1
Postępowanie administracyjne - wykład nr 1
Wykład 10.10.2011r.
Prawo administracyjne jest tą gałęzią prawa, która się wykształciła stosunkowo późno, bo dopiero
pod koniec XVIII w.
Początki procedury administracyjnej możemy lokować najwcześniej w połowie XIX w. w Badenii i
Wirtembergii, Hesji.
Stosunkowo wcześnie, bo pod koniec XIX w. w Hiszpanii ukazała się ustawa dotykająca
problematyki procedury administracyjnej.
Z naszego punktu widzenia, na rozwiązania stosowane w Polsce największe znaczenie wywarła
austriacka ustawa o postępowaniu administracyjnym z 1925r.
Polska była podzielona między 3 zabory: Austriacki, Rosyjski i Pruski, przy czym
zdecydowanie najlżejsze opory były w zaborze austriackim. Tam nawet premierami rządu centralnego
byli Polacy, nie mówiąc już o marszałkach sejmu. W każdym razie dostęp do szkół wyższych na
terenie Austrii był otwarty dla Polaków. Rezultat był taki, że olbrzymia większość prawników
działających w Polsce po odzyskaniu w 1918 r. niepodległości, to ci prawnicy, którzy zdobyli
wykształcenie w Monarchii Austrowęgierskiej.
I tu jest grunt tego, że owa austriacka ustawa o postępowaniu wywarła największy wpływ na
rozwiązania stosowane w Polsce.
W rezultacie w 1928 roku zostało wydane rozporządzenie prezydenta RP o postępowaniu
administracyjnym. To rozporządzenie posiadało moc ustawy, bo takie prerogatywy posiadał prezydent
RP.
Czyli materialnie to rozporządzenie z 1928r o postępowaniu administracyjnym było ustawą.
Notabene na tych wzorach austriackich oparte były rozwiązania przyjmowane w Czechosłowacji,
Jugosławii.
Owo rozporządzenie o postępowaniu administracyjnym obowiązywało w Polsce do końca 1960 roku.
Od 1 stycznia 1961 roku obowiązuje ustawa z 14 czerwca 1960 roku kodeks postępowania
administracyjnego (ma 51 lat, był wielokrotnie nowelizowany).
Te najważniejsze nowelizacje, (te które musimy pamiętać i musimy wiedzieć, że one były) to
następujące nowelizacje:
1/ Nowelizacja dokonana ustawą z 31 stycznia 1980 roku o Naczelnym Sądzie Administracyjnym
oraz o zmianie ustawy „Kodeks postępowania administracyjnego”.
Tak się stało, że przed wojną w Polsce działał sąd administracyjny o nazwie Najwyższy Trybunał
Administracyjny. Jego rolą była ocena zgodności z prawem podejmowanych przez ówczesne organy
administracji decyzji administracyjnych.
Przyszła wojna, później zmiana ustroju i mimo, że zapowiadano w przepisach tzw. „Małej
Konstytucji” na początku PRL-u reaktywowanie sądownictwa administracyjnego, do roku 1980 do
2
tego aktywowano nic.
Dopiero po ustawie z 31 stycznia 1980 roku, z dniem 1 września 1980 roku przywrócono w
Polsce sądownictwo administracyjne.
Czasy były takie, że trzeba było jak najbardziej odróżnić nowo powołany sąd od pierwowzoru
działającego w okresie II RP, bo PRL nie lubiła II RP.
Czyli jak przed wojną ówczesny sąd nosił nazwę „Trybunału”, to po wojnie nazwę „Sądu” - znaczy
mniej więcej to samo, ale już inne wyrażenie.
Jak przed wojną był „Najwyższy”, to po wojnie był „Naczelny”, różnica nie specjalnie duża, ale już
inaczej, tak żeby się jak najbardziej odróżnić od rozwiązań przedwojennych.
Jeżeli przywrócono sądową kontrolę administracji, bo nowy sąd - Naczelny Sąd Administracyjny,
również kontrolował legalność (zgodność z prawem) decyzji administracyjnych, to trzeba było
znowelizować przepisy kodeksu i uzupełnić je o możliwość zaskarżania do sądu decyzji
administracyjnych.
Przy okazji, zmieniono w bardzo istotnym stopniu, przepisy procedury administracyjnej.
Następne 10 lat to okres względnego spokoju (przy czym chodzi o te fundamentalne, kluczowe,
zasadnicze nowelizacje).
2/ Aż w 1990 roku wprowadzono w Polsce samorząd terytorialny na szczeblu gminy.
Zlikwidowano Gromadzkie i Gminne Rady Narodowe, Naczelników Gminy i wprowadzono nowe
organy w postaci - organów samorządu terytorialnego czyli
✔
wójtów, burmistrzów, prezydentów miast.
Musiano ten fakt uwzględnić w przepisach kodeksu.
Jednocześnie musiano określić organ wyższego stopnia nad organami jednostek samorządu
terytorialnego, który w postępowaniu administracyjnym, będącym co do zasady postępowaniem
dwuinstancyjnym, pełni dość istotna rolę. On rozstrzyga sprawy w drugiej instancji.
Ale skoro samorząd terytorialny powołano tylko na szczeblu najniższym, na szczeblu gminy, to
przyznanie tych uprawnień organu odwoławczego organom administracji rządowej,
deprecjonowałoby bardzo pozycję samorządu.
Więc trzeba było wymyślić jakiś organ (twór), który by pełnił funkcję organu odwoławczego, organu
działającego w drugiej instancji. I wymyślono, że takim organem mają być
✔
kolegia odwoławcze przy wojewódzkich sejmikach samorządu. Które w 1994r zostały
przekształcone w samorządowe kolegia odwoławcze.
[Notabene ta nazwa kolegium odwoławcze przy sejmiku samorządowym, jakoś wybitnie dobrze
utrwaliła się w świadomości Polaków, że mimo iż od 17 lat tych organów nie ma (są samorządowe
kolegia odwoławcze) bardzo często, nawet adwokaci, radcowie prawni, uważają, że te kolegia
odwoławcze przy sejmiku a w skrócie sejmik jest organem odwoławczym, organem wyższego stopnia
nad organami jednostek samorządu terytorialnego].
Dostosowano nazewnictwo kodeksu do nowej nomenklatury organów działających w Polsce.
3
Przy okazji w bardzo poważnym stopniu znowelizowano zawarte w kodeksie przepisy dotyczące
sądowej kontroli legalności działania administracji. Rozszerzono sądową kontrolę w bardzo
poważnym stopniu w porównaniu z latami wcześniejszymi.
3/ Kolejna data bardzo istotna dla procedury administracyjnej a zwłaszcza procedury sądowo-
administracyjnej to 11 maja 1995 rok.
Uchwalono wtedy ustawę o Naczelnym Sądzie Administracyjnym.
Nową, odrębną ustawę, która zastąpiła, ówczesny dział VI kodeksu, który obejmował artykuły od 196
do 216. Czyli 20 artykułów kpa dotyczyło sądu administracyjnego a precyzyjnie tak naprawdę,
postępowania przed sądem, bo przepisy ustrojowe były zawarte również w tej ustawie nowelizującej
(tej ustawie o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy kpa).
Jeżeli było tylko 20 przepisów proceduralnych, to obowiązywało takie rozwiązanie, zawarte w
jednym z tych artykułów kodeksu (chyba w art. 214 dawnym), że w kwestiach nieuregulowanych w
tej ustawie, w tym dziale VI, stosuje się odpowiednio przepisy KPC.
(Kwestia odpowiedniego stosowania prawa jest prosta i nie wymaga żadnej filozofii, odpowiednie
stosowanie jednych przepisów, przepisów jednej ustawy do regulacji zawartej w innej ustawie polega
na tym, że niektóre przepisy stosuje się wprost czyli w pełnym brzmieniu, innych nie stosuje się
wcale, a jeszcze inne stosujemy z modyfikacjami. Ale podobno zawsze problem albo „diabeł tkwi w
szczegółach” a tutaj odpowiedź na pytanie, które przepisy stosujemy w pełnym brzmieniu, które w
ogóle pomijamy, a które musimy zmodyfikować jest trudna „bo wszyscy Polacy są prawnikami i
gdzie polaków 2 tam 3 poglądy”).
W jakimś stopniu te problemy miała rozwiązać ustawa z 11 maja 1995 roku.
4/ Kolejna data, dość istotna dla procedury administracyjnej, to data 1 styczeń 1998 rok.
Wtedy to weszła w życie ordynacja podatkowa, czyli ustawa z 29 sierpnia 1997 roku.
Przed tą datą postępowanie podatkowe było regulowane przepisami KPA. Czyli toczyło się
postępowanie podatkowe w oparciu o przepisy Kodeksu Postępowania Administracyjnego.
Z uwagi na specyfikę tych kwestii materialno-prawnych związanych z podatkami, zapłatą itd. w
ówczesnym dziale IV KPA zamieszczone były przepisy szczególne postępowania w sprawach
zobowiązań podatkowych. Tych przepisów było kilkanaście i taki stan prawny obowiązywał od 1981
roku do końca 1997 roku.
W 1997 roku uchwalono tą ordynację podatkową, w konsekwencji przepisy działu IV KPA - ten
obecny dział IV KPA składa się z dwóch artykułów - dotyczących postępowania w sprawach
ubezpieczeń społecznych.
(okazuje się, że) Do ordynacji podatkowej przepisano ok. 90% przepisów KPA o postępowaniu
administracyjnym.
4
5/ 1 styczeń 1999 roku - nowelizacja kodeksu, związana z przywróceniem samorządu terytorialnego
na szczeblu województwa i nowo utworzonego wtedy powiatu.
Trzeba było dostosować nomenklaturę, nazewnictwo kodeksu, organów, które działały, do nowej
siatki pojęciowej, (a przy okazji „jak to w Polsce” pomajstrowano w kodeksie troszeczkę, notabene
troszeczkę go psując go w 1998 roku, bo to wszystko dokonano ustawą z 27 albo 28 grudnia 1998, ale
weszła w życie 1 stycznia).
6/ Ustawa, która weszła w życie 11 kwietnia 2011 roku w poważnym stopniu zmieniająca KPA.
O tej nowelizacji będziemy jeszcze wielokrotnie mówili i można sobie ją darować.
7/ Jeśli chodzi o przepisy i ewolucję, to trzeba jeszcze pamiętać, że w 2002 roku zostały uchwalone 3
ustawy reformujące sądownictwo administracyjne:
1. Ustawa z 25 lipca 2002 roku prawo o ustroju sądów administracyjnych
2. Ustawa z 30 sierpnia 2002 roku prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
3. Ustawa z 30 sierpnia 2002 roku przepisy wprowadzające obie te ustawy
Dodać trzeba, że reforma ta weszła w życie z dniem 4 stycznia 2004 roku. A więc przyjęto niezwykle
długi (jak na warunki polskie) okres vacatio legis (prawie półtora roku).
Od 1 stycznia 2004 roku sądownictwo administracyjne jest dwuinstancyjne, przy czym SN nie pełni
już obecnie żadnej funkcji związanej z nadzorem judykacyjnym nad orzeczeniami NSA.
W obrębie prawa administracyjnego można wyodrębnić:
1) prawo ustrojowe
2) prawo materialne
3) prawo procesowe
Administracyjne prawo ustrojowe reguluje kwestie
tworzenia organów administracji publicznej,
ich struktury,
zakresu działania
a także kontroli w obrębie podmiotów administracji publicznej.
Materialne prawo administracyjne składa się z norm dotyczących poszczególnych działów
administracji. Ustalają one przede wszystkim
kompetencje organów administracji
a także sposób działania jednostek niepodporządkowanych tym organom.
Przykłady to:
- prawo budowlane,
- prawo wodne,
5
- przepisy dotyczące planowania i zagospodarowania przestrzennego,
- przepisy dotyczące pomocy społecznej,
- przepisy dotyczące gospodarki nieruchomościami.
I wreszcie mamy trzeci segment prawa administracyjnego:
Przepisy prawa procesowego, przepisy dotyczące postępowania administracyjnego.
Normy te określają tryb postępowania, mającego na celu przekształcenie interesu prawnego jednostki
w prawa nabyte, w przypadku, w którym obok przekształcenia, następuje w drodze indywidualnego
aktu administracyjnego.
Można określić, że postępowanie administracyjne, to ciąg czynności organów administracji
publicznej, zmierzających do określenia praw, względnie obowiązków, podmiotów znajdujących się
ponad strukturą organizacyjną danego organu, uwieńczeniem, którego to ciągu, jest wydanie decyzji
administracyjnej.
Są czynności organu administracji publicznej skierowane wobec podmiotów niepodporządkowanych
im organizacyjnie (niewchodzących w skład ich struktury organizacyjnej), zmierzających do
przyznania im praw bądź nałożenia obowiązków a uwieńczonym decyzją administracyjną.
Przepisy postępowania pełnią kila funkcji. Wyróżnia się następujące funkcje:
1) funkcję porządkującą
2) funkcję ochronną
3) funkcję instrumentalną
Funkcja porządkująca sprowadza się do tego, że przepisy regulują kolejność poszczególnych
czynności procesowych, a więc porządkują działanie wszystkich organów administracji publicznej
działających w tym samym trybie, w oparciu o te same przepisy.
(Czy to Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy, czy Wójt Pcimia Dolnego, co do zasady powinien
mniej więcej w takim samym czasie dokonywać takich samych czynności, w sytuacji, w której
załatwia sprawy w oparciu o postępowanie administracyjne).
Funkcja instrumentalna przepisów dotyczących postępowania sprowadza się do optymalizacji drogi
prowadzącej do osiągnięcia celu postępowania, czyli zakończenia tego postępowania w drodze
decyzji administracyjnej.
Jest to racjonalne narzędzie prowadzące do zakończenia w założonym przepisami terminie,
postępowania, poprzez wydanie ostatecznej decyzji administracyjnej.
Funkcja ochronna polega na stworzeniu gwarancji ochrony w toku postępowania dwóch interesów:
interesu indywidualnego
i interesu społecznego (czyli publicznego)
Z chwilą wszczęcia postępowania pomiędzy stroną postępowania a więc adresatem przyszłej decyzji
administracyjnej a organem administracji, zawiązuje się stosunek procesowy, w którym w sposób
precyzyjny przepisy kodeksu określają dla każdego z tych podmiotów prawa i obowiązki.
Np. niezależnie od tego, że strona ma cały szereg uprawnień z toku postępowania pierwszo
instancyjnego to z chwilą doręczenia stronie decyzji, otwiera się dla niej możliwość złożenia od tej
6
decyzji odwołania w terminie 14 dni.
Jeżeli zaś strona odwołania nie złożyła, w określonych przepisach kodeksu sytuacjach, może żądać
wzruszenia ostatecznej decyzji administracyjnej,
✔
czy to w trybie wznowienia postępowania administracyjnego,
✔
czy to w trybie stwierdzenia nieważności decyzji.
W KPA mamy uregulowane tzw. postępowanie administracyjne ogólne.
Tzn. że są tam zawarte te przepisy prawa procesowego, które mają zastosowanie do rozpoznawania
przeważającej większości spraw administracyjnych.
Sam ustawodawca w przepisach kodeksu używa wyłącznie stwierdzenia „postępowania
administracyjne” nie używając kwalifikatora ogólne.
Ale mamy do czynienia także z takimi postępowaniami administracyjnymi, do których nie stosuje się
przepisów KPA. Te postępowania administracyjne w doktrynie określa się mianem postępowań
administracyjnych szczególnych.
Przykładem takiego postępowania administracyjnego szczególnego jest:
postępowanie podatkowe (gdzie nie stosuje się przepisów KPA a stosuje się przepisy ordynacji
podatkowej).
Inny przykład to
postępowanie przed konsulem. Do tego postępowania nie stosujemy przepisów kodeksu a
stosujemy ustawę o funkcjach konsulów RP.
Dlaczego?
Tutaj, między Odrą a Bugiem, mamy do czynienia z kilkuset organami administracji o różnym
zasięgu, właściwości miejscowej.
Natomiast jak wyjedziemy za granicę to w tych dużych państwach europejskich mamy kilku
konsulów polskich. Ale w mniejszych krajach europejskich mamy jednego konsula. Ale jak
wyjedziemy do Afryki lub Azji to mamy jednego konsula na kilka krajów.
Taki konsul (pomijając sprawy konsularno-wizowe, które są przede wszystkim dla cudzoziemców),
zastępuje dla obywateli polskich wszystkie organy administracji publicznej działające w Polsce.
Teraz wyobraźmy sobie, że przepisy KPA przewidują, że każdy z nas musi się stawić na wezwanie
każdego organu administracji skierowane do nas osobiście czyli imiennie, pod warunkiem, że ten
organ a precyzyjnie, miejsce, do którego mamy się stawić jest położone na terenie tej samej gminy lub
gminy sąsiedniej w stosunku do tej gminy, w której zamieszkujemy lub przebywamy.
Gdy mieszkamy w Łodzi i wezwie nas jakiś organ mający siedzibę w Łodzi musimy się stawić i
musimy się stawić, gdy nas wezwie wójt gminy Nowosolna, czy Zgierza, bo są to te gminy, które z
nami graniczą.
Jak się nie stawimy możemy zostać ukarani jakąś grzywną w wysokości np. 50 zł. To można
przeżyć. Ale od razu należy zastrzec, że nie należy tego rozciągać na postępowanie podatkowe, bo w
tym postępowaniu żartów nie ma i tam, po pierwsze trzeba się stawić w obrębie całego województwa,
czyli już trochę dalej a jak ktoś się nie stawi to kara porządkowa do 2500 zł.
7
Jak taki przepis zastosować odpowiednio do konsula obejmującego odpowiednio swoim obszarem
konsularnym np. Paragwaj i parę jeszcze sąsiednich krajów. Dotrze jakieś wezwanie do Polaka, że ma
się stawić do jakiegoś konsula ale ten Polak będzie musiał długo podróżować np. 3 tygodnie różnymi
środkami lokomocji a gdy dotrze, konsul powie – nie, nie proszę pana, pomyliliśmy się bo to nie o
pana chodziło ale o pana sąsiada, do widzenia.
No więc to są przepisy nie przystające i jaki stąd wniosek?
Wniosek taki, że postępowanie administracyjne, które kodeks określa po prostu jako postępowanie
administracyjne, w doktrynie i w orzecznictwie sądowym, określa się mianem postępowania
administracyjnego ogólnego.
Po to, by odróżnić to postępowanie administracyjne, tą procedurę administracyjną, od tych procedur,
w których się nie stosuje przepisów KPA, a które są określanie mianem postępowań
administracyjnych szczególnych.
Teraz jeszcze trzeba pamiętać o jednej rzeczy, że obowiązuje zasada:
lex specialis derogat legi generalis.
Ustawy szczególne, czyli ustawy materialno-prawne, mogą zawierać i bardzo często zawierają,
przepisy szczególne, odmiennie regulujące na użytek danej ustawy materialno-prawnej np. prawa
wodnego, ustawy o gospodarce nieruchomościami, ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych
- regulację inną niż zawartą w KPA.
Czego mogą te przepisy dotyczyć?
1) Innego terminu ,w którym wydaje się decyzję,
2) innej formy wydawania decyzji,
3) konieczności składania podań na formularzach,
4) innego terminu złożenia odwołania,
5) możliwości wydania decyzji w formie ustnej
(np. jest taka ustawa o zgromadzeniach i jeżeli jakaś manifestacja, pochód, demonstracja,
zaczyna przeradzać się w zgromadzenie nielegalne np. hasła antysemickie zaczynają głosić,
jakaś bijatyka, to obecny na zgromadzeniu upoważniony pracownik organu administracji może
nakazać rozwiązanie zgromadzenia w drodze decyzji administracyjnej, ale USTNEJ.
I tej decyzji nie trzeba doręczać stronom, czyli organizatorom zgromadzenia a można ją
ogłosić. Decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z chwilą jej ogłoszenia).
Ale to nie znaczy, że jeżeli prawo o zgromadzeniach zawiera taki przepis, to taki przepis
będzie obowiązywał również na gruncie prawa budowlanego, prawa wodnego, ustawy o
służbie wojskowej itd.
Obowiązują wszystkie przepisy KPA w sprawach dotyczących zgromadzeń, za wyjątkiem tych
kwestii, które są odmiennie uregulowane procesowo w prawie o zgromadzeniach.
I to samo w ustawie o gospodarce nieruchomościami, to samo w prawie wodnym, to samo w prawie
budowlanym.
Zawsze przepis szczególny ma pierwszeństwo przed przepisem ogólnym.
Zakres stosowania przepisów KPA uregulowany jest w artykule 1 KPA ale także w artykule 2 i 3.
8
Generalnie w chwili obecnej w kodeksie uregulowane są 3 procedury:
1) najważniejsza, to postępowanie administracyjne ogólne - jemu poświęcimy gro naszego czasu,
2) postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń,
3) postępowanie w sprawie przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków.
[pkt. 2) i 3) będą na ćwiczeniach, pozostałych wykładowca odsyła do podręcznika]
Żeby przepisy KPA o postępowaniu administracyjnym ogólnym, mogły być zastosowane w
praktyce, muszą być spełnione łącznie następujące przesłanki:
1. Postępowanie musi prowadzić organ administracji publicznej w znaczeniu ustrojowym
lub funkcjonalnym.
2. Sprawa musi należeć do właściwości takiego organu.
3. Sprawa musi mieć charakter indywidualny.
4. Musi istnieć możliwość rozstrzygnięcia sprawy w formie decyzji administracyjnej.
Te 4 przesłanki muszą być spełnione łącznie. Jeżeli chociaż jedna z nich jest
niespełniona, przepisów kodeksu nie stosujemy.
Ad 1. Przesłanka pierwsza, organ administracji publicznej, postępowanie musi prowadzić organ
administracji publicznej w znaczeniu funkcjonalnym lub ustrojowym.
W art. 5 KPA §2 zawarty jest słowniczek terminów, którymi posługuje się ustawodawca na użytek
kodeksu.
I w pkt. 3, 4, 6 wymienione są te organy, które mogą prowadzić postępowanie administracyjne.
Tymi organami są, wymieniając od najważniejszych:
a) ministrowie, w rozumieniu kodeksu
b) terenowe organy administracji publicznej, wśród których wyróżniamy:
-organy administracji zespolonej
-organy administracji niezespolonej
c) organy jednostek samorządu terytorialnego
d) tzw. funkcjonalne organy administracji publicznej.
Ad. a) Minister - ministrem w rozumieniu kodeksu, jest po pierwsze, minister kierujący określonym
działem administracji rządowej.
Mówiąc prościej, takim ministrem jest minister stojący na czele ministerstwa (minister infrastruktury,
minister rolnictwa, minister obrony narodowej, minister kultury i dziedzictwa narodowego).
Taki minister kierujący określonym działem administracji rządowej charakteryzuje się 2 cechami:
✔
jest członkiem Rady Ministrów
✔
rozciąga swoją właściwość miejscową na obszar całego kraju
Obok tak rozumianego ministra, ministrami w rozumieniu kodeksu są także:
premier
wicepremierzy, wszakże pod warunkiem, że kierują określonym działem administracji
rządowej (Pawlak w ostatnim rządzie, obok tego, że był wicepremierem, był także ministrem
9
jednego z resortów).
Premier kieruje takim działem administracji publicznej, który się nazywa integracja europejska, który
jeszcze istnieje. I z tego tytułu jest ministrem w rozumieniu KPA.
Niezależnie od tego premier posiada własną kompetencję do działania w postępowaniu
administracyjnym, w charakterze organu administracji, ponieważ przyznaje on w warunkach
szczególnych, renty i emerytury, osobom, które nie spełniają przesłanek do otrzymania takich
świadczeń. (Z reguły dotyczy to jakiejś wdowy po bardzo wybitnych osobach, które nigdy nie
pracowały i zmarły mąż nie zostawił majątku, i nie mają środków do życia).
Ministrem jest także kierownik Urzędu Centralnego.
Urząd Centralny - to taki organ, który jest podporządkowany bezpośrednio premierowi bądź innemu
członkowi Rady Ministrów, ale rozciąga swoją właściwość miejscową na obszar całego kraju.
Jego szef nie wchodzi w skład RM (komendant główny policji, komendant główny straży pożarnej,
prezes głównego urzędu statystycznego, kierownik urzędu ds. kombatantów i osób
represjonowanych).
Ad. b) Na szczeblu terenowym występują organy administracji publicznej, które dzielimy na :
1) organy administracji zespolonej
2) i organy administracji niezespolonej
Organem administracji zespolonej jest:
- wojewoda, który bardzo często jest organem prowadzącym postępowanie i wydającym
decyzje,
Obok niego działa kilkanaście terenowych organów administracji tzw. niezespolonej,
np.
- dyrektorzy urzędów skarbowych,
- dyrektorzy urzędów celnych,
- dyrektorzy urzędów górniczych,
- dyrektorzy urzędów miar,
- inspektorzy żeglugi śródlądowej,
to są wszystko organy prowadzące postępowanie administracyjne ale w znaczeniu ustrojowym, to są
organy administracji rządowej.
Ad. c) Mamy dualizm administracji, mamy
administrację rządową
i administrację samorządową.
Na szczeblu samorządu terytorialnego, w każdej z jednostek samorządu terytorialnego występują
określone organy. Idąc tym razem od dołu:
1) Organem prowadzącym postępowanie administracyjne i wydającym decyzje jest
✔
wójt, burmistrz albo prezydent gminy czy miasta.
10
1) W powiecie tym organem, który prowadzi postępowanie administracyjne jest
✔
starosta,
notabene, który z ustrojowego punktu widzenia nie jest organem jednostki samorządu
terytorialnego, bo on jest tylko przewodniczącym zarządu.
Ale na gruncie procedury administracyjnej musi być traktowany jako organ administracji
publicznej.
W niektórych przypadkach ustawy materialno- prawne przewidują, że decyzje administracyjne
w powiecie wydaje organ kolegialny
✔
zarząd powiatu.
Tak będzie w dziedzinie gospodarki nieruchomościami.
W takim przypadku, jeżeli decyzję wydał jednoosobowo starosta, decyzja dotknięta jest wadą
nieważności z art. 156 §1 KPA. Jest nieważna jako wydana przez organ niewłaściwy.
1) Na szczeblu województwa samorządowego, organem administracji publicznej właściwym do
wydawania decyzji a w konsekwencji prowadzenia postępowania jest
✔
marszałek województwa.
I jako organ jednostki samorządu terytorialnego, art. 5 §2 pkt. 6 KPA nakazuje traktować
✔
samorządowe kolegia odwoławcze.
I trzeba przyjmować, że w znaczeniu procesowym samorządowe kolegia odwoławcze są (mają
być traktowane) jako organy jednostek samorządu terytorialnego.
Ale trzeba pamiętać jednak o tym, a przynajmniej wiedzieć o tym, że względy racjonalności
mocno są w opozycji do takiego nazewnictwa. Dlaczego? W kraju mamy bowiem 16
województw a samorządowych kolegiów odwoławczych mamy 49 (tj. tyle ile było kiedyś
województw, w starym podziale administracyjnym). Jedyny organ odporny na wpływy,
postanawiający działać w dawnych strukturach.
Prezesa, wice prezesa i członków kolegium powołuje Premier.
W kategoriach ustrojowo administracyjnych samorządowe kolegia odwoławcze są
Państwowymi Jednostkami Budżetowymi. Tak samo jak organy administracji rządowej.
Co je łączy z samorządem?
- Nazwa „samorządowe”
- i to, że załatwiają w drugiej instancji sprawy rozstrzygane w postępowaniu w pierwszej
instancji przez organy jednostek samorządu terytorialnego.
Tak na dobra sprawę to są organy administracji rządowej powołane do kontrolowania i
rozstrzygania w postępowaniu administracyjnym spraw w drugiej instancji, ale tak się
nazywają i tyle.
I w ten sposób zamknęliśmy coś, co można nazwać, czy określić mianem, organów administracji
publicznej w znaczeniu ustrojowym.
Ale obok tych organów postępowanie mogą prowadzić także organy innych podmiotów.
Art.1 pkt.2 KPA stanowi: „KPA reguluje postępowanie przed innymi organami państwowymi oraz
11
przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień
(administracyjnych) do załatwiania spraw określonych w punkcie 1. Czyli spraw indywidualnych w
drodze decyzji administracyjnej.”
Organy innych podmiotów, którym powierzono załatwianie spraw indywidualnych w drodze decyzji
administracyjnej.
Po zakończeniu studiów będziemy mieli do czynienia z samorządami zawodowymi adwokatów,
radców prawnych, notariuszy, część będzie chciała osiągnąć jak najszybciej dobry status majątkowy i
zajmie się komornictwem (jest kilka kancelarii komorniczych w Polsce, które posiadają helikoptery).
Dla tych wszystkich organów samorządu, zawodowych, organów innych podmiotów, stworzono takie
pojęcie klocek - funkcjonalny organ administracji publicznej.
To pojęcie ma wskazywać na to, że podmiot, który nie jest organem administracji, działa w zakresie
procedury administracyjnej, na podstawie tych samych przepisów co organy administracji i jego
decyzje mają taką samą moc prawną.
…. Rady Adwokackiej wydawania decyzji administracyjnych dotyczących, czy to aplikacji, czy
prawa wykonywania zawodu. To są decyzje administracyjne. Wpisanie kogoś gdy ma zdany egzamin
na listę adwokacką . Wpisanie kogoś kto ma zdane jakieś kolokwium na listę aplikantów.
I mówimy, że w tym zakresie, te organy samorządu pełnią funkcję organów administracji publicznej.
I od tego pełnienia funkcji wzięło się określenie funkcjonalne organy administracji publicznej.