K s z t a ł c e n i e i d o s k o n a l e n i e n a u c z y c i e l i

32

Wychowanie w Przedszkolu nr 9

BE ATA DZIE WIĘC KA

G

łów nym za

da niem wy

cho waw czo–dy -

dak tycz nym re

ali zo wa nym przez pla

-

ców ki przed

szkol ne jest stwo

rze nie dziec

ku

wa run ków do opty mal ne go roz wo ju. Jak wie -
my, nie mal ka żdy kil ku la tek roz wi ja się ina -
czej i w in nym tem pie; nie wszyst kie dzie ci
roz wi ja ją się w spo sób rów no mier ny i har mo -
nij ny. Wśród przed

szko la ków uczęsz

cza ją -

cych do pla có wek ma so wych, in te gra cyj nych
i spe cjal nych co raz czę ściej spo ty ka my dzie ci
z ró żny mi za bu rze nia mi. Za da niem na uczy -
cie li jest udzie le nie im po mo cy i stwo rze nie
ta kich wa run ków, by roz wi ja ły się jak naj le -
piej i osią ga ły suk ce sy.

Obec ne zmia

ny w prze

pi sach pra

wa

oświa to we go na kła da ją na wszyst kie pla ców ki
kształ cą ce dzie ci i uczniów ze spe cjal ny mi po -
trze ba mi edu ka cyj ny mi (a więc rów nież ma -
so we i in te gra cyj ne) ko niecz ność re ali za cji no -
wych za

dań. Owe za

da nia za

war te są

w na stę pu ją cych ak tach praw nych:



Roz po rzą dze niu MEN z dnia 17 li

sto pa -

da 2010 roku w spra wie za sad udzie la nia
i or ga ni za cji po mo cy psy cho lo gicz no-pe da -
go gicz nej w pu

blicz nych przed

szko lach,

szko łach i pla

ców kach (Dz. U. Nr 228

z 2010 r., poz. 1487);



Roz po rzą dze niu MEN z dnia 17 li

sto pa -

da 2010 roku w spra wie wa run ków or ga ni -
zo wa nia kształ ce nia, wy cho wa nia i opie ki
dla dzie

ci i mło

dzie ży nie

peł no spraw nych

oraz nie do sto so wa nych spo łecz nie w spe cjal -
nych przed

szko lach, szko

łach i od dzia łach

oraz ośrod kach (Dz. U. Nr 228 z 2010 r.,
poz. 1489);



Roz po rzą dze niu MEN z dnia 17 li

sto pa -

da 2010 roku w spra wie wa run ków or ga ni -

zo wa nia kształ ce nia, wy cho wa nia i opie ki
dla dzie ci i mło dzie ży nie peł no spraw nych
oraz nie do sto so wa nych spo łecz nie w spe cjal -
nych przed

szko lach, szko

łach i od

dzia łach

oraz ośrod kach (Dz. U. Nr 228 z 2010 r.,
poz. 1490).
Roz po rzą dze nia te zo

bo wią zu ją na

uczy cie li

i spe cja li stów do or ga ni zo wa nia od 1 września
2011 roku po mo cy psy cho lo gicz no-pe da go gicz -
nej mię dzy in ny mi w przed szko lach oraz od dzia -
łach przed

szkol nych dzia

ła ją cych w szko

łach

pod sta wo wych. Jed

nym z no

wych za

dań,

przed ja ki mi sta nę ły pla ców ki kształ cą ce dzie ci
z orze cze niem o po trze bie kształ ce nia spe cjal ne -
go, jest po wo ły wa nie ze spo łu do spraw spe cjal -
nych po trzeb edu ka cyj nych dzie ci/uczniów. Ze -
spo ły ta kie na le ża ło utwo rzyć w przed szko lach
oraz szko

łach pod

sta wo wych z od

dzia ła mi

przed szkol ny mi do 31 marca 2011 roku. W skład
ze spo łu po

wo ła ne go przez dy

rek to ra po

win ni

wcho dzić: wszy

scy na

uczy cie le pra

cu ją cy

z dziec kiem, spe cja li ści za trud nie ni w pla ców ce
oraz ro dzi ce. Na za pro sze nie dy rek to ra w pra -
cach ze spo łu mo gą uczest ni czyć przed sta wi cie le
po rad ni psy cho lo gicz no-pe da go gicz nych.

Konstruowanie

Indywidualnych Programów
Edukacyjno-Terapeutycznych

Zgod nie z roz po rzą dze niem w spra wie wa -

run ków or ga ni zo wa nia kształ ce nia, wy cho wa -
nia i opie ki dla dzie ci i mło dzie ży nie peł no -
spraw nych oraz nie do sto so wa nych spo łecz nie
w spe cjal nych przed szko lach, szko łach i od -
dzia łach oraz ośrod

kach (Dz. U. Nr 228

z 2010 r., poz. 1489), do za

dań ze

spo łu

w sto sun ku do dziec ka/ucznia z orze cze niem
o po trze bie kształ ce nia spe cjal ne go na le ży:



wie lo spe cja li stycz na oce na po zio mu funk -
cjo no wa nia ucznia (nie rza dziej niż je den
raz w ro ku szkol nym);



opra co wa nie In

dy wi du al ne go Pro

gra mu

Edu ka cyj no-Te ra peu tycz ne go (IPET) do

-

tych czas na zy wa ne go w pla ców kach kształ -
ce nia spe cjal ne go In dy wi du al nym Pro gra -
mem Edu ka cyj nym (IPE).

Czym są

In dy wi du al ne Pro gra my

Edu ka cyj no-Te ra peu tycz ne?

Pra ca w pla ców kach kształ ce nia spe cjal ne go

już od daw

na pro

wa dzo na jest nie tyl

ko

na pod sta wie przy ję tych do re ali za cji pro gra -
mów edu ka cyj nych, ale rów nież dzię ki kon -
stru owa nym dla ka żde go dziec ka – wspo mnia -
nym – In dy wi du al nym Pro gra mom Edu ka cyj-
nym (IPE). Głów

nym ce

lem two

rze nia tych

ostat nich jest do

sto so wa nie tre

ści za

war tych

w pro gra mie na ucza nia do in dy wi du al nych po -
trzeb roz

wo jo wych i edu

ka cyj nych ka

żde go

wy cho wan ka.

Zgod nie z no wym roz po rzą dze niem, In dy -

wi du al ny Pro gram Edu ka cyj no-Te ra peu tycz ny
(IPET) opra co wu je się na okres, na ja ki zo sta -
ło wy da ne orze cze nie o po trze bie kształ ce nia
spe cjal ne go, nie dłu ższy jed nak niż na je den
etap edu ka cyj ny. Pro gram powinien:



uwzględ niać za le ce nia za war te w orze cze -
niu o po trze bie kształ ce nia spe cjal ne go;



być do sto so wa ny do in dy wi du al nych po -
trzeb roz

wo jo wych i edu

ka cyj nych oraz

pre dys po zy cji dziecka/ucznia.
Oprócz pod sta wo wych in for ma cji, jak: da -

ne per so nal ne i wiek dziec ka, wska za nie je go
obec ne go po

zio mu funk

cjo no wa nia, opi

su

gru py lub kla sy, do któ rej uczęsz cza i ter mi nu
re ali za cji pro gra mu IPET mu si okre ślać:

1. Za kres do sto so wa nia wy ma gań edu ka cyj -

nych, wy ni ka ją cych z pro gra mu na ucza nia,
do in dy wi du al nych po trzeb roz wo jo wych
i edu ka cyj nych oraz mo żli wo ści psy cho fi -
zycz nych dziecka/ucznia.

2. Ro dzaj i za

kres zin

te gro wa nych dzia

łań

na uczy cie li i spe

cja li stów, pro

wa dzą cych

za ję cia z dziec kiem/uczniem, w tym przy -
pad ku:



uczniem nie peł no spraw nym – za kres dzia-
łań o cha rak te rze re wa li da cyj nym,



uczniem nie

do sto so wa nym spo

łecz nie

– za kres dzia łań o cha rak te rze re so cja li -
za cyj nym,



uczniem za

gro żo nym nie

do sto so wa -

niem spo łecz nym – za kres dzia łań o cha-
rak te rze so cjo te ra peu tycz nym.

3. For my i me to dy pra cy z uczniem.
4. For my, spo so by i okres udzie la nia ucznio wi

po mo cy psy

cho lo gicz no-pe da go gicz nej

oraz wy miar go dzin, w któ rym po szcze gól -
ne for my bę dą re ali zo wa ne, usta lo ne przez
dy rek to ra przed

szko la lub szko

ły (za

ję cia

spe cja li stycz ne).

5. Dzia ła nia wspie

ra ją ce ro

dzi ców ucznia

oraz za

kres współ

dzia ła nia z po

rad nia mi

psy cho lo gicz no -pe da go gicz ny mi, w tym
po rad nia mi spe cja li stycz ny mi, pla ców ka mi
do sko na le nia na

uczy cie li, or

ga ni za cja mi

po za rzą do wy mi oraz in

ny mi in

sty tu cja mi

dzia ła ją cy mi na rzecz ro dzi ny, dzie ci i mło -
dzie ży.

6. Za ję cia re

wa li da cyj ne i re

so cja li za cyj ne

oraz in ne za ję cia od po wied nie ze wzglę du
na in dy wi du al ne po

trze by roz

wo jo we

i edu ka cyj ne oraz mo żli wo ści psy cho fi zycz -
ne ucznia.

7. Za kres współ

pra cy na

uczy cie li i spe

cja li -

stów z ro dzi ca mi ucznia w re ali za cji za dań
okre ślo nych w § 4 roz po rzą dze nia, tj. re ali -
za cję za

le ceń za

war tych w orze

cze niu

o po trze bie kształ ce nia spe cjal ne go, in te -
gra cję uczniów ze śro do wi skiem ró wie śni -
czym, przy

go to wa nie uczniów do sa

mo -

dziel no ści w ży ciu do ro słym.
In dy wi du al ny Pro

gram Edu

ka cyj no-Te ra -

peu tycz ny, któ

ry opra

cu je my dla dziec

ka

uczęsz cza ją ce go do przed

szko la, nie mu

si

33

październik 2011

K s z t a ł c e n i e i d o s k o n a l e n i e n a u c z y c i e l i

K s z t a ł c e n i e i d o s k o n a l e n i e n a u c z y c i e l i

34

Wychowanie w Przedszkolu nr 9

speł niać wszyst

kich wa

run ków, np. dzia

łań

o cha rak te rze re

so cja li za cyj nym, pro

wa dzo -

nych wo

bec ucznia nie

do sto so wa ne go spo

-

łecz nie, po nie waż ta kie dzie ci nie uczęsz cza -
ją do na szych przed szko li.

Jak skon stru ować

In dy wi du al ny Pro gram

Edu ka cyj no-Te ra peu tycz ny?

Krok I
Pod sta wą do brze skon stru owa ne go In dy wi -

du al ne go Pro gra mu jest rze tel nie prze pro wa -
dzo na dia gno za dziec ka. W na szej pla ców ce,
dla dzie

ci z upo

śle dze niem intelektualnym

w stop niu umiar ko wa nym i znacz nym, dia gno -
za ta od kli ku lat jest prze pro wa dza na na pod -
sta wie zmo dy fi ko wa nej wer sji na rzę dzia dia -
gno stycz ne go Pro fil Osią

gnięć Ucznia

1

(na-

zy wa nej przez nas Pro fi lem Osią gnięć Dziec -
ka). Na rzę dzie opra co wał Ja cek Kie lin – psy -
cho log i dy

rek tor Spo

łecz ne go Przed

szko la

Spe cjal ne go „Orze szek” w Po zna niu.

Na Pro fil Osią gnięć Dziec ka skła da się 11

skal ob ser wa cyj nych, obej mu ją cych wszyst kie
sfe ry roz wo ju dziec ka.

Per cep cja wzro ko wa. Ska la mie rzy roz wój

i spraw ność apa ra tu wzro ko we go oraz ana li zę
bodź ców wzro ko wych w cen tral nym ukła dzie
ner wo wym.

Per cep cja słu cho wa. Ska la mie rzy spraw -

ność apa ra tu słu cho we go i zdol ność ana li zy
prze ka zu słu cho we go.

Mo to ry ka du ża. Ska la jest mia rą roz wo ju

kon tro li dziec

ka nad ru

cha mi cia

ła, przede

wszyst kim kon tro li ru chów gło wy, umie jęt no -
ści sia du, po ru sza nia się. Nie opi su je ru chów
rę ki.

Mo to ry ka ma ła. Ska la mie

rzy roz

wój

umie jęt no ści po słu gi wa nia się rę ką, głów nie
zdol no ści ma ni pu la cyj ne.

Ko or dy na cja wzro

ko wo–ru cho wa. Ska la

jest mia rą za cho wań dziec ka wy ma ga ją cych
współ dzia ła nia per cep cji wzro ko wej i ru chów
rę ki.

Roz wój spo łecz ny. Ska la mie rzy zdol no ści

dziec ka do kon tak tu emo cjo nal ne go z oto cze -
niem oraz roz wój za baw o cha rak te rze spo -
łecz nym.

Mo wa bier na. Ska la oce nia zdol no ści ro zu -

mie nia tre ści słów i ko mu ni ka tów wer bal nych.

Mo wa czyn

na. Ska la mie

rzy mo

żli wo ści

wo ka li za cyj ne dziec ka i zdol no ści do ko mu ni -
ka cji wer bal nej. Nie po ka zu je, czy dzie ci ma -
ją pre dys po zy cje do po słu gi wa nia się al ter na -
tyw ny mi me

to da mi ko

mu ni ka cji (np. pik

to -

gra ma mi).

Na śla dow nic two. Ska la jest przede wszyst -

kim mia rą zdol no ści do na śla do wa nia za cho -
wań ru cho wych.

Funk cje po znaw cze. Ska la mie rzy pro ce -

sy spo

strze ga nia, wy

obra żeń, uwa

gi, pa

mię ci

i myśle nia.

Sa mo dziel ność. Ska la mie rzy umie jęt no ści

dziec ka w za kre sie pod sta wo wych czyn no ści
sa mo ob słu go wych, np. je

dze nia, ubie

ra nia,

to a le ty.

Ka żda ze skal opi su je umie jęt no ści osią ga -

ne przez dziec

ko w okre

sie od pierw

sze go

do pią te go ro ku ży cia. Punk tem od nie sie nia
przy oce nie są umie jęt no ści i spraw no ści, któ -
re w tym prze dzia le wie kowym po win no zdo -
być pra wi dło wo roz wi ja ją ce się dziec ko.

Po mi mo te go, że do na sze go przed szko la

uczęsz cza ją dzie ci z upo śle dze niem in te lek tu -
al nym, w wie ku od trzech do dzie się ciu lat,
wska za ne na rzę dzie bar dzo do brze spraw dza
się w pro wa dze niu dia gno zy. Umiar ko wa na
i znacz na nie

peł no spraw ność in

te lek tu al na

oraz to wa rzy szą ce jej czę sto in ne za bu rze nia
po wo du ją, że dzie

ci na ogół nie osią

ga ją

po zio mu roz

wo ju pię

cio let nie go dziec

ka

zdro we go. To ogra ni cze nie wie ko we nie sta -
no wi – w mo jej oce nie – prze szko dy w dia -
gno zo wa niu dzie ci pra wi dło wo roz wi ja ją cych
się lub z nieznacz ny mi dys funk cja mi, uczęsz -
cza ją cych do pla có wek ma so wych i in te gra -
cyj nych. W związ

ku z re

for mą oświa

to wą,

w przed szko lach prze by wa co raz mniej dzie ci
sze ścio let nich, a więc kry te rium wie ko we na -

1 J. Kie lin, Pro fil osią gnięć ucznia. Prze wod nik dla na uczy cie li i te ra peu tów z pla có wek spe cjal nych, Gdań skie Wy daw nic two Psy cho -

lo gicz ne, 2007.

35

październik 2011

K s z t a ł c e n i e i d o s k o n a l e n i e n a u c z y c i e l i

rzę dzia jest zgod ne z wie kiem dzie ci uczęsz -
cza ją cych do pla có wek ma so wych; po nad to
brak stan

da ry za cji na

rzę dzia stwa

rza mo

żli -

wo ści je go roz bu do wa nia o ko lej ne la ta ży cia.

Naj wa żniej szą jed nak za le tą za sto so wa nia

Pro fi lu jest do ko na nie szcze gó ło wej, po głę -
bio nej ana

li zy funk

cjo no wa nia dziec

ka we

wska za nych 11 sfe

rach. Do

ko na na dzię

ki

nie mu oce

na kil

ku lat ka da

je mo

żli wość

wska za nia je go moc nych i sła bych stron oraz
usta le nia sfe ry naj bli ższe go roz wo ju. Dzię ki
do kład nej dia

gno zie zy

sku je my ła

twość

w opra co wa niu istot ne go ele men tu IPET, ja -
kim jest do

sto so wa nie wy

ma gań edu

ka-

cyj nych wy

ni ka ją cych z pro

gra mu wy

cho -

waw czo-dy dak tycz ne go do

in

dy wi du al -

nych po trzeb roz wo jo wych i edu ka cyj nych
dziec ka.

Krok II
Jed nym z wa

żniej szych eta

pów kon

stru -

owa nia In dy wi du al ne go Pro gra mu Edu ka cyj no
– Te ra peu tycz ne go (IPET) – po prze pro wa dzo -
nej dia gno zie – jest do sto so wa nie wy ma gań
edu ka cyj nych wy ni ka ją cych z pro gra mu re ali -
zo wa ne go w pla ców ce do in dy wi du al nych po -
trzeb roz wo jo wych i edu ka cyj nych oraz mo żli -
wo ści psy cho fi zycz nych dziec ka.

Bu do wa te go ele men tu IPET -u na wią zu je

do kon struk cji na

rzę dzia dia

gno stycz ne go

i ma układ ta be la rycz ny. W pierw szej ko lum -
nie (sfe ra funk cjo no wa nia) wska za no 11 sfer
roz wo jo wym, w któ rych do ko na li śmy – za po -
śred nic twem Pro fi lu osią gnięć dziec ka – oce ny

jego roz wo ju. W dru giej ko lum nie okre ślo ne
zo sta ły ce le ogól

ne edu

ka cji wy ni ka ją ce

z dia gno zy umie

jęt no ści funk

cjo nal nych

dziec ka. Przed ostat nia ko lum na za wie ra spo -
so by osią ga nia ce lów. Są to kon kret ne za da -
nia, któ re bę dzie my wy ko ny wać z dziec kiem.
Ostat nia ko lum na, z miej scem na uwa gi, da je
nam mo

żli wość za

pi su do dat ko wych in

for -

ma cji o dziec ku, je go ewen tu al nych suk ce -
sów lub trud no ści po wsta łych w cza sie wy ko -
ny wa nia dzia łań.

Krok III
Ostat nim eta pem zwią za nym z prze pro wa -

dzo ną dia gno zą oraz zbu do wa niem In dy wi du -

Krok I Percepcja wzrokowa - pierwszy rok życia

Lp

Zadanie

Wykonuje

zadanie

z pomocą

nauczyciela lub

podejmuje próby

samodzielne

Poprawnie

wykonuje zadanie

samodzielnie

Uwagi

Data

Data

1. Reaguje na ostre światło cofnięciem głowy.

2. Na kilkanaście sekund zatrzymuje wzrok na

bodźcach świetlnych lub błyszczących
przedmiotach, jednocześnie wstrzymując inne
ruchy ciała.

3. Podąża wzrokiem za bodźcem świetlnym w linii

poziomej na niewielkiej przestrzeni.

4. Podąża wzrokiem za bodźcem świetlnym w linii

pionowej na niewielkiej przestrzeni. (...)

Przy kład In dy wi du al ne go Pro gra mu Edu ka cyj no-Te ra peu tycz ne go (IPET frag ment)

Sfe ra

funk cjo -

no wa nia

Ce le ogól ne

Spo so by re ali za cji

U wa gi

Per cep cja
wzro ko wa

1. Roz wi ja nie umie

jęt no -

ści ob

ser wo wa nia ele

-

men tów ota cza ją cej rze -
czy wi sto ści.

2. Roz wi ja nie i do

sko na -

le nie spo

strze gaw czo -

ści wzro ko wej.

1. Po rów ny wa nie ze so bą

dwóch za ba wek (przed -
mio tów) wy

raź nie ró

-

żnią cych się jed ną ce -
chą: bar wą, wiel ko ścią,
kształ tem, np. sa

mo -

chód żół ty i nie bie ski,
lal ka du ża i ma ła.

2. Do bie ra nie w pa ry ta -

kich sa mych ob raz ków,
przed sta wia ją cych zna -
ne dziec

ku za

baw ki

i przed mio ty. (...)

Per cep cja
słu cho wa

1. Ćwi cze nie słu

chu fi

-

zycz ne go.

2. Roz wi ja nie wra żli wo ści

słu cho wej.

1. Lo ka li zo wa nie źró

dła

dźwię ku, np. szu

ka nie

po zy tyw ki.

2. Roz po zna wa nie od gło -

sów wy

stę pu ją cych

w naj bli ższym oto cze -
niu: zwie

rząt, pojaz

-

dów, zja

wisk at

mos fe -

rycz nych. (...)

al ne go Pro gra mu Edu ka cyj no -Te ra peu tycz ne go
jest opra

co wa nie Ar ku sza Oce

ny Opi

so wej

Dziec ka. Wy mo gu je

go pi

sa nia nie na

kła da ją

na na uczy cie li przy wo ła ne w ar ty ku le roz po rzą -
dze nia, jed na k w na szym przed szko lu od kil ku
lat ar ku sze ta kie opra co wy wa ne są dla ka żde go
dziec ka. Na uczy ciel ki two rzą z nich ro dzaj ra -
por tu z re ali za cji pro gra mu i za mieszczają opis
umie jęt no ści i spraw

no ści osią

gnię tych przez

wychowanka w po szcze gól nych sfe rach roz wo -
jo wych. Ar kusz ten jest prze ka zy wa ny ro dzi com
przed za koń cze niem ro ku szkol ne go.

Przed sta wio ne eta py i za sa dy dia gno zo wa -

nia oraz kon stru owa nia In dy wi du al nych Pro -
gra mów Edu ka cyj no-Te ra peu tycz nych są je dy-
nie przy kła dem i pro po zy cją, z któ rych mo gą
sko rzy stać na

uczy cie le pra

cu ją cy z dzieć

mi

w wie ku przed szkol nym, za rów no z ty mi, któ -
re po sia da ją orze cze nia o po trze bie kształ ce -
nia spe cjal ne go, jak i z ty mi, któ re roz wi ja ją
się pra wi dło wo. Mu si my pa mię tać, że wspo -
ma ga nie dziec ka w roz wo ju po le ga na pla no -
wa niu i or ga ni zo wa niu ta kich sy tu acji wy cho -
waw czych i kształ cą cych, w któ rych bę dzie
ono mo gło gro ma dzić war to ścio we dla sie bie
do świad cze nia. Naj wa żniej sze w tych pro ce -
sach jest to, by by ły one do sto so wa ne do dzie -
cię cych mo żli wo ści i pre dys po zy cji. Wów czas
przy nio są efek

ty i da

dzą dziec

ku po

czu cie

osią gnię cia suk ce su.

Be ata Dzie więc ka

Przed szko le Spe cjal ne nr 249

w War sza wie

Wychowanie w Przedszkolu nr 9

36

K s z t a ł c e n i e i d o s k o n a l e n i e n a u c z y c i e l i

Dro dzy Czy tel ni cy!

Oma wia ne w tek ście przy kła dy do ku men tów w pli ku pdf (do po bra nia) znaj du ją się na stro nie in ter ne to wej cza so pi sma.

Re dak cja