Kreacja pieniądza bankowego dla opornych -> to proste...

Kreacja pieniądza bankowego jest dość prostym procesem, dlatego można
spierać się o jego początki. W czasach nowożytnych niewątpliwie palmę
pierwszeństwa należy przyznać Włochom. Domy bankowe Wenecji i Genui
funkcjonowały wiele lat wcześniej, nim powstało obecnie powszechnie znane
londyńskie City. Historyczny ślad pierwszeństwa Włochów można odnaleźć w
Londynie, Spróbujmy prześledzić historię kreacji pieniądza bankowego.
Załóżmy, że żyjesz w trzynastowiecznym mieście włoskim, z zawodu jesteś
złotnikiem, cieszącym się powszechnym zaufaniem mieszkańców oraz
przychylnością lokalnego władcy. Ze względu na twoje umiejętności oceny
zawartości kruszcu w monetach, a tym samym biegłość w ocenie wartości
różnych monet, mieszkańcy tłumnie odwiedzają twój kantor. Część z nich,
widząc dobrze zabezpieczony skarbczyk oraz dzielnych strażników, decyduje
się zdeponować posiadane monety.
Załóżmy, że oddano ci do depozytu 1000 lirów w złocie. Wtedy wpadasz na
genialny pomysł. Osobom, deponującym monety, zobowiązujesz się zapłacić
określoną sumę pieniędzy (dziś powiemy procent) pod warunkiem, że nie
wycofają depozytu w ciągu miesiąca. Depozytariuszom wystawiasz kwity
bankierskie na 1000 lirów, przy czym ich okaziciele po miesiącu dostaną
premię w wysokości 2% od zdeponowanej kwoty. Równocześnie pożyczamy
posiadane pieniądze, także za określoną zapłatę (oczywiście większą niż ta
przeznaczona na gratyfikację depozytariuszy), kupcom z naszego miasteczka.
Każdy z nich podpisuje zobowiązanie o zwrocie pożyczki po upływie miesiąca,
powiększonej o 4% należnego nam dochodu. Okazuje się, że kupcy codziennie
potrzebują tylko części pieniędzy pochodzących z kredytów, dlatego pobierają
w gotówce, powiedzmy, 10% otrzymanej pożyczki. Inaczej mówiąc, w skarbcu
pozostaje 900 lirów.
Trudno oprzeć się pokusie udzielenia następnych kredytów na kwotę 900 lirów.
Jeśli nowi kredytobiorcy, podobnie jak poprzedni, wypłacą w brzęczącej
monecie tylko 10%, to w skarbcu nadal zostanie 810 lirów. Procedurę
udzielania kredytów można powtórzyć. W rezultacie ich kwota znacznie
przekracza początkowo zdeponowane monety. Kluczem do uzyskania
mnożnikowego efektu jest tylko częściowa wypłata w gotówce przyznanej
kwoty kredytu. O ten efekt możemy zadbać, oświadczając naszym
kredytobiorcom, że część pieniędzy z przyznanego kredytu, które pozostawią w
naszym kantorze, będzie oprocentowana na 1%. Kupiec będzie wypłacał tylko
takie kwoty, które są mu niezbędne danego dnia w gotówce. Natomiast
pozyskane na koniec dnia pieniądze wpłaci ponownie do naszego kantoru. Nasz
interes będzie rozwijał się wspaniale, ponieważ wydatek jednego z kupców
stanie się dochodem innego. Każdy z nich w pogoni za oprocentowaniem
będzie starał się wpłacić pieniądze do naszego kantoru.
Sytuacja może się skomplikować, jeśli pojawi się konkurencja. Wówczas
należy temu przeciwdziałać albo schlebiając lokalnemu władcy, który
skutecznie wyeliminuje konkurencję, albo zawierając porozumienie z
konkurentem w sprawie wzajemnego honorowania wystawianych przez oba
kantory kwitów bankowych.
Mechanizm kreacji pieniądza bankowego niewiele się od tamtej pory zmienił,
natomiast stał się procesem bardziej kontrolowanym. W czym bowiem tkwi

ryzyko kreowania pieniądza bankowego? Otóż w tym, że pewnego dnia zgłosi
się więcej klientów po pieniądze, niż bank posiada ich w skarbcu. Mówimy
wtedy, że utracił on płynność, czyli zdolność wypłaty pieniędzy na żądanie
swoich klientów. Ryzyko płynności powinno być przez bank ściśle
kontrolowane. Inaczej mówiąc, bank powinien umieć oszacować, ilu klientów
zgłosi się po pieniądze danego dnia. Trzeba również pamiętać, że
utrzymywanie zbyt dużej ilości gotówki w banku nie jest opłacalne, ponieważ
należy ona do aktywów banku, które "nie pracując", nie przynoszą dochodu.

Poj

ę

cie płynno

ś

ci dotyczy szybko

ś

ci i pewno

ś

ci, z jak

ą

dana pozycja aktywów mo

ż

e by

ć

z powrotem

zamieniona na pieni

ą

dz w dowolnym momencie, w którym za

ż

ycz

ą

sobie tego posiadacze. Z tego punktu

widzenia składnikien aktywów o najwy

ż

szej płynno

ś

ci jest sam pieni

ą

dz (gotówka