1

BEZPIECZEŃSTWO W TRANSPORCIE

Notatki z wykładu 2011

Wprowadzenie do zagadnień bezpieczeństwa i ryzyka. Aparat pojęciowy.

-

Środowisko – sprzyja życiu człowieka posiada również elementy niepożądane takie jak
huragany, trzęsienie Ziemi, wybuchy wulkanów, skażenia, tsunami, itp.

-

Człowiek – Negatywne aspekty działalności to: formy utraty wydolności fizycznej i
psychicznej

-

Technika – Tworzona przez człowieka ułatwiająca mu życie i przynosząca korzyści,
podlega uszkodzeniom na skutek czynników szkodliwych wywołanych warunkami
pracy z powyższymi elementami schematu

Przedmiotem zainteresowania problematyki bezpieczeństwa są takie oddziaływania

środowiska, techniki, i człowieka, które stwarzają sytuacje wymagające dodatkowego wysiłku
ludzi (np. operatora) lub techniki, aby zapobiec powstawaniu szkody.

Ogólna koncepcja zarządzania bezpieczeństwem:

-

Potencjał bezpieczeństwa

-

Potencjał zagrożeń

-

Zdolność do przewidywania strat

-

Zdolność do zapobiegania stratom

Zarządzanie według filozofii TQM

Krok 1
Identyfikacja kluczowych zagrożeń firmy oraz wyznaczanie celów i standardów jakości
tych działań.
Krok 2
Dobór metod do realizacji celów według określonych standardów oraz podjęcie działań
Krok 3
Mierzenie osiągnięć
Krok 4
Ocena podejmowanie działań korekcyjnych

Planowanie – Wykonanie – Kontrola - Działanie

Definicja bezpieczeństwa
-

To stan nie zagrożenia spokoju pewności to brak ryzyka lub ochrona przed ryzykiem

-

To możliwość nie pojawienia się strat dóbr szczególnie chronionych w wyniku
funkcjonowania określonego fragmentu schematu M-T-E w zadanym czasie.

Bezpieczeństwo systemu to jego odporność na czynniki powodujące występowanie
następujących zagrożeń lub ich kombinacji
-

śmierć lub kalectwo człowieka

-

Zniszczenie części technicznej

-

Zniszczenie systemów współistniejących

-

Zniszczenie środowiska

2

M-T-E

Definicja zagrożenia

-

źródło potencjalnej szkody lub okoliczności potencjalnie szkodliwej

-

To warunkowa możliwość powstawania strat, pojawia się w wyniku zajścia
pojedynczego zdarzenia niepożądanego.

-

Stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę.

Aktywizacją zagrożenia jest powstawanie zdarzeń niepożądanych np.: katastrofa, poważny
wypadek, wypadek, incydent.

Definicja Ryzyka

-

Jest kombinacją prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia niepożądanego, i jego
skutków lub konsekwencji.

-

Jest iloczynem strat i prawdopodobieństwa, w którym się one pojawiają

-

Jest możliwością:

a) Wystąpienia zdarzeń niepożądanych
b) Powstawania strat

-

Jest potencjałem do realizacji niechcianej negatywnej konsekwencji zdarzenia.

Zagrożenie a Ryzyko

Ogólny algorytm zarządzania ryzykiem

Analiza ryzyka

-

Opis obiektu

-

Rozpoznawanie zagrożeń

-

Ocena ryzyka

Wartościowanie ryzyka
(czy ryzyko można zaakceptować)
Tak

Nie

Ryzyko akceptowalne

Ryzyko nie akceptowalne

o

Określenie działań do ograniczenia ryzyka

o

Realizacja działań

o

Wprowadzenie zmian do systemu

o

Ponowne dokonanie analizy ryzyka

Przestrzeń rozpoznawania zagrożeń





Źródła (czynniki) zagrożenia.

-

Fizyczne.

-

Chemiczne.

Rozpoznawanie zagrożenia

Zagrożenie

-

Biologiczne.

-

Psychofizyczne.

Źródła zagrożenia związane z przemieszczającymi się środkami transportu

Metody analizy ryzyka

-

Jakościowe

-

Ilościowe

3

-

Jakościowo – ilościowe

Hierarchia stosowanych środków ograniczających ryzyka zagrożeń

1. Środki techniczne eliminujące lub ograniczające ryzyko u źródła
2. Środki ochrony zbiorowej
3. Środki organizacyjne i proceduralne
4. Środki ochrony indywidualnej

Skuteczność sposobów ograniczania ryzyka zagrożeń

a) Całkowita eliminacja ryzyka
b) Wycofanie ludzi ze strefy zagrożenia
c) Izolowanie zagrożenia
d) Pisemne ostrzeżenia
e) Informacje ustne

Najczęściej stosowane w praktyce są metody jakościowe, ponieważ są łatwiejsze do
stosowania.

1- Ryzyko pomijalnie małe
2- Ryzyko umiarkowane
3- Ryzyko duże

Do najczęściej stosowanych jakościowych metod analizy i oceny ryzyka

-

Przeglądy bezpieczeństwa.

-

Listy kontrolne.

-

Ranking zagrożeń.

-

Metody matrycowe.

-

Wstępna analiza zagrożeń PHA.

-

Risc Score.

-

Five Steps.

Duże

3

Średnie

2

Małe

1

P

ra

w

d

o

p

o

d

o

b

ie

ń

st

w

o

Małe

Średnie

Duże

Skutek

4

Metody matrycowe

W metodzie analizy ryzyka trójstopniowej

W metodzie pięciostopniowej

Wstępna analiza zagrożeń PHA

1. Charakterystyka obszaru występowania zagrożeń dla którego

prowadzona jest analiza ryzyka

2. Sporządzenie listy rozpoznawania zagrożeń
3. Oszacowanie ryzyka na podstawie zależności

S – Poziom stopnia szkód

P – Poziom prawdopodobieństwa pojawienia się szkody

Wartościowanie ryzyka
Odbywa się w skali sześciostopniowej

Metoda Pięciu kroków „Five Steps”

S – Poziom stopnia szkód generowanych prze zagrożenie
E – Poziom ekspansji na zagrożenie (częstotliwość narażenia)
P – Poziom prawdopodobieństwa pojawienia się szkody
I – Poziom liczby osób narażonych

Five steps jest metodą w której określone w definicjach ryzyka prawdopodobieństwa

skutków zdarzenie niepożądanego jest uszczegółowione i przedstawione przez trzy zmienne
decyzyjne (parametry) ryzyka to jest częstotliwość narażenia, ekspozycję liczbę narażonych
osób i prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia.

Duże

Średnie

Duże

Duże

Średnie

Małe

Średnie

Duże

Małe

Małe

Małe

Średnie

P

ra

w

d

o

p

o

d

o

b

ie

ń

st

w

o

Małe

Średnie

Duże

Skutek

Duże

Średnie

Duże

Bardzo

Duże

Średnie

Małe

Średnie

Duże

P

ra

w

d

o

p

o

d

o

b

ie

ń

st

w

o

Małe

Bardzo

Małe

Małe

Średnie

Ciężkość następstw

P

S

R

⋅

=

I

P

E

S

R

⋅

⋅

⋅

=

5

Schemat wartościowania poziomów S – stopnia szkód generowanych przez zdarzenie w

metodzie Five Steps:

Poziom S

Charakterystyka

0,1

Zadrapania, siniaki

0,5

Skaleczenia łagodne obrażenia

2,0

Lekka choroba, proste złamania

4,0

Skomplikowane złamania

6,0

Utrata słuchu

10,0

Utrata kończyn, oka

15,0

Śmierć

Poziom E

Charakterystyka

0,5

Raz na rok

1,0

Raz na miesiąc

1,5

Raz na tydzień

2,5

Raz dziennie

4,0

Co godzinę

6,0

Nieustannie

Poziom I

Charakterystyka

1

1 – 2 osób

2

3 – 7 osób

4

8 – 15 osób

12

16 – 50 osób

Schemat wartościowania pomiarów R
0 - 5

Ryzyko pomijalne

5 – 50

Niskie ale istotne

50 - 500

Wysokie

500 - ∞

Ryzyko nie do przyjęcia

Metoda „Risc Score” metoda wskaźnika ryzyka

S – Poziom stopnia szkód
E – Poziom ekspansji
P – Poziom prawdopodobieństwa

Podstawowe czynniki wpływające na wybór metody:

-

Cel: podjęcie działań oceny ryzyka

-

Forma wyników analizy

-

Rodzaj dostępnych informacji

-

Charakter analizowanego systemu

-

Świadomość ryzyka związanego z analizowanym systemem obiektów

-

Dostępność środków na przeprowadzenie analizy oraz preferencje zarówno zespołu
badającego ryzyko jak i kierownictwa systemu obiektu

Najbardziej znanymi metodami ilościowymi analizy ryzyka są:

P

E

S

R

⋅

⋅

=

6

-

Analiza drzewa błędów FTA (dedukcyjna) Fault tree analysis

-

Analiza drzewa zdarzeń ETA (indukcyjna) Event tree analisys

Analiza drzewa błędów FTA

„Analiza FTA jest techniką, która może być albo jakościową albo ilościową, za

pomocą, której drogą dedukcji są identyfikowane, organizowane w logiczny sposób i
przedstawiane poglądowo warunki i czynniki przyczyniające się do określonego zdarzenia
niepożądanego (nazywanego zdarzeniem szczytowym). Niezdatności zidentyfikowane w
drzewie mogą być zdarzeniami, które odnoszą się do odpowiednich niezdatności elementów
składowych sprzętu, błędów ludzkich lub wszystkich innych zdarzeń związanych, mogących
prowadzić do niepożądanego zdarzenia. Poczynając od szczytowego zdarzenia,
identyfikowane są możliwe przyczyny lub rodzaje niezdatności na następnym niższym
poziomie funkcjonalnym systemu. Wykonywanie kolejnych kroków identyfikacji
niepożądanego działania systemu prowadzi do osiągnięcia pożądanego poziomu, którym
zazwyczaj jest rodzaj niezdatności elementu składowego.” (notatka internetowa)

W metodzie FTA najpierw rozpoznaje się zagrożenia lub szczególnie ważne,

zdarzenia szczytowe. Następnie wykazuje się bezpośrednie przyczyny takiego zdarzenia.
Mogą to być błędy, rodzaje błędów lub zdarzenia na bezpośrednio niższym poziomie
kompozycji drzewa. Drzewo ma swoje korzenia tzw. Zdarzenia bazowe lub zdarzenia
nierozwijalne, są to takie zdarzenia, w których przyczyny z założenia – nie wnika się.

Drzewo błędów jest to sposób kombinacji pewnych zdarzeń jako przyczyny rozpatrywanego
zdarzenia Przedstawia stany elementów systemu i połączeń między nimi. Blokowy schemat
przyczynowo - skutkowy zdarzeń.

Drzewo błędów konstruuje się przy użyciu różnych symboli zdarzeń i operacji logicznych.

Symbol zdarzenia lub stanu – pole informacyjne przeznaczone do opisu zdazrenia
szczytowego, wynikowego lub stanu

Bramka „i” – Zdarzenie powyżej bramki zachodzi jeżeli zajdą wszystkie zdarzenia
wejściowe

Bramka „lub” - Zdarzenie powyżej bramki zachodzi jeżeli zajdzie dowolne zdarzenie
wejściowe

Zdarzenie bazowe – Zdarzenie dalej nierozwijalne, stanowi źródło zagrożenia lub
inicjuje sekwencję zdarzeń mogących prowadzić do zagrożenia.

Zdarzenie nierozwijalne (ZN) nie jest badane z braku informacji, nieznacznych
skutków lub jest nieistotne

Przeniesienie – zdarzenie które jest wynikiem analizy na niższym poziomie jest
przenoszone na wyższy poziom drzewa błędów

7

Jeżeli poszczególnym zdarzeniom bazowym lub nierozwijalny zastaną przypisane

prawdopodobieństwa wystąpienia metoda FTA może być użyta do ilościowej analizy ryzyka.
W analizie ilościowej drzewa błędów dokonuje się szacowania prawdopodobieństwa zajścia
zdarzeń bazowych nierozwijalnych a następnie za pomocą odpowiednich wyrażeń
arytmetycznych oblicza się prawdopodobieństwo zajścia zdarzenia szczytowego.

Zasady

1. Prawdopodobieństwo „q” zajścia zdarzenia „w” będącego będącego iloczynem zdarzeń

niezależnych (bramka „i”) jest równe iloczynowi prawdopodobieństwa q

i

tych zdarzeń.

n

q

q

q

q

q

⋅

⋅

⋅

⋅

=

...

3

2

1

(

) (

)

2

1

2

1

1

1

1

q

q

q

w

−

⋅

−

−

=

−

Prawdopodobieństwo „q” zajścia zdarzenia „w”, będącego

Zwykle prawdopodobieństwo q zdarzeń niepożądanych (błędów) wyróżnionych w
drzewie są funkcjami czasu i są równe

)

(

1

)

(

t

R

t

q

t

i

−

=

Dla iloczynu zdarzeń i dla sumy zdarzeń \, można określić prawdopodobieństwo
zdarzenia umieszczonego na szczycie dowolnego drzewa błędów.

(

) (

)

2

1

2

1

1

1

1

q

q

q

w

−

⋅

−

−

=

−

2

1

3

3

2

1

−

−

−

⋅

=

w

w

q

q

q

2. Procedura metody analizy drzewa błędów FTA
-

Zdefiniowanie problemu i ograniczeń (określenie granic obiektu systemu dla którego
wykonywana jest ocena ryzyka)

-

Wskazanie i określenie zdarzenia szczytowego

-

Konstrukcja struktury drzewa błędów

-

Jakościowa i ilościowa analiza ryzyka

Analiza wybranych źródeł zagrożeń w systemie transportowym

Główne przyczyny wypadku spowodowanego przez kierujących pojazdami:

-

niedostosowanie prędkości do panujących warunków ruchu 11840 wypadków

-

nie ustąpienie pierwszeństwa przejazdu

-

nieprawidłowe zachowanie wobec pieszych

8

-

nieprawidłowe wyprzedzanie

Główne przyczyny wypadku spowodowanego w lotnictwie

-

wpływ działania obsługi

-

niedoszkolenie

-

niepożądane cechy osobiste

-

złe podjęcie decyzji

-

niewłaściwa motywacja działania

-

zbyt długi czas podejmowania decyzji

-

słaba odporność emocjonalna

Główne przyczyny wypadków w sektorze transportu szynowego

-

zły stan techniczny infrastruktury, nawierzchni

-

zły stan techniczny pojazdu

„Człowiek ma decydujący wpływ na bezpieczeństwo systemu Człowiek – Technika –
Środowisko w transporcie”

Analiza źródeł zagrożeń

Klasyfikacja zagrożeń zawodowych

-

wypadki fizyczne

-

chemiczne

-

biologiczne

-

psychofizyczne

-

uwzględniające uwarunkowania organizację pracy

-

uwzględniające wady osobiste

Jako źródło zagrorzeń generowanych przez człowieka w sysytemie M-T-E można wymienić

Metody szacowania stężenia alkoholu w organizmie człowieka – operatora środków

transportu

-

stres

-

środki odurzające

-

czas pracy

-

Formy

utraty

wydolności
fizycznej,
psychofizycznej

-

Błędy w działaniu

Zagrożenie

9

Działanie alkoholu na organizm człowieka:

Ryzyko zagrożenia wypadku w zależności od stopnia stężenia alkoholu we krwi zwiększa się
następująco:

7-krotnie

Dla stężenia 0,5-1‰

31-krotnie

Dla stężenia 1-1,5‰

128-krotnie

Dla stężenia powyżej 1,5‰

Zawartość użytego alkoholu etylowego w napojach alkoholowych jest liczona w gramach i
przeliczana na porcje standardowe. 10g alkoholu etylowego odpowiada jednej porcji
standardowej.

Ilość napojów alkoholowych odpowiadająca 1 porcji standardowej
100g wina 10%

200g piwa 5%

25g wódki 40%

Rodzaj alkoholu

Objętość [l]

Zawartość alkoholu [%]

Liczba porcji standardowych

Puszka piwa

0,33l

4,4

1,45

0,33l

5,8

1,9

0,33l

8,1

2,67

Kieliszek
szampana

0,1

9÷12

0,75÷9

Cząstki alkoholu zawarte w piwie, winie, wódce nie wymagają trawienia. Alkohol będący
roztworem wodnym często przenika przez ściany jelita wprost do krwioobiegu
Alkohol jest substancją obcą dla organizmu człowieka.

Usypianie mózgu jest stopniowe i

zaczyna się od ośrodka sprawowania kontroli.

Prowadzenie pojazdu wymaga przede wszystkim świetnej koordynacji wzrokowo

ruchowej, ponieważ 90% informacji docierających do kierowcy to informacje wzrokowe,
które alkohol zaburza najszybciej.

Stężenie alkoholu [‰]

Nazwa fazy

objawy

0-0,02

Trzeźwość

Brak widocznych objawów,
badany może być bardziej
gadatliwy i wykazywać dobre
samopoczucie

0,2815-0,5

Euforia

Nadmierna pewność siebie
osłabienie samokontroli i
koncentracji, zachwianie
koordynacji ruchowej

0,4-1,0

Pobudzenie

Nietykalność

0,7-1,2

Dezoriętacja

Chaos myślowy zawrót
głowy, wyolbrzymiony strach

1,1-1,6

Osłabienie

1,5-2,0

Śpiączka

10

I.

Faza – wchłanianie
(0,5-1,5h)

II.

Faza wyrównania
stężenia (ok. 20min)

III.

Faza eliminacji

Współczynnik spalania lub eliminacji.

Wartość spadków stężenia w fazie eliminacji określona jest jako współczynnik spadku

lub eliminacji (β) oznacza on spadek stężenia alkoholu we krwi przez jedną godzinę. 0,07 ÷
0,28‰, przeciętnie 0,1 ÷ 0,6‰; Spalanie lub eliminacji można także przedstawić masowo:
0,1÷0,12g czystego alkoholu etylowego na każdy kilogram masy ciała w ciągu godziny.

Współczynnik rozmieszczenia. Do oceny przebiegu „krzywej alkoholowej”

wprowadzamy także współczynnik rozmieszczenia „r” który określa stosunek pomiędzy
średnim stężeniem alkoholu

w tkankach

a stężeniem alkoholu we krwi.

0,68 ÷ 0,7 dla mężczyzn
0,58 ÷ 0,6 dla kobiet

Porcja
wypitego
alkoholu

żołądek

Jelito
cienkie

Dystrybucj
a środkami
wodnymi
organizmu

Wydalanie z
oddychaniem 1-2%

1-2% wydalanie
z moczem

Metabolizm w
wątrobie 96 – 98%

Wydalenie
z potem

0

2

4

6

8

10

12

0

20

40

60

80

10

0

12

0

14

0

16

0

18

0

20

0

Czas

s

t

ę

ż

e

n

ie

a

lk

o

h

o

lu

w

e

k

rw

i

11

Algorytm obliczeń oceny retrospektywnej

1. Obliczyć masę płynów ustrojowych w organizmie posługując się poniższym

schematem.

Masa ciała [kg] · Współczynnik rozmieszczenia = Masa płynów

p

c

m

r

m

=

⋅

kg

kg

m

p

5

,

29

59

,

0

50

=

⋅

=

2. Obliczyć stężenie alkoholu we krwi.

Masa spożytego alkoholu[g]/masa płynów[kg] = Stężenie alkoholu[‰]

C

m

m

p

A

=

‰

33

,

0

5

,

29

10

=

kg

g

0,001(Objętość napoju [g/ml] · zawartość alkoholu[%]) = liczba porcji standardowych

Analiza źródeł zagrożeń

Technika – probabilistyczne metody właściwe badania niezawodności obiektów

technicznych

Człowiek – próba zastosowania

Analiza niezawodności człowieka realizowane są w ramach metodyki HRA (Human
Reliability Assesment)

Celem metodyki jest określenie prawdopodobieństwa popełnienia błędu przez

operatora, dominujących czynników stanowiących źródła zagrożenia oraz okoliczności
sprzyjające w podejmowaniu błędnych decyzji.

Działania Niebezpieczne

Zamierzone

Niezamierzone

Błąd

Naruszenie

Pomyłka

Zapomnienie

-

Pominięcie

-

Popełnienie

-

Pominięcie

-

Popełnienie

a) Łamanie zasad
b) Sabotaż
c) Terror

-

Pominięcie

-

Popełnienie

a) Błędy oparte

na wprawie

-

Pominięcie

-

Popełnienie

a) Błędy

wynikające z
braku wiedzy

Pomyłka – Mylne zrealizowanie intencji przez nieuwagę, brak koncentracji. Nie

zamierzone działanie.

Zapomnienie – Chwilowe zaniki pamięci, nie pamiętanie procedur.

Błąd – niewłaściwe zaplanowanie ciągów zdarzeń podjęcie niewłaściwej decyzji

Naruszenie – Zamierzone złamanie zasad, przepisów, norm itd.

12

Metoda statystycznego retrospektywnego przeglądu działania operatora

Liczba błędów jest funkcją czasu pracy operatora. Praca operatora mierzona jest wskaźnikiem
intensywności pracy (WIP). Wskaźnik intensywności pracy „x” to stosunek pracy do czasu
uznawanego za optymalny. Wskaźnik wypadkowości określa zagrożenia spowodowane
błędem operatora w systemie M-T-E. Wskaźnik wypadkowości „y” to liczba błędów względem
czasu przyjętego np. 100h pracy operatora.

Dla każdego pracownika zbierzemy n – par liczb (x

i

;y

i

),

{i = 1,2,3,...,n}.

Pary liczb poddaje się badaniom statystycznym, wyznacza się liczbę regresji obrazującej
zależność pomiędzy wskaźnikiem wypadkowości od wskaźnika intensywności pracy.

Indywidualna statystyczna parabola regresji

0

10

20

30

40

50

0

1

2

3

4

5

6

Współczynnik intensywności

W

sk

a

źn

ik

w

y

p

ad

k

o

w

o

śc

i

W przeważającej liczbie operatorów zauważa się dużą liczbę błędów przy małym

wskaźniku intensywności pracy ze względu na utratę nawyków. Przy dużym WIP wzrasta
wskaźnik wypadkowości z powodu przemęczenia. Równaniem regresji jest

funkcja

wykładnicza stopnia drugiego

(parabola).

C

x

B

x

A

y

j

j

+

⋅

+

⋅

=

2

Indywidualna statystyczna parabola jest to zdolność do utrzymania stanu

bezpieczeństwa i prognozowania narażenia systemy M-T-E z winy j-tego operatora

Wskaźnik zagrożenia

Równanie regresji:

j

j

j

C

x

B

x

A

y

+

⋅

+

⋅

=

r

r

r

2

y – wektor wypadkowości
x – wektor intensywności

y – kolumnowy wektor zawierający n – obserwacji
a – kolumnowy wektor zawierający m – niewiadomych współczynników zależnych od k –
zmiennych.

)

,...,

,

(

....

)

,...,

,

(

2

1

2

1

1

1

n

m

m

k

x

x

x

F

a

x

x

x

F

a

y

+

+

⋅

=

r

13

1

1

1

2

2

2

1

2

1

2

x

x

x

x

x

x

F

1

(x

1

), F

1

(x

2

) x

2

F

2

(x

1

) x F

3

(x

1

,...) wyraz wolny

F

1

(x) – współczynnik kierunkowy paraboli

F

3

(x) – wyraz wolny

Tabela pomiarów

Lp.

x

y

1

x

1

y

1

2

x

2

y

2

...

x

...

y

...

n

x

n

y

n

X – macierz prostokątna o n – wierszach i m – kolumnach zawierająca wartości

poszczególnych funkcji wchodzących w skład poszukiwanego modelu obliczeń dla
poszczególnych wartości k - zmiennych

]

,

,

[

3

2

1

a

a

a

a

=

Pod x wstawiamy wartości z tabelki

Otrzymujemy współczynniki równania kwadratowego

(

)

y

X

X

X

a

T

T

1

−

=

( )

T

D

X

X

X

det

1

1

=

−

)

,...,

,

(

....

)

,...,

,

(

2

1

2

1

1

1

n

m

m

k

x

x

x

F

a

x

x

x

F

a

y

+

+

⋅

=

r

j

j

j

C

x

B

x

A

y

+

⋅

+

⋅

=

r

r

r

2

[

]

1

2

x

x

X

=

1

)

(

1

)

(

1

)

(

1

)

(

3

2

2

1

32

22

2

12

31

21

2

11

3

2

2

1

⋅

+

⋅

+

⋅

=

⋅

+

⋅

+

⋅

=

⋅

+

⋅

+

⋅

=

⋅

+

⋅

+

⋅

=

n

n

n

j

j

j

a

x

a

x

a

x

y

a

x

a

x

a

x

y

a

x

a

x

a

x

y

a

x

a

x

a

x

y

14

Współczynnik zagrożenia bezpieczeństwa W

0

θ

zad

T

y

W

⋅

=

0

0

T

zad

– Planowany czas zadania

Określenie wskaźnika intensywności pracy X

0

za ostatni miesiąc

Wyznaczenie indywidualnego strategicznego wskaźnika wypadkowości Y

0

za ostatni miesiąc

j

j

j

C

X

B

X

A

Y

+

⋅

+

⋅

=

0

2

0

0

Wyznaczenie bieżącej wartości wskaźnika zagrożenia bezpieczeństwa W

0

systemu M-T-E

przy j-tym operatorze

θ

zad

T

y

W

⋅

=

0

0

Stres

Stres czasowy

D

C

T

T

S

=

T

C

- czas trwania sytuacji stresującej

T

D

– czas dyspozycyjny ( czas w którym daną operacja stresująca może się odbyć)

1

1

<

⇒

>>

S

T

T

C

D

Zmienne losowe są statystycznie niezależne

2

M

S

<

≤

1

Mobilizacja operatora

3

M

S

M

≥

≥

+

1

Demobilizacja operatora

4

1

+

≥

M

S

Operator odmawia wykonania zadania

Prędkość pojazdów jako źródło zagrożenia w ruchu drogowym

Prędkość odbywa główną rolę w 30% wszystkich wypadków
-

Identyfikacja zagrożeń generowanych nadmierną prędkością pojazdu

-

Analiza składowych ryzyka wybranych zagrożeń

a)

prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzeń niepożądanych

b)

szkody (straty) spowodowane

Zagrożenie – potencjalne źródło zdarzenia niepożądanego

15

Korzyści: skrócenie czasu podróży, mniejsze zmęczenie kierowcy, większa liczba

przewiezionych ludzi i towarów przy użyciu mniejszej liczby pojazdów.

Zdarzenie niepożądane: zdarzenie, które powoduje stratę (szkodę)

Źródła zagrożenia

⇒

Rozpoznanie

zagrożenia

⇒

Aktywizacja

zagrożenia

Zdarzenie

niepożądane

Łańcuch identyfikacji zagrożeń
Źródło zagrożenia

-

Zagrożenie wypadkami drogowymi

-

Zagrożenie emisją związków toksycznych

-

Zagrożenie hałasem drogowym

-

Zagrożenie zużyciem paliwa

Lista zagrożeń
-

Wypadkami drogowymi

-

Emisją związków toksycznych

-

Hałasem drogowym

-

Zużyciem paliwa

Lista zagrożeń

-

utrata zdrowia operatora,
środka transportu w wyniku
wypadku drogowego

-

Zagrożenie 22

-

Zagrożenie 23

Potencjał źródła zagrożenia

2

2

mV

E

K

=

- energia zderzenia

-

czas dyspozycyjny – czas w którym człowiek ma możliwość przeciwdziałania sytuacji
niepożądanej

-

czas reakcji

ZWD operatorów
środków
transportu

ZWD pasażerów

ZWD pieszych

ZWD dla uczestników
ruchu

ZWD dla środowiska
naturalnego

ZWD dla elementów
technicznych

Zagrożenie
wypadkiem
drogowym

N

ad

m

ie

rn

a

p

rę

d

k

o

ść

p

o

ja

zd

u

16

Sygnał o
zagrożeniu

Rozpoznanie
zagrożenia

Reakcja
fizyczna
człowieka

Aktywacja
układu
hamulcowego

Początek
hamowania

Początek
śladu
hamowania

Zatrzymanie

0,48

0,45

0,19

0,05

0,17

Czas
spostrzegania

Czas
rozpoznania

Czas
reakcji
fizycznej

Czas zadania
układu
hamulcowego

Czas zatrzymania zależy od usytuowania przeszkody

Prawdopodobieństwo zajścia zdarzenia niepożądanego

Zmienne losowe związane z zagrożeniem wypadkiem drogowym spowodowanym nadmierną
prędkością pojazdu:

-

Zmienna losowa dotycząca zdarzenia przekroczenia dopuszczalnej prędkości

-

Zmienna losowa opisująca wartość przekroczenia dopuszczalnej prędkości

-

Zmienna losowa będąca czasem dyspozycyjnym

-

Zmienna losowa opisująca czas reakcji operatora

Skutki zdarzenia niepożądanego

-

1 000 000 osób rocznie ginie w wypadkach drogowych

Zgony

Kalectwo

Inne

Przed
szpitalne

Szpitalne

Na miejscu
wypadku

Po dotarciu
do szpitala

podczas transportu
Podczas hospitalizacji

Niepełnosprawność
ruchowa

Kalectwo
(umysłowe)

Straty społeczne i
ekonomiczne mierzone
wskaźnikiem

„utraconych

lat pracy i życia”

oraz

wynikające z wysokich
odszkodowań i innych
kosztów leczenia

Najbardziej znaną miarą obrażeń ciała jakich mogą doznać ofiary wypadku drogowego jest
skala AIS.

Stopień AIS Charakterystyka
1

Obrażenia lekkie, otarcia lub rany cięte, siniaki złamania kości nosowej.

2

Obrażenia średnia, Głębokie rany, wstrząśnienia mózgu, utrata przytomności na
krócej niż 15min, złamanie mostka, rozległe złamania żeber.

3

Obrażenia ciężkie. Wstrząśnienia mózgu z utratą przytomności powyżej 1h
złamanie barku, pęknięcie przepony

4

Obrażenia bardzo ciężkie. Udar mózgu z utratą przytomności do 24h, pęknięcie
śledziony, pęknięcie żołądka, utrata nogi powyżej kolana.

5

Obrażenia krytyczne. Utrata przytomności, uszkodzenie rdzenia kręgowego.

6

Obrażenia śmiertelne. Pęknięcie czaszki, zgniecenie klatki piersiowej, pęknięcie
kręgosłupa.

17

Środki redukcji ryzyka zagrożeń

1. Zmniejszenie prędkości

-

środki prawne: przepisy administracyjne, limity prędkości, pionowe znaki drogowe
stanowiące o dopuszczalnej prędkości

-

Środki psychiczne: obniżenie komfortu jazdy, informacje o zagrożeniach w ruchu
drogowym, oznakowanie miejsc niebezpiecznych wywołujące obawę przed karą za
przekroczenie dopuszczalnej prędkości

-

Środki fizyczne: Wygięcie i załamanie osi łuku lub zmniejszenie odcinków prostych,
zwężenie pasów ruchu, zmiana wysokościowo powierzchni jezdni, środki zmuszające
kierowców do częstych zatrzymań lub zatrzymania pojazdy przy jeździe z nadmierną
prędkością.