ïżISZ - WykÅ‚ad 7

Struktury informatycznych systemów zarządzania:
struktura funkcjonalna
struktura informacyjna
struktura techniczna
struktura przestrzenna
struktura konstrukcyjno - technologiczna

Struktura funkcjonalna stanowi zbiór celów i zadań systemu oraz ich wzajemnych współzależności.

Struktura informacyjna składa się z dwóch podstawowych elementów:
zasobów informacyjnych
zbioru metainformacji

Struktura techniczna jest utworzona z zastosowanych w przetwarzaniu środków technicznych wraz z oprogramowaniem. Strukturę przestrzenną należy rozumieć jako zbiór miejsc środowiska, w których rozmieszczone są obiekty systemu określone w trzech poprzednich strukturach.

Struktura konstrukcyjno - technologiczna przedstawia istotÄ™ konstrukcji systemu informatycznego oraz stosowanÄ… w nim technologiÄ™ przetwarzania danych
Typologia systemów informatycznych zarządzania.

Celem podziału typologicznego jest wyodrębnienie określonych grup SIZ z punktu widzenie pełnionych przez nie zadań przetwarzania i stosowanych w nich rozwiązań organizacyjnych, technicznych i technologicznych. Zagadnienie to można zrealizować przyjmując tzw. dwustopniowy układ typologiczny.

Pierwszy stopień układu typologicznego ma charakter podstawowy i obejmuje zespół kryteriów różnicujących systemy pod względem funkcji i przedmiotowego zakresu działania tych systemów oraz poziomu komputeryzacji. Drugi stopień układu typologicznego, tzw. szczegółowy, stanowi zespół kryteriów grupujących systemy pod względem przyjętego rozwiązania organizacyjnego i technologii przetwarzania oraz przestrzennego rozmieszczenia tych systemów.
I stopień układu typologicznego

W tym układzie wyodrębnia się trzy podstawowe kryteria typologii:
Zakres merytoryczny systemu informatycznego
Zakres spełnianych funkcji
Złożoność funkcjonalna i techniczna

Systemy dziedzinowe funkcjonują w obszarze jednej lub kilku wybranych sferach działalności techniczno - ekonomicznej przedsiębiorstwa.

Systemy cząstkowe obejmują wybraną funkcję lub element struktury systemu dziedzinowego o ustalonych własnościach.

Systemy kompleksowe obejmują wszystkie obszary działalności przedsiębiorstwa. Zakres tych systemów wyznaczają wchodzące w ich skład systemy dziedzinowe, których działanie wymusza istnienie integralności funkcjonalnej i strukturalnej.

Najczęściej spotykanym przykładem systemu dziedzinowego eksploatowanego w praktyce jest System Gospodarki Materiałowej. Rozwiązania tej grupy systemów automatyzują przetwarzanie informacji związanej z obsługą ewidencyjną gospodarki materiałowej przedsiębiorstwa. Eliminują tradycyjne kartoteki ilościowo - wartościowe, wprowadzając w ich miejsce zapisy obrotów i stanów materiałowych na nośnikach magnetycznych. W ramach tych systemów można wyróżnić systemy cząstkowe, które realizują następujące funkcje:
ewidencja stanów i obrotów materiałowych
normowanie zapasów materiałowych
planowanie zużycia materiałów
rozliczenie inwentaryzacji

Dosyć znaczną grupę systemów dziedzinowych stanowią Systemy kadrowe i Systemy płacowe. Działają one automatycznie i realizują swoje funkcje wewnętrzne, które mają charakter ewidencyjno - planistyczny i sprawozdawczo - analityczny, jak np. sprawozdawczość i analiza dotyczące wykonania planu zatrudnienia i funduszu płac.

Zgodnie z kryterium zakresu spełnianych funkcji wyróżnia się cztery grupy SIZ:
ewidencyjno - sprawozdawcze
informujÄ…ce
wspomagania decyzji
automatyzacji biura

W krajowej praktyce przemysłowego przetwarzania danych najbardziej rozpowszechnioną grupę stanowią systemy ewidencyjno - sprawozdawcze. Są one konsekwencją przeszłości gospodarczej, gdzie ich celem było zaspokojenie potrzeb wynikających z obowiązującego systemu nakazowo - rozdzielczego ustroju socjalistycznego. Podejmowanie decyzji w przedsiębiorstwach odbywało się na podstawie przekazywanych informacji i instrukcji. W tym układzie bardzo ważną rolę odgrywała informacja ewidencyjna i sprawozdawcza generowana przez przedsiębiorstwa. Typowymi SIZ były omówione systemy np. gospodarki materiałowej, rozliczeń finansowo - księgowych oraz gospodarki zatrudnieniowej i płac. Równocześnie wdrażane były systemy wyszukiwania informacji i systemy analizy danych, zaliczane do grupy systemów informowania. Tego typu systemy pracujące w dialogu człowiek - maszyna wymagały stosowania technologii baz danych i baz metod oraz właściwych urządzeń systemu komputerowego. Przedstawicielem tej grupy systemów jest rozpowszechniony w latach 70 System Informatyczny Rachunkowości SIR. System ten stanowi podstawę do rozbudowy systemów kompleksowych i SIK.
Kryterium uwzględniające złożoność funkcjonalną pozwala wyodrębnić trzy grupy SIZ:
systemy proste
systemy złożone
systemy szczególnie złożone

Systemy proste realizują funkcje przetwarzania danych w obrębie jednego lub kilku systemów wielodziedzinowych, obsługujących podstawową działalność ewidencyjną i obliczeniową w zakresie płac i kadr, rachunkowości i finansów oraz gospodarki materiałowej.

Systemy złożone są rezultatem rekompozycji systemów prostych w kierunku obsługi sfery strategicznej przedsiębiorstwa. Systemy szczególnie złożone są to systemy łączące sferę zarządzania ze sferą wytwarzania. Charakteryzuje je wysoki poziom zaawansowanych technologii informatycznych, o czym świadczy duży zakres integralności, który obejmuje wszystkie rodzaje baz systemu oraz mechanizmy komunikacji pomiędzy użytkownikami i podsystemami.

Istniejące zróżnicowanie międzysystemowe znalazło odbicie w praktyce. I tak:
systemy proste stanowią grupę szeroko rozpowszechnionych systemów ewidencyjnych. Są one wykorzystywane w małych firmach gospodarczych, np. hurtowniach czy różnego rodzaju wytwórniach
systemy złożone są stosowane w małych i średnich przedsiębiorstwach. Występują pod postacią rozbudowanych systemów ewidencyjnych i dość zaawansowanych SIK
systemy szczególnie złożone cechuje realizacja standardów MRP
II stopień układu typologicznego.

Ten układ typologiczny obejmuje zbiór najbardziej istotnych kryteriów, które wyróżniają SIZ ze względu na cechy organizacyjno - sprzętowe. Kryteriami tymi są:
Wielkość przedsiębiorstwa
Rozproszenie przestrzenne przedsiębiorstwa
Model systemu zarzÄ…dzania
Klasa sprzętu informatycznego

Kryterium uwzględniające wielkość przedsiębiorstwa umożliwia podział systemów informatycznych na małe, średnie i duże. W celu zachowania precyzji wyodrębniania tych systemów można zastosować mierniki określające wielkość przedsiębiorstwa, tj. wielkość produkcji, wartość posiadanego majątku trwałego oraz liczbę zatrudnionych.

Pierwsze dwa są zbyt mało porównywalne, a mimo to pozwalają na uzmysłowienie skali wielkości przedsiębiorstwa. Najbardziej przydatnym miernikiem jest liczba zatrudnionych, która w jasny sposób różnicuje przedsiębiorstwa. Przyjmuje się przy tym, że system mały dotyczy przedsiębiorstwa, które zatrudnia do 100 osób, system średni do 700 osób, system duży jest instalowany w przedsiębiorstwach zatrudniających ponad 700 osób.

Kryterium uwzględniające rozproszenie przestrzenne przedsiębiorstwa wyróżnia systemy scentralizowane i rozproszone. Jeżeli elementy systemów są zlokalizowane na zwartej przestrzeni danego przedsiębiorstwa, to mamy do czynienia ze scentralizowaniem tych systemów. Zlokalizowanie elementów na znacznej przestrzeni terytorialnej obejmującej kilka obiektów - zakładów, stanowi podstawową cechę systemów rozproszonych. W każdym z tych systemów można stosować różne grupy systemów informatycznych. Dla systemów scentralizowanych stosowane są na ogół rozwiązania klasyczne:
centralna baza danych
ogólnie dostępne dane

Natomiast w systemach zdecentralizowanych stosowane sÄ… rozwiÄ…zania sieciowe.

Kryterium uwzględniające modele systemu zarządzania wiąże się z kształtowaniem struktury informacyjnej. Wyróżnia się trzy typy modeli systemu zarządzania:
dyrektywne
parametryczne
mieszane

System zarządzania dyrektywnego wymaga znacznego wzrostu funkcji i czynności ewidencyjnych w poszczególnych elementach strukturalnych przedsiębiorstwa. Powoduje to konieczność rozbudowy ewidencyjnych SIZ o różnorodnej strukturze pionowych kanałów sprawozdawczych. System zarządzania parametrycznego umożliwia tworzenie węzłów informacyjnych obsługujących ośrodki decyzyjne o większej niezależności działania. W tym wypadku system informatyczny generuje informacje o tych miejscach, którym przydzielono odpowiednie cele działania. Powoduje to, że kanały informacyjne są znacznie krótsze aniżeli w wypadku istnienia struktury systemu dyrektywnego. Kryterium uwzględniające klasę sprzętu informatycznego pozwala wydzielić systemy wykorzystujące sprzęt komputerowy z podziałem na:
sprzęt komputerowy obejmujący zestawy wielkich jednostek centralnych i superkomputerów przeznaczonych do realizacji wielofunkcyjnych zadań i obsługi systemów szczególnie złożonych
sprzęt minikomputerowy i mikrokomputerowy o wyspecjalizowanych kierunkach zastosowań technicznych, technologicznych i ekonomicznych w systemach informatycznych prostych, złożonych i szczególnie złożonych

Systemy Transakcyjne Przetwarzania Danych TPD - Transaction Data Procesing System TDP, zwane też Systemami Ewidencyjno - Sprawozdawczymi stanowią najprostszą formę systemów informatycznych. Służą do rejestracji danych o wszelkiego rodzaju zdarzeniach czy procesach zachodzących w danym obiekcie bądź poza nim, a istotnych dla jego funkcjonowania. Przykładami tego typu systemów są podsystemy ewidencji gospodarki materiałowej, środków trwałych, finansowo - księgowe, kadr i płac i inne. Architektura prostego systemu transakcyjnego.

Systemy Informowania Kierownictwa SIK - Executive Information System EIS są systemami służącymi do prowadzenia analiz określonych zjawisk zachodzących w obiekcie lub jego otoczeniu, a mających dla niego istotne znaczenie. Moduły funkcjonujące na tym poziomie powinny umożliwić spełnienie trzech funkcji:
informowania
automatycznej analizy
automatycznej kontroli
Systemy Automatyzacji Biura SAB - Office Automation

System OAS dzięki specjalistycznym programom zapewniają komunikację z użytkownikiem w zakresie gromadzenia, przetwarzania i przesyłania informacji. Do znanych programów należą edytory tekstów, poczta elektroniczna czy oprogramowanie służące do obsługi faksów, modemów itp.

Systemy Wspomagania Decyzji SWD - Decision Support System DSS stanowią współcześnie najwyższy poziom systemów informatycznych zarządzania.. Ich rolą jest analiza istniejącej sytuacji na podstawie zadanych kryteriów, szacowanie zmian zachodzących w obiekcie i jego otoczeniu za pomocą modeli ekonometrycznych. Oprócz tego powinny one pozwolić na analizę wybranych problemów decyzyjnych włącznie z możliwością wyboru i prezentacji najoptymalniejszych wariantów decyzyjnych z punktu widzenia zadanych kryteriów. Systemy te są wykorzystywane na najwyższych szczeblach zarządzania.

Systemy ekspertowe SE - Expert System ES są najnowszym rodzajem systemów informatycznych. Ich rozwój związany jest z powstaniem Systemów Sztucznej Inteligencji SSI - Artificial Intelligence AI. Głównym celem ich tworzenia jest rozwiązywanie specyficznych problemów poprzez porównanie bieżącej sytuacji ze zgromadzoną wiedzą ekspertów na temat problemu o podobnych symptomach zaistniałego w przeszłości oraz wnioskowanie, na tej podstawie, o możliwościach rozwiązania problemów pojawiających się po raz pierwszy. Systemy ekspertowe mogą zawierać wszystkie elementy składowe jak system SWD, specyficzną jego cechą jest jednak baza wiedzy wraz z systemem zarządzania bazą wiedzy. Interfejs użytkownika jest rozbudowany o możliwości prowadzenia dialogu umożliwiającego proces uczenia się systemu oraz wykorzystania wiedzy do diagnoz i prognoz pomagających rozwiązać problem decydenta.
Przykłady zastosowań informatycznych systemów zarządzania.

Opisane niżej zastosowania dotyczyć będą małych i średnich przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych. Systemy takie z reguły cechuje:
stosunkowo niewielka złożoność strukturalna (funkcjonalna, informacyjna i konstrukcyjno - technologiczna
konstrukcja dziedzinowa, wynikająca z orientacji na wspomaganie informatyczne określonych pionów działalności i komórek organizacyjnych
charakter ewidencyjno - sprawozdawczy ze stosunkowo słabo rozbudowanymi procedurami analitycznymi oraz informacyjno - decyzyjnymi
łatwość wdrożenia i użytkowania
niewielkie wymagania sprzętowe, najczęściej są one bowiem przeznaczone do eksploatacji na autonomicznych systemach mikrokomputerowych bądź na konfiguracjach opartych na mikrokomputerowych sieciach lokalnych
niska cena zakupu licencji (od kilkuset lub kilku tysięcy złotych za pojedynczy moduł do kilkunastu - kilkudziesięciu tysięcy złotych za cały system w konfiguracji przeznaczonej dla wielu użytkowników sieciowych
znaczna liczba eksploatowanych systemów, w większości o zasięgu lokalnym
często stosunkowo krótki czas życia systemów, związany z niestabilnością ich wytwórców
_______________________________________________
więcej materiałów i notatek na www.wkuwanko.pl