T

W Ó J

P

R Z E G L Ą D

S

T O M A T O L O G I C Z N Y

50

P R O F I L A K T Y K A

Białe plamy
na zębach przednich

Postępowanie terapeutyczne w wybielaniu
i leczeniu zachowawczym

zaniepokojeni zmianami, które za-
uważyli u swoich dzieci na dopiero
co wyrzniętych zębach, zwłaszcza na
górnych siekaczach.

E

TIOLOGIA

BIAŁYCH

PLAM

Zaburzenia w mineralizacji szkliwa
Próchnica jest bakteryjną chorobą za-
kaźną, która dotyka ponad 90% mło-
docianych w Stanach Zjednoczonych.
Za rozwój choroby odpowiedzialna
jest przede wszystkim Streptococcus
mutans. Bakterie próchnicotwórcze
tworzą miękką płytkę nazębną, która
przylega ściśle do powierzchni zęba.
Początkowym objawem próchnicy
są białe linie pojawiające się na gład-
kiej powierzchni szkliwa.

Demineralizacja szkliwa
wokół zamków ortodontycznych
Czasami białe zmiany demineraliza-
cyjne obserwujemy po zdjęciu zam-
ków ortodontycznych. Niektóre mają
widoczne czarne brzegi. Ma to zwią-
zek z niewystarczającą higieną jamy
ustnej wokół zamków i ze spożyciem
kariogennych produktów w czasie le-
czenia ortodontycznego. W pierwszej
kolejności należy zaaplikować żel
fluorowy, a następnie poddać zęby
wybielaniu i, jeśli to konieczne, za-
biegowi mikroabrazji. Dzięki temu
możemy usunąć tego typu zmiany.

Demineralizacja szkliwa może poja-

wić się po około 4 tygodniach od przy-

Białe zmiany mogą być efektem de-
mineralizacji szkliwa spowodowanej
niedostateczną higieną jamy ustnej.
Artykuł omawia szczegółowo zmiany
o charakterze rozwojowym i sposoby
ich leczenia.

Najprostszym sposobem zamasko-

wania białej plamy jest rozjaśnienie
jej tła. Jednak u pacjentów, u których
ta zmiana nie jest zbyt wyraźna, roz-
jaśnienie zęba spowoduje, że stanie
się ona bardziej widoczna. Dlatego
bardzo ważne jest, aby lekarz prowa-
dzący poinformował pacjenta o tym,
co może się wydarzyć po zakończo-
nej kuracji wybielającej. Stomatolog
powinien także umieć rozpoznać
takie zmiany i potrafić przewidzieć
skutki zabiegu. Dzięki temu może
poinformować pacjenta o jego kon-
sekwencjach. Najważniejsze jest,
aby przedyskutować to przed roz-
poczęciem wybielania. W artykule
omówimy etiologię zmian i sposób
leczenia poprzez wybielanie i zasto-
sowanie materiałów kompozytowych
(tab. 1, 2).

D

LACZEGO

BIAŁE

PLAMY

POJAWIAJĄ

SIĘ

NA

ZĘBACH

?

Pacjenci chcą wiedzieć, skąd biorą
się białe plamy na ich zębach (tab. 1).
Ich przyczyną mogą być rzadkie cho-
roby, tj. niedoczynność przytarczyc,
gorączka towarzysząca wysypce, ce-
liakia czy kwasica. Rodzice są często

TITLE



White spots on anterior

teeth – the therapeutic procedure
of whitening and prevention

SŁOWA KLUCZOWE



wybielanie

zębów

STRESZCZENIE



W artykule

omówiono etiologię zmian i sposób
leczenia poprzez wybielanie
i zastosowanie materiałów
kompozytowych.

KEY WORDS



bleaching

SUMMARY



The article discusses

the etiology and treatment of changes
by bleaching and using of composite
materials

Linda Helene Greenwall

, BDS, MGDS, RCS, MSc, MRD, RCS, FFGDP

B

iałe plamy występują
zwykle na przednich

zębach. Niektórym pacjen-
tom to nie przeszkadza, ale
dla wielu są one poważnym
problemem estetycznym
i dlatego szukają pomocy

u stomatologa.

1 0

/ 2 0 1 2

51

P R O F I L A K T Y K A

klejenia zamków ortodontycznych
i dotyczyć co trzeciego pacjenta le-
czonego ortodontycznie. Zmiany ob-
serwuje się najczęściej na bocznych
siekaczach szczęki i kłach żuchwy
na powierzchni wargowej dystalnie
w okolicy przyszyjkowej. W ciągu
pierwszych kilku tygodni po zdjęciu
zamków zmiany dosyć szybko zmniej-
szają się. Około połowa zmian ulega
remineralizacji po 6 miesiącach bez
specjalnego leczenia.

Leczenie może zatem obejmować

obserwację bez żadnych działań, apli-
kację związków fluoru i amorficzne-
go fosforanu wapnia (ACP) oraz mi-
kroabrazję z użyciem 5-proc. kwasu
solnego (tab. 2).

W badaniach Willmota przeprowa-

dzonych na 26 pacjentach zauważono,
że po zdjęciu zamków wszystkie zmia-
ny na zębach zmniejszyły się, choć
z bardzo różną dynamiką. Uczestnicy
badania stosowali pastę z niską zawar-
tością fluoru. Średnio u 1/3 badanych
białe plamy zmniejszyły się po 12 ty-
godniach, a u 1/2 po 26 tygodniach.
Białe plamy po leczeniu ortodon-
tycznym różnią się kształtem zmian
rozwojowych. Zmiany o charakterze
rozwojowym są bardziej okrągłe, ma-
towe i jaśniejsze niż te po leczeniu
ortodontycznym.

F

LUOROZA

–

NADMIERNA

PODAŻ

FLUORU

Fluoroza zębów jest zaburzeniem
pochodzenia rozwojowego spowo-
dowanym ponadnor mat ywnym
przyjmowaniem fluoru (fot. 1). Źró-
dłem nadmiernej ilości fluoru może
być woda pitna, pasta do zębów lub
tabletki fluorowe. Zbyt duża podaż
w okresie odontogenezy powoduje,
że szkliwo jest zbyt słabo zminerali-
zowane i staje się porowate. Obraz
fluoroz zależy od czasu ekspozycji
i wieku osobniczego. Największe ry-
zyko, że zęby stałe zostaną dotknię-
te fluorozą dotyczy 20.-30. miesiąca
życia. Zalecany poziom spożycia flu-

oru waha się między 0,05-0,07 mg/kg/
dzień, co zapewnia ochronę przed
próchnicą przez remineralizację
szkliwa w obrębie zmiany. Dzienna
dawka fluoru powyżej tego pozio-
mu zwiększa prawdopodobieństwo
wystąpienia szkliwa plamkowego.
Obecnie zalecane procedury w celu
zdiagnozowania fluorozy powinny

uwzglęniać różnice pomiędzy syme-
trią i asymetrią i /lub stopniem zma-
towienia zmian (fot. 1 i 2).

Uważa się, że wpływ na występo-

wanie fluorozy ma ogólna, skumu-
lowana ilość fluoru pochodzącego
z różnych źródeł i czas podania, a nie
pojedyncza, zbyt duża dawka. Mine-
ralizacja szkliwa w dużym stopniu za-

Rodzaj zmiany

Etiologia

Pojedyncza biała plamka

Zmiana rozwojowa o średnicy

< 0,5 mm na górnych siekaczach

Białe nakrapiane zmiany:

szkliwo plamkowe

Gorączka w czasie formowania szkliwa

Zmiany mnogie: mętne, nieprze-

zroczyste plamy hipokalcyfi kacyjne

Białe i brązowe przebarwienia

spowodowane fl uorozą

Białe linie i paski

Cięższe zaburzenia szkliwa o charakterze

rozwojowym, bardziej jaskrawe i o zaokrąglo-

nych brzegach

Biała plama

Uraz zębów mlecznych

Białe plamy pokryte żółtą warstwą

Krwawienie podczas urazu, które zaburzyło

proces mineralizacji

Mało wyraźne białe plamy, niektóre

z czarnymi brzegami

Demineralizacja szkliwa po zdjęciu

zamków ortodontycznych.

Ubytki szkliwa i białe plamy

na zębach mlecznych spowodowane celiakią.

Defekty szkliwa związane z hipermineraliza-

cją; próchnica.

Wcześniactwo

Białe ubytki szkliwa (kiedy rodzice

i dzieci mają te same zmiany)

Dziedziczna hipoplazja szkliwa

Tab. 1. Etiologia i występowanie białych zmian pochodzenia rozwojowego

Opcje leczenia

zabieg

Brak interwencji

Kiedy pacjent nie odczuwa potrzeby zmiany wyglądu

swoich zębów.

Profesjonalne czyszczenie zębów

Wybielanie

Wybielanie nakładkowe w warunkach domowych.

Długotrwałe wybielanie nakładkowe, jeśli przebarwienia

są duże, np. ciężka fl uoroza.

Wybielanie profesjonalne typu power (może być nieefektyw-
ne z powodu początkowego odwodnienia i późniejszego na-

wodnienia, po którym białe plamy będą ponownie widoczne)

Mikroabrazja

Użycie kwasu solnego

Megaabrazja

Częściowe lub całkowite usunięcie białych zmian za pomo-

cą szybkoobrotowej końcówki z drobnoziarnistym wiertłem

diamentowym przed leczeniem zachowawczym

Leczenie zachowaw-

cze (kompozyt)

Nałożenie materiału kompozytowego

bezpośrednio na zmianę

Licówki porcelanowe

Pokrycie całej powierzchni licowej zęba

Korony (w przypad-

ku ciężkich zmian)

Wymaga zabiegu szlifowania także zdrowej tkanki zęba

Leczenie kombino-

wane w odpowied-

niej kolejności

Zwykle rozpoczyna się zabiegiem wybielania nakładkowego,

następnie stosuje się mikroabrazję i leczenie zachowawcze

(które może okazać się zbędne)

Tab. 2. Leczenie bez żadnych działań, aplikacja związków fluoru i amorficznego fosforanu wapnia (ACP)
oraz mikroabrazja z użyciem 5-proc. kwasu solnego

T

W Ó J

P

R Z E G L Ą D

S

T O M A T O L O G I C Z N Y

52

P R O F I L A K T Y K A

1

Przypadek 1. Przebarwienia spowodowane prawdopodobnie przez fluorozę. Pacjent szukał pomocy przed planowanym ślubem. Przed rozpoczęciem lecze-

nia zostały omówione wszystkie opcje leczenia

2

Przypadek 1. Zęby poddane przedłużonemu wybielaniu. Kuracja trwała około 8-10 tygodni, co pozwoliło usu-

nąć żółtobrązowe przebarwienia. Do wybielania nakładkowego w warunkach domowych użyto 10-proc. nadtlenku karbamidu. Następnie przeprowadzono dwie
sesje mikroabrazji, aby usunąć białe plamy. Osiągnięty efekt nie wymagał zastosowania kompozytu

3

Przypadek 3. Wygląd przyśrodkowych siekaczy przed

wybielaniem. 12-letnia pacjentka była zaniepokojona przebarwieniami na przyśrodkowych siekaczach. Z tego powodu pojawiła się w gabinecie wraz z mamą

4

Przypadek 2. Uszkodzone szkliwo z pomarańczowymi, brązowymi i białymi zmianami. Zastosowano 7-tygodniowe wybielanie nakładkowe, następnie zęby

poddano zabiegowi mikroabrazji

5

Przypadek 2. Wygląd po wybielaniu, mikroabrazji i wypełnieniu kompozytem

6

Przypadek 3. Stan przed wybielaniem.

Uwagę zwraca obecność białych plam z brązowymi przebarwieniami pośrodku. Dolny siekacz ma odłamane szkliwo. Podjęto decyzję, aby poczekać rok z roz-
poczęciem wybielania z powodu młodego wieku pacjentki. Wykonano tymczasowe wypełnienie kompozytowe w dolnym siekaczu

1

2

3

4

5

6

1 0

/ 2 0 1 2

P R O F I L A K T Y K A

leży od obecności wolnych jonów flu-
orowych, które szczególnie sprzyjają
hydrolizie prekursorów kwasowych,
takich jak fosforan ośmiowapniowy,
i powodują wytrącanie fluoroapaty-
tu. Kiedy fluor zostanie wbudowany
w strukturę szkliwa, rozpuszczalność
związków mineralnych jest zmniej-
szona. To reguluje skład jonów w pły-
nie otaczającym kryształy apatytu.

U

RAZ

ZĘBÓW

MLECZNYCH

Według badań duńskich częstość wy-
stępowania tego typu urazów waha
się od 12% do 69% (fot. 3). Stwierdzo-
no, że pourazowa hipoplazja szkliwa
jest powszechna. W badaniach kli-
nicznych oszacowano, że 10% wszyst-
kich przypadków hipoplazji w zębach
przednich związanych jest z urazami
zębów mlecznych. Natura odniesione-
go urazu będzie skutkować rodzajem
zaburzenia rozwojowego.

Uraz zębów mlecznych powoduje

zaburzenie mineralizacji szkliwa.

Zmiany w szkliwie będą ograniczo-
ne do okolicy korony zęba. Uraz tego
typu może uszkodzić zawiązek zęba
stałego i nabłonek zębopochodny,
co ostatecznie skutkuje zaburzeniem
mineralizacji szkliwa. Powstałe zmia-
ny zwykle są białe. Jednakże w wyni-
ku krwawienia, które może wystąpić
w efekcie urazu, produkty rozkładu
krwi mogą przenikać do warstwy mi-
neralizacyjnej w czasie formowania
szkliwa. To tłumaczy, dlaczego żół-
tobrązowe plamy są zlokalizowane
wyłącznie na szczycie białych zmian.
Uszkodzenia na powierzchni szkliwa
najprawdopodobniej świadczą o tym,
że uraz nastąpił, zanim mineralizacja
została zakończona.

P

ROCES

DOJRZEWANIA

SZKLIWA

Choroby z towarzyszącą wysoką go-
rączką mogą zaburzać prawidłowy
rozwój szkliwa. Białe zmiany moż-
na także zaobserwować w uzębieniu

mlecznym i stałym u wcześniaków.
Należy uwzględnić to w wywiadzie
medycznym (fot. 4 i 5).

Zmiany w szkliwie obserwuje się

także u chorych na celiakię. W ostat-
nich badaniach na grupie 30 dzieci
z celiakią (około 3,5-letnich) wykryto
zaburzenia w szkliwie u 83,3% w po-
równaniu z grupą kontrolną, gdzie od-
setek ten wyniósł 53,3%. Symetrycz-
ne zmiany odnotowano u 73,3% pa-
cjentów. Wady szkliwa najczęściej
występowały w zębach trzonowych
mlecznych (45,1%), następnie w sie-
kaczach mlecznych.

B

IAŁE

PLAMY

POCHODZENIA

ROZWOJOWEGO

–

SPOSÓB

POSTĘPOWANIA

Historia choroby
Jeśli to możliwe, należy przeprowa-
dzić dokładny wywiad chorobowy,
koncentrując się na schorzeniach
z dzieciństwa o przedłużonym prze-
biegu. Źródłem informacji mogą być

T

W Ó J

P

R Z E G L Ą D

S

T O M A T O L O G I C Z N Y

54

P R O F I L A K T Y K A

7

Przypadek 3. Rok później rozpoczęto procedurę wybielania. Zwraca uwagę zmiana położenia górnych siekaczy. Zdjęcie zostało wykonane tydzień po roz-

poczęciu wybielania. U młodocianych efekty zabiegu widoczne są szybko, z tego powodu tę grupę pacjentów należy często kontrolować. Konieczna jest także
współpraca z rodzicami i ich nadzór nad młodym pacjentem

8

Przypadek 4. Zęby przed wybielaniem. Widoczna duża zmiana na górnym prawym siekaczu

przyśrodkowym, pomarańczowe i brązowe przebarwienia na obu siekaczach, a także białe plamy na pozostałych zębach

9

Przypadek 4. Mikroabrazja –

sposób postępowania. Konieczna jest ochrona dziąseł koferdamem. Pasta jest umieszczona bezpośrednio na dwóch białych zmianach

10

Przypadek 3. Wygląd

zębów po wybielaniu. Procedura zajęła około 2,5 tygodnia. Brązowe zmiany stały się żółte, nie udało się ich wybielić. Zwraca uwagę poprawa stanu dziąseł

7

8

9

10

1 0

/ 2 0 1 2

55

P R O F I L A K T Y K A

rodzice pacjenta. Wielokrotne infek-
cje uszu lub górnych dróg oddecho-
wych we wczesnym okresie rozwoju
dziecka, prowadzące do przedłużo-
nego zażywania antybiotyków, mogą
być wskazówką, jaka jest przyczyna
występowania białych plam na zę-
bach (fot. 6 i 7). Wiek, w którym po-
jawiła się infekcja, ma znaczenie, np.
u dzieci chorujących, poniżej 2. roku
życia wzrasta niebezpieczeństwo
pojawienia się zaburzeń w uzębie-
niu stałym (fot. 8). Umiejscowienie
zmian może być także wskazówką,
kiedy choroba miała miejsce. Obec-
ność białych plam na brzegu siecz-
nym może sugerować, że pacjent
chorował między 1. a 2. rokiem
życia.

Na to, że fluoroza jest przyczyną

przebarwień zębów, może wskazy-
wać także miejsce, gdzie pacjent
dorastał, postać i źródło fluoru (la-
kiery, pasty do zębów). Należy także
pamiętać, że dzieci poniżej 6. roku
życia nie mają w pełni wykształco-
nego odruchu połykania i w trakcie
szczotkowania mogą połykać około
25-33% pasty do zębów.

Zdjęcia RTG
Zdjęcia rentgenowskie nie wykry-
wają zmian typu białe plamy. Nie
ma zatem potrzeby stosowania tego
typu diagnostyki zwłaszcza u mło-
dych pacjentów. Jednakże mogą być
one pomocne w ustalaniu przyczyn
innych form przebarwień. Należy za-
tem ocenić stan tkanek okołowierz-
chołkowych.

Cyfrowa fotografia wewnątrzustna
Przeglądowe zdjęcia wewnątrzustne
mogą dostarczyć wielu informacji
na temat lokalizacji, ilości i natury
białych zmian. Bardzo pomocne będą
także ujęcia wargowo-językowe. Cza-
sami białe plamy są powiązane z hi-
poplazją szkliwa, a cyfrowa fotografia
wewnątrzustna może być pomocna
w ich zdiagnozowaniu.

Wybielanie zębów
Istnieje kilka sposobów postępowa-
nia, jeśli chodzi o wybielanie zębów.
Wszystko zależy od ciężkości i rodza-
ju zmian. Na przykład w przebiegu
fluorozy obserwujemy różną barwę
zębów: od kredowobiałej, aż do brą-
zowej, a czasami czarnej. Wybielanie
zwykle jest pierwszym etapem lecze-
nia. Na początku rozjaśnieniu ulegają
zmiany pomarańczowo-brązowe lub
żółte, zwłaszcza na siekaczach szczę-
ki. Jeśli ogólny kolor zębów będzie
jaśniejszy, białe plamy staną się mniej
widoczne, innymi słowy: gdy tło sta-
nie się jaśniejsze, białe plamy zaczną
blednąć.

Takie postępowanie jest także bar-

dzo skuteczne w przypadku zmian,
które są widoczne po zdjęciu zamków
ortodontycznych (tzw. nieaktywne
białe plamy). Potwierdziły to badania
przeprowadzone na pacjentach z tego
typu zmianami.

Dlaczego białe plamy
stają się bielsze
w początkowej fazie wybielania?
Ważne jest, aby zwrócić uwagę,
że podczas wybielania, zwłaszcza
nakładkowego, początkowo białe
plamy stają się bielsze i jaśniejsze,
a przez to bardziej widoczne. Może
to zaniepokoić pacjenta, którego na-
leży uprzedzić o tym zjawisku. Obec-
ność tlenu w szkliwie jest najbardziej
prawdopodobną przyczyną tego
stanu. Drugi czynnik to częściowe
odwodnienie zębów. To z kolei jest
charakterystyczne dla gabinetowej
metody wybielania. Odwodnienie
szkliwa jest wtedy szybsze i bardziej
widoczne. W metodzie typu power
stosuje się nadtlenek wodoru o du-
żym stężeniu, często wykorzystując
także energię świetlną i cieplną przy-
spieszającą wybielanie.

Czasami pacjenci są przekonani,

że to środek wybielający spowodował
uszkodzenie powierzchni szkliwa. Za-
tem bardzo istotne jest, by dokładnie

poinformować pacjenta o możliwych
zaletach i wadach wybielania przed
rozpoczęciem zabiegu oraz umieścić
te uwagi w karcie pacjenta.

Długoterminowe wybielanie zębów
Czasami wybielanie nakładkowe wy-
maga dłuższego stosowania. Dotyczy
to ciężkich przebarwień. Zazwyczaj
wybielanie w warunkach domowych
trwa około 2 tygodni dla zębów gór-
nych i 3 tygodnie dla zębów dolnych.
W pierwszej kolejności rozjaśnieniu
poddają się brązowe, następnie po-
marańczowe i żółte przebarwienia.
W tym momencie białe plamy mogą
się wydawać bardziej widoczne.
Przedłużenie zabiegu spowoduje ich
stopniowe znikanie. Kiedy dalsze roz-
jaśnianie nie przynosi efektu, zabieg
należy zakończyć. Zwykle długoter-
minowe wybielanie pozwala osiągnąć
kolor B1 (fot. 1 i 2, s. 52).

M

IKROABRAZJA

Mikroabrazja to zabieg, który może
usunąć brązowe i białe zmiany
na stałych zębach. Polega on na za-
stosowaniu równocześnie abrazji
mechanicznej i erozji chemicznej
(fot. 9). Mikroabrazję przeprowadza
się zwykle po kuracji wybielającej.
Jako samodzielny zabieg można
ją przeprowadzić u dzieci (od około
8. roku życia) w przypadku izolowa-
nych, pojedynczych zmian. W ten
sposób możemy je maksymalnie
zredukować, a leczenie może być
kontynuowane wraz z wybielaniem,
gdy dziecko będzie miało około 12 lat
(fot. 3, 6, 7, 10, 11).

Modyfikacja tej techniki, zapropo-

nowana przez Ardu i współ., polega
na zastosowaniu pasty do mikro-
abrazji (kwas solny) i aplikowanego
codziennie w domu kompleksu fos-
fopeptyd kazeiny – amorficzny fosfo-
ran wapnia (CCP-ACP). Proponowa-
na technika opiera się na poprawie
wyglądu zęba przez usunięcie ze-
wnętrznej warstwy szkliwa, stosując

T

W Ó J

P

R Z E G L Ą D

S

T O M A T O L O G I C Z N Y

56

P R O F I L A K T Y K A

mikroabrazję, i na długoczasowym
domowym użyciu ACP. W przypadku
głębokich zmian zabieg mikroabrazji
może być poprzedzony mikroreduk-
cją powierzchni szkliwa za pomocą
szybkoobrotowej końcówki z drobno-
ziarnistym wiertłem diamentowym.
Następnie wykonujemy chemiczną
mikroabrazję stosując 5-proc. kwas
solny i pumeks (fot. 3 i 4, s. 52).

Materiały używane w mikroabrazji

zawierają w swym składzie kwas sol-
ny i proszek pumeksowy. Pierwotnie
mieszanina przygotowywana w gabi-
necie tuż przed zabiegiem zawierała
18-proc. kwas solny i pumeks. Obec-
nie na rynku dostępne są dwa goto-
we produkty przeznaczone do tego
typu zabiegu. Opalustre (Ultradent
Products, Inc., South Jordan, UT,
fot. 9, s. 56) to rozpuszczalna w wo-
dzie purpurowa pasta zawierająca
5-proc. kwas solny i drobiny węgliku
krzemu (karborundu). Drugi produkt
to zielona pasta Prema Paste (Pre-

mier Dental Products C., Plamounth
Meeting, PA), w skład której wchodzi
10-proc. HCl i pumeks.

Sposób postępowania
Zęby poddane zabiegowi powinny być
odizolowane tradycyjnym lub świa-
tłoutwardzalnym koferdamem, aby
chronić tkanki miękkie przed dzia-
łaniem kwasu (fot. 9, s. 56). Materiał
nakłada się bezpośrednio na zmianę,
używając specjalnej gumki z twardym
włosiem wewnątrz. Pastę kilka razy
delikatnie wcieramy w zmianę. Apli-
kacja pasty powinna trwać tylko kilka
sekund, następnie należy ją spłukać,
skontrolować zmianę i ocenić sku-
teczność zabiegu. Ponieważ tego typu
leczenie stosuje się zwykle u młodych
pacjentów, odwodnienie zębów na-
stępuje szybko. Kiedy ząb jest odwod-
niony, więcej białych plam staje się
widocznych. Zabiegiem mikroabrazji
usuwamy tylko te zmiany, które są wi-
doczne, gdy zęby są w pełni nawod-

nione. Zabieg nie jest długi. Procedu-
rę powtarzamy kilka razy. Następnie
pokrywamy zęby żelem fluorowym,
aby przywrócić bogatą w fluor war-
stwę, która została usunięta w trakcie
zabiegu. Należy uprzedzić pacjenta,
że po pierwszym zabiegu zęby mogą
wyglądać gorzej niż przed leczeniem.
Spowodowane jest to odwodnieniem.
Dopiero następnego dnia, kiedy ząb
ponownie będzie nawodniony, po-
wierzchnia szkliwa stanie się gładka
i lśniąca. Efekt zabiegu można w pełni
ocenić dopiero po upływie tygodnia.
Jeśli jest taka potrzeba, mikroabrazję
można powtórzyć.

Leczenie zachowawcze
po kuracji wybielającej
Decyzja o tym, czy trzeba zastosować
leczenie zachowawcze, powinna być
podejmowana dopiero po przeprowa-
dzeniu mniej inwazyjnych zabiegów,
takich jak wybielanie i mikroabrazja.
Istotnym czynnikiem warunkującym

11

Przypadek 3. Wygląd zębów po wybielaniu i leczeniu zachowawczym. Wypełnienia kompozytowe zostały wykonane w górnych przyśrodkowych siekaczach i dol-

nych, gdzie odbudowano odłamane szkliwo. Pacjentka i jej mama były bardzo zadowolone z osiągniętego rezultatu. Zaplanowano także wybielanie uzupełniające
po całkowitym wyrznięciu kłów

12

Przypadek 4. Zęby bezpośrednio po wypełnieniu materiałem kompozytowym. Zwraca uwagę obecność białych plam na pozosta-

łych zębach spowodowana odwodnieniem w trakcie leczenia. Nie wymaga to żadnych zabiegów. Po nawodnieniu zębów większość zmian stanie się niewidoczna

11

12

1 0

/ 2 0 1 2

57

P R O F I L A K T Y K A

sposób leczenia jest też wielkość
zmiany (fot. 10 i 11). Jeśli biała plama
jest niewielka, kompozytem możemy
pokryć tylko zmianę. W przypadku
dużej powierzchni lub wielu zmian
należy rozważyć bezpośrednie po-
łożenie materiału kompozytowego
na całej powierzchni licowej zęba.
Uzyskamy wtedy odpowiednią gład-
kość, choć pacjent początkowo bę-
dzie odczuwał pewien dyskomfort
wynikający z tego, że ząb jest nieco
grubszy (fot. 11).

Kolejną kwestią jest decyzja, czy

zmienioną powierzchnię należy ze-
szlifować. Są dwa różne sposoby roz-
wiązania tego problemu w zależności
od wielkości zmiany. Jeśli zeszlifuje-
my białą plamę, musimy odtworzyć
usunięte tkanki, stosując technikę
warstwową nakładania kompozy-
tów. Musimy pamiętać o użyciu odpo-
wiednich opakerowych odcieni, aby
zamaskować białą zmianę (fot. 12).
Przed ostateczną odbudową może-

my wykonać próbne wypełnienie,
aby mieć pewność uzyskania opty-
malnego efektu estetycznego. Jeśli
białe zmiany są głębokie i pokrywają
całą powierzchnię wargową, należy
rozważyć wykonanie uzupełnienia
protetycznego w postaci licówki lub
korony.

Zmniejszenie siły adhezji
materiałów kompozytowych
po wybielaniu nakładkowym
w warunkach domowych
Stwierdzono, że po wybielaniu na-
kładkowym zmniejsza się siła ad-
hezji materiałów kompozytowych.
Związane jest to z obecnością tlenu
w tkankach zęba, który zaburza po-
limeryzację materiałów łączących.
Tlen będzie dyfundował z zębów
przez około 1-2 tygodnie, a zęby deli-
katnie ściemnieją. Nie dotyczy to jed-
nak zabiegu typu power w gabinecie
stomatologicznym. Dlatego najlepiej
nie zakładać wypełnień zaraz po za-

kończonym wybielaniu, a leczenie
przeprowadzić po 2 tygodniach.

W

NIOSKI

Leczenie białych zmian może być dla
lekarza stomatologa sporym wyzwa-
niem, ale równocześnie dostarczyć
satysfakcji z osiągniętych rezultatów.
Należy pamiętać, aby dokładnie po-
informować pacjenta zarówno o ko-
rzyściach, jak i wadach oraz efektach
ubocznych każdej kuracji. Zabiegi
mogą ograniczać się do normalnego
wybielania, mikroabrazji czy bardziej
skomplikowanego leczenia zacho-
wawczego lub protetycznego. Regułą
powinno być, że w pierwszej kolejno-
ści stosujemy bardziej zachowawcze
metody oszczędzające tkanki, a mo-
gące dać wyniki zadowalające pacjen-
ta. Każdy przypadek należy rozpatry-
wać indywidualnie, wsłuchując się
w potrzeby pacjenta. Takie podejście
pozwoli nam osiągnąć sukces w le-
czeniu białych zmian.

