STRATEGIE NA RYNKU OPCJI

KRÓTKI STELAŻ

(Short Straddle)

* * *

Niniejsza broszura ma charakter jedynie edukacyjny i nie stanowi oferty kupna ani oferty sprzedaży
żadnych instrumentów finansowych ani usług inwestycyjnych. Podstawowym źródłem informacji o
opcjach są warunki obrotu dla opcji dostępne na stronie internetowej

www.opcje.gpw.pl

. Giełda

Papierów Wartościowych nie ponosi żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody powstałe w
wyniku wykorzystania informacji zawartych w niniejszej broszurze.

* * *

Warszawa 14 czerwca 2006 roku

oprac. Krzysztof Mejszutowicz

-2-

Spis Treści

1.

Informacje podstawowe ..................................................................................... 3

2.

Składniki strategii ............................................................................................... 3

3.

Koszt strategii..................................................................................................... 3

4.

Zyski................................................................................................................... 3

5.

Straty.................................................................................................................. 5

6.

Profil zyskowności.............................................................................................. 6

7.

Zamknięcie pozycji............................................................................................. 7

8.

Upływ czasu do wygaśnięcia ............................................................................. 8

9.

Przykład z rynku................................................................................................. 9

10. Podsumowanie................................................................................................. 10
11. Arkusz kalkulacyjny.......................................................................................... 11
12. Zadaj pytanie.................................................................................................... 14

-3-

1. Informacje podstawowe

Krótki stelaż jest strategią, którą możemy tworzyć przy wykorzystaniu opcji na WIG20
oraz opcji na akcje pojedynczych spółek notowanych na GPW. Strategia umożliwia
osiąganie zysków w efekcie spadku zmienności instrumentu bazowego, czyli
wówczas kiedy na rynku zmiany wartości instrumentu bazowego stają się coraz
mniejsze. W strategii osiągamy zyski gdy wartość instrumentu bazowego pozostanie
wewnątrz określonego zakresu wartości.

2. Składniki strategii

Strategię tworzy się przy wykorzystaniu jednocześnie opcji kupna i opcji sprzedaży z
tym samym terminem wygaśnięcia oraz kursem wykonania. W strategii zajmujemy
tylko krótkie pozycje w opcjach (wystawiamy opcje). Wystawiamy opcje kupna oraz
opcje sprzedaży co ważne w tej samej ilości (np. jeżeli wystawiliśmy 10 opcji kupna
wówczas musimy również wystawić 10 opcji sprzedaży). Najczęściej wystawia się
opcje o kursie wykonania najbliższym bieżącej wartości instrumentu bazowego
(wystawia się opcje at-the-money (skrót ATM)).

Przykład nr 1

Wszystkie przykłady przedstawione w broszurze nie uwzględniają opłat pobieranych
przez biura maklerskie.

Bieżąca wartość
indeksu WIG20

3.225 pkt

Oczekiwania

Oczekujemy spadku zmienności instrumentu bazowego

Składniki strategii

a. Wystawienie opcji kupna z kursem wykonania 3.200

pkt,

b. Wystawienie opcji sprzedaży z kursem wykonania

3.200 pkt.

Kursy wykonania opcji są najbliższe bieżącej wartości
indeksu WIG20

3. Koszt strategii

Ponieważ strategia składa się wyłącznie z opcji wystawionych, dlatego inwestor jest
zobowiązany do utrzymywania depozytów zabezpieczających. Zasady wyliczania
depozytów zabezpieczających dostępne są na stronie

www.kdpw.pl

.

4. Zyski

Z tytułu wystawienia opcji inwestor otrzymuje premię opcyjną, która jest jednocześnie
maksymalnym zyskiem, jaki może zrealizować wystawca. Ponieważ strategia krótki
stelaż składa się wyłącznie z opcji wystawionych dlatego zyski z tej strategii są
ograniczone.

-4-

a. Punkty opłacalności

Inwestor zarabia jeżeli wartość instrumentu bazowego w terminie wygaśnięcia
pozostanie wewnątrz punktów opłacalności. Możemy zidentyfikować dwa punkty
opłacalności – górny oraz dolny. Górny punkt opłacalności wyznacza się poprzez
dodanie do kursu wykonania opcji wyrażoną w jednostce notowania sumę
otrzymanych premii (premia wyrażona w jednostce notowania to kurs, po którym
nabywamy lub wystawiamy opcje). Dolny poprzez odjęcie od kursu wykonania sumy
premii.

BE

1

= X + (KW

kupna

+ KW

sprzedaży

) = BE (górny)

BE

2

= X - (KW

kupna

+ KW

sprzedaży

) = BE (dolny)

gdzie:
BE1, BE2 – punkty opłacalności,
KW

kupna

– kurs wystawienia opcji kupna,

KW(jn)

sprzedaży

– kurs wystawienia opcji sprzedaży,

X – kurs wykonania opcji (pkt.).

b. Kalkulacja wyników z inwestycji

Wynik z inwestycji (czyli kwotę zysku lub straty) wyznaczamy poprzez odjęcie od
sumy otrzymanej premii (wyrażonej w jednostce notowania) wartość bezwzględną z
różnicy pomiędzy kursem wykonania wystawionych opcji a wartością instrumentu
bazowego wg. której nastąpi rozliczenie strategii. Otrzymany wynik mnożymy przez
mnożnik w instrumencie.

Z/S = [(KW

kupna

+ KW

sprzedaży

) – Wartość bezwzględna (X – S)] x m

gdzie:
Z/S – zysk lub strata,
KW

kupna

– kurs wystawienia opcji kupna,

KW

sprzedaży

– kurs wystawienia opcji sprzedaży,

X – kurs wykonania opcji,
S – wartość instrumentu bazowego,
m – mnożnik w opcji.

c. Kalkulacja zysku maksymalnego

Maksymalny zysk jaki można z tej strategii zrealizować stanowi sumę otrzymanych
premii. Inwestor zrealizuje maksymalny zysk w przypadku gdy strategię utrzyma do
terminu wygaśnięcia a wartość instrumentu bazowego w terminie wygaśnięcia
osiągnie poziom równy kursowi wykonania wystawionych opcji.

Zmax = [KW

kupna

+ KW

sprzedaży

] x m

gdzie:
Zmax – maksymalny zysk ze strategii,
KW

kupna

– kurs wystawienia opcji kupna,

KW

sprzedaży

– kurs wystawienia opcji sprzedaży,

m – mnożnik w opcji.

-5-

Przykład nr 2

Kurs wykonania opcji

3.200 pkt

Przykładowy kurs
wystawienia opcji
kupna

KW

kupna

= 90 pkt.

Przykładowy kurs
wystawienia opcji
sprzedaży

KW

sprzedaży

= 120 pkt.

Mnożnik w opcji

m = 10 zł

Maksymalny zysk
(Zmax)

= (KW

kupna

+ KW

sprzedaży

) x m

= (90 pkt. + 120 pkt.) x 10 zł
= 2.100 zł

Pierwszy punkt
opłacalności (BE

1

) –

górny

= X + (KW

kupna

+ KW

sprzedaży

)

= 3.200 pkt + (90 pkt + 120 pkt)
= 3.410 pkt

Drugi punkt
opłacalności (BE

2

) -

dolny

= X - (KW

kupna

+ KW

sprzedaży

)

= 3.200 pkt - (90 pkt + 120 pkt)
= 2.990 pkt

Kalkulacja
przykładowego zysku

= zysk przy wartości indeksu WIG20 = 3.300 pkt.
= [(KW

kupna

+ KW

sprzedaży

) – Wartość bezwzględna (X – S)] x m

= [(90 pkt + 120 pkt) - |3.200 – 3.300|] x 10 zł
= [210 pkt – 100 pkt] x 10 zł
= 1.100 zł

• Zakładając, że inwestycja potrwa do terminu wygaśnięcia, zarobimy, gdy wartość

indeksu WIG20 pozostanie wewnątrz zakresu od 2.990 pkt. do 3.410 pkt..

• Maksymalny zysk, jaki możemy zrealizować osiągniemy, jeżeli w dniu

wygaśnięcia wartość indeksu WIG20 będzie równa kursowy wykonania opcji czyli
3.200 pkt . Zysk w takim przypadku wyniesie 2.100 zł.

• Dla

przykładowej wartości indeksu WIG20 (wewnątrz punktów opłacalności), wg

której nastąpi rozliczenie strategii np. na poziomie 3.300 pkt zysk z inwestycji
wyniesie 1.100 zł

5. Straty

Strata jest ponoszona gdy wartość instrumentu bazowego w terminie wygaśnięcia
wzrośnie powyżej pierwszy punkt opłacalności (BE

1

) (górnego) lub spadnie poniżej

drugiego punktu opłacalności (BE

2

) (dolnego). Kwota straty rośnie wraz ze wzrostem

zmienności na rynku, czyli wówczas, gdy zmiany wartości instrumentu bazowego
stają się coraz większe.

-6-

Niekorzystną dla nas sytuacją jest gdy wartość instrumentu bazowego przekroczy
jeden z punktów opłacalności – oznacza to, że zaczynamy ponosić straty. Jeżeli po
przekroczeniu punktu opłacalności wartość instrumentu bazowego nadal zmienia
swoją wartość w danym kierunku, nasze straty rosną.

Należy pamiętać, że w strategii krótki stelaż mamy ograniczone potencjalne
zyski przy nieograniczonych potencjalnych stratach.

Przykład nr 3

Opierając się na danych z przykładu nr 2 poniesiemy stratę, jeżeli wartość indeksu
WIG20:

• wzrośnie ponad 3.410 pkt, lub

• spadnie

poniżej 2.990 pkt..

Poniżej znajdują się przykładowe wyliczenia kwot straty w przypadku, gdy strategia
„rozliczy” się przy wartościach indeksu WIG20 na poziomie 2.850 pkt. lub 3.550 pkt.
(wartości poza punktami opłacalności).

Z/S = [(KW

kupna

+ KW

sprzedaży

) – Wartość bezwzględna (X – S)] x m

(1)
Z/S = [(90 pkt + 120 pkt) - |3.200 pkt. – 2.850 pkt.|] x 10 zł
Z/S = (210 pkt – 350 pkt) x 10 zł
Z/S = - 1.400 zł (strata)

(2)
Z/S = [(90 pkt + 120 pkt) - |3.200 pkt. – 3.550 pkt.|] x 10 zł
Z/S = (210 pkt – 350 pkt) x 10 zł
Z/S = - 1.400 zł (strata)

6. Profil zyskowności

Wykres nr 1 przedstawia profil zyskowności strategii krótki stelaż (wyliczony dla
danych z wcześniejszych przykładów). Niebieska linia przedstawia profil wystawionej
opcji kupna, czerwona przedstawia wystawionej opcji sprzedaży, a czarna
przedstawia łączną strategię krótki stelaż. Na osi X znajdują się wartości instrumentu
bazowego (indeks WIG20) - zaznaczono również kurs wykonania opcji. Oś Y
prezentuje zyski i straty ze strategii.

-7-

Wykres nr 1 – Profil zyskowności strategii krótki stelaż (w terminie wygaśnięcia).

-250

-200

-150

-100

-50

0

50

100

150

200

250

2 960

3 000

3 040

3 080

3 120

3 160

3 200

3 240

3 280

3 320

3 360

3 400

3 440

3 480

W ystawienie opcji kupna

W ystawienie opcji sprzedaży
Krótki stelaż

Z wykresu można odczytać, że:

a. Maksymalny zysk uzyskamy, jeżeli wartość indeksu WIG20 w terminie

wygaśnięcia ukształtuje się na poziomie 3.200 pkt. W tym przypadku zysk
wyniesie 2.100 zł czyli 210 pkt. (kalkulacje w przykładzie nr 2),

b. Punkty opłacalności wynoszą 2.990 oraz 3.410 pkt. (kalkulacje w przykładzie

nr 3),

c. Strata jest nieograniczona.

7. Zamknięcie pozycji
Istnieją dwa sposoby zamknięcia pozycji w utworzonej strategii:

a) zamknięcie pozycji w terminie wygaśnięcia – Ostateczne rozliczenie strategii

następuje wg kursu rozliczeniowego. Opcje, które w dniu wygaśnięcia będą in-
the-money (ITM) zostaną wykonane. Pozostałe opcje wygasają bez wartości
(szczegóły dotyczące rozliczenia opcji w terminie wygaśnięcia patrz w innych
materiałach edukacyjnych GPW). Profil zyskowności z wykresu nr 1
przedstawia właśnie profil dla strategii wygasającej w terminie wygaśnięcia.

b) zamknięcie pozycji przed terminem wygaśnięcia - Strategię możemy zamknąć

w dogodnym dla nas momencie W tym celu należy osobno zamknąć pozycje
w tworzących ją opcjach. Pozycje zamykamy poprzez zawarcie transakcji

Wartość indeksu

WIG20 (pkt.)

Zysk/Strata
(pkt.)

-8-

odwrotnej: odkupujemy zarówno wystawioną opcję kupna jak i opcję
sprzedaży.

W takim przypadku należy pamiętać, że profil zyskowności ze strategii będzie
inny niż dla strategii zamykanej w terminie wygaśnięcia. Przykładowe profile
dla strategii zamykanych w różnym czasie, przed terminem wygaśnięcia
przedstawia wykres nr 2.

8. Upływ czasu do wygaśnięcia

Ponieważ w strategii posiadamy jedynie opcje wystawione , dlatego upływający czas
do wygaśnięcia zawsze będzie działał na naszą korzyść.

Jak widać z wykresu nr 2 utrzymanie otwartej pozycji w strategii przy wartościach
instrumentu bazowego wewnątrz punktów opłacalności powiększa nasze zyski wraz
ze zbliżaniem się do terminu wygaśnięcia. Największe zyski zrealizujemy, gdy
strategia rozliczy się w terminie wygaśnięcia (profil zaznaczony czarną linią).

Na wykresie można również zidentyfikować wartości instrumentu bazowego, dla
których strategia, w przypadku odległego terminu do wygaśnięcia przynosi straty,
natomiast w przypadku bliskiego terminu do wygaśnięcia przynosi już zyski.

Wykres nr 2 – Profil zyskowności strategii krótki stelaż w zależności od czasu do
wygaśnięcia (1 miesiąc, 15 dni, 2 dni przed wygaśnięciem oraz profil w terminie
wygaśnięcia).

-150

-100

-50

0

50

100

150

200

250

2 96

0

3 00

0

3 04

0

3 08

0

3 12

0

3 16

0

3 20

0

3 24

0

3 28

0

3 32

0

3 36

0

3 40

0

3 44

0

3 48

0

wygaśnięcie
1 miesiąc
15 dni
2 dni

Wartość indeksu

WIG20 (pkt.)

Zysk/Strata
(pkt.)

Upływ czasu do wygaśnięcia

zwiększa zyski strategii

-9-

9. Przykład z rynku
Sesja w dniu 4 stycznia 2006 r. Indeks WIG20 na poziomie bliskim 2.800 pkt (na
zamknięciu sesji 2.829,38 pkt). Budujemy krótki stelaż:

a. Wystawiamy serię opcji kupna wygasającą w marcu 2006 r. z kursem

wykonania 2.800 pkt. (X) – seria OW20C6280. Jako koszt nabycia opcji
przyjmujemy premię wyznaczoną przez kurs zamknięcia 105,00 pkt.
(KW

kupna

), czyli 1.050,00 zł

b. Wystawiamy serię opcji sprzedaży wygasającą w marcu 2006 r. z kursem

wykonania 2.800 pkt (X) – seria OW20O6280. Jako koszt nabycia opcji
przyjmujemy również premię wyznaczoną przez kurs zamknięcia 88 pkt.
(KW

sprzedaży

), czyli 880 zł

Zakładamy utrzymanie strategii do terminu wygaśnięcia czyli do dnia 17 marca 2006
r.

W poniższej tabeli znajdują się kalkulacje oczekiwanych zysków i strat (z
pominięciem prowizji maklerskich).
Punkty opłacalności =

BE

1

= X + (KW

kupna

+ KW

sprzedaży

)

= 2.800 pkt. + (105,00 pkt. + 88,00 pkt.)
= 2.800 pkt. + 193,00 pkt.
= 2.993,00 pkt.

= BE

2

= X - (KW

kupna

+ KW

sprzedaży

)

= 2.800 pkt. - (105,00 pkt. + 88,00 pkt.)
= 2.800 pkt. - 193,00 pkt.
= 2.607,00 pkt.

Strata a.

Tracimy

jeżeli indeks WIG20:

o

Wzrośnie powyżej 2.993,00 pkt. lub,

o

Spadnie

poniżej 2.607,00 pkt..

b. Strata jest nieograniczona

Zysk a.

Zarabiamy

jeżeli indeks WIG20 osiągnie wartość w

przedziale od 2.607,00 pkt. do 2.993,00 pkt.,

b. Maksymalny zysk wynosi 1.930 zł.

W terminie wygaśnięcia kurs rozliczeniowy dla ww. opcji wyniósł 2.853 pkt. Oznacza
to, że opcja sprzedaży wygasa poza ceną (out-of-the-money) – nie musimy wypłacać
nabywcy opcji kwoty rozliczenia. Opcja kupna wygasa w cenie (in-the-money) i z niej
musimy wypłacić kwotę rozliczenia.

a. Dla opcji sprzedaży – zachowujemy w całości otrzymaną premię opcyjną w

kwocie 880 zł,

b. Dla opcji kupna otrzymaną premię opcyjną w kwocie 1.050 zł. pomniejszamy o

kwotę rozliczenia którą musimy wypłacić w kwocie 530 zł – kalkulacje (2.853
pkt. – 2.800 pkt.) x 10 zł = 53 pkt. x 10 zł = 530 zł,

c. Zysk netto na strategii wyniesie zatem 1.400 zł – kalkulacje (880 zł. + 1.050 zł

– 530 zł. = 1.400 zł).

-10-

Wykres nr 3 – Profil zyskowności krótkiego stelaża dla ww. przykładu.

-200

-150

-100

-50

0

50

100

150

200

250

2 560

2 600

2 640

2 680

2 720

2 760

2 800

2 840

2 880

2 920

2 960

3 000

3 040

3 080

Wystawienie opcji kupna

Wystawienie opcji sprzedaży
Krótki stelaż

10. Podsumowanie
Najważniejsze cechy strategii krótki stelaż:

a) Strategia osiągająca zysk w momencie spadku zmienności instrumentu

bazowego. W strategii zarabiamy, gdy wartość instrumentu bazowego
pozostanie wewnątrz określonego zakresu wartości.

b) Strategię tworzy się poprzez jednoczesne wystawienie opcji kupna oraz

sprzedaży, na ten sam instrument bazowy z tym samym terminem do
wygaśnięcia. Wystawiamy opcje at-the-money (ATM),

c) Strategia charakteryzuje się ograniczonym zyskiem, oraz nieograniczonymi

stratami.

Podsumowanie wzorów.

a) Zysk/Strata ze strategii

Z/S = [(KW

kupna

+ KW

sprzedaży

) – Wartość bezwzględna (X – S)] x m

Wartość indeksu
WIG20 (pkt.)

Zysk/Strata
(pkt.)

Max zysk
1.930 zł

2.853 pkt.
Kurs rozliczeniowy w
terminie wygaśnięcia

Zysk

1.400 zł

-11-

b) Zysk maksymalny

Zmax = [KW

kupna

+ KW

sprzedaży

] x m

c) Górny punkt opłacalności (BE1)

BE

1

= X + (KW

kupna

+ KW

sprzedaży

)

d) Dolny punkt opłacalności (BE2)

BE

2

= X - (KW

kupna

+ KW

sprzedaży

)

gdzie
KW

kupna

– kurs wystawienia opcji kupna,

KW

sprzedaży

– kurs wystawienia opcji sprzedaży,

X – kurs wykonania opcji,
S – wartość instrumentu bazowego,
m – mnożnik w opcji.

11. Arkusz kalkulacyjny

Na stronie internetowej Giełdy, w sekcji dotyczącej opcji (

www.opcje.gpw.pl

) znajdują

się arkusze kalkulacyjne, które ułatwiają planowanie strategii na rynku opcji (patrz
podsekcja ‘narzędzia i wskaźniki’). Zamieszczono tam dwa arkusze – prosty i
rozbudowany. Pierwszy z nich umożliwia symulację strategii przy założeniu, że
wygasa ona w terminie wygaśnięcia. Drugi umożliwia symulację strategii również w
przypadku, gdy strategia jest zamykana przed upływem terminu wygaśnięcia.
Dostępne są również obszerne instrukcje obsługi arkuszy. Arkusze dostępne są
bezpłatnie. Wykresy przedstawione w tej broszurze zostały przygotowane właśnie
przy zastosowaniu tych arkuszy.

Poniżej pokazano przykład definiowania strategii krotki stelaż przy zastosowaniu
arkusza prostego i rozbudowanego.

-12-

Arkusz prosty
Zakładka [Strategia Nr 1]

Wykres strategii znajduje się w zakładce [Wykres – Strategia nr 1]

O – opcja,
-1 – jedna opcja wystawiona,
C – opcja kupna (call),
2 800 – kurs wykonania
105 – kurs wystawienia opcji

O – opcja,
-1 – jedna opcja wystawiona
P – opcja sprzedaży (put),
2 800 – kurs wykonania
88 – kurs wystawienia opcji

-13-

Arkusz rozbudowany
Zakładka [Strategia_Nr_1]

Wykres strategii znajduje się w zakładce [Wykres – Strategia nr 1]

-14-

12. Zadaj pytanie

Jeżeli po przeczytaniu tej broszury masz pytania, napisz na adres

[e-mail]

. Postaramy się udzielić odpowiedzi w ciągu 24 godzin (nie licząc

sobót i niedziel), ale tylko na pytania dotyczące opcji. Pytania z innych tematów
prosimy kierować do odpowiedniej skrzynki tematycznej lub na ogólny adres Giełdy

[e-mail]

. Zapraszamy.

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie

ul. Książęca 4, 00-498 Warszawa

tel.: [phone], fax.: [phone]

Internet: http://www.gpw.pl, e-mail: [e-mail]