oparte na fizjologii ciała, idee sprowadzone do trywialnych przeżyć

• Andrzej Bursa „Wiara, nadzieja i miłość”- cnoty te są wyraźnie strywializowane

• Brzydota jest elementem życia codziennego- przestaje być kategorią, której nie należy się temat w literaturze

• Brzydota staje się jedną z kategorii estetycznych

• Dyskusja z tradycyjnymi postawami według których w literaturze należy poruszać wielkie tematy, pięknym językiem

• „Dyskurs z poetą”- Andrzej Bursa- na początku idealizacja, koniec- konkretność doświadczenia, sensualność ("wynieś proszę to wiadro/bo potwornie tu śmierdzi szczyną") dysonans między dwoma rodzajami poezji ( podkreślone poprzez niedokładny rym szczyna- wytrzymać) dosadność, trywialność

• Stanisław Grochowiak 1956 debiut „ Ballada rycerska”

• 1958 „ Menuet z pogrzebaczem”

• 1959 „ Rozbieranie do snu”

• „Menuet z pogrzebaczem”- ma formę sonetu, głównym tematem śmierć ( trumienka, cmentarzyk- zdrobnienia) czaszka, piszczel, alegoria śmierci- sowa, mysz, wyraźne nawiązania do tradycji średniowiecze- motywy śmierci, taniec śmierci- poprzez rytm, forma piosenki

• barokowy koncept- menuet jest tańcem barokowym, skontrastowany z tańcem śmierci

• turpizm jest osadzony w pewnych konwencjach, w tradycji literackiej

• oswojenie pewnych tematów np. śmierci

• turpizm ma wymiar:

• 1 egzystencjalny- brzydota jest częścią życia

• 2. estetyczny- brzydota jako kategoria estetyczna

• 3.etyczny- tematy związane z przemijaniem, z fizjologią ciała, solidarność z tym co nie jest piękne, tym co odrzucone

• te 3 wymiary widoczne w wierszu Grochowiaka „Płonąca żyrafa” - nawiązanie do obrazu Salvadora Dali, wydobycie fizjologicznej strony życia ludzkiego (Biedna konstrukcja człowieczego lęku/Żyrafa kopcąca się pomaleńku/Tak/To jest coś/Coś z tamtej ściany z aspiryny i potu/Ta mordka podobna do roztrzaskanego kulomiotu)

• wyraźne kontrasty, mają poruszać, szokować

• „ironia”- dystans do rzeczywistości materialnej i metafizycznej

• dramat egzystencji- miotanie się pomiędzy materialnością a doświadczeniem metafizycznym

• projekt etyczny- miserabilizm- wartość tego co jest słabe

---