STRATEGIE NA RYNKU OPCJI

SPRZEDAŻ OPCJI KUPNA

(Short Call)

* * *

Niniejsza broszura ma charakter jedynie edukacyjny i nie stanowi oferty kupna ani oferty sprzedaży
żadnych instrumentów finansowych ani usług inwestycyjnych. Podstawowym źródłem informacji o
opcjach są warunki obrotu dla opcji dostępne na stronie internetowej

www.opcje.gpw.pl

. Giełda

Papierów Wartościowych nie ponosi żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody powstałe w
wyniku wykorzystania informacji zawartych w niniejszej broszurze.

* * *

Warszawa 14 czerwca 2006 roku

oprac. Krzysztof Mejszutowicz

-2-

Spis Treści

1.

Informacje podstawowe ..................................................................................... 3

2.

Zobowiązania wystawcy..................................................................................... 3

3.

Oczekiwania wystawcy opcji .............................................................................. 4

4.

Zyski................................................................................................................... 4

5.

Straty.................................................................................................................. 5

6.

Depozyty zabezpieczające................................................................................. 5

7.

Profil zyskowności.............................................................................................. 6

8.

Zamykanie pozycji.............................................................................................. 6

9.

Upływ czasu do wygaśnięcia ............................................................................. 8

10. Podsumowanie................................................................................................. 10
11. Arkusz kalkulacyjny.......................................................................................... 10
12. Zadaj pytanie.................................................................................................... 12

-3-

1. Informacje podstawowe
Sprzedaż (inaczej wystawienie opcji) jest strategią trudniejszą od prostego
kupowania opcji jednak pomimo tego jej znajomość jest niezwykle istotna w
inwestowaniu w opcje ponieważ stanowi ona składnik wielu złożonych strategii
opcyjnych. Każdy inwestor który chce rozwijać swoje umiejętności w zakresie
inwestowania w opcje koniecznie musi wiedzieć czym jest wystawienie opcji.

Ta broszura opisuje z czym wiąże się wystawienie opcji kupna (Short Call). Jeżeli nie
wiesz czym jest kupowanie opcji przed przejściem do kolejnych części tego
opracowania koniecznie przeczytaj broszurę poświęconą właśnie strategii kupowania
opcji dostępną na stronie

www.opcje.gpw.pl

.

Zwracamy uwagę, że wystawianie opcji jest strategią obarczoną wysokim
ryzykiem inwestycyjnym. Jest przeznaczona dla inwestorów w pełni
świadomych skutków zajęcia takiej pozycji. Wystawianie opcji stanowi
najczęściej składnik złożonych strategii inwestycyjnej (np. strategii spread
byka – patrz inne broszury Giełdy).

2. Zobowiązania wystawcy
Opcje kupna można kupować oraz wystawiać. Kupując opcję kupna płacimy za ten
instrument premię w zamian otrzymując gwarancję wypłaty w terminie wygaśnięcia
kwoty rozliczenia (jeżeli kurs rozliczeniowy opcji wzrośnie ponad kurs wykonania).

Gwarantem wypłaty owej kwoty rozliczenia jest właśnie wystawca opcji. Jest to
inwestor który otrzymuje od kupującego opcję premię opcyjną w zamian za co
zobowiązuje się w stosunku do niego, że w terminie wygaśnięcia wypłaci mu
kwotę rozliczenia (wygraną z jego inwestycji).

Przykład nr 1
Transakcja na opcjach kupna (Call) na WIG20 o kursie wykonania 3.000 pkt. po
kursie 150 pkt. oznacza:

a. dla kupującego:
• konieczność zapłacenia premii opcyjnej wysokości 1.500 zł,

• otrzymuje

gwarancję wypłaty kwoty rozliczenia jeżeli kurs rozliczeniowy opcji

w terminie wygaśnięcia wzrośnie ponad 3.000 pkt. (kurs wykonania opcji),

b. dla sprzedającego (wystawca)
• otrzymuje

od

kupującego premię opcyjną wysokości 1.500 zł,

• zobowiązuje się w stosunku do kupującego, że wypłaci mu kwotę rozliczenia

jeżeli kurs rozliczeniowy opcji w dniu wygaśnięcia przekroczy 3.000 pkt. (kurs
wykonania opcji).

-4-

Należy zatem zauważyć, że podział praw i zobowiązań stron transakcji opcyjnej nie
jest równy i przedstawia się jak w tabeli poniżej:

Opcje kupna (Call)

Nabywca opcji
(Long)

•

Płaci premię opcyjną

• Przysługuje mu PRAWO do otrzymania kwoty rozliczenia

• Kwotę rozliczenia otrzyma jeżeli wartość instrumentu

bazowego (kurs rozliczeniowy) wzrośnie ponad kurs
wykonania opcji

Wystawca opcji
(Short)

• Otrzymuje

premię opcyjną

• Przyjmuje

ZOBOWIĄZANIE do zapłacenia kwoty rozliczenia

• Kwotę rozliczenia płaci jeżeli wartość instrumentu bazowego

(kurs rozliczeniowy) wzrośnie ponad kurs wykonania opcji

3. Oczekiwania wystawcy opcji
Oczekiwania wystawcy są odwrotne do oczekiwań nabywcy opcji. Nabywca opcji
zarabia jeżeli wartość instrumentu bazowego rośnie. Oznacza to, że wystawca opcji
kupna zarabia jeżeli wartość instrumentu bazowego spadnie lub nie zmieni swojej
wartości.

Zyski i straty stron transakcji można zatem podsumować tabelą

Opcje kupna (Call)

Zmiana wartości
instrumentu bazowego

Nabywca Wystawca

Wzrost

Zysk

Strata

Bez zmian

Strata

Zysk

Spadek Strata

Zysk

Uwaga!!! powyższa tabela jest prawdziwa przy założeniu, że na cenę opcji wpływa wyłącznie wartość
instrumentu bazowego. Należy wiedzieć, że na cenę opcji mają wpływ również inne czynniki (więcej w
innych materiałach edukacyjnych Giełdy)

4. Zyski
Wystawiając opcje inwestor ma ograniczone zyski. Nie może zarobić więcej niż
premia otrzymania od nabywcy opcji. Z tego względu wystawcom opcji zależy na
uzyskaniu możliwe jak najwyższej ceny za wystawiony instrument.

Wystawiając opcję nie można zrealizować tak dużych zysków jak przy ich
nabywaniu. Kupując opcję możemy na niektórych seriach osiągnąć bardzo duże
(wprost spektakularne) zyski. Inwestując w opcje jako wystawca również
inwestujemy z dźwignią, jest ona jednak mniejsza.

Maksymalny zysk wystawca opcji osiąga w terminie wygaśnięcia w przypadku jeżeli
opcja wygasa out-of-the-money (inwestor zachowuje 100% otrzymanej premii). W
przypadku jeżeli inwestor zamyka pozycję przed terminem wygaśnięcia wówczas
cześć otrzymanej premii oddaje w transakcji zamykającej.

-5-

W przypadku jeżeli wystawioną opcję kupna zatrzymujemy do wygaśnięcia wówczas
punkt opłacalności od którego zaczynamy osiągać zyski można wyrazić wzorami:

BE

kupna

= X + KK

kupna

gdzie:
BE

kupna

– punkt opłacalności dla opcji kupna

KK

kupna

– kurs kupna opcji kupna,

X – kurs wykonania opcji.

5. Straty
Wystawiając opcję tracimy jeżeli kurs tej opcji rośnie. W takim przypadku zamykając
pozycję będziemy zobowiązani zapłacić większą premię opcyjną niż premia
otrzymana przy otwieraniu pozycji. Strata może być nieograniczona.
Jeżeli po wystawieniu opcji zatrzymamy ją do terminu wygaśnięcia wówczas
ponosimy stratę jeżeli kurs rozliczeniowy opcji przekroczy jej kurs wykonania.
Wielkość naszej straty to różnica pomiędzy kwotą rozliczenia którą płacimy nabywcy
opcji a otrzymaną premią opcyjną.

6. Depozyty zabezpieczające
Wystawca opcji przyjmuje na siebie zobowiązanie do dostarczenia w terminie
wygaśnięcia kwoty rozliczenia. Gwarancją jego wypłacalności jest depozyt
zabezpieczający, który wystawca musi utrzymywać.

Poniżej znajdują się podstawowe zasady dotyczące depozytów na rynku opcji:

• W skład depozytu mogą wchodzić: gotówka oraz papiery wartościowe

(uznawane przez KDPW),

• Ponieważ wystawca opcji otrzymuje premię opcyjną dlatego wstępny depozyt

zabezpieczający wpłacany przez niego pomniejsza się o wysokość premii jaką
po zawarciu transakcji może on otrzymać (otrzymana przez wystawcę premia
opcyjna jest zatem blokowana na rachunku i uzupełnia depozyt
zabezpieczający),

• Wystawca opcji jest zobowiązany do codziennego utrzymywania depozytu

powyżej poziomu depozytu minimalnego. W przypadku jeżeli wartość
wpłaconego przez inwestora depozyt będzie mniejsza niż depozyt minimalny
wówczas wystawca jest zobowiązany do jego uzupełnienia,

• Jeżeli wystawca opcji na wezwanie biura maklerskiego nie uzupełnia depozytu

wówczas biuro ma prawo zamknięcia jego pozycji (wykorzystując środki
znajdujące się w depozycie odkupuje opcję z rynku),

• Wartość depozytu jest różna dla różnych serii opcji. Na stronie

internetowej

www.kdpw.pl

znajduje się arkusz kalkulacyjny, który umożliwia

kalkulacje wstępnych wymagań depozytowych.

• O wysokości depozytu jaki ostatecznie musi wnieść inwestor decyduje

biuro maklerskie.

-6-

7. Profil zyskowności
Wykres nr 1 przedstawia profil zyskowności wystawcy opcji kupna (wyliczony dla
danych z przykładu nr 1). Zaznaczono kurs wykonania opcji. Maksymalny zysk
wynosi 1.500 zł (kurs wystawienia opcji 150 pkt x mnożnik 10 zł). Punkt opłacalności
wynosi 3.150 pkt (kurs wykonania opcji + kurs wystawienia opcji)


Wykres nr 1 – Profil zyskowności wystawcy opcji kupna (w terminie wygaśnięcia).

-250

-200

-150

-100

-50

0

50

100

150

200

2 7

0

0

2 7

5

0

2 8

0

0

2 8

5

0

2 9

0

0

2 9

5

0

3 0

0

0

3 0

5

0

3 1

0

0

3 1

5

0

3 2

0

0

3 2

5

0

3 3

0

0

3 3

5

0

8. Zamykanie pozycji
Inwestując w opcje nie musimy czekać do wygaśnięcia aby zamknąć posiadaną
pozycję. Można zamknąć pozycję wcześniej zarabiając na dużej zmienności ceny
opcji.

WYSTAWIAJĄC opcje zarabiamy w efekcie spadku jej KURSU. Inwestor musi
wiedzieć w jakich okolicznościach spadnie kurs opcji kupna. Czynników które
wpływają na cenę opcji jest wiele (patrz inne materiały edukacyjne Giełdy), jednak w
odniesieniu do najistotniejszego, czyli zmiany wartości instrumentu bazowego
inwestor musi wiedzieć, że kurs opcji kupna spadnie jeżeli spadnie wartość
instrumentu bazowego lub pozostanie w miejscu

3.150 pkt. (punkt opłacalności)

150 pkt.

Maksymalny

zysk

Zysk/Strata
(pkt.)

Wartość instrumentu

bazowego (pkt.)

-7-

Po wystawieniu opcji zamykamy pozycję poprzez zawarcie transakcji odwrotnej, czyli
dokonujemy kupna instrumentu. Dla inwestora, który zawiera z nami transakcję (on
zajmuje pozycję krótką – sprzedaje opcje) płacimy premię opcyjną i w ten sposób
przechodzą na niego zaciągnięte przez nas wcześniej zobowiązania wystawcy.
Jeżeli przy zamykaniu pozycji zapłacimy mniejszą premię niż otrzymaliśmy przy jej
otwieraniu wówczas zarabiamy. Jeżeli będzie odwrotnie (zapłacimy wyższą premię)
wówczas tracimy.

Przykład nr 2
Wystawienie opcji kupna – na przykładzie opcji na WIG20

Wykres nr 2 – Wartość WIG20 (pkt.) w okresie 03 kwietnia – 30 czerwca 2006 r.

2 500

2 600

2 700

2 800

2 900

3 000

3 100

3 200

3 300

3 400

3-

04

6-

04

9-

04

12

-0

4

15

-0

4

18

-0

4

21

-0

4

24

-0

4

27

-0

4

30

-0

4

3-

05

6-

05

9-

05

12

-0

5

15

-0

5

18

-0

5

21

-0

5

24

-0

5

27

-0

5

30

-0

5

2-

06

5-

06

8-

06

11

-0

6

14

-0

6

17

-0

6

20

-0

6

23

-0

6

26

-0

6

29

-0

6

Wykres nr 3 – Wystawienie opcji kupna OW20I6290 (pkt.) w okresie 03 kwietnia – 30
czerwca 2006 r.

0

25

50

75

100

125

150

175

200

225

250

275

300

325

350

375

400

425

450

475

500

3-

04

6-

04

9-

04

12-

04

15-

04

18-

04

21-

04

24-

04

27-

04

30-

04

3-

05

6-

05

9-

05

12-

05

15-

05

18-

05

21-

05

24-

05

27-

05

30-

05

2-

06

5-

06

8-

06

11-

06

14-

06

17-

06

20-

06

23-

06

26-

06

29-

06

-8-

Termin rozpoczęcia inwestycji

11 maja 2006 r.

Wartość indeksu WIG20

3.347,83 pkt

Oczekiwania Spadek

wartości instrumentu bazowego

Decyzja

Wystawienie opcji kupna

Inwestor wystawia opcję z kursem
wykonania 2.900 pkt wygasająca we
wrześniu 2006 r. (OW20I6290)

Kurs wystawienia opcji

455,00 pkt

Otrzymana premia

455,00 pkt x 10 zł = 4.550,00 zł

Zamknięcie pozycji

• Następuje bardzo duży spadek

wartości indeksu.

• W dniu 14 czerwca 2006 r. indeks

osiąga poziom 2.536,93 pkt. (spadek
indeksu o 24%)

• W tym dniu kurs opcji kupna osiąga

poziom 47 pkt.

• Inwestor zamyka pozycję odkupując

opcję. Płaci premię wysokości 470 zł

Kwota zysku

4.550,00 zł – 470,00 zł = 4.080,00 zł

9. Upływ czasu do wygaśnięcia

Na kurs opcji oprócz wartości instrumentu bazowego ma również wpływ czas do
wygaśnięcia. Należy pamiętać, że upływający czas zawsze działa na korzyść
wystawcy opcji kupna ponieważ ma swój negatywny wpływ obniżając wartość opcji.
Każdy dzień upływający do terminu wygaśnięcia powoduje pewien ubytek w wartości
opcji. Warto również wiedzieć, że im bliżej do terminu wygaśnięcia tym negatywy
wpływ czasu jest coraz silniejszy (więcej w innym materiałach edukacyjnych Giełdy).

-9-

Na wykresie nr 4 przedstawione są profile zyskowności z wystawionej opcji kupna
(na podstawie danych z przykładu nr 1) w zależności od czasu pozostałego do
terminu wygaśnięcia.

Wykres nr 4 – Profil zyskowności wystawionej opcji kupna w zależności od czasu do
wygaśnięcia (1 miesiąc, 15 dni, 2 dni przed wygaśnięciem oraz profil w terminie
wygaśnięcia).

-200

-150

-100

-50

0

50

100

150

200

2 7

6

0

2 8

0

0

2 8

4

0

2 8

8

0

2 9

2

0

2 9

6

0

3 0

0

0

3 0

4

0

3 0

8

0

3 1

2

0

3 1

6

0

3 2

0

0

3 2

4

0

3 2

8

0

wygaśnięcie
1 miesiąc
15 dni
2 dni

Zysk/Strata
(pkt.)

Wartość instrumentu

bazowego (pkt.)

Upływ czasu do wygaśnięcia

zwiększa zyski

-10-

10. Podsumowanie
Najważniejsze cechy strategii wystawiania opcji kupna

a) Osiąganie zysków w efekcie spadku wartości instrumentu bazowego.

Wystawca zarabia również w przypadku jeżeli wartość instrumentu bazowego
nie zmienia swojej wartości,

b) Wystawienie opcji to inwestycja dźwignią finansową. Zyski są ograniczone do

wielkości otrzymanej premii.

c) Straty są nieograniczone.

11. Arkusz kalkulacyjny
Na stronie internetowej Giełdy, w sekcji dotyczącej opcji (

www.opcje.gpw.pl

) znajdują

się arkusze kalkulacyjne które ułatwiają planowanie strategii na rynku opcji (patrz
podsekcja ‘narzędzia i wskaźniki’). Zamieszczono tam dwa arkusze – prosty i
rozbudowany. Pierwszy z nich umożliwia symulację strategii przy założeniu, że
wygasa ona w terminie wygaśnięcia. Drugi umożliwia symulację strategii również w
przypadku, gdy strategia jest zamykana przed upływem terminu wygaśnięcia.
Dostępne są również obszerne instrukcje obsługi arkuszy. Arkusze dostępne są
bezpłatnie. Wykresy przedstawione w tej broszurze zostały przygotowane właśnie
przy zastosowaniu tych arkuszy.

Poniżej pokazano jak należy zdefiniować wystawienie opcji kupna przy zastosowaniu
arkusza prostego i rozbudowanego.

-11-

Arkusz prosty
Zakładka [Strategia Nr 1]

Definiowanie wystawienia opcji kupna (na podstawie danych z wykresu nr 1)

Wykres strategii znajduje się w zakładce [Wykres – Strategia nr 1]




Arkusz rozbudowany
Zakładka [Strategia_Nr_1]

Definiowanie wystawienia opcji kupna (na podstawie danych z wykresu nr 1)

Wykresy strategii znajdują się w zakładce [Wykres – Strategia nr 1]

O – opcja,
-1 – jedna opcja wystawiona,
C – opcja kupna (call),
3000 – kurs wykonania
150 – kurs wystawienia opcji

-12-

12. Zadaj pytanie

Jeżeli po przeczytaniu tej broszury masz pytania, napisz na adres

[e-mail]

. Postaramy się udzielić odpowiedzi w ciągu 24 godzin (nie licząc

sobót i niedziel), ale tylko na pytania dotyczące opcji. Pytania z innych tematów
prosimy kierować do odpowiedniej skrzynki tematycznej lub na ogólny adres Giełdy

[e-mail]

. Zapraszamy.

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie

ul. Książęca 4, 00-498 Warszawa

tel.: [phone], fax.: [phone]

Internet: http://www.gpw.pl, e-mail: [e-mail]