piegus©
Prelekcja 3
Wybrane organizmy o znaczeniu medycznym
1. Podział grzybów uwarunkowany morfologią i sposobem rozmnażania:
·ð sprzężniaki (Zygomycota)
·ð workowce (Ascomycota)
·ð podstawczaki (Basidiomycota)
faza anamorficzna  grzyb przechodzi tylko rozmnażanie bezpłciowe
faza morficzna  zachodzi rozmnażanie płciowe
2. Choroby wywoływane przez grzyby
·ð alergie
·ð mikotoksykozy
·ð grzybice  mycosis nazwÄ™ choroby tworzy siÄ™ dodajÄ…c do nazwy rodzajowej po
odjęciu 1-2 ostatnich liter i dodaniu  osis, np. Candida candidosis
3. Wybrane gatunki grzybów o znaczeniu medycznym
·ð Candida albicans
-ð wywoÅ‚uje grzybice narzÄ…dowe i uogólnione
-ð kieÅ‚kujÄ…ce blastospory wydÅ‚użajÄ… siÄ™ w pseudostrzÄ™pki
-ð chlamydospory  twory kuliste
-ð grzybice skóry, paznokci, przewodu pokarmowego, narzÄ…dów pÅ‚ciowych,
błon śluzowych jamy ustnej
-ð grzybice narzÄ…dowe u osób z obniżonÄ… odpornoÅ›ciÄ… kandydemia
·ð Rhodotorula rubra
-ð podstawczak
-ð syntetyzuje i magazynuje karoteny
-ð wywoÅ‚uje grzybice narzÄ…dowe i uogólnione
-ð kolonie o barwie czerwonej, Å‚ososiowej; nie tworzÄ… pseudostrzÄ™pków
·ð Geotrichum candidum
-ð workowiec
-ð kolonie szarobeżowe i pomarszczone
-ð komórki wegetatywne, strzÄ™pki prawdziwe (dÅ‚ugie nitki z przegrodami),
artrospory (efekt rozpadu starych strzępek); czasami występują blastospory i
pseudostrzępki
-ð geotrychoza  skóry, paznokci, przewodu pokarmowego, ukÅ‚adu
oddechowego, narządów płciowych
·ð Secale cornutum
-ð sporysz = prztrwalnik workowca
-ð buÅ‚awinka czerwona (Claviceps purpurea)
-ð sporysz zawiera alkaloidy pochodnych kwasu lizergowego (peptydowe:
ergotamina, ergotoksyna; aminowe: ergometryna)
-ð poraża zakoÅ„czenia nerwów współczulnych i pobudza do skurczów mięśnie
gładkie (macicy, naczyń krwionośnych)
-ð zatrucie: pobudzenie OUN
-ð wykorzystywane w farmakologii (preparaty w poÅ‚ożnictwie, ginekologii, w
migrenach i nerwicach wegetatywnych)
-ð objawy zatrucia: bóle brzucha, wymioty, biegunki, zawroty i bóle gÅ‚owy,
drgawki, duszność, zaburzenia czucia i widzenia, porażenie oddechu
-ð w przypadku spożycia spowodować wymioty, podać wÄ™giel aktywowany,
przewiez
ć do szpitala
Page 1 of 3
piegus©
Substancje toksyczne owocników grzybów jadalnych (objawy po 24-48h):
a) działają cytotoksycznie
b) blokujÄ… metabolizm alkoholu etylowego
c) działanie: muskarynowe, atropinopodobne, halucynogenne,
gastroenterotoksyczne
·ð muchomor sromotnikowy (Amanitia phalloides L.)
-ð bulwa na koÅ„cu trzonu, biaÅ‚e blaszki, zielony kapelusz, nieruchomy pierÅ›cieÅ„,
zarodniki bezbarwne eliptyczne z wyrostkiem
-ð amatotoksyny uszkodzenie bÅ‚ony Å›luzowej przewodu pokarmowego,
martwica komórek wątroby i kanalików nerkowych
-ð dawka Å›miertelna 0,1 mg/kg masy ciaÅ‚a
-ð fallotoksyny  inhibitory enzymów wielu procesów metabolicznych
-ð zatrucie Å›miertelne  dawka 50 g grzyba (4-6h  wnikanie toksyn do
komórek)
-ð objawy zatrucia:
üð 8-40h  nudnoÅ›ci, bóle brzucha, wymioty, biegunka, odwodnienie,
wstrząs sercowo-naczyniowy, tachykardia, spadek ciśnienia
tętniczego
üð 3-4 dzieÅ„  uszkodzenie wÄ…troby, żółtaczka, skaza krwotoczna
(wynaczynienia, sińce, kruchość), niewydolność nerek, kwasica
metaboliczna
-ð czÄ™sto mylony z kaniÄ…, pieczarkÄ… polnÄ… (mÅ‚ody ma biaÅ‚e blaszki)
·ð krowiak podwiniÄ™ty (Paxillus involutus)
-ð posiada podwiniÄ™te blaszki
·ð goÅ‚Ä…bek wymiotny (Russula emetica)
-ð zaburzenia gastryczne
·ð goÅ‚Ä…bek jadalny (Russula vesca)
4. Wybrane organizmy roślinne o znaczeniu medycznym
·ð pokrzyk wilcza jagoda (Atropa belladonna)
-ð alkaloidy: atropina, beladonia, L-histocyjanina, skopalamina
-ð u dzieci do lat 12 dawka Å›miertelna 5-15 owoców
-ð porażenie nerwów autonomicznych przywspółczulnych rozkurcz mięśni
gładkich (działanie parasympatykolityczne)
-ð przyspiesznie akcji serca
-ð pobudzenie oÅ›rodkowego ukÅ‚adu nerwowego
-ð rozszerzenie z
renic
-ð suchość w jamie ustnej
-ð drgawki, konwulsje, zaburzenia Å›wiadomoÅ›ci
·ð bieluÅ„ dziÄ™cierzawa (Datura stramonium)
-ð spożywanie i samo rozgryzanie nasion jest niebezpieczne
-ð alkaloidy te same, co u Atropa, ale przewaga skopalaminy)
-ð porażenie oÅ›rodkowego ukÅ‚adu nerwowego i nerwów przywspółczulnych
·ð naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea)
-ð zawiera glikozydy nasercowe
·ð naparstnica weÅ‚niasta (Digitalis lanatae)
-ð nie akumuluje glikozydów nasercowych w organizmie, brak możliwoÅ›ci
przedawkowania, silniejsze działanie niż purpurowej
-ð kardenolidy (glikozydy nasercowe, lanatozydy):
üð intropowe (wzrost siÅ‚y skurczu) i tonotropowe (wzrost napiÄ™cia
mięśniowego)
Page 2 of 3
piegus©
üð chronotropowe (spadek czÄ™stotliwoÅ›ci) i dromotropowe (spadek
przewodnictwa mięśnia sercowego)
5. Wybrane organizmy zwierzęce o znaczeniu medycznym
·ð skorpion (Leiurus quinquestriatus)
-ð kolec jadowy z jadem
·ð komar widliszek (Anopheles maculipennis)
-ð czyste wody, larwa z krótkim syfonem
-ð przenosi Plasmodium
·ð komar kÅ‚ujÄ…cy (Culex pipiens)
-ð neurotoksyny, ornitozy
-ð larwy z dÅ‚ugim syfonem
D
-ð gÅ‚aszczka stanowi 1 3 dÅ‚ugoÅ›ci kÅ‚ujki
·ð Å›cierwica (Sacophaga haemorrhoidalis)
-ð kratownica na odwÅ‚oku
-ð jajożyworodna
-ð żyje w Å›mietnikach
·ð mucha zielona (Lucilia sericata)
-ð oblega padlinÄ™, żyje w Å›mietnikach
-ð wywoÅ‚uje muszycÄ™
-ð larwoterapia  leczenie trudno gojacych siÄ™ran
·ð pszczoÅ‚a miodna (Apis mellifera)
-ð ogólny skÅ‚ad jadu żądłówek:
üð toksoalbuminy
üð kwas mrówkowy
üð histamina, acetylocholina
üð liczne enzymy, np. hialuronidaza rozpuszczanie tkanki Å‚Ä…cznej
-ð zÄ…bki na żądle
-ð 2 % populacji wrażliwe
-ð dawki Å›miertelne: doroÅ›li 245 mg = 500 użądleÅ„; dzieci 20 mg = 40 użądleÅ„
·ð osa zwyczajna (Vespula vulgaris)
-ð osÅ‚onka na żądle, brak zÄ…bków
-ð skÅ‚adniki jadu i dawki Å›miertelne jak u Apis
-ð 2 % populacji wrażliwe
·ð szerszeÅ„ (Vespa crabo)
-ð jest to najwiÄ™kszy gatunek os
·ð ropucha szara (Bufo bufo)
-ð jad zawiera bufoteniny (aminy biogenne) o wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ciach nasennych i
bufogeniny (toksyny steroidowe) o budowie chemicznej i działaniu
zbliżonym do glikozydów nasercowych
·ð żmija zygzakowata Vipera berus)
-ð jedyna jadowita w Polsce
-ð jad zawiera:
üð hemorraginÄ™ uszkadzajÄ…cÄ… Å›ciany naczyÅ„ krwionoÅ›nych
üð neurotoksyny  zawroty gÅ‚owy, nudnoÅ›ci i wymioty
üð hialuronidazÄ™  pozwala na rozprzestrzenianie siÄ™ jadu
-ð dawka Å›miertelna 100-175 mg
-ð pierwsza pomoc: opaska zaÅ‚ożona powyżej miejsca ukÄ…szenia
-ð antidotum stanowi surowica przeciw jadowi żmii
Page 3 of 3