1
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Bohaterowie literaccy różnych epok
w poszukiwaniu szczęścia.
Rozważ na wybranych przykładach.
Bibliografia przedmiotu
• Władysław Tatarkiewicz,
O szczęściu
• Słownik języka polskiego pod red.
Stanisława Skorupki i innych
• Jostein Gaarder, Świat Zofii
• Henri Peyre, Co to jest roman-
tyzm?
• Tomasz Miłkowski i Janusz Te-
mer, Leksykon lektur szkolnych
• Janusz Termer, Leksykon po-
etów dla szkół i miłośników po-
ezji
• Barbara Drabarek i inni, Szkol-
ny słownik motywów literackich
• Julia Didier, Słownik filozofii
• Stefan Garczyński, O radości
• Andrzej Z. Makowiecki, Słownik
postaci literackich
Szukamy szczęścia, my, Kaina plemię,
Szukamy prawdy – to syzyfia praca!
Prawda jak słońce spieszy ogrzać ziemię,
Lecz ziemia z nami od niej się odwraca.
(Andrzej Niemojewski, Elegia)
PREZENTACJA
PREZENTACJA
PREZENTACJA
PREZENTACJA
PREZENTACJA
Strategie wstępu
Strategie wstępu
Strategie wstępu
Strategie wstępu
Strategie wstępu
• Szczęście jako wartość, cel bohaterów literackich – los, fortuna, dola, zwłaszcza po-
myślny los, pomyślność, powodzenie; zrządzenie losu sprawiające, że komuś się szczęści,
powodzi (Słownik języka polskiego).
• Szczęśliwi i nieszczęśliwi bohaterowie literaccy – szczęśliwa jest Justyna Orzelska
(spotkała człowieka, z którym mogła realizować swoje plany) z powieści Elizy Orzesz-
kowej Nad Niemnem. Nieszczęśliwy jest tytułowy bohater utworu Honoriusza Balza-
ka Ojciec Goriot. Wartości, którymi się kierował, okazały się złudne. Źle wyrażał swą
miłość do córek, niewłaściwie je wychował i w chwilach najtrudniejszych nie mógł
liczyć na dzieci. Przegrał swoje życie.
• Dążenie do szczęścia – działanie zgodne z ludzką naturą (Władysław Tatarkiewicz
O szczęściu).
Strategie rozwinięcia
Strategie rozwinięcia
Strategie rozwinięcia
Strategie rozwinięcia
Strategie rozwinięcia
Co uznawano za szczęście w różnych epokach? – wybrane przykłady
Co uznawano za szczęście w różnych epokach? – wybrane przykłady
Co uznawano za szczęście w różnych epokach? – wybrane przykłady
Co uznawano za szczęście w różnych epokach? – wybrane przykłady
Co uznawano za szczęście w różnych epokach? – wybrane przykłady
• Starożytność – sprawne ciała, rozwój fizyczny i duchowy, pogodę ducha – Homer Ilia-
da, Marek Aureliusz Rozmyślania.
• Średniowiecze – oddanie się Bogu, służbę królowi; modlitwę, cierpienie, kontempla-
cję, walkę (za wiarę) – Pieśń o Rolandzie.
• Oświecenie – naukę, filozofowanie – Wolter Kandyd.
• Romantyzm – miłość, cierpienie, podróże, walkę (w obronie niepodległości kraju,
suwerenności narodu) i poświęcenie się dla narodu, tworzenie dzieł sztuki – Juliusz
Słowacki Kordian.
• Pozytywizm – naukę, pracę dla innych – Eliza Orzeszkowa Nad Niemnem.
• Modernizm – obcowanie ze sztuką, ucieczkę w świat używek, odrzucenie norm moral-
nych, erotyzm – Kazimierz Przerwa-Tetmajer Lubię, kiedy kobieta…, Evviva l’arte.
• Dwudziestolecie międzywojenne – życie w świecie kultury, eskapady do teatru, kaba-
retu, marzenia o lepszej przyszłości i powroty do szczęśliwego dzieciństwa – poezja
skamandrytów. Fascynacja techniką – Julian Przyboś Gmachy, Dachy.
2
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Bibliografia podmiotu
•
•
•
•
• Biblia
•
•
•
•
• Jan Parandowski,
Jan Parandowski,
Jan Parandowski,
Jan Parandowski,
Jan Parandowski,
Mitologia
•
•
•
•
• Homer,
Homer,
Homer,
Homer,
Homer,
Iliada
•
•
•
•
• Marek Aureliusz,
Marek Aureliusz,
Marek Aureliusz,
Marek Aureliusz,
Marek Aureliusz,
Rozmyślania
•
•
•
•
• Jan Kochanowski,
Jan Kochanowski,
Jan Kochanowski,
Jan Kochanowski,
Jan Kochanowski,
Pieśń świętojańska o sobótce
•
•
•
•
• Molier,
Molier,
Molier,
Molier,
Molier,
Skąpiec
•
•
•
•
• Wolter,
Wolter,
Wolter,
Wolter,
Wolter,
Kandyd
•
•
•
•
• George Byron,
George Byron,
George Byron,
George Byron,
George Byron,
Giaur
•
•
•
•
• Honoriusz Balzak,
Honoriusz Balzak,
Honoriusz Balzak,
Honoriusz Balzak,
Honoriusz Balzak,
Ojciec Goriot
•
•
•
•
• Adam Mickiewicz,
Adam Mickiewicz,
Adam Mickiewicz,
Adam Mickiewicz,
Adam Mickiewicz,
Dziady cz. III, Pan Tadeusz
•
•
•
•
• Juliusz Słowacki,
Juliusz Słowacki,
Juliusz Słowacki,
Juliusz Słowacki,
Juliusz Słowacki,
Kordian
•
•
•
•
• George Sand,
George Sand,
George Sand,
George Sand,
George Sand,
Dzieje mojego życia
•
•
•
•
• Józef Ignacy Kraszewski,
Józef Ignacy Kraszewski,
Józef Ignacy Kraszewski,
Józef Ignacy Kraszewski,
Józef Ignacy Kraszewski,
Kwiat paproci
•
•
•
•
• Eliza Orzeszkowa,
Eliza Orzeszkowa,
Eliza Orzeszkowa,
Eliza Orzeszkowa,
Eliza Orzeszkowa,
Nad Niemnem
•
•
•
•
• Henryk Sienkiewicz,
Henryk Sienkiewicz,
Henryk Sienkiewicz,
Henryk Sienkiewicz,
Henryk Sienkiewicz,
Quo vadis, Trylogia
•
•
•
•
• Bolesław Prus,
Bolesław Prus,
Bolesław Prus,
Bolesław Prus,
Bolesław Prus,
Lalka
•
•
•
•
• Stefan Żeromski,
Stefan Żeromski,
Stefan Żeromski,
Stefan Żeromski,
Stefan Żeromski,
Ludzie bezdomni
•
•
•
•
• Kazimierz Przerwa-Tetmajer,
Kazimierz Przerwa-Tetmajer,
Kazimierz Przerwa-Tetmajer,
Kazimierz Przerwa-Tetmajer,
Kazimierz Przerwa-Tetmajer,
Evviva l’arte, Lubię, kiedy ko-
bieta…
•
•
•
•
• Julian Przyboś,
Julian Przyboś,
Julian Przyboś,
Julian Przyboś,
Julian Przyboś,
Gmachy, Dachy
•
•
•
•
• Bolesław Leśmian,
Bolesław Leśmian,
Bolesław Leśmian,
Bolesław Leśmian,
Bolesław Leśmian,
Szczęście
•
•
•
•
• Leopold Staff,
Leopold Staff,
Leopold Staff,
Leopold Staff,
Leopold Staff,
Odys
•
•
•
•
• Krzysztof Kamil Baczyński,
Krzysztof Kamil Baczyński,
Krzysztof Kamil Baczyński,
Krzysztof Kamil Baczyński,
Krzysztof Kamil Baczyński,
Rodzicom, Niebo złote ci otwo-
rzę, Z głową na karabinie, Biała
magia
•
•
•
•
• Albert Camus,
Albert Camus,
Albert Camus,
Albert Camus,
Albert Camus,
Dżuma
•
•
•
•
• Jan Twardowski,
Jan Twardowski,
Jan Twardowski,
Jan Twardowski,
Jan Twardowski,
Mrówko, ważko, biedronko
•
•
•
•
• Konstanty Ildefons Gałczyński,
Konstanty Ildefons Gałczyński,
Konstanty Ildefons Gałczyński,
Konstanty Ildefons Gałczyński,
Konstanty Ildefons Gałczyński,
Prośba o wyspy szczęśliwe,
Podróż do Arabii Szczęśliwej
Jak szukano szczęścia i w jaki sposób je osiągano?
Jak szukano szczęścia i w jaki sposób je osiągano?
Jak szukano szczęścia i w jaki sposób je osiągano?
Jak szukano szczęścia i w jaki sposób je osiągano?
Jak szukano szczęścia i w jaki sposób je osiągano?
• Petroniusz (bohater Quo vadis Henryka Sienkiewicza) – esteta, sybaryta, był szczęśliwy.
• Roland (Pieśń o Rolandzie) – znajdował szczęście w wyprawie wojennej, walce za
wiarę, modlitwie.
• Kandyd (Kandyd Woltera) – szukał szczęścia, zdobywając wykształcenie, podróżując,
przeżywając liczne przygody, ale odnalazł je w „uprawianiu ogródka”.
• Konrad (bohater III części Dziadów Adama Mickiewicza) – miłość, podróże i kon-
takty z ludźmi, tworzenie poezji, poświęcenie się dla ojczyzny i realizacja powziętego
ambitnego celu, walka z samym sobą i z wrogiem ojczyzny, analiza stanów własnej
duszy, przewodzenie innym miały dać mu szczęście – nie był jednak szczęśliwy.
• Ochocki (bohater Lalki Bolesława Prusa) – nauka, eksperymenty, podróże pozwalały
mu się realizować.
• Judym (bohater Ludzi bezdomnych S. Żeromskiego) – doświadczył miłości, poświęcał
się dla innych, pracował, podróżował, obcował ze sztuką i przyrodą, analizował stany
własnej duszy – ale nie był szczęśliwy.
• Podmiot liryczny wierszy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego – alter ego poety (Niebo
złote ci otworzę, Rodzicom, Z głową na karabinie) – spełnienie w miłości, obcowaniu
z pięknem przyrody, szczęściu rodzinnym (rodzice, żona), jednak do szczęścia zabra-
kło wolnej ojczyzny i spokojnego życia w czasie pokoju.
Strategie zakończenia
Strategie zakończenia
Strategie zakończenia
Strategie zakończenia
Strategie zakończenia
• Różne koncepcje szczęścia zależne od epoki i indywidualności bohaterów literac-
kich, a także od wartości uznawanych przez pisarza za istotne dla człowieka:
•
stan spokoju (Marek Aureliusz Rozmyślania)
•
bogactwo – jednak nie wystarcza (Jan Parandowski Mitologia – mit o królu Mida-
sie, Molier Skąpiec)
•
intelekt (Bolesław Prus Lalka)
•
altruizm (Eliza Orzeszkowa Nad Niemnem)
•
obcowanie z przyrodą (Adam Mickiewicz Pan Tadeusz)
•
miłość, erotyzm (Kazimierz Przerwa-Tetmajer Lubię, kiedy kobieta…)
•
bogactwo przeżyć (Juliusz Słowacki Kordian)
•
ucieczka do arkadii dzieciństwa (Adam Mickiewicz Pan Tadeusz)
•
praca (Bolesław Prus Lalka)
• Droga do szczęścia to dążenie do osiągnięcia wyznaczonego celu, aktywność inte-
lektualna, dokonywanie wyborów, podejmowanie wyzwań, jakie stawia czas histo-
ryczny, przyjmowanie zobowiązań osobistych i społecznych, angażowanie się w poży-
teczną pracę (Eliza Orzeszkowa Nad Niemnem).
• Jedni bohaterowie osiągają zadowolenie, docierają do celu, spełniają swe marzenia
i realizują plany, innym to się nie udaje. Wszyscy oni jednak dochodzą do wniosku, że
warto szukać, dążyć do postawionego celu, i taki stan już sam w sobie jest progiem do
szczęścia. Prawda o bohaterach: ludzie powtarzają los Odyseusza.
Każdy z nas jest Odysem,
Co wraca do swej Itaki.
(Leopold Staff Odys)
Istotne, aby być człowiekiem, tzn. szukać, działać, spełniać się, myśleć o innych (dr Rieux
– bohater Dżumy Camusa w ten sposób formułuje swoje credo życiowe: „Obchodzi mnie
tylko, żeby być człowiekiem”).
• Człowiek rzadko lub nigdy nie osiąga stanu szczęścia sam, zwykle potrzebny jest mu
do pełni szczęścia ktoś lub coś, co kocha – np. George Sand w książce Dzieje mojego
życia zwierza się, że rodzina (zaliczała do niej swoje dzieci, ale i Chopina) oraz sztu-
ka, a zwłaszcza literatura to to, co czyni ją szczęśliwą. Bardzo też ceniła wiejskie
zacisze i przyrodę.
3
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Sposoby uatrakcyjnienia wypowiedzi
• Mapa myślowa w formie koniczynki, zawierająca sen-
tencje dotyczące szczęścia, np.
szczęścia w domu nie znalazł,
bo go nie było w ojczyźnie
• Piosenka o szczęściu – np.
Bo szczęścia nie szukaj daleko
Za siódmą gdzieś górą i rzeką
• Recytacja fragmentów wierszy o szczęściu:
•
Konstanty Ildefons Gałczyński,
Prośba o wyspy szczęśliwe,
Podróż do Arabii Szczęśliwej,
•
Jan Kochanowski, Pieśń świętojańska o Sobótce
(Wsi spokojna, wsi wesoła),
•
Bolesław Leśmian, Szczęście,
•
Krzysztof Kamil Baczyński, Biała magia.
• Plastyczne i literackie wizerunki szczęśliwych bohaterów (ob-
razy i fragmenty tekstu nagrane na taśmie magnetofonowej)
• Panna Izabela Łęcka i… Apollo (bohaterka Lalki Prusa).
• Tadeusz z Zosią
Szukają Tadeusza, który stał na stronie
I coś pilnego szeptał swojej przyszłej żonie
Adam Mickiewicz Pan Tadeusz Księga XII
• Rubens z żoną (P. Rubens Autoportret z Izabellą).
• Chopin z fortepianem – fotografia pomnika Frydery-
ka Chopina (wg projektu Wacława Szymanowskie-
go). Pomnik ten znajduje się w Łazienkach.
• Święta Rodzina (Rembrandt Święta Rodzina).
• Mickiewicz z… marzeniami
(Walery Wańkowicz Mickiewicz na Judahu skale).
• Tańcząca baletnica (Edgar Degas Zielona tancerka
i Tancerka na scenie).
• Dziewczyna z… nitką babiego lata (Józef Chełmoń-
ski Babie lato).
O co może zapytać komisja?
O co może zapytać komisja?
O co może zapytać komisja?
O co może zapytać komisja?
O co może zapytać komisja?
Kto jest Twoim ulubionym bohaterem literackim szu-
kającym szczęścia? Uzasadnij swój wybór.
Proponowana odpowiedź
Bohaterem, który prezentuje osiągalną chyba dla każde-
go koncepcję szczęścia, jest podmiot liryczny wierszy księ-
dza Jana od Biedronek, czyli Jana Twardowskiego. Umie
on dostrzec piękno i radość w każdym, nawet najdrob-
niejszym, elemencie świata, w każdej sytuacji, która nie
musi być od razu wielkim wydarzeniem. A jednocześnie
poeta wciąż się dziwi, szuka, zastanawia, uczy świata, pięk-
na, Boga, człowieka. Taka postawa skromności, aktyw-
ności w działaniach, ufności w dobro i miłość to właśnie
koncepcja szczęścia Jana Twardowskiego.
Warto przytoczyć fragment wiersza tego poety:
człapię po świecie jak ciężki słoń
tak duży że nic nie rozumiem
myślę jak uklęknąć
i nie zadrzeć nosa do góry
a życie nasze jednakowo
niespokojne i malutkie
(Jan Twardowski Mrówko ważko biedronko)
Zaprezentuj Twoją koncepcję szczęścia.
Proponowana odpowiedź
Wyobrażenia szczęścia mogą być różne. Jednak wspólną ich
cechą jest to, że trudno jest być szczęśliwym samemu. Wspomina
o tym Józef Ignacy Kraszewski w baśni Kwiat paproci. Bohater
tego utworu wyrzeka się takiego szczęścia, którego nie może
dzielić z innymi. Julian Tuwim wyraził to w następujący sposób:
Dwa szczęścia są na świecie.
Jedno małe – być szczęśliwym,
drugie – uszczęśliwiać innych.
O takiej koncepcji szczęścia przeczytać można w Epilo-
gu Pana Tadeusza Adama Mickiewicza:
Jedyne szczęście, kto w szarej godzinie z kilku przyja-
ciół usiadł przy kominie,
(…)
I dumał, myślił o swojej krainie
(…)
I przyjaciele wtenczas pomogli rozmowie,
I do piosnki rzucali mnie słowo za słowem,
Jak bajeczne żurawie nad dzikim ostrowem,
Nad zaklętym pałacem przelatując wiosną
I słysząc zaklętego chłopca skargę głośną,
Każdy ptak chłopcu jedno pióro zrucił
On zrobił skrzydła i do swoich wrócił…
Szczęśliwą więc można nazwać chwilę wspólnego pobytu
z przyjaciółmi, zwłaszcza jeśli można wspólnie coś stwo-
rzyć, ulepszyć, czyniąc to w serdecznej, miłej atmosferze.
Jaki utwór literacki poleciłbyś człowiekowi nieszczę-
śliwemu, który zwierzyłby Ci się ze swoich trudności
lub wręcz niemożności osiągnięcia szczęścia?
Proponowana odpowiedź
Nieszczęśliwym, zawiedzionym, daremnie oczekującym
szczęścia można polecić wiersz Leopolda Staffa – Odys.
Niech się nie zniechęcają i szukają szczęścia dalej.
Może ono być zaskakująco różne od naszych wyobra-
żeń, może przyjść nagle…
O to chodzi jedynie,
By naprzód wciąż iść śmiało,
Bo zawsze się dochodzi
Gdzie indziej, niż się chciało.
(Leopold Staff Odys)