1
KPA Wykład 4 14.11.2012
Art. 27 a (nie obowiązuje) – przepis ten w bardzo dużym przybliżeniu
stanowił, że organ gminy podlega wyłączeniu od załatwienia sprawy której
stroną jest gmina. W przypadku owego wyłączenia sprawa trafiała do
organu wyższego stopnia, który, albo sam ją załatwiał, albo wyznaczał do
jej załatwienia inny podległy organ.
Problem tak naprawdę sprowadza się do jednej rzeczy, że coróż wybuchają
w tym kraju jakieś afery związane nazwijmy to w cudzysłowie
„kolesiostwem” lub łapówkarstwem. Społeczeństwo jest przekonane, że są
równi i równiejsi. Że jednym jest łatwiej pozałatwiać sprawy a innym te
sprawy trudniej. To nie wynika z wykształcenia, czy innych rzeczy, tylko z
załatwiania spraw w drodze różnych skrótów. I z tego powodu, tak się
wydaje wykładowcy, ustawodawca polski i praktyka administracyjna nie
przywiązują należytej wagi do instytucji wyłączenia. Bo tutaj chodzi o
wyrobienie w społeczeństwie przekonania, że wszystkie sprawy są tak
samo załatwiane. A jeżeli istnieje jakiś związek, czy to pracownika, czy to
organu ze sprawą, czy to ze stroną postępowania to następuje wyłączenie.
STRONA POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO
Strona jest centralną postacią postępowania.
Przedmiotem postępowania są prawa i obowiązki właśnie strony.
Jeżeli nie ma strony, postępowanie nie może się toczyć. Jeżeli zaś zostało
omyłkowo (błędnie) wszczęte musi zostać umorzone.
Definicję strony zawiera art. 28 kpa. (NA PAMIĘĆ!)
Stroną jest każdy czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy
postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes
prawny lub obowiązek.
Jest to jeden z nielicznych przepisów kodeksu, który istnieje w nim w
niezmienionej (nawet w zakresie przecinka) treści od 1960roku, i od tego
momentu wywołuje on skrajne wątpliwości interpretacyjne.
Pierwsze spojrzenie na ten przepis musi powodować refleksję, że w
przepisie tym mowa jest dwa razy o tym samym. Dwa razy o interesie
prawnym, dwa razy o obowiązku.
Ustawodawca, jeżeli chodzi o ten przepis, starał się być racjonalny i dwa
razy o tym samym mówił bo chciał być precyzyjny.
2
Postępowanie może być wszczęte:
z urzędu (czyli z inicjatywy organu)
albo na żądanie podmiotu będącego na zewnątrz organu.
Jeżeli postępowanie jest wszczynane z urzędu –zastosowanie ma pierwsza
część definicji- stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub
obowiązku dotyczy postępowanie.
Jeżeli zaś postępowanie wszczynane jest na wniosek - to stroną będzie
ten, kto żąda czynności organu, ze względu na swój interes prawny lub
obowiązek.
Jeżeli tak się spojrzy na ten przepis to nie jest on taki nieracjonalny. Nie
zmienia to faktu, że spory w doktrynie i orzecznictwie występują. Dotyczą
one tego,
czy stroną jest każdy, kto twierdzi, że postępowanie dotyczy jego
interesu prawnego, czyli, że mamy do czynienia z legitymacją
subiektywną strony, subiektywnym przekonaniem wnoszącego
podanie, że sprawa dotyczy jego interesu prawnego lub obowiązku,
czy też ów interes prawny względnie obowiązek muszą istnieć
rzeczywiście, muszą istnieć w kategoriach obiektywnych.
Stąd dwie koncepcje legitymacji strony:
1) Legitymacja subiektywna strony – stroną jest każdy, kto twierdzi, że
postępowanie dotyczy jego interesu prawnego.
2) Legitymacja obiektywna strony - stroną jest wyłącznie ten, czyjego
interesu prawnego lub obowiązku istniejącego w kategoriach
obiektywnych, opartego o konkretny przepis prawa materialnego,
dotyczy postępowanie.
Proszę zważyć, że do 11.04.2011r. (to jest rzecz fundamentalna dla tego o
czym teraz mówimy) organ administracji nie mógł odmówić wszczęcia
postępowania. Nie posiadał takiej kompetencji.
Organ administracji może działać wyłącznie wtedy, kiedy konkretny
przepis prawa zezwala mu na działanie.
Do 11.04.2011r organ administracji nie mógł odmówić wszczęcia
postępowania. W tej sytuacji zwolennicy koncepcji legitymacji
subiektywnej mówili, że to jest najlepszy dowód na to, że stroną jest
każdy, kto twierdzi, że postępowanie dotyczy jego interesu prawnego.
Jeżeli się okaże inaczej - organ wyda decyzję negatywną.
A zwolennicy legitymacji obiektywnej mówili „zaraz, zaraz, chwileczkę”– w
kpa uregulowanych jest kilka procedur i postępowanie ogólne, to o którym
teraz mówimy, kończące się decyzją, ale także postępowanie w sprawie
skarg i wniosków. No to jeżeli podanie pochodzi o podmiotu, który nie
3
posiada interesu prawnego, to co prawda nie można odmówić wszczęcia
postępowania, ale można potraktować ów wniosek jako skargę w
rozumieniu przepisów o skargach i wnioskach. Czyli będzie się toczyło w
wyniku tego wniosku, inne postępowanie uregulowane również w
kodeksie.
W orzecznictwie sądowym przyjęto inne rozwiązanie. Mianowicie takie, że
w przypadku wniesienia podania przez podmiot, który nie miał interesu
prawnego w danej sprawie, organ zobowiązany był umorzyć postępowanie
jako bezprzedmiotowe.
To rozumowanie było dotknięte jednym, ale dość istotnym błędem
logicznym, który sprowadzał się do pytania.
Czy można umorzyć postępowanie, które nie zostało jeszcze wszczęte ?
To zupełnie tak jakby próbować przeprowadzić rozwód przed zawarciem
małżeństwa. Jak nie było małżeństwa to rozwód jest niepotrzebny.
Jak się nie zbudowało domu, to rozważania o jego rozbiórce są trochę
bezpodstawne.
Skoro kodeks stanowił, że wszczyna się postępowanie z urzędu albo na
żądanie strony a wnoszący podanie nie był stroną, to postępowanie nie
zostało wszczęte. A jeżeli nie zostało wszczęte, to trudno umorzyć
postępowanie.
Interes prawny, o którym mowa w art. 28 kpa, musi być oparty o
konkretny przepis prawa materialnego.
Mieć interes prawny, to tyle, co wskazać przepis prawa materialnego,
umożliwiający wystąpienie z określonym żądaniem w stosunku do organu,
bądź co najmniej przepis zobowiązujący organ do załatwiania określonej
kategorii spraw.
Od 11.04.2011r – jest w kpa art. 61a, który umożliwia organowi
administracji wydanie postanowienia o odmowie wszczęcia
postępowania, jeżeli podanie składa podmiot nie mający interesu
prawnego (nie będący stroną).
Na postanowienie przysługuje
zażalenie.
Ten przepis przesądza, w ocenie wykładowcy, iż w art. 28 kpa
ustawodawca wprowadził legitymację obiektywną stron.
Jeżeli ktoś wnosi podanie w sprawie, w której nie ma interesu prawnego
np. wniesienie podania w sprawie podziału nieruchomości nie należącej do
niego. To jaki ma interes prawny. Może mieć interes faktyczny, bo chce
kupić część nieruchomości. W związku z tym w żadnym wypadku nie
może być stroną.
Stronami mogą być:
1) osoby fizyczne,
2) osoby prawne
4
3) a także państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne, i
organizacje społeczne, niezależnie od tego, czy posiadają,
czy też nie, osobowość prawną.
Wniosek jest z tego taki, że spółka prawa cywilnego nie może być stroną
postępowania administracyjnego, co nie oznacza, że stronami tego
postępowania nie mogą być wspólnicy tej spółki. Nie PPHU spółka cywilna
a tylko Jan Kamiński i Stanisław Pytlasiński wspólnicy spółki cywilnej takie
to a takiej.
Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych stron, określa się
zgodnie z przepisami prawa cywilnego, chyba, że przepisy szczególne
stanowią inaczej.
Co do zasady w samodzielnym postępowaniu występować może osoba
fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, czyli osoba,
która ukończyła 18 lat i nie jest ubezwłasnowolniona.
Co prawda istnieją wątpliwości w doktrynie, czasami przekłada się to na
orzecznictwo, skoro w art. 30 jest mowa o zdolności do czynności
prawnych z odesłaniem do przepisów prawa cywilnego a nie precyzuje się,
czy chodzi o pełną zdolność, czy ograniczoną zdolność do czynności
prawnych, to można również przyjmować, że osoba o ograniczonej
zdolności do czynności prawnych posiada w postępowaniu zdolność do
samodzielnego występowania w tym postępowaniu itd. Ale z tym
założeniem, że w tych sprawach takich drobniejszych, co niezupełnie łatwo
się przekłada na przedmiot postępowania administracyjnego.
Osoby fizyczne, które nie posiadają zdolności do czynności prawnych,
działają przez swoich ustawowych przedstawicieli (rodziców, opiekunów).
Strony, które nie są osobami fizycznymi, działają poprzez
swoich ustawowych,
bądź statutowych, przedstawicieli.
Kodeks spółek handlowych przewiduje, że zasadą jest, iż spółkę z oo,
reprezentuje na zewnątrz 2 członków zarządu, o ile statut spółki nie
stanowi inaczej.
Statut spółki może stanowić, że 5 członków musi działać wspólnie.
Albo może stanowić, że spółkę na zewnątrz reprezentuje już jeden członek
zarządu. Ale w takim przypadku zawsze należy zażądać statutu spółki, bo
inaczej może okazać się, że brak było należytej reprezentacji. Strona w ten
sposób bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu, co stanowi
przesłankę do wznowienia postępowania administracyjnego, czyli do
zastosowania nadzwyczajnego trybu postępowania – a po co ?
Gdy chodzi o sprawy dotyczące praw zbywalnych lub dziedzicznych –
w razie zbycia prawa lub śmierci strony w toku postępowania, w jej
miejsce wstępują następcy prawni.
5
Należy pamiętać o jednej rzeczy, że dziedziczenie testamentowe
wyprzedza dziedziczenie ustawowe.
To, że Pytlasiński umiera pozostawiając jedyną żonę i jedyne ukochane
dziecko, wcale nie oznacza na pewno, że będą oni jedynymi
spadkobiercami tego pana. Bo mógł zostawić testament i w nim trochę
inaczej rozporządzić swoim majątkiem. Np. wszystko zapisać koledze z
wojska albo komuś innemu.
To wstąpienie następcy prawnego do postępowania, będzie dotyczyło
wyłącznie praw zbywalnych i dziedzicznych.
Wszystko można rozmaicie klasyfikować, sprawy dotyczące postępowania
na tysiące sposobów można klasyfikować.
Ale jest jedna taka, pod kątem owego art. 30§4, klasyfikacja istotna,
podział wszystkich spraw mogących być przedmiotem postępowania, na
sprawy dotyczące:
praw osobistych i
praw zbywalnych i dziedzicznych.
Prawa osobiste - to są te prawa związane z przymiotami duszy, ciała,
umysłu itd. danej osoby. Uprawnienia do wykonywania zawodu, czy do
wykonywania określonych czynności.
Jeżeli toczy się postępowanie o udzielenie pozwolenia na broń, osobie,
która chce polować i ta osoba przed uzyskaniem pozwolenia na broń
umarła to, to postępowanie nie będzie się dalej toczyło, bo musi zostać
umorzone. Następcy prawni (żona, dzieci itd.) nie wstąpią do tego
postępowania bo ono dotyczyło wyłącznie strony (tej osoby, która się
ubiegała).
Tak samo jest z dyplomem ukończenia studiów wyższych, nie jako
dokumentem do oprawienia w ramkę ale jako dokumentem, który będzie
umożliwiał ubieganie się o przyjęcie na aplikację itd.
W postępowaniu administracyjnym strona może działać:
•
osobiście
•
albo przez pełnomocnika.
Jest to jedna z niewielu procedur uregulowanych w prawie, gdzie nie jest
wymagane posługiwanie się pełnomocnikiem posiadającym kwalifikacje
zawodowe.
Pełnomocnikiem strony w postępowaniu administracyjnym może być
bowiem każda osoba, posiadająca zdolność do czynności prawnych, znowu
bez sprecyzowania, czy chodzi o zdolność pełną, czy ograniczoną. Co
może przemawiać za tym, że także osoba pomiędzy 13 a 18 rokiem życia
może być tym pełnomocnikiem.
Czyli nie ma żadnego wymogu posiadania kwalifikacji zawodowych,
prawniczych, czy administracyjnych itd.
Oczywiście radca prawny i adwokat też mogą być pełnomocnikami strony.
6
Ale trzeba pamiętać, że ów pełnomocnik musi się legitymować tytułem
prawnym do występowania w postępowaniu. Tym tytułem będzie
pełnomocnictwo podpisane przez mocodawcę, czyli stronę.
To pełnomocnictwo musi być:
udzielone na piśmie,
bądź złożone do protokołu.
Proszę pamiętać, mimo, że kpa o tym milczy, ale inne przepisy prawa
obowiązującego na ten temat się wypowiadają, że od pełnomocnictwa
musi być uiszczona opłata skarbowa – w wysokości 17 zł. Jeżeli się
takiej opłaty nie uiści organy skarbowe są bezwzględne.
•
Adwokat,
•
radca prawny,
•
rzecznik patentowy,
•
doradca podatkowy,
posiadają uprawnienie do tego, żeby samodzielnie uwierzytelnić odpis
udzielonego sobie pełnomocnictwa, czyli mówiąc inaczej, mogą kopię tego
pełnomocnictwa sporządzać i uwierzytelniać tę kopię za zgodność z
oryginałem.
Pozostałe podmioty, czyli osoby nieposiadające owych kwalifikacji
zawodowych, będą musiały same zgłosić się do notariusza i notarialny
odpis pełnomocnictwa złożyć.
Trzeba podkreślić żeby nie było wątpliwości!!
Żaden organ administracji nie ma uprawnienia do kwestionowania podpisu
strony na pełnomocnictwie, i nie może zażądać na złość stronie, czy na
złość pełnomocnikowi, urzędowego poświadczenia podpisu strony.
Będzie organ mógł to uczynić wyłącznie wtedy, gdy powstaną wątpliwości,
co do autentyczności tego podpisu.
Była już mowa o tym, że nie może się toczyć postępowanie bez udziału
stron.
Jeżeli strona jest
nieobecna w kraju,
bądź niezdolna do czynności prawnych,
organ administracji musi wystąpić do sądu powszechnego (rodzinnego) o
wyznaczenie przedstawiciela dla osoby nieobecnej, bądź niezdolnej do
czynności prawnych.
Taki przedstawiciel – tzw. kurator, będzie reprezentował jej interesy w
postępowaniu administracyjnym. Bez udziału strony nie może się toczyć
postępowanie. Kurator będzie miał prawo odwołać się od decyzji, złożenia
skargi, skargi kasacyjnej do sądu.
7
Ale jednocześnie są takie postępowania, które muszą się toczyć. Np.
budynek grozi zawaleniem, katastrofa budowlana, trzeba wywłaszczyć
jakąś nieruchomość na budowę autostrady.
W przypadku czynności niecierpiących zwłoki ze względu na zagrożenie
podstawowych dóbr jak zdrowie/życie ludzkie, ważny interes publiczny,
sam organ administracji wyznacza tymczasowego przedstawiciela,
który będzie działał do czasu wyznaczenia przedstawiciela przez sąd. To są
takie substytuty, które mają na celu zapewnienie udziału strony w
postępowaniu, ochronę interesu strony w postępowaniu administracyjnym.
Oprócz strony w postępowaniu administracyjnym mogą brać udział
podmioty na prawach strony. Są to takie podmioty, które nie mają
interesu prawnego w postępowaniu, ale będą posiadały wszelkie
procesowe prawa strony. Takie jak np.
przeglądanie akt sprawy w każdym stadium postępowania,
prawo składania wniosków dowodowych,
prawo zaskarżania orzeczeń podjętych w postępowaniu
administracyjnym,
a w konsekwencji prawo składania skarg do sądów
administracyjnych.
Istnieją dwa podstawowe podmioty na prawach strony występujące w
postępowaniu administracyjnym:
1) Organizacja społeczna
2) Prokurator
Ad. 1) Organizacja społeczna – jej udziału w postępowaniu dotyczy art.
31 kpa.
Aby organizacja społeczna brała udział w postępowaniu na prawach strony
muszą być spełnione następujące przesłanki łącznie:
1) Przedmiotem sprawy muszą być wyłącznie prawa, względnie
obowiązki innej osoby niż organizacja społeczna.
2) Organizacja społeczna może, bądź żądać wszczęcia postępowania,
bądź dopuszczenia jej w postępowaniu, które już wcześniej zostało
wszczęte.
3) Owo wszczęcie, czy dopuszczenie do udziału w postępowaniu, musi
być uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i dodatkowo
musi za tym przemawiać interes społeczny.
4) O tym, czy wszcząć z urzędu postępowanie na wniosek tej
organizacji, względnie dopuścić organizację do udziału we wcześniej
wszczętym postępowaniu orzeka w drodze postanowienia organ
prowadzący postępowanie. Jeżeli organ wyda postanowienie
odmowne, czyli odmawia z urzędu wszczęcia postępowania, bądź
odmawia dopuszczenia organizacji do udziału w postępowaniu na
8
prawach strony, na to postanowienie, organizacji społecznej służy
zażalenie.
5) Dopuszczona do postępowania organizacja społeczna posiada
wszelkie prawa procesowe strony, o czym była już mowa. Łącznie z
prawem zaskarżania podejmowanych w postępowaniu
rozstrzygnięć.
Organizacja społeczna może być stroną postępowania, a jeżeli będzie
stroną postępowania, to będzie taką samą stroną jak pan Iksiński zam. w
Łodzi przy ul Piotrkowskiej 78, bo przedmiotem postępowania będą prawa
i obowiązki tej organizacji społecznej.
Jakieś Stowarzyszenie chce sobie zbudować pałac na siedzibę swoich
władz. Jak ma pieniądze, czy to własne, czy to z jakichś spadków, dotacji,
gdzieś się buduje. To ona jest stroną postępowania w sprawie udzielenia
pozwolenia na budowę.
W tej instytucji o której mówimy w tej chwili, chodzi o to, że przedmiotem
postępowania są prawa i obowiązki jakiejś innej osoby a organizacja
społeczna chce brać udział w tym postępowaniu na prawach strony.
Po co ?
Po to by pomóc tej osobie.
Np. Strona postępowania jest pani Pytlasińska, która samotnie wychowuje
15 dzieci. Jest biedna. W związku z tym jakaś Liga Kobiet Polskich, czy inne
Stowarzyszenie występuje do organu pomocy społecznej:
z wnioskiem o wszczęcie postępowania.
Albo jak postępowanie już wcześniej zostało wszczęte, bo ktoś tej
pani napisał podanie, owa Liga Kobiet, czy inny podmiot, występuje
o dopuszczenie tej organizacji do udziału w tym postępowaniu.
- Musi to być zgodne z postanowieniami statutowymi tej organizacji.
Zawsze trzeba zbadać statut.
Czyli generalnie można przyjąć, że Stowarzyszenie Hodowców kanarków
nie będzie mogło być stroną postępowania w sprawie przyznania pani
Pytlasińskiej zasiłku stałego, czy zasiłku okresowego, z pomocy społecznej,
bo kanarki do pani Pytlasińskiej nic nie mają, sprawa jest zupełnie inna.
- Udział tej organizacji w postępowaniu musi być zgodny z interesem
społecznym, czyli interes społeczny musi za tym udziałem przemawiać.
- Owa organizacja może zażądać:
•
wszczęcia postępowania, które nie toczy się jeszcze,
•
bądź, jeśli się toczy, dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu.
- Jeżeli organ odmówi wszczęcia postępowania, bądź dopuszczenia
organizacji do udziału w postępowaniu, to ta organizacja nie uczestniczy w
postępowaniu. Bo organ jej nie dopuszcza, bądź nie wszczyna
postępowania.
I tutaj ustawodawca przyznał tej organizacji, potraktowanej negatywnie
(odmownie),
9
uprawnienie do zaskarżenia owego negatywnego postanowienia w
drodze zażalenia. Mimo, że nie jest ona jeszcze podmiotem na
prawach strony, to tylko to i tylko to postanowienie jej dotyczące,
może kwestionować w drodze zażalenia.
W konsekwencji w przyszłości po wydaniu przez organ odwoławczy
ostatecznego postanowienia, także w drodze skargi do sądu
administracyjnego i skargi kasacyjnej do NSA.
Może się zdarzyć sytuacja następująca opisana w art. 31§5 – gdy
organizacja społeczna chce wystąpić w postępowaniu w trzeciej roli (nie w
charakterze strony, nie w charakterze podmiotu na prawach strony) ale w
charakterze tzw. innego uczestnika postępowania.
Otóż z art. 31 § 5 wynika, że organizacja społeczna, która nie uczestniczy
w postępowaniu na prawach strony, może za zgodą organu administracji
publicznej przedstawić temu organowi swój pogląd w sprawie, wyrażony w
uchwale lub oświadczeniu jej organu statutowego.
I organ ten pogląd będzie musiał traktować jako element materiału
dowodowego i będzie musiał się do niego ustosunkować, czy to w sposób
negatywny, czy to pozytywny.
Obecnie aktywny udział biorą organizacje proekologiczne.
Ad. 2) Drugim podmiotem na prawach strony w postępowaniu
administracyjnym jest prokurator.
Udziału prokuratora w postępowaniu dotyczy dział 4 kodeksu (art.
182-189).
Celem udziału prokuratora w postępowaniu jest zapewnienie zgodności z
prawem przyszłego rozstrzygnięcia sprawy.
Prokurator może:
zwrócić się do organu administracji o wszczęcie postępowania, w
celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem,
bądź zgłosić swój udział w już wcześniej wszczętym postępowaniu.
W każdym z tych dwóch przypadków organ administracji nic nie może
zrobić, z mocy prawa z chwilą z wystąpienia z jedną z tych dwóch
czynności, prokurator automatycznie staje się w tym postępowaniu
podmiotem na prawach strony.
Istnieje na tym polu kolosalna różnica pomiędzy prokuratorem a
organizacją społeczną.
O tym, czy wszcząć, czy dopuścić, czy nie dopuścić organizację społeczną
rozstrzyga w drodze postanowienia organ administracji.
10
W przypadku prokuratora, jak prokurator zgłasza swój udział w
postępowaniu, to jest podmiotem na prawach strony. Jak prokurator
występuje o wszczęcie postępowania to automatycznie postępowanie
zostaje wszczęte.
Podobnie jak w odniesieniu do organizacji społecznej, wszelkie prawa
procesowe strony służą prokuratorowi w tym postępowaniu, łącznie z
prawem kwestionowania zapadłych rozstrzygnięć w drodze zwyczajnych i
nadzwyczajnych środków prawnych.
Szczególnym, właściwym tylko prokuratorowi uprawnieniem, jest prawo
wniesienia sprzeciwu od każdej decyzji ostatecznej.
Będzie ów sprzeciw przysługiwał wtedy, gdy przepisy przewidują
możliwość
wznowienia postępowania,
stwierdzenia nieważności decyzji,
bądź zmiany, uchylenia decyzji.
Jeżeli taki sprzeciw zostanie złożony, organ właściwy ze względu na
przedmiot tego sprzeciwu, musi z urzędu wszcząć postępowanie, które to
postępowanie musi być zakończone w terminie 30 dni, od dnia jego
wszczęcia.
W praktyce uczestnictwo prokuratury to sytuacje dużo rzadsze niż
uczestnictwo organizacji społecznej – mają inne zadania.
Przepisy porządkowe i środki oddziaływające na przebieg
postępowania
Tym określeniem obejmuje się przepisy o charakterze
techniczno-procesowym dotyczące doręczeń, wezwań, protokołów i
adnotacji, przeglądania akt sprawy, terminów i ich przywracania, które
same w sobie nie należą do najważniejszych zagadnień prawa
procesowego.
Ich ranga teoretyczno-prawna jest niezbyt doniosła, natomiast praktyka
stosowania tych przepisów w bardzo poważnym stopniu rzutuje na
przebieg poszczególnych stadiów postępowania.
Doręczenia
Doręczeniu podlegają pisma kierowane przez organ administracji
publicznej do uczestników postępowania.
Z punktu widzenia doręczenia, nie ma znaczenia, czy adresat zapoznał się
z treścią pisma (to jest rzecz drugorzędna).
11
Pierwszorzędną sprawą jest to, czy doręczenie było prawidłowe, czyli
zgodne z przepisami zawartymi w artykułach od 39-49 kpa.
Kodeks zna 2 zasadnicze sposoby doręczenia:
1)
doręczenie za pokwitowaniem
przez
•
pocztę,
•
pracowników organu administracji,
•
inne upoważnione osoby lub organy
i tym sposobem będziemy się zajmowali, bo to jest znaczna
większość rodzajów doręczeń
2)
doręczenie drogą elektroniczną
uregulowane w art. 39 ze znaczkiem
1.
Polega na doręczeniu pisma za pomocą środków komunikacji
elektronicznej w rozumieniu przepisów ustawy z 18 lipca 2002r. o
świadczeniu usług drogą elektroniczną.
Pod warunkiem, że strona, bądź uczestnik postępowania,
albo wystąpili do organu o takie doręczenie,
albo wyrazili zgodę na takie doręczenie.
Doręczenia w formie pisemnej za pokwitowaniem (wyróżniamy 2
formy):
doręczenie właściwe
doręczenie zastępcze
Doręczenie osobom fizycznym.
Doręcza się pisma osobom fizycznym w ramach doręczenia właściwego
zawsze do rąk własnych.
Obowiązuje następująca kolejność doręczania :
1. Doręcza się pismo
•
w mieszkaniu
•
lub miejscu pracy,
ale do rąk własnych.
2. Jeżeli to
jest niemożliwe
albo strona jest zainteresowana
•
można doręczać pismo w lokalu organu administracji (czyli siedzibie
urzędu) – tu wyróżniamy dwie sytuacje zawsze:
12
a) strona niecierpliwie oczekuje na decyzję. Kilka razy dziennie
dzwoni do urzędu, czy decyzja jest i jak się dowie, że jest,
biegnie do urzędu i odbiera decyzję, kwitując odbiór na kopii
decyzji znajdującej się w aktach sprawy.
To jest najczęstszy w praktyce sposób doręczenia
właściwego, poza doręczeniem przez pocztę.
b) strona jest nieuchwytna – w żaden sposób nie można
doręczyć stronie pisma w jej mieszkaniu, żadne formy
doręczenia zastępczego są nieskuteczne.
(Też będziemy mówili, dlaczego można w sposób nieuczciwy
ale skuteczny przeciwdziałać doręczeniu).
Strona w zupełnie innej sprawie pojawia się w siedzibie lokalu
organu administracji publicznej. Np. nie odbiera decyzji, w
której wymierza się jej karę za wycięcie drzewa bez
zezwolenia i ta decyzja przez to, nigdy nie może stać się
ostateczna, bo nie doręczona nie obowiązuje.
Za to strona się pojawia w siedzibie urzędu żeby się starać o
dodatek mieszkaniowy, albo o jakąś pomoc społeczną, albo
wymienić sobie prawo jazdy, czy zarejestrować pojazd. I
wtedy, jeżeli urzędnik. który prowadził tę sprawę zobaczy
stronę, musi rzecz następującą zrobić:
- natychmiast do pokoju swojego,
- natychmiast koleżankę (kolegę) w charakterze świadka,
- natychmiast znaleźć decyzję i jej kopię,
- i wracać do miejsca, gdzie się widziało ową stronę, której od
dwóch lat nie można decyzji doręczyć.
I w tym momencie z punktu widzenia adresata owej decyzji
już jest tragedia. Dlaczego ?
Dlatego, że art. 47 kpa stanowi, że odmowa przyjęcia pisma,
czy to przesłanego przez pocztę, czy w inny sposób, jest
równoznaczna z doręczeniem pisma.
Czyli to co zrobił adresat stojący w kolejce po np. wymianę
prawa jazdy, będzie nieistotne z punktu widzenia
skuteczności doręczenia.
Oczywiście jak przyjmie pismo i pokwituje, to datą doręczenia
będzie ten dzień, w którym on pokwitował odbiór tego pisma.
Natomiast jeżeli odmówi przyjęcia tego pisma, to datą
doręczenia będzie dzień, w którym on ową odmowę wyraził.
Będzie sporządzona adnotacja z tego faktu i nastąpi
skuteczne doręczenie pisma.
W/g profesora głupotą jest odmowa przyjęcia korespondencji
urzędowej. Dlaczego?
Dlatego, że nie zna się treści tej decyzji a skutek jest taki
sam, jakby się tę decyzję otrzymało. Czyli będzie niemożliwa
ewentualna obrona przed taką decyzją.
13
Resume:
1) Czyli po pierwsze, miejsce podstawowe doręczenia właściwego, to jest
mieszkanie lub miejsce pracy (w miejscu pracy to do rąk adresata).
2) Po drugie w siedzibie organu administracji.
3) Po trzecie to jest art. 42 §3, jeżeli nie można doręczyć w żaden z
podanych wcześniej sposobów, można doręczyć pisma w każdym innym
miejscu, gdzie się adresata zastanie. Np. na Wydziale Prawa i
Administracji, w kinie, czy na stadionie.
Tylko, sprawa była kilkakrotnie przedmiotem orzeczeń sądowych i
przyjmuje się, że w to każdym miejscu, gdzie się adresata zastanie ale z
poszanowaniem sfery prywatności adresata.
np. Jeżeli adresat udał się do domu niezupełnie prywatnego, no to trzeba
ewentualnie poczekać, jak on stamtąd wyjdzie, żeby sfera prywatności
jego nie została naruszona itd.
Jeżeli nie może nastąpić doręczenie właściwe, wtedy doręczenie
zastępcze.
Wyróżniamy dwie formy doręczenia zastępczego:
1/ Pierwsza forma art. 43 - doręczamy pismo za pokwitowaniem
dorosłemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy pod warunkiem, że
podejmą się one przekazania pisma adresatowi.
O tym, że pismo pozostawiono sąsiadowi lub dozorcy trzeba powiadomić
adresata poprzez włożenie stosownej informacji w skrzynce na
korespondencję jeżeli jest, bądź pozostawienie takiej informacji w miejscu
widocznym na drzwiach wejściowych adresata.
Jak wygląda to w praktyce. Jeżeli pismo jest adresowane do rodziców, to
jest oczywista spraw jak dzieci będą w domu, będą pełnoletnie, no bo
inaczej nie można, no to dzieci odbiorą korespondencję za rodziców, żeby
nie chodzili na pocztę i stali w kolejkach.
Ale jak tatuś jest łachudra i krzykacz, i być może ta przesyłka urzędowa
dotyczy sprawy jakiejś dla tatusia niekorzystnej, to żadne dziecko, które
ma rozum w głowie, nie odbierze tego pisma bo będzie awantura w domu.
Sąsiad odbierze pismo ? To wszystko będzie zależało od tego do kogo
będzie adresowane. Jeżeli sąsiad jest przyzwoity to można odebrać aby nie
musiał maszerować na pocztę. Jeżeli łobuz to nikomu do głowy nie
przyjdzie.
Dozorcy domu można zostawić pismo ? To będzie trudno, bo instytucja
dozorcy przestała istnieć. Istnieje np. instytucja ochroniarza
apartamentowca. Są omiatacze domów, czy tacy co odśnieżają. Typowych
dozorców nie ma. Kiedyś bramy w domach były zamykane o określonej
godzinie, robił to dozorca i on miał tylko klucz. Spóźniony lokator za
otworzenie mu bramy musiał dać coś dozorcy. Teraz tego nie ma.
14
Czyli można zostawić pismo dorosłemu domownikowi, sąsiadowi, czy
dozorcy, jeżeli w/w podejmą się doręczyć je adresatowi. Jak się nie
podejmą nie ma takiej możliwości. Dodatkowo w skrzynce na
korespondencję lub na drzwiach trzeba zostawić zawiadomienie o tym, że
sąsiadowi lub dozorcy pozostawiono pismo.
Ten dorosły domownik to ma być domownik pełnoletni. A domownik to jest
osoba, która prowadzi razem z adresatem wspólne gospodarstwo
domowe. Ciocia, która przyjechała do miasta na zakupy nie będzie
domownikiem. Natomiast zamieszkująca 17,5 letnia narzeczona brata,
która odbierze pismo, to doręczenie nie będzie miało waloru prawnego
ponieważ nie była, ani domownikiem, ani nie była pełnoletnia.
2/ Druga forma doręczenia zastępczego, która jest bardzo ważna, na
kolejnym wykładzie.