2. Zakres i struktura zintegrowanego systemu informatycznego (ZSI)

Główne cechy zintegrowanego systemu informatycznego można ująć następująco:
kompleksowość funkcjonalna - obejmuje wszystkie sfery działalności techniczno-ekonomicznej przedsiębiorstwa; realizowana jest w ramach struktury funkcjonalnej,
integracja danych i procesów - dotyczy wymiany danych, zarówno wewnątrz obiektu (między modułami), jak i z jego otoczeniem (np. poprzez elektroniczną wymianę danych - EDI); realizowana jest w ramach struktury informacyjnej,
elastyczność strukturalna1 i funkcjonalna - zapewnia maksymalne dostosowanie rozwiązań sprzętowo-programowych (realizowana w ramach struktury technicznej i struktury funkcjonalnej) do potrzeb obiektu w chwili instalowania i uruchamiania systemu, jak również umożliwia dynamiczne jego dopasowywanie przy zmiennych wymaganiach i potrzebach generowanych przez otoczenie,
otwartość - gwarantuje zdolność rozszerzania systemu o nowe moduły, skalo walną architekturę (zazwyczaj klient-serwer) oraz tworzenie połączeń z systemami zewnętrznymi, np. z systemami partnerów rynkowych,
zaawansowanie merytoryczne - zapewnia pełne informatyczne wspomaganie procesów informacyjno-decyzyjnych, z wykorzystaniem mechanizmów swobodnej ekstrakcji i agregacji danych, wariantowania, optymalizacji, prognozowania itp., oprócz tego gwarantuje ono praktyczne oparcie systemu m.in. na koncepcjach zarządzania logistycznego z dostawami dokładnie na czas (ang. JiT - Just in Time)', sterowanie produkcją zgodnie ze standardami MRP II (ang. Manufacturing Resource Planning) - planowanie zasobów produkcyjnych), MRP II Plus (ang.
1 Określana jest ona niekiedy jako skalowalność.
24
Zintegrowane systemy informatyczne
MRP - Mpney Resource Planning - rozwinięcie MRP II o procedury finansowe np. cash flow, metoda ABC (ang. ABC - Activity Based Costing); kompleksowe zarządzanie jakością zgodnie z ideą TQM (ang. Total Quality Management) oraz
standardami norm ISO 9000,
Ł f
� zaawansowanie technologiczne - gwarantuje zgodność z aktualnymi standardami sprzętowo-programowymi z możliwością przenoszenia go na nowe platformy sprzętu komputerowego, systemów operacyjnych, mediów i protokołów komunikacyjnych; oferuje interfejs graficzny i wykorzystanie zazwyczaj relacyjnej bazy danych (z uwagi na łatwość tworzenia zapytań) z zastosowaniem narzędzi programistycznych czwartej generacji itp.,
� zgodność z polskimi przepisami np. z ustawą o rachunkowości2 - dotyczy w szczególności zasad prowadzenia ksiąg rachunkowych przy wykorzystaniu technologii informatycznej, zasad ustalania i raportowania wyników finansowych obiektu gospodarczego, zasad sporządzania sprawozdań finansowych itp.
System zintegrowany, realizujący ideę systemu CIM w przedsiębiorstwie produkcyjnym, stanowi w istocie połączenie zautomatyzowanego systemu produkcji z ogólnym funkcjami planowania, finansowania, zaopatrzenia, zbytu, zarządzania zasobami ludzkimi itp. (por. rys. 5), przy czym jego składowe obejmują następujące obszary:
� gospodarczy system informacyjny (ang. BIS - Business Information System) realizowany jest przy wykorzystaniu systemu MRP II3 i zawiera następujące elementy:
� planowanie i zarządzanie produkcją (operatywny plan produkcji, zasady filozofii JiTitp.),
� planowanie i zarządzanie zdolnościami produkcyjnymi,
� zarządzanie zaopatrzeniem, zapasami i dostawami,
� zarządzanie zasobami finansowymi i ludzkimi, -
� komputerowe wspomaganie projektowania (ang. CAD - Computer Aided Design),
� komputerowe wspomaganie produkcji (ang. CAM - Computer Aided Manufactu-ring) - łączy w sobie planowanie wykonania produkcji, projektowanie procesów produkcyjnych, oprogramowanie obrabiarek sterowanych numerycznie, robotów oraz innych urządzeń i maszyn produkcyjnych oraz pomocniczych,
� elastyczne systemy produkcyjne (ang. FMSs - Flexible Manufacturing Systems) -obejmują obróbkę mechaniczną, montaż, magazynowanie, transport, podawanie
2 Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r.
3 Standard określony w roku 1989 przez APICS (ang. American Production & Ijwentory Control
Society). � � . , .
Zakres i struktura zintegrowanego systemu informatycznego (ZSI)
25
materiałów i prefabrykatów, procesy sterowania produkcją, określanie kolejności obróbki, harmonogramowanie, planowanie i bilansowanie zdolności produkcyjnych, sterowanie jakością w czasie rzeczywistym, kontrolę jakości metodami stykowymi i bezstykowymi.
i
Rysunek 5. Idea systemu CIM
(opracowanie własne) � '; ! ;
Koncepcja MRP II polega na logicznej procedurze określania planów produkcji na podstawie oszacowania przyszłych potrzeb rynku wyrobów oraz obliczania zapotrzebowania na składniki i zdolności produkcyjne do wytworzenia tych wyrobów w oparciu o ich strukturę. Idea ta ma w założeniu umożliwić kierownictwu obiektu gospodarczego sprawne i szybkie reagowanie na potrzeby klientów przy jednoczesnej redukcji zapasów, dzięki planowaniu produkcji określonych wyrobów i ich składników dokładnie w wymaganej ilości oraz na czas ich zapotrzebowania. Przykładowe poziomy planowania w systemie MRP II dla przedsiębiorstwa produkcyjnego ukazano na rys. 6.
Podstawowe poziomy planowania w systemie MRP II można określić jako: ; ,�..'�
� planowanie działalności gospodarczej, przychodów i sprzedaży, ^ .; ,
� planowanie produkcji i sprzedaży (ang. SOP - Sales Operation Planning),
� planowanie podstawowych wyrobów lub zespołów - główny harmonogram produkcji (ang. MPS -Master Production Scheduling),
26
Zintegrowane systemy informatyczne
zarządzanie popytem (prognozy i zamówienia)
planowanie sprzedaży i produkcji
tworzenie głównego harmonogramu produkcji
harmonogramowanie montażu finalnego
planowanie potrzeb materiałowych
zakup materiałów i usług
zarządzanie warsztatem produkcyjnym
planowanie zapotrzebowania na zasoby
zgrubne planowanie
zdolności produkcyjnych
planowanie zdolności produkcyjnych
planowanie prac na stanowisku roboczym
Rysunek 6. Poziomy planowania w systemie MRPII dla przedsi ębiorstwa produkcyjnego (opracowanie własne)
� planowanie potrzeb materiałowych (ang. MRP - Materia! Reąuirements Planning),
� planowanie i sterowanie produkcją (ang. SFC - Shop Floor Cpntrol).
Warunkiem determinującym wdrożenie systemu MRP II jest możliwie pełne pokrycie procedurami logistycznymi czyli przepływu materiałów i surowców oraz odpowiednich danych przez obiekt gospodarczy, od fazy dostaw surowców do dystrybucji gotowych wyrobów. Dopóki rozwiązanie informatyczne nie obejmie wszystkich wymaganych faz i nie zamknie pętli sprzężeń zwrotnych sterujących wszystkimi procesami nie można mówić o systemie MRP II. Jego potencjał opiera się bowiem na:
� wewnętrznej integracji wokół standardów struktur produktów, operacji technologicznych i logistycznych oraz przydziału odpowiednich zasobów do operacji,
� funkcjach sterujących sprzężeniem zwrotnym dla planowania potrzeb materiałowych, planowania zdolności produkcyjnych oraz innych koniecznych zasobów.
Zakres i struktura zintegrowanego systemu informatycznego (ZSI)
27
Spełnienie wymogów MRP II rozumie się następująco: ;
� wariant minimalny - planowanie sprzedaży, zarządzanie popytem, planowanie potrzebnych zasobów, wstępne planowanie zdolności produkcyjnych, połączenia (interface) do modułów finansowych,
� wariant rozwinięty - dochodzą dodatkowo: moduły harmonogramowania spływu produkcji, zarządzanie stanowiskiem roboczym, planowanie zasobów dystrybucyjnych, zarządzanie pomocami warsztatowymi, moduły pomiaru i symulacji,
� wariant zaawansowany - dochodzą dodatkowo: zarządzanie zmianami konstrukcyjnymi i technologicznymi, integracja z systemami CAD/CAM, zarządzanie remontami, jakością, serwisem, dystrybucją, rachunkowość zarządcza, kontroling, generowanie raportów, zarządzanie strumieniami środków płatniczych, multime-dia, przeglądarki baz danych itp. -
Powiązanie systemu MRP II z systemem zarządzania w przedsiębiorstwie produkcyjnym przedstawia rysunek 7.
Należy podkreślić, że standard MRP II jest ekonomicznie uzasadniony przy produkcji wyrobów powtarzalnych o wysokim stopniu złożoności, wytwarzanych w wielu odmianach na bazie wspólnego zbioru surowców i półfabrykatów. Zakłada on ponadto, że ekonomiczne efekty jego wdrożenia przejawiają się w wyniku redukcji zapasów (surowców, produkcji w toku i wyrobów gotowych). ;
Ukazując ewolucję rozwiązań systemów MRP warto wskazać tendencje rozwojowe, uwzględniane już w niektórych systemach4 (por. tab. 3 oraz rys. 8):
� MRP (ang. Material Reąuirements Planning) - planowanie potrzeb materiałowych,
� MRP II (ang. Manufacturing Resource Planning) - planowanie zasobów produkcyjnych,
� ERP (ang. Enterprise Resource Planning) - planowanie zasobów przedsiębiorstwa; system określany niekiedy jako MRP III (ang. Mpney Resource Planning) lub MRP II Plus, stanowi rozwinięcie systemu MRP II o procedury finansowe (rachunkowość zarządcza, cash flow, rachunek kosztów działania ABC),
� DEM (ang. Dynamie Enterprise Mpdelling) - dynamiczne modelowanie przedsiębiorstwa5.
4 Na przykład w systemach R/3 (SAP) lub Baan IV (Baan).
5 Brak jeszcze formalnego standardu tych dwóch ostatnich rozwiązań opracowanych przez APICS.
N O
^
00
CJ
c N
00 CN
zarządzanie finansami
rachunkowość przedsiębiorstwa
księga główna
rachunkowości
finansowej
i zarządczej
rejestr zobowiązań
rachunek kosztów
baza danych
rejestr należności
i
indeks
elementów:
materiałów,
półproduktów,
wyrobów
gotowych,
elem. dane
planistyczne:
cykl,
wielkość partii
itp. oraz
ewidencja
zapasu
elementów
i ewidencja
potrzeb
zaopatrzenie materiałowe
strategiczny biznes-plan przedsiębiorstwa
baza danych
kroczący plan sprzedaży zamówienia prognozy
kroczący plan produkcji
harmonogram
spływu produkcji
gotowej
plan potrzeb mat. i półfabr.
zgrubny plan wykorzystania zdolności prod.
szczegółowy
plan
wykorzystania zdolności prod.
produkcja zadania dla produkcji
kontrola realizacji zadań orodukcii
pomiar jakości
zestawienie
planistyczne
produkcji
zestawienie
zasobów produkcyjnych
struktury wyrobów
wydziały
centra robocze
marszruty technologiczne
normatywy
kosztowe
elementów
Rysunek 7. Powiązania systemu MRP II z systemem zarządzania w przedsiębiorstwie produkcyjnym wg APICS
zarządzanie strategiczne
zarządzanie taktyczne
zarządzanie � operacyjne
wykonanie harmonogramów warsztatowych i zaopatrzeniowych
Zakres i struktura zintegrowanego systemu informatycznego (ZSI)
29
Tabela 3. Syntetyczna charakterystyka wybranych ZSI oferowanych w Polsce (lipiec 2000)
Nazwa systemu
ASW
Baan IV
BPCS
Concorde XAL
Krótka charakterystyka systemu
Producent: Odbiorcy systemu: System operacyjny: Baza danych Platforma sprzętowa: Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie: Liczba wdrożeń w Polsce
IBS AB (Szwecja)
firmy średnie i duże
OS/400
DB 2/400
AS/400
Casa Linę
5000
29
Producent: Odbiorcy systemu: System operacyjny: Baza danych: Platforma sprzętowa: Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie: Liczba wdrożeń w Polsce:
Baan Company BV (Holandia)
firmy średnie i duże
t/nix, Windows NT
własna, Informix, Oracle, DB2
HP, RS/6000, Sun, IBM, Compaą
Target
2600
50
Producent: Odbiorcy systemu: System operacyjny Baza danych: Platforma sprzętowa: Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie Liczba wdrożeń w Polsce
SSĄ Inc. (USA)
firmy średnie i duże
HP-UX, AIX, OS/400, Digital Unix
DB2, Informix, Oracle ,
AS/400, RS/6000, HP9000, DEC
Basis
1200
18
Producent: Odbiorcy systemu: System operacyjny: Baza danych: Platforma sprzętowa: Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie: Liczba wdrożeń w Polsce:
Damgaard Data A/S (Dania) firmy średnie i duże *
DOS, NetWare, Unix, Windows NT własna, Oracle, Interbase PC, Unix, AS/400 , ,
własna . .
40000......................"' ....."
170
30
Zintegrowane systemy informatyczne
Nazwa systemu
Krótka charakterystyka systemu
Digitland Enterprise
Producent: Odbiorcy systemu: System operacyjny: Baza danych: -��.�-���
Platforma sprzętowa: Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie: Liczba wdrożeń w Polsce:
Digitland (Polska)
firmy małe i średnie
Unix, Windows NT, Solaris, AIX
Oracle
HP, RS/6000, Sun, PC
własna
30
Egeria
Producent:
Odbiorcy systemu: .....
System operacyjny: Baza danych: Platforma sprzętowa: Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie: Liczba wdrożeń w Polsce:
ComArch S.A. (Polska)
firmy średnie i duże
DOS, Novell NetWare
Oracle
HP, IBM AS/400, Sun
własna
5 - ;' : '� '
20
Exact Glob
Producent: Odbiorcy systemu: System operacyjny: Baza danych: Platforma sprzętowa: Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie: Liczba wdrożeń w Polsce:
Exact Industrie B.V. (Holandia)
firmy małe i średnie
DOS, Windows, Windows NT
własna, MS SQK Server
PC
Extract II
16700
400
IFS Applications
Producent: Odbiorcy systemu: System operacyjny: Baza danych: Platforma sprzętowa: Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie: Liczba wdrożeń w Polsce:
IFS (Szwecja)
firmy średnie i duże
wszystkie dla platformy Oracle
Oracle
IBM RS/6000, ICL, Sun, Compaq
IFS Implementation Methodology
1100
56
Zakres i struktura zintegrowanego systemu informatycznego (ZSI)
31
Nazwa systemu
Impact Award (AIM IV)
Impuls BPSC
iRenesans
JBA (GEAC) System 21
Krótka charakterystyka systemu
Producent: Odbiorcy systemu: System operacyjny: Baza (lanych: ;
Platforma sprzętowa: Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie: Liczba wdrożeń w Polsce:
Avangarde Systems (Wielka Brytania) firmy średnie i duże �� ,. .
Unix, Novelt NetWare, Windows Informix, Oracle HP, RS/6000, ICL własna , ���,'.
800 .,-�.:
6
Producent: < "�.
Odbiorcy systemu: �.' �; System operacyjny: Baza danych: Platforma sprzętowa: Metodyka wdrażania: ' Liczba wdrożeń na świecie: Liczba wdrożeń w Polsce:
BPSC S.A. (Polska) , :
firmy małe, średnie i duże
Unix, NetWare, Windows NT, AIX
Oracle
HP, IBM AS/400
własna
25
Producent: � �"� . s Odbiorcy systemu: System operacyjny: Baza danych: Platforma sprzętowa: � Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie Liczba wdrożeń w Polsce:
Ross Systems Inc. (USA) firmy małe, średnie i duże VMS, Unix, Windows NT Oracle, Ingres, Sybase Alpha, IBM RS/6000, HP Conference Room Pilot � : 3200 ,. : ; *' 9
Producent: <> a-.-.-
Odbiorcy systemu: ; � > System operacyjny: Baza danych: Platforma sprzętowa: '� Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie Liczba wdrożeń w Polsce:
JBA International (Wielka Brytania)
firmy średnie i duże
OS/400 ;
DB2
IBM AS/400
JBA Advantage
2100 - , ......
32
32
Zintegrowane systemy informatyczne
Nazwa systemu
Krótka charakterystyka systemu
JD Edwards
Producent:
Odbiorcy systemu: '�
System operacyjny: Baza danych: �
Platforma sprzętowa: Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie Liczba wdrożeń w Polsce:
JD Edwards (USA)
firmy średnie i małe
OS/400, Unix, Windows NT, VMS
DB2/400, Informix
IBM AS/400, RS/6000, HP 9000
On Track
750
27
MAPICS
Producent:
Odbiorcy systemu: : l System operacyjny: Baza danych: Platforma sprzętowa: Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie Liczba wdrożeń w Polsce:
MAPICS Inc. (USA)
firmy średnie i małe
OS/400
DB2
IBM AS/400
Mapics Standard Methodology
3000
6
MAX
Producent: Odbiorcy systemu: System operacyjny: Baza danych: Platforma sprzętowa: _ Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie: Liczba wdrożeń w Polsce:
MC Systems Ltd. (Wielka Brytania)
firmy małe, średnie i duże
Unix, Windows NT
Informix, Oracle, SQL Server
Compaą, Sun, HP
MAX Implementation Methodology
900
25
MFG/PRO
Producent: Odbiorcy systemu: System operacyjny: Baza danych: Platforma sprzętowa: Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie: Liczba wdrożeń w Polsce:
QAD Inc. (USA)
firmy średnie i duże
Windows NT, Unix
Progress, Oracle
IBM RS/6000, Sun, HP, DEC
Q-Management
1000
80
Zakres i struktura zintegrowanego systemu informatycznego (ZSI)
33
Nazwa systemu
Krótka charakterystyka systemu
MOVEX
Producent: Odbiorcy systemu: System operacyjny: Baza danych: Platforma sprzętowa: Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie: Liczba wdrożeń w Polsce:
Intentia AB (Szwecja)
firmy średnie i duże
OS/400, Windows NT
DB2/400, SQL Server
IBM AS/400
Implex
1100
35 '� '
Oracle Applications
Producent: Odbiorcy systemu: System operacyjny: Baza danych: Platforma sprzętowa: Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie: Liczba wdrożeń w Polsce:
Oracle Corporation (USA)
firmy średnie i duże
Unix, VMS, Windows NT
Oracle
HP, Sun, IBM RS/6000
Application Implementation Method
7000
32
Platinum/ MMRP
Producent: Odbiorcy systemu: System operacyjny: Baza danych: Platforma sprzętowa: Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie: Liczba wdrożeń w Polsce:
Micro MRP Inc. (USA) - Platinum (USA)
firmy małe i średnie
Windows, Windows NT, Solaris ;
MS SQL
PC
Epicor Software, Kewill ERP
50000/700'0
25/10 :
R/3 MySAP.com
Producent'. Odbiorcy systemu: System operacyjny: Baza danych: Platforma sprzętowa: Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie: Liczba wdrożeń w Polsce:
SAP AG (Niemcy)
firmy średnie i duże
Unix, Windows NT
Adabas, DB2, Oracle, Informix
dowolna
Accelerated SAP
30000
180
34
Zintegrowane systemy informatyczne
Nazwa systemu
Scala Global
TETA 2000
Tetra CS/3
Krótka charakterystyka systemu
Producent:
Odbiorcy systemu: : -�>� System operacyjny: V Baza danych: Platforma sprzętowa: Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie: Liczba wdrożeń w Polsce:
Scala International (Szwecja)
firmy małe i średnie
NetWare, Windows NT
Microsoft SQL, Pervasive SQL
PC, Alpha
Signature y~f-'
800
35
Producent: ' �
Odbiorcy systemu: System operacyjny: Baza danych: Platforma sprzętowa: Liczba wdrożeń na świecie: Liczba wdrożeń w Polsce:
TETA S.A. (Polska)
firmy średnie i duże
Novell, Unix, Windows NT
Oracle
HP 9000, IBM RS/6000
95 :
Producent: Klasa systemu: System operacyjny: '- � Baza danych: '
Platforma sprzętowa: Metodyka wdrażania: Liczba wdrożeń na świecie: Liczba wdrożeń w Polsce:
Sagę Tetra Ltd. (Wielka Brytania)
firmy małe, średnie i duże
Unix, AIX, Windows NT
Oracle, Informix, SQL Server
IBM, HP, Sun
RISP
3500
30
Zakres i struktura zintegrowanego systemu informatycznego (ZSI)
35
zakres
wspomagania
zarządzania
� BPCS
R/3
� BaanIY
Oracle Applications iRenesans �
kompletność wizji
Rysunek 8. Ogólne porównanie właściwości wybranych ZSI (opracowanie własne z wykorzystaniem danych Gartner Group J999)
Literaturową systematykę składowych systemu CIM w przedsiębiorstwie produkcyjnym ukazano na rys. 9. ,,
Rysunek 9. Składowe systemu CIM w przedsiębiorstwie produkcyjnym (opracowanie własne)
Legenda rysunku:
BIS (ang. Business Information System) - gospodarczy system informacyjny
C AE (ang. Computer Aided Engineering) - komputerowo wspomagane procesy inżynierskie
36
Zintegrowane systemy informatyczne
CAPP
CAPI
CPCS
PPMCS
CAQC (ang. Computer Aided Quality Control) - komputerowo wspomagane zarządzanie jakością
CAPM (ang. Computer Aided Production Management) - komputerowo wspomagane zarządzanie produkcją
(ang. Computer Aided Design) - komputerowe wspomaganie projektowania
(ang. Computer Aided Manufacturing) - komputerowo wspomagane wytwarzanie
(ang. Computer Aided Product Design) - komputerowo wspomagane projektowanie wyrobu
(ang. Computer Aided Manufacturing System Design) - komputerowo wspomagane projektowanie systemu produkcyjnego
(ang. Computer Aided Process Planning) komputerowo wspomagane planowania procesu produkcyjnego
(ang. Computer Aided Process Instruction) - komputerowo wspomagane sterowanie procesu produkcyjnego
(ang. Capacity Planning and Control Systems) - systemy planowania i zarządzania zdolnościami produkcyjnymi
(ang. Production Planning, Mpnitoring and Control Systems) - systemy planowania, kontroli oraz sterowania produkcją.
Ogólny model ZSI określa trzy typy integracji:
� działalności produkcyjnej połączonej fizycznie poprzez system komputerowy (sieć komputerową),
� informacyjnej, polegającej na wykorzystaniu wspólnej bazy danych,
� funkcjonalnej, bazującej na powyższych dwóch rodzajach integracji i dotyczącej spójnego podejścia do koordynacji całości działań.
Istnieje wiele koncepcji realizacyjnych idei systemu CIM. Ujmują one w sposób modelowy między innymi:
� funkcje hierarchicznego planowania i sterowania produkcją, przepływ informacji, materiałów, prefabrykatów, półproduktów i produktów w obiekcie gospodarczym,
� strukturę techniczną rozwiązania informatycznego (sprzętu, protokołów, połączeń itp.),
� strukturę oprogramowania oraz charakterystykę baz danych w zakresie zarządzania i produkcji.
Rysunek 10 ukazuje najszerzej dotąd spopularyzowane rozwiązanie w tym zakresie firmy DEC (Digital Eąuipment Corporation).
cele i strategia rozwoju przedsiębiorstwa
marketing
finanse i księgowość
projektowanie produktów
harmonogramowanie
zarządzanie zdolnościami produkcyjnymi i materiałami
materiały i półprodukty
system jakości
gdzie:
�> przepływ informacji
przepływ materiałów, półproduktów i produktów
Rysunek 10. Model systemu CIM w przedsiębiorstwie produkcyjnym wg firmy DEC (opracowanie własne z wykorzystaniem [22])
N
TT
"i P
o
N
O
00
o
^-N
s
U)
38
Zintegrowane systemy informatyczne
Praktyczne rozwiązania klasy ZSI charakteryzują się bogatym zestawem modułów, obejmujących pełen zakres funkcjonowania obiektu gospodarczego. Dla typowego przedsiębiorstwa produkcyjnego może on wyglądać następująco:
� rejestr główny - utrzymuje dane finansowe przedsiębiorstwa, i
� rejestr sprzedaży (należności) - obejmuje rejestr odbiorców, dane o wystawianych dokumentach sprzedaży i związanych z nimi płatnościami,
� rejestr zakupów (zobowiązania) - umożliwia zarządzanie zobowiązaniami, wynikającymi z zakupów towarów i usług,
� środki trwałe - obejmuje zarządzanie procesami związanymi z finansową obsługą środków trwałych, r " <% '
� gospodarka materiałowa - obejmuje dane o każdym materiale, surowcu, produkcie, towarze, umożliwiając zarządzanie zasobami magazynowymi, <
� obsługa zakupów - wspiera cykl zakupów od zamawiania (włącznie z ewentualnymi kontraktami długookresowymi i automatycznym ponawianiem zamówień), przez przyjęcie do magazynu, po rozliczenie dostawy z fakturą,
� obsługa sprzedaży - wsparcie sprzedaży od rejestracji zamówień od klienta (włącznie z ewentualnymi kontraktami długookresowymi), przez dokumentację magazynową po wystawienie faktury oraz obsługa zwrotów i reklamacji z wystawieniem faktury korygującej,
� planowanie ogólne działalności włącznie z planowaniem planów produkcji, zakupów, transportu, potrzeb dystrybucyjnych i kontrolą sieci dystrybucyjnej,
� zarządzanie bazą danych produkcyjnych - obejmuje bazę danych o materiałach, półproduktach, produktach, metodach wytwarzania, stanowiskach roboczych, operacjach i narzędziach, umożliwiając tworzenie i modyfikację specyfikacji materiałowych i procesów technologicznych,
� wspomaganie produkcji - zawiera analizy zarządzania stanowiskami roboczymi, strumienie ich zadań oraz zapasami w toku produkcji, włącznie z kontrolą produkcji o stanie realizacji zleceń, wydanych materiałach i obciążeniu stanowisk roboczych obejmującą system jakości,
� planowanie zdolności produkcyjnych - obejmuje obliczanie obciążeń każdego stanowiska pracy w podziale na okresy przy uwzględnianiu stanu robót w toku i zleceń, co umożliwia korygowanie i bilansowanie zdolności produkcyjnych,
� zarządzanie zasobami ludzkimi,
� elektroniczna wymiana danych - dotyczy wymiany danych również z systemami partnerów rynkowych,
� analizy i raporty informacji - możliwość analiz danych wspomagających zarządzanie przedsiębiorstwem (m.in. analizy sprzedaży, prognozowanie popytu) oraz symulację zdarzeń w czasie rzeczywistym w oparciu o bazę danych.
l
Zakres i struktura zintegrowanego systemu informatycznego (ZSI) 39
Ideowy zakres systemu klasy ZSI ujęto na rysunku 11. Jego strukturą funkcjonalną na przykładzie światowego standardu, jakim jest system R/3 niemieckiej firmy SAP A.G., oferowany od paru lat również w zlokalizowanej wersji6 polskim użytkownikom, ukazano na rysunkach 12, 13 i 14.
obszar fmansowo-księgowy
koszty wynagrodzenia koszty amortyzacji koszty materiałowe przychody ze sprzedaży i rozrachunki
zasoby ludzkie środki trwałe
t * >. r
obsługa sprzedaży marketing

ł i L r
obszar sterowania produkcją
wspomaganie
� i �
projektowania
planowania
i i �� produkcji
zaopatrzenie
obszar przygotowania produkcji
Rysunek 11. Ideowa struktura funkcjonalna ZSI dla przedsiębiorstwa produkcyjnego (opracowanie własne) ... � .,, ;
6 Tzn. w wersji spolszczonej i dostosowanej do obowiązujących przepisów formalno-prawnych.
bO|
o
K
N
gospodarka materiałowa
sprzedaż i dystrybucja
planowanie produkcji
gospodarka rem ontowa
zarządzanie jakością
zasoby ludzkie
MM
rachunkowość środki trwałe
; kontroling
zarządzanie projektami
analiza procesów gospodarczych
systemy branżowe
Rysunek 12. Zakres funkcjonalny systemu R/3 firmy SAP (opracowanie własne z wykorzystaniem [57]) �
Zakres i struktura zintegrowanego systemu informatycznego (ZSI)
41
logistyka
utrzymanie ruchu
system informowania kierownictwa
*^* 1 1 ^^^ i '
finanse

eriałami - zarządzanie finansami
4,,
dukcją - środki trwałe

ybucja - kontroling
' '/'
hu - finansowanie inwestvc
zarządzanie jakością
zasoby ludzkie
Rysunek 13. Struktura funkcjonalna ZSI na przykładzie systemu R/3 (SAP) (opracowanie własne z wykorzystaniem [57])
Usytuowanie ZSI względem otoczenia obiektu gospodarczego (kontrahenci, klienci, dostawcy) przedstawiono na rysunku 15. Dodać należy, że wymienione systemy występują w ścisłej interakcji z otoczeniem, co oznacza konieczność hierarchicznego traktowania takiego rozwiązania w odniesieniu do podobnych rozwiązań u partnerów rynkowych. - .-��'� --. ..<>. � .��-�' :-'"4<- ;':;<��>�-. M.',--;^ v"^;yrv^'-.'\:.
42
Zintegrowane systemy informatyczne
�'� '-'�'-
logistyka


zarządzanie materiałami zarządzanie produkcją sprzedaż i dystrybucja utrzymanie ruchu zarządzanie jakością
eksploatacja remonty inwestycje zasilanie planowanie produkcji produkcja podstawowa produkcja pomocnicza usługi sprzedaż odbiorcy marketing nowe technologie zaopatrzenie zbyt gospodarka magazynowa wycena materiału kontrola materiałowa analiza awarii terminowość dostaw
Rysunek 14. Moduły logistyki na przykładzie systemu R/3 (SAP) (opracowanie własne z wykorzystaniem [57])
Spośród głównych korzyści płynących ze stosowania systemów zintegrowanych wymienia się najczęściej wyższe jakościowo wspomaganie procesów decyzyjnych poprzez:
� wieloprzekrojowe i na różnych poziomach zarządzania informowanie kierownictwa przedsiębiorstwa,
� objęcie kanałami informacyjnymi wszystkich kluczowych agend przedsiębiorstwa (finanse, logistyka, produkcja, zasoby ludzkie itp.),
� podniesienie wiarygodności informacji dzięki wprowadzaniu ich do systemu w miejscu powstawania,
� kontrolowanie kosztów w oparciu o ich pomiar w miejscu powstawania,
� symulowanie budżetowe i analizy finansowe, będące podstawą prognoz zarówno krótko- jak i długoterminowych,
� zarządzanie strumieniem materiałów, surowców, półproduktów i usług w ramach całego łańcucha logistycznego,
� mechanizmy zapewniające bezpieczeństwo zasobów danych (m.in. dostęp tylko użytkowników uprawnionych, okresowa archiwizacja itp.).
Zakres i struktura zintegrowanego systemu informatycznego (ZSI)
43
serwer kontrahenta
serwer dostawcy
serwer klienta
sieć rozległa
serwer przedsiębiorstwa
sieć lokalna
stacja robocza-n
stacja robocza-1
stacja robocza-2
stacja robocza-3
Rysunek 15. ZSI a otoczenie przedsiębiorstwa (opracowanie własne)
Na podstawie wyników badań przeprowadzonych w pięciu wiodących firmach USA można określić następujące orientacyjne wskaźniki korzyści:
� spadek kosztów projektowania wyrobów -ok. 15-30%,
� skrócenie cyklu produkcyjnego - ok. 30-60 %,
� wzrost wydajności -ok. 40-60%,
� podniesienie jakości produkcji -ok. 20-50%,
� spadek zapasów produkcji w toku -ok. 30-60%,
� spadek kosztów osobowych - ok. 5-20%.
Na gruncie krajowych doświadczeń można przytoczyć przykład wiodącego przedsiębiorstwa branży chemicznej, które po wdrożeniu R/3 uzyskało następujące korzyści7:
� l O % wzrostu sprzedaży towarów,
� 30 % spadku wielkości zapasów surowców i komponentów,
Por. [44].
44
Zintegrowane systemy informatyczne
� 35 % spadku kosztów magazynowania,
� spadek przeciętnego okresu spływu należności ze 136 do 86 dni,
� wzrost dostępności towarów z 80 do 98 %,
� redukcja czasu realizacji zamówień ze 120 do 7 dni,
� szybsza reakcja na zmiany rynkowe,
� znaczne podniesienie poziomu jakości obsługi klientów.
W ramach zmian dokonujących się w polskiej gospodarce, jednym z podstawowych wymogów efektywnego stosowania zaawansowanych rozwiązań informatycznych jest właściwe przygotowanie przedsiębiorstwa poprzez przeprowadzenie odpowiednich zmian organizacyjnych.
Systemy zintegrowane wymagają więc m.in.:
� dysponowania wspólnym dla całego obiektu gospodarczego zasobem danych (najczęściej w postaci bazy danych); oznacza, to, że dane o dowolnym zdarzeniu (obiekcie, zjawisku) wprowadzane są do systemu tylko jeden raz i udostępniane wszystkim procesom, które ich wymagają i są uprawnione do ich wykorzystania8,
� określenia jednolitego sposobu pozyskiwania, gromadzenia, wyszukiwania, przetwarzania i udostępniania gromadzonych danych9,
� opracowania jednolitego sposobu prowadzenia przez użytkownika dialogu (konwersacji) z systemem10,
� zapewnienia funkcjonowania systemu w trybie bezpośredniego dostępu, co jest warunkiem sine qua non uzyskania należytego stopnia aktualizacji danych; integracja wszystkich procesów w trybie bezpośrednim pozwala na udostępnianie w odpowiednim czasie danych niezbędnych do ich realizacji i obsługi,
� zastosowania jednolitej dla całego przedsiębiorstwa metodyki i narzędzi wdrażania, konserwacji i rozwoju systemu.
8 Traktuje się to jako jedną z głównych cech ZSI.
9 Obejmuje to również kwestie współdziałania z pakietami biurowymi (np. MS Office), jako oprogramowanie dopełniające funkcjonalność stacji roboczej (terminala) użytkownika końcowego.
10 Np. w postaci interfejsu graficznego (ang. GUI - Graphical User Interface).