„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
i NAUKI

Janina Rosiak

Gospodarowanie na rynku zasobów, dóbr i usług
341[02].O1.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2005

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr Grażyna Gabryliszyn
mgr inż. Aleksandra Grobelna

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Katarzyna Maćkowska

Konsultacja:
mgr Andrzej Zych

Korekta:
mgr Joanna Fundowicz

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 341[02].O1.02.
Gospodarowanie na rynku zasobów, dóbr i usług zawartego w programie nauczania dla
zawodu technik ekonomista.

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Wybór i koszt alternatywny

5.1.1. Ćwiczenia
5.1.2. Sprawdzian postępów

11
11
12

5.2. Decyzje konsumentów i producentów w procesie gospodarowania

5.2.1. Ćwiczenia
5.2.2. Sprawdzian postępów

13
13
14

5.3. Systemy ekonomiczne

5.3.1. Ćwiczenia
5.3.2. Sprawdzian postępów

15
15
16

5.4. Obieg okrężny produktu i dochodu. Odpływy i dopływy płatności

5.4.1. Ćwiczenia
5.4.2. Sprawdzian postępów

17
17
18

5.5. Mierzenie efektów działalności gospodarczej. Produkt Krajowy Brutto

5.5.1. Ćwiczenia
5.5.2. Sprawdzian postępów

19
19
20

5.6. Mechanizm funkcjonowania rynku dóbr i usług. Elastyczność popytu

i podaży

5.6.1. Ćwiczenia
5.6.2. Sprawdzian postępów

21
21
22

5.7. Równowaga rynkowa. Zachwianie równowagi rynkowej i jej konsekwencje

5.7.1. Ćwiczenia
5.7.2. Sprawdzian postępów

23
23
23

5.8. Bezrobocie i inflacja

5.8.1. Ćwiczenia
5.8.2. Sprawdzian postępów

24
24
25

5.9. Ingerencja rządu i banku centralnego w procesy gospodarcze

5.9.1. Ćwiczenia
5.9.2. Sprawdzian postępów

26
26
27

5.10. Polityka fiskalna i monetarna

5.10.1. Ćwiczenia
5.10.2. Sprawdzian postępów

28
28
29

5.11. Ekonomia gospodarki otwartej

5.11.1.Ćwiczenia

5.11.2.Sprawdzian postępów

30
30
30

5.12. Jednolity rynek europejski. Fundusze strukturalne i spójności

5.12.1.Ćwiczenia

5.12.2.Sprawdzian postępów

31
31
32

6. Ewaluacja osiągnięć uczniów

33

7. Literatura

44

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik ekonomista, a w szczególności
podczas nauki z zakresu gospodarowania na rynku zasobów, dóbr i usług.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy

z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania –
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Poradnik ten poświęcony jest gospodarowaniu na rynku zasobów, dóbr i usług. Znajomość
zagadnień ekonomicznych jest niezbędna zarówno młodemu człowiekowi, w życiu
prywatnym, jak i przyszłym zawodowym. Każdy codziennie dokonuje wielu wyborów,
podejmuje decyzje związane z problemami: jak zagospodarować środki, którymi dysponuje,
jak dysponować czasem. Nie zdaje sobie sprawy, że to właśnie codzienne obcowanie
z ekonomią. Ekonomia jest nauką o dokonywaniu wyborów dotyczących gospodarczej sfery
życia. W przyszłości z pewnością nasi uczniowie będą zarządzać zasobami, pełnić
odpowiedzialne funkcje, które będą miały wpływ na efekty ekonomiczne gospodarki. Dlatego
też, możliwie pełna znajomość zagadnień dotyczących gospodarowania, czyli uzyskiwania
jak najwięcej, z tego co mamy, jest ważnym czynnikiem racjonalnych wyborów, przed
którymi stanie w przyszłości młody człowiek.

W Poradniku dla ucznia materiał nauczania został podzielony na dwanaście części, których

kolejność umożliwi mu stopniowe zdobywanie i pogłębienie nowych wiadomości
i umiejętności związanych z zakresem tematycznym niniejszego poradnika. Kolejno zostały
przedstawione zagadnienia dotyczące wyboru i kosztu alternatywnego, których znajomość
jest niezbędna do opanowania wiedzy i umiejętności w kolejnych etapach nauczania, uczenia
się uczniów. Przedstawiono decyzje konsumentów i producentów w procesie gospodarowania
oraz czynniki, które mają wpływ na podejmowanie decyzji. Następnie przedstawiono sposoby
rozwiązywania niedoborów w różnych systemach ekonomicznych. Scharakteryzowano obieg
okrężny produktu i dochodu oraz odpływy i dopływy płatności. Przedstawiono mierniki
efektów działalności gospodarczej, w tym Produkt Krajowy Brutto. Omówiono mechanizm
funkcjonowania rynku, a także elastyczność popytu i podaży. Scharakteryzowano zagadnienia
dotyczące równowagi rynkowej oraz konsekwencje wynikające z zachwiania równowagi
rynkowej. Następnie przedstawiono problematykę związaną z bezrobociem oraz inflacją.
Omówiono zagadnienia dotyczące ingerencji rządu i banku centralnego w procesy
gospodarcze oraz scharakteryzowano politykę fiskalną i monetarną państwa. W ostatnich
dwóch rozdziałach przedstawiono treści z zakresu ekonomii gospodarki otwartej, a także
jednolitego rynku europejskiego. Scharakteryzowano również fundusze strukturalne
i spójności. Przykładowe scenariusze zajęć pomogą Państwu w znalezieniu odpowiedniej
metody przeprowadzenia lekcji. Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone
różnymi metodami ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania. Formy
organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej pracy
uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Proponowane ćwiczenia pozwolą sprawdzić wiedzę i umiejętności oraz wskazać te

tematy, które sprawiają uczniom najwięcej trudności. Ćwiczenia te mają na celu przede
wszystkim nauczyć uczniów: konfrontacji nieograniczonych potrzeb ludzkich
z ograniczonymi możliwościami ich zaspokojenia, rozróżniać podstawowe pojęcia
ekonomiczne z zakresu makroekonomii i mikroekonomii, zagadnień dotyczących
mechanizmów i podmiotów funkcjonujących na rynku. Po wykonaniu ćwiczeń uczeń ma
możliwość sprawdzenia poziomu swojej wiedzy, korzystając z pytań zawartych
w podrozdziale „Sprawdzian postępów”. Na podstawie odpowiedzi ucznia, nauczyciel
dokonuje oceny wiedzy i umiejętności ucznia.

Testy osiągnięć szkolnych uwzględniają wyniki wszystkich metod sprawdzania

stosowanych przez nauczyciela i obejmują cały zakres materiału dotyczący jednostki
modułowej: „Gospodarowanie na rynku zasobów, dóbr i usług”.

Wiedza merytoryczna zawarta w tej jednostce jest bazą do nabywania umiejętności

praktycznych w kolejnych jednostkach modułowych programu nauczania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Gospodarowanie na rynku

dóbr i usług” uczeń powinien umieć:
− rozróżniać podstawowe pojęcia z dziedziny prawa,
− korzystać z różnych źródeł informacji,

− stosować technologię komputerową i informacyjną,

− współpracować w grupie,
− rozwiązywać problemy w sposób twórczy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3.

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:

− wyjaśnić konieczność dokonywania wyborów ekonomicznych,

− podać przykłady kosztów alternatywnych dokonywanych wyborów,

− podjąć decyzję ekonomiczną w procesie produkcji, wymiany i konsumpcji,
− scharakteryzować sposoby rozwiązywania problemów niedoboru w różnych systemach

ekonomicznych,

− wykazać współzależność działających na rynku podmiotów,

− wyjaśnić zasadność równowagi odpływów płatności z dopływami do ruchu okrężnego

produktu i dochodu,

− wyjaśnić mechanizm funkcjonowania rynku,

− uzasadnić, że decyzje producenta w zakresie zmiany ceny zależą od elastyczności popytu,

− uzasadnić, że decyzje konsumenta w zakresie dokonywania zakupu zależą od

elastyczności podaży,

− uzasadnić konieczność równoważenia rynku,

− wskazać konsekwencje zachwiania równowagi gospodarczej,

− dokonać interpretacji wskaźników opisujących skutki zachwiania równowagi

gospodarczej,

− uzasadnić potrzebę ingerencji rządu i banku centralnego w procesy gospodarcze,

− wykazać wpływ instrumentów polityki fiskalnej i monetarnej na decyzje podmiotów

gospodarujących,

− wykazać znaczenie wymiany międzynarodowej dla gospodarki Polski,
− określić znaczenie unijnych funduszy strukturalnych i spójności dla rozwoju społeczno-

gospodarczego kraju.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz 1

Temat: Wybór i koszt alternatywny

Cele

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

uzasadnić konieczność dokonywania wyborów ekonomicznych,

−

wyjaśnić, że każdy wybór pociąga za sobą korzyści i koszty,

−

podejmować decyzje na podstawie analizy kosztów i korzyści,

−

przedstawić przykłady kosztu alternatywnego wynikającego z dokonanego wyboru.

Metody nauczania – uczenia się:

−

wykład z prezentacją,

−

metoda ćwiczeń przedmiotowych.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach.

Środki dydaktyczne:

−

prezentacja multimedialna ewentualnie foliogramy,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Czas trwania:
90 min.

Uczestnicy:
Uczniowie kształcący się w zawodzie technik ekonomista.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Uświadomienie celów zajęć.
3. Plan zajęć:

– wstęp – należy zachęcić uczniów do poznawania zagadnień związanych

z podejmowaniem decyzji, dokonywaniem wyborów, któremu towarzyszą dwa
efekty: korzyści i koszty,

– należy przeprowadzić dyskusję z uczniami na temat nieograniczoności potrzeb

ludzkich w stosunku do możliwości ich zaspokojenia,

– wykorzystując foliogramy lub prezentacje multimedialne, należy omówić

zagadnienia dotyczące ekonomii, jako nauki o dokonywaniu wyborów dotyczących
gospodarczej sfery życia. Należy zwrócić uwagę na to, że każdy człowiek, każda
rodzina, każde przedsiębiorstwo, każdy rząd, każde społeczeństwo musi dokonywać
wyborów,

– nauczyciel inicjuje dyskusję na temat decyzji, jakie podejmują uczniowie każdego

dnia,

– uczniowie rozwiązują ćwiczenie pierwsze (rozdział 5.1.1 Poradnika dla nauczyciela)

w grupach (4–5 osób),

– nauczyciel kontroluje przebieg wykonywanego przez uczniów ćwiczenia oraz

odpowiada na pytania zadane ze strony uczniów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

– uczniowie w grupach 2-osobowych rozwiązują ćwiczenie 2 (rozdział 5.1.1

Poradnika dla nauczyciela),

– należy przygotować kilka podobnych przypadków, aby najwyżej dwie grupy

rozpatrywały ten sam problem,

– należy sprawdzić rozwiązanie ćwiczenia 2 i przy każdym przykładzie wskazać

ucznia, który uzasadni swoją odpowiedź,

4. Podsumowanie zajęć:

−

uczniowie uzasadniają na podstawie przykładów konieczność dokonywania wyborów
ekonomicznych,

−

uczniowie przedstawiają na dowolnych przykładach korzyści i koszty dokonanych
wyborów,

−

uczniowie na bazie własnych doświadczeń przedstawiają przykłady podejmowanych
decyzji, analizując ich skutki, tj. koszty i odniesione korzyści,

−

uczniowie wskazują przykłady kosztu alternatywnego pojawiającego się w wyniku
dokonanego wyboru.

5. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.
6. Zachęcenie uczniów do powtórnego przeanalizowania nauczanego materiału i sięgnięcia

do literatury dodatkowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz 2

Temat: Jednolity rynek europejski. Fundusze strukturalne i spójności.

Cele

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić cele funduszy strukturalnych,

−

przedstawić zadania funduszy strukturalnych i spójności,

−

rozróżnić fundusze strukturalne,

−

scharakteryzować fundusz spójności,

−

zidentyfikować inwestycje powstałe przy wsparciu funduszy pozyskanych z Unii
Europejskiej.

Metody nauczania – uczenia się:

−

miniwykład z prezentacją,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

metoda ćwiczeń przedmiotowych.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w zróżnicowanych zespołach.

Środki dydaktyczne:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

prezentacja multimedialna, bądź foliogramy z opisem programów strukturalnych
i spójności,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Czas trwania:
– 45

min.

Uczestnicy:
Uczniowie kształcący się w zawodzie technik ekonomista.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Uświadomienie celów zajęć.
3. Plan zajęć:

– wstęp – należy przeprowadzić miniwykład połączony z prezentacją multimedialną,

poruszający zagadnienia zróżnicowania poziomu życia gospodarczego i społecznego
w różnych krajach Unii Europejskiej,

– należy przeprowadzić dyskusję z uczniami na temat korzyści i ewentualnych

niepowodzeń jakie przyniosło Polsce wejście do Unii Europejskiej,

– wykorzystując foliogramy lub prezentacje multimedialne należy omówić

i zaprezentować uczniom fundusze strukturalne i fundusz spójności, przedstawiając
ich cele i zadania,

– uczniowie rozwiązują ćwiczenie pierwsze (rozdział 5.12.1 Poradnika dla

nauczyciela) samodzielnie lub w grupach,

– nauczyciel

sprawdza

poprawność rozwiązania ćwiczenia oraz odpowiada na pytania

zadane przez uczniów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

– uczniowie w grupach dwuosobowych rozwiązują ćwiczenie 2 (rozdział 5.12.1

Poradnika dla nauczyciela),

– należy sprawdzić rozwiązanie ćwiczenia 2 i przy każdym przykładzie wskazać

ucznia, który zaprezentuje wypracowane rozwiązanie ćwiczenia.

4. Podsumowanie zajęć:

−

uczniowie odpowiadają na pytania, jakie są cele i zadania funduszy strukturalnych
i spójności,

−

uczniowie charakteryzują poszczególne rodzaje funduszy strukturalnych i spójności,

−

uczniowie przedstawiają przykłady zaobserwowane z życia codziennego dotyczące
wykorzystania środków finansowych pozyskanych z Unii Europejskiej,

−

uczniowie przedstawiają korzyści ekonomiczne i społeczne, jakie można uzyskać dla
Polski poprzez wykorzystywanie środków finansowych z funduszy strukturalnych
i spójności,

−

uczniowie przedstawiają korzyści płynące z członkostwa w UE, które mają wpływ na
podniesienie standardu życia i pracy społeczeństwa polskiego.

4. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.
5. Zachęcenie uczniów do powtórnego przeanalizowania nauczanego materiału i sięgnięcia

do literatury dodatkowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Wybór i koszt alternatywny

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Kasia jest studentką pierwszego roku ekonomii. Jest osobą ambitną, pracowitą,

jednocześnie lubi spędzać wolny czas z przyjaciółmi. Po pierwszym semestrze nauki uzyskała
bardzo dobre oceny, ma szanse na stypendium naukowe. Otrzymała właśnie bardzo
interesującą ofertę pracy na umowę zlecenie od dobrze rokującej firmy, w której mogłaby
zdobywać doświadczenie zawodowe, a może w przyszłości znaleźć zatrudnienie. Poznała też
interesującego chłopaka, z którym chciałaby spędzać jak najwięcej czasu. Musi podjąć
decyzję, jak wykorzystać czas wolny, którym dysponuje po zajęciach na uczelni i dokonać
wyboru:
− poświęcić czas na naukę,

− podjąć dodatkowo pracę,

− spotykać się z chłopakiem.
Zadanie do wykonania:
Należy podjąć decyzję w imieniu Kasi, ukazując płynące z niej korzyści oraz koszty
alternatywne, jakie musi ponieść w związku z dokonanym wyborem.

Wskazówki do realizacji:

− ćwiczenie uczniowie mogą wykonywać samodzielnie,

− ćwiczenie należy poprzedzić podaniem przykładów, dla ułatwienia uczniom wykonania

polecenia zawartego w ćwiczeniu,

− należy zweryfikować i ocenić poprawność odpowiedzi uczniów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać dokładnie treść zadania,
2) podjąć decyzję wyboru za Kasię,
3) przedstawić korzyści płynące z podjętej decyzji,
4) określić koszt alternatywny, jaki musi ponieść Kasia w związku z wyborem,
5) wpisać odpowiedź w miejsce do tego wyznaczone.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

− metoda ćwiczeń przedmiotowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Środki dydaktyczne:

– foliogramy bądź prezentacja multimedialna,
– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Właściciel firmy

„Oskar” Jan Kowalski wypracował właśnie niezbędne środki na dawno

zaplanowany remont magazynu handlowego. Równocześnie

nadarzyła się okazja poszerzenia

oferty handlowej o sprowadzane z Niemiec atrakcyjne towary po bardzo korzystnej cenie.
Przedsiębiorca musi podjąć decyzję, którą inwestycję wybrać. Z jednej strony remont jest
niezbędny, z drugiej – sprzedaż niemieckich towarów pozwoliłaby osiągnąć większe zyski.

Zadanie do wykonania:
Jaką decyzję podejmie Jan Kowalski i jaki poniesie koszt alternatywny?
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Wskazówki do realizacji:

− ćwiczenie uczniowie mogą wykonywać w zespołach 2 osobowych,
− ćwiczenie należy poprzedzić podaniem przykładów, dla ułatwienia uczniom wykonania

ćwiczenia,

− wskazana jest weryfikacja omawianych wyników przez nauczyciela,

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać dokładnie treść zadania,
2) podjąć decyzję wyboru za Jana Kowalskiego,
3) przedstawić korzyści płynące z podjętej decyzji,
4) określić koszt alternatywny, jaki musi ponieść właściciel firmy w związku z wyborem,
5) wpisać odpowiedź w miejsce do tego wyznaczone.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

− metoda ćwiczeń przedmiotowych.

Środki dydaktyczne:

1) foliogramy bądź prezentacja multimedialna,
2) literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

5.1.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) wyjaśnić, dlaczego ekonomia jest nauką o dokonywaniu wyborów,
2) scharakteryzować rodzaje zasobów,
3)

wyjaśnić, dlaczego potrzeby są nieograniczone a zasoby ograniczone,

4)

zdefiniować pojęcie kosztu alternatywnego,

5) dokonać wyboru i określić jego koszt alternatywny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Decyzje konsumentów i producentów w procesie

gospodarowania

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1
Właśnie kończysz szkołę ponadgimnazjalną i zamierzasz wyjechać na studia do innego
miasta. Opracuj swój własny miesięczny budżet. Pomyśl nad sposobem pozyskania
dochodów.

Dochody

Kwota w zł

Wydatki

Kwota w zł

Wskazówki do realizacji:

− ćwiczenie uczniowie wykonują samodzielnie,
− ćwiczenie należy poprzedzić podaniem przykładów, dla ułatwienia uczniom wykonania

ćwiczenia,

− wskazana jest weryfikacja omawianych wyników przez nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać dokładnie treść zadania,
2) przeanalizować możliwe do uzyskania dochody z różnych źródeł,
3) oszacować koszty związane z utrzymaniem na studiach w innym mieście,
4) określić niezbędne wydatki,
5) sporządzić własny miesięczny budżet,
6) wpisać odpowiedź w miejsce do tego wyznaczone.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

− metoda ćwiczeń przedmiotowych.

Środki dydaktyczne:

1) foliogramy bądź prezentacja multimedialna,
2) literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wyobraź sobie, że jesteś właścicielem pralni chemicznej mieszczącej się w Szczecinie,

na Osiedlu Słonecznym. W pobliżu znajdują się jeszcze trzy inne pralnie chemiczne
świadczące ten sam rodzaj usług. Jakie podejmiesz działania, aby maksymalizować zysk
Twojego przedsiębiorstwa?

………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Wskazówki do realizacji:

− ćwiczenie do pracy w zespołach 2-osobowych,

− po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel powinien sprawdzić poprawność jego wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać uważnie treść ćwiczenia,
2) opracować strategię dotyczącą maksymalizacji zysku swojego przedsiębiorstwa,
3) wpisać odpowiedź w wykropkowane miejsce w ćwiczeniu.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

− metoda ćwiczeń przedmiotowych

Środki dydaktyczne:

– prezentacja multimedialna ewentualnie foliogramy,
– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

5.2.2. Sprawdzian postępów

Tak

Nie

Uczeń potrafi:
1) określić, główne podmioty funkcjonujące na rynku,
2) wskazać powiązania pomiędzy głównymi podmiotami funkcjonującymi
na rynku,
3) określić cele postępowania konsumentów na rynku,
4) przedstawić czynniki, które mają wpływ na preferencje konsumenta
i jego postępowanie,
5) wyjaśnić, na czym polega maksymalizacja użyteczności,
6) omówić decyzje producenta,
7) wyjaśnić ograniczenia, jakim podlegają producenci,
8) omówić rolę producenta na rynku

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.3. Systemy ekonomiczne

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wpisz do tabeli, jak w każdym z systemów ekonomicznych rozwiązywane są

podstawowe kwestie ekonomiczne.

Podstawowe pytania ekonomiczne

Typ systemu
ekonomicznego

Co produkować? Ile

produkować?

Jak produkować? Dla

kogo

produkować?

Gospodarka
tradycyjna

Gospodarka
rynkowa

Gospodarka
nakazowa

Wskazówki do realizacji:

– uczniowie

mogą wykonywać ćwiczenie w parach,

– należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać uważnie polecenie,
2) przeanalizować rodzaje systemów w materiale nauczania,
3) wpisać odpowiedzi na zawarte w tabeli pytania, zgodnie z podanymi kryteriami.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

− metoda ćwiczeń przedmiotowych.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wskaż różnice pomiędzy gospodarką rynkową a nakazową uwzględniająć:

1) własności czynników produkcji,
2) sposób podejmowania decyzji produkcyjnych,
3) sposób podejmowania decyzji cenowych,
4) efektywność gospodarowania.

Lp.

Gospodarka nakazowa

Gospodarka rynkowa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Wskazówki do realizacji:

– ćwiczenie do wykonania indywidualnie,
– należy przeprowadzić przed ćwiczeniem pogadankę na temat różnic poszczególnych

systemach gospodarowania,

– należy zweryfikować poprawność wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać uważnie polecenie zawarte w ćwiczeniu,
2) wpisać odpowiedzi w wyznaczone w tabeli miejsca.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

− metoda ćwiczeń przedmiotowych.

Środki dydaktyczne:

− literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

5.3.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) zdefiniować pojęcie gospodarki narodowej,
2) określić warunki gospodarowania,
3) wymienić rodzaje systemów ekonomicznych,
4) scharakteryzować rodzaje systemów ekonomicznych,
5) wskazać różnice między systemami ekonomicznymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.4. Obieg okrężny produktu i dochodu. Odpływy i dopływy

płatności

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokończ podane poniżej zdania, określając, które z podanych elementów ruchu

okrężnego produktu i dochodu powodują odpływ, a które dopływ pieniędzy do obiegu.
1. Oszczędności powodują ………………………………………………………………...
2. Wydatki przedsiębiorstw na inwestycje powodują ……………………………………..
3. Eksport powoduje ………………………………………………………………………
4. Wydatki państwa na dobra powodują …………………………………………………..
5. Import powoduje ………………………………………………………………………..
6. Podatki powodują ………………………………………………………………………

Wskazówki do realizacji:

– ćwiczenie do wykonania samodzielnie,
– należy zwrócić uwagę na poprawność wykonanego ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać dokładnie treść ćwiczenia,
2) określić, które elementy ruchu okrężnego powodują dopływ, a które odpływ pieniędzy do

obiegu,

3) odpowiedzieć na podane w ćwiczeniu pytania,
4) wpisać odpowiedzi w wyznaczone miejsce.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

− metoda ćwiczeń przedmiotowych.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2
Wyszukaj i wpisz do tabeli dane dotyczące wybranych przez Ciebie elementów ruchu
okrężnego produktu i dochodu:

Wyszczególnienie

2003 rok

2004 rok

Odpływ
pieniędzy z
obiegu

Dopływ
pieniędzy do
obiegu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Wskazówki do realizacji:

– ćwiczenie do wykonania w grupach ( 4–5 osób),
– lider grupy prezentuje wypracowane rozwiązanie uczniów,
– należy zwrócić uwagę na poprawność wykonanego ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać dokładnie treść ćwiczenia,
2) określić elementy ruchu okrężnego, które powodują odpływ i dopływ pieniądza do

obiegu,

3) wybrać po trzy elementy odpływu i dopływu,
4) wyszukać w roczniku statystycznym bądź Internecie niezbędne dane,
5) wpisać odpowiedzi w wyznaczone miejsce.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

− metoda przypadków.

Środki dydaktyczne:

– rocznik statystyczny,
– komputer z dostępem do Internetu,
– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

5.4.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:

1) wyjaśnić związki zachodzące pomiędzy podmiotami na rynku,
2) uzasadnić konieczność równowagi odpływów płatności z dopływami
do ruchu okrężnego produktu i dochodu,
3) wymienić elementy ruchu okrężnego produktu i dochodu oraz wskazać
które powodują odpływ, a które dopływ do obiegu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.5. Mierzenie efektów działalności gospodarczej. Produkt
Krajowy

Brutto

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z poniżej podanych pozycji wybierz te, które należy uwzględnić przy obliczaniu PKB

metodą dochodową (kosztowa). Następnie ustal wartość PKB (dane w jednostkach
umownych).
1. Dochody

z

czynszów

141

2. Wydatki konsumpcyjne na dobra trwałe

800

3. Płace

i

inne

wynagrodzenia

pracowników 5

362

4. Amortyzacja (koszt zużycia maszyn i urządzeń)

963

5. Wydatki rządu na dobra i usługi

finalne

1

180

6. Wydatki konsumpcyjne na dobra nietrwałe

2

000

7. Odsetki z udostępnionego kapitału

1

614

8. Inwestycje brutto przedsiębiorstw (wydatki przedsiębiorstw na

zakup

dóbr

produkcyjnych)

1

560

9. Wydatki konsumpcyjne na usługi

2

540

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

Wskazówki do realizacji:

− ćwiczenie uczniowie wykonują indywidualnie,

− należy sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać uważnie polecenie zawarte w ćwiczeniu,
2) wybrać z ćwiczenia te pozycje, które należy uwzględnić przy obliczaniu PKB metodą

dochodową (kosztową),

3) ustalić wielkość PKB,
4) wpisać obliczenia w miejsce do tego wyznaczone.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

− metoda ćwiczeń przedmiotowych.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

5.5.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) zdefiniować miernik PNB,
2) obliczyć PKB, na podstawie konkretnych danych,
3) wyjaśnić pojęcie PKN,
4) przedstawić zależności między poszczególnymi miernikami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5. 6. Mechanizm funkcjonowania rynku dóbr i usług.

Elastyczność popytu i podaży

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Poniższa tabela zawiera dane o liczbie oferowanych i nabywanych butelek wody

mineralnej, przy różnym poziomie cen.

Sporządź wykres krzywej popytu i podaży.

Cena produktu

[zł]

Liczba nabywana

[mln butelek]

Liczba oferowana

[mln butelek rocznie]

1,50 70 10
1,70 60 30
1,90 50 50
2,00 40 70
2,30 30 90

Wskazówki do realizacji:

− uczniowie pracują indywidualnie,

− należy sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać uważnie podane w ćwiczeniu polecenie,

2)

przeanalizować materiał nauczania,

3)

sporządzić wykres krzywej popytu i podaży,

4)

zinterpretować uzyskane wyniki.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

− metoda ćwiczeń przedmiotowych.

Środki dydaktyczne:

– prezentacja multimedialna bądź foliogramy,
– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Uzupełnij tekst, wpisując znak: =, <, >.

1. Popyt jest elastyczny, gdy procentowa zmiana ilości nabywanej, jest……od procentowej

zmiany ceny.

2. Popyt jest nieelastyczny, gdy procentowa zmiana ilości nabywanej, jest……od

procentowej zmiany ceny.

3. Popyt ma elastyczność jednostkową, gdy procentowa zmiana ilości nabywanej,

jest……procentowej zmianie ceny.

Wskazówki do realizacji:

− praca indywidualna ucznia,
− należy sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać uważnie podane w ćwiczeniu polecenie,
2) przeanalizować materiał nauczania, dotyczący elastyczności popytu,
3) przeanalizować dane zawarte w ćwiczeniu,
4) wpisać w miejsca wykropkowane znak +, <, >.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

− metoda ćwiczeń przedmiotowych.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

5.6.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1)

przedstawić, co jest przedmiotem wymiany na rynku,

2)

zdefiniować pojęcie popytu,

3)

scharakteryzować czynniki decydujące o popycie,

4)

wyjaśnić prawo popytu,

5)

zdefiniować pojęcie podaży,

6)

wyjaśnić prawo podaży,

7)

omówić czynniki decydujące o wielkości podaży,

8)

scharakteryzować rodzaje elastyczności popytu,

9)

omówić stopnie elastyczności cenowej popytu,

10) przedstawić stopnie elastyczności dochodowej popytu,
11) scharakteryzować elastyczność krzyżową popytu,
12) uzasadnić konieczność analizowania przez producentów wskaźników

elastyczności popytu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

5. 7. Równowaga rynkowa. Zachwianie równowagi rynkowej i jej

konsekwencje

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na rynku pojawił się nowy gatunek wędliny – boczek rolowany. Ceny boczku, ilość

oferowaną przez producentów i nabywaną przez konsumentów przedstawia tabela. Na
podstawie danych odczytaj z tabeli, na jakim poziomie ustali się cena i ilość równowagi.

Cena 1 kg boczku w zł Ilość oferowana w tys. ton

Ilość nabywana w tys. ton

46 – 70
48 – 60
50 10 50
52 20 40
54 30 30
56 40 20
58 50 10

Wskazówki do realizacji:

− uczniowie pracują indywidualnie,
− należy sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać uważnie treść zadania,

2)

przeanalizować materiał nauczania,

3)

ustalić, na jakim poziomie będzie się kształtowała cena i ilość równowagi,

4)

odpowiedzieć na pytanie zawarte w zadaniu.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

− metoda ćwiczeń przedmiotowych.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

5.7.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) scharakteryzować równowagę na rynku,
2) scharakteryzować parametry determinujące równowagę rynkową,
3) rozróżnić pojęcia; cena równowagi, cena minimalna, cena maksymalna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

5.8. Bezrobocie i inflacja

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przyporządkuj rodzaj bezrobocia do podanych przyczyn jego powstania.

Strukturalne cykliczne frykcyjne sezonowe
1. Zimne lato niezachęcające do wypoczynku nad morzem – ……………………………….
2. Recesja gospodarcza, spadek produkcji – …………………………………………………
3. Zmiana miejsca zamieszkania – ………………………………………………………......
4. Zbyt niskie kwalifikacje nieodpowiadające wymaganiom producenta –

……………..………………………………………………………………………………

Wskazówki do realizacji:

− uczniowie wykonują ćwiczenie w zespołach 2-osobowych,
− wskazane jest przygotowanie przez nauczyciela większej liczby przypadków, tak aby

każda grupa otrzymała inne zadania,

− należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować podane w ćwiczeniu sytuacje,
2) zdefiniować rodzaje bezrobocia,
3) przyporządkować rodzaj bezrobocia do sytuacji przedstawionych w ćwiczeniu,
4) wpisać rodzaj bezrobocia w miejsca wykropkowane.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

− metoda ćwiczeń przedmiotowych.

Środki dydaktyczne:

– foliogramy, prezentacja multimedialna,
– komputer z dostępem do Internetu,
– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Uzupełnij tabelę przedstawiającą sytuację na rynku pracy za ostatnie 6 lat (bez roku

bieżącego), korzystając z rocznika statystycznego.

Rok Cywilna

ludność aktywna

zawodowo

w tys.

Bezrobotni

zarejestrowani

w tys.

Stopa bezrobocia

w %

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Wskazówki do realizacji:

− uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach (4-osobowych),

− należy zwrócić uwagę na konieczność korzystania przez uczniów z rocznika

statystycznego bądź korzystać z Internetu,

− należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania ćwiczenia, oraz interpretację

uzyskanych danych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować podane w ćwiczeniu polecenie,
2) ustalić na podstawie rocznika statystycznego bądź odszukać w Internecie niezbędne dane,
3) uzupełnić tabelę, wpisując uzyskane dane zgodnie z podanymi kategoriami,
4) zinterpretować uzyskane informacje.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

− metoda ćwiczeń przedmiotowych.

Środki dydaktyczne:

– rocznik statystyczny,
– foliogramy, prezentacja multimedialna,
– komputer z dostępem do Internetu,
– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

5.8.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) zdefiniować pojęcie inflacji,
2) scharakteryzować rodzaje inflacji,
3) podać przyczyny inflacji,
4) przedstawić skutki inflacji,
5) omówić sposoby zapobiegania inflacji,
6) wyjaśnić przyczyny powstawania bezrobocia,
7) scharakteryzować rodzaje bezrobocia,
8) przedstawić skutki gospodarcze i społeczne bezrobocia,
9) omówić sposoby zapobiegania bezrobociu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

5. 9. Ingerencja rządu i banku centralnego w procesy gospodarcze

5.9.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Bank centralny (NBP) reguluje podaż pieniądza. Aby wykonać to zadanie NBP,

ustanawia obowiązkowy poziom rezerw. Uzupełnij luki w poniższym teście, wpisując
właściwe odpowiedzi.
Podwyższenie wskaźnika rezerw obowiązkowych zmusza banki do utrzymywania …………..
części depozytów w formie gotówki w banku centralnym. Depozyty te ………………………
być przeznaczone na działalność kredytową i proces kreacji pieniądza ulega …………………
Aktywność gospodarcza ………………………. Obniżenie wskaźnika rezerw
obowiązkowych …………………………….. możliwości udzielania kredytów przez bank.
Działalność gospodarcza zostaje………………………………………………………………...

Wskazówki do realizacji:

− uczniowie wykonują ćwiczenie indywidualnie,

− należy przygotować uczniów do wykonania ćwiczenia, podając przykłady zgodne

z podanym tematem ćwiczenia,

− należy sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować treść ćwiczenia,
2) przeanalizować materiał nauczania,
3) wyszukać w materiale niezbędne informacje,
4) uzupełnić luki w tekście, wpisując poprawne odpowiedzi.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

− metoda ćwiczeń przedmiotowych.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Przeczytaj uważnie poniższe stwierdzenia. Jeżeli uważasz, że stwierdzenie jest

prawdziwe, wpisz literę P, jeżeli uważasz, że nieprawdziwe wpisz literę F.
1.…Stabilizacyjna funkcja rządu polega na zapewnieniu właściwej ilości dóbr i usług.
2….Stabilizacyjna funkcja rządu polega na dążeniu do pełnego zatrudnienia, stabilizacji cen

i wzrostu gospodarczego.

3….Dystrybucyjna funkcja rządu polega na sprawnym funkcjonowaniu aparatu rządowego.
4….Dystrybucyjna funkcja rządu polega na doprowadzeniu do właściwej dystrybucji

dochodu w gospodarce.

5….Alokacyjna funkcja rządu polega na utrzymywaniu odpowiednich warunków

konkurencji.

6….Alokacyjna funkcja rządu polega na doprowadzeniu do właściwej dystrybucji dochodu

w gospodarce.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Wskazówki dla nauczyciela:

− uczniowie wykonują ćwiczenie indywidualnie,

− należy przeanalizować z uczniami przebieg ćwiczenia,

− należy zweryfikować poprawność wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać uważnie podane w ćwiczeniu stwierdzenia,

2)

przeanalizować materiał nauczania,

3)

wpisać literę P, bądź F w miejsca wykropkowane zgodnie z prawdziwością stwierdzeń.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

− metoda ćwiczeń przedmiotowych.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

5.9.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) wymienić funkcje państwa w gospodarce rynkowej,
2) scharakteryzować funkcje państwa w gospodarce rynkowej,
3) uzasadnić konieczność ingerowania państwa w procesy gospodarcze,
4) przedstawić rolę banku centralnego w kraju,
5) omówić zadania banku centralnego,
6) scharakteryzować funkcje banku centralnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

5.10. Polityka fiskalna i monetarna

5.10.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Podane poniżej rodzaje wydatków budżetowych przyporządkuj do dwóch grup:

wydatków realnych i transferów, wpisując w odpowiednie miejsce symbol R lub T.
1.… Zakup sprzętu medycznego dla szpitali.
2.… Dopłata do czynszów mieszkaniowych.
3.… Wynagrodzenie pracowników straży miejskiej.
4.… Wypłata zasiłków rodzinnych.
5.… Dopłata do cen płodów rolnych.
6.… Budowa portu lotniczego.
7.… Dopłata do rent i emerytur.
8.… Dotacje na utrzymanie i modernizację infrastruktury kolejowej.

Wskazówki do realizacji:

− uczniowie wykonują ćwiczenie w zespołach 2-osobowych,
− należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać uważnie przykłady podane w ćwiczeniu,
2) dokonać ich analizy,

3) ustalić, które z twierdzeń należy do wydatków realnych, a które do transferów,
4) wpisać w miejsca wykropkowane R lub T zgodnie z poleceniem zawartym w ćwiczeniu.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

− metoda ćwiczeń przedmiotowych.

Środki dydaktyczne:

– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Uzupełnij w tekście luki, wpisując prawidłowe odpowiedzi w miejsca wykropkowane.

Wzrost stopy oprocentowania kredytów powoduje ……………… kosztów zaciągania
kredytów przez banki komercyjne w banku centralnym, a tym samym zachęca je do
trzymania …………………. rezerw dobrowolnych. Wzrost rezerw dobrowolnych ………….
podaż kreowanego pieniądza. Obniżenie stopy oprocentowania kredytów ……………….
cenę kredytów i wpłynie na ……………………. popytu na pieniądz.

Wskazówki do realizacji:

− uczniowie wykonują ćwiczenie w zespołach 2-osobowych,

− należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania ćwiczenia,
− należy zwrócić uwagę na umiejętność czytania ze zrozumieniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać uważnie treść ćwiczenia,
2) przeanalizować materiał nauczania,
3) wyszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
4) uzupełnić luki w tekście, wpisując poprawne odpowiedzi.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

– metoda

ćwiczeń przedmiotowych.

Środki dydaktyczne:

− literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

5.10.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) scharakteryzować zadania polityki fiskalnej,
2) rozróżnić narzędzia polityki fiskalnej,
3) scharakteryzować poszczególne instrumenty polityki fiskalnej,
4) scharakteryzować zadania polityki monetarnej państwa,
5) rozróżnić narzędzia polityki państwa,
6) scharakteryzować poszczególne instrumenty polityki monetarnej państwa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

5. 11. Ekonomia gospodarki otwartej

5.11.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1
Wyszukaj w roczniku statystycznym 10 krajów, które są najpoważniejszymi partnerami
Polski w wymianie międzynarodowej. Uwzględnij dane za rok ubiegły.

Lp. Nazwa

kraju

Wielkość obrotów (w zł)

Wskazówki do realizacji:

− uczniowie wykonują ćwiczenie w zespołach 2-osobowych,

− należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania ćwiczenia,
− należy przedyskutować z uczniami wyniki pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) przeczytać dokładnie polecenie,
2) wyszukać w roczniku statystycznym niezbędne do wykonania ćwiczenia informacje,
3) wpisać nazwy krajów oraz wielkość obrotów w miejsca wyznaczone w tabeli.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

– metoda

ćwiczeń przedmiotowych.

Środki dydaktyczne:

– komputer z dostępem do Internetu,
– rocznik statystyczny,
– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

5

.11.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1)

scharakteryzować gospodarkę zamkniętą,

2) przedstawić, na czym polega gospodarka otwarta,
3) przedstawić kraje, z którymi Polska współpracuje w ramach wymiany

międzynarodowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

5. 12. Jednolity rynek europejski. Fundusze strukturalne
i spójności

5.12.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1
Przyporządkuj wybrane działania do poszczególnych funduszy strukturalnych.

Rodzaj działania Rodzaj

funduszu

Modernizacja infrastruktury transportowej

Promocja na rynku produktów rybnych

Szkolenia zawodowe i stypendia

Rozwój społeczeństwa informacyjnego

Wspieranie przekształceń w rolnictwie

Rozwój turystyki

Zmniejszanie różnic w poziomie gospodarczo
– społecznym krajów UE

Doradztwo i pośrednictwo zawodowe

Ochrona środowiska

Wskazówki do realizacji:

− uczniowie wykonują ćwiczenie w zespołach 2-osobowych,
− należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania ćwiczenia,

− należy przedyskutować z uczniami wyniki pracy,

− zaleca się pracować zgodnie ze scenariuszem nr 2.

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) przeczytać uważnie polecenie zawarte w ćwiczeniu,
2) przeanalizować materiał nauczania dotyczący funduszy strukturalnych i spójności,
3) przeanalizować działania zawarte w tabeli,
4) wpisać w miejsce zaznaczone w tabeli rodzaj funduszu, w ramach którego realizowane są

poszczególne działania.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

– metoda

ćwiczeń przedmiotowych.

Środki dydaktyczne:

– komputer z dostępem do Internetu,
– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2
Przedstaw trzy inwestycje, jakie powstały w Twojej okolicy, regionie przy wsparciu środków
finansowych Unii Europejskiej.

Rodzaj inwestycji

Nazwa programu unijnego

Nazwa Funduszu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Wskazówki do realizacji:

− uczniowie wykonują ćwiczenie indywidualnie lub w 4-osobowych zespołach,

− należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania ćwiczenia,

− należy przedyskutować z uczniami wyniki pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować dokładnie treść ćwiczenia,
2) wyszukać w dostępnych źródłach informacji niezbędne do wykonania ćwiczenia dane,
3) wpisać rodzaje inwestycji w miejsce do tego wyznaczone, zgodnie z podanymi

kryteriami.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

– metoda

ćwiczeń przedmiotowych.

Środki dydaktyczne:

– komputer z dostępem do Internetu,
– literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

5.12.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) wymienić rodzaje funduszy strukturalnych,
2) scharakteryzować poszczególne rodzaje funduszy,
3) rozróżnić działania objęte poszczególnymi funduszami,
4) przedstawić konkretny przykład wykorzystania środków finansowych

danego funduszu na realizację konkretnego działania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Gospodarowanie na rynku
zasobów, dóbr i usług”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
− zadania 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9,12, 13, 15, 17, 18, 20, są z poziomu podstawowego,

− zadania 6, 10, 11, 14, 16, 19, są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

− dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

− dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
− dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

− bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. c, 4. b, 5. d, 6. d, 7. b, 8. c, 9. d, 10. d, 11. b, 12.
d, 13. b, 14. a, 15. b, 16. c, 17. d, 18.a, 19. d, 20. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzalne osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Podać przykłady kosztów alternatywnych
dokonywanych wyborów

B P A

2

Identyfikować koszt alternatywny
dokonywanych wyborów

A P C

3

Rozróżnić decyzje ekonomiczne w procesie
konsumpcji

B P C

4

Rozróżnić decyzje ekonomiczne w procesie
produkcji

B P B

5

Przedstawić możliwości rozwiązywania
problemów niedoboru w gospodarce
rynkowej

B P D

6

Określić elementy ruchu okrężnego produktu
i dochodu

C PP D

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

7 Wyjaśnić mechanizm funkcjonowania rynku

B P B

8

Wyjaśnić zależność wielkości popytu od
ceny dobra

B P C

9

Omówić zależność wybranych czynników na
wielkość podaży

B P D

10

Wskazać wpływ ceny równowagi na
wielkość popytu i podaży

C PP D

11

Wskazać wpływ elastyczności krzyżowej
popytu na dobra substytucyjne i
komplementarne

C PP B

12

Scharakteryzować mierniki wzrostu
gospodarczego

B P D

13

Przedstawić założenia polityki fiskalnej
państwa

B P B

14

Scharakteryzować funkcje państwa w
gospodarce rynkowej

C PP A

15

Przedstawić wpływ banku centralnego na
procesy gospodarcze

B P B

16

Przedstawić wpływ polityki monetarnej na
decyzje gospodarcze

B PP C

17 Rozróżniać rodzaje bezrobocia

B P D

18

Identyfikować przyczyny bezrobocia według
różnych kryteriów

A P A

19 Rozróżniać przyczyny inflacji

B PP D

20

Identyfikować zakres działań funduszy
strukturalnych

A P B

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko

jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Wskaż tylko jedną

odpowiedź prawidłową. W przypadku pomyłki zakreśl kółkiem błędną odpowiedź.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Materiały dla ucznia:

− instrukcja,

− zestaw zadań testowych,
− karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

Zestaw pytań testowych

1. Kosztem alternatywnym Twojej edukacji jest:

a) to, czego nie zarobisz wtedy, gdy się uczysz,
b) to, co dostarczają ci Twoi rodzice,
c) koszt poniesiony na mieszkanie i wyżywienie,
d) pożyczka, którą zaciągnąłeś.

2. Koszt alternatywny to:

a) koszt utraconej korzyści,
b) wartość najlepszej z możliwych korzyści utraconej w wyniku dokonanego wyboru,
c) wartość dobra, którego się wyrzekamy, aby wybrać inne dobro,
d) każda powyższa odpowiedź jest poprawna.

3. Analizując zachowanie się konsumenta, przyjmujemy że stara się on maksymalizować:

a) wielkość oszczędności,
b) cenę jednego dobra względem drugiego,
c) użyteczność,
d) dochód.

4. Wszystkie z podanych niżej decyzji są decyzjami krótkookresowymi przedsiębiorstwa,

oprócz:
a) przedsiębiorstwo musi zatrudnić pracowników w godzinach nadliczbowych przy

wzroście sprzedaży swojego produktu,

b) przy stałym wzroście sprzedaży przedsiębiorstwo decyduje się na wybudowanie

nowego zakładu produkcyjnego,

c) przy spadku sprzedaży przedsiębiorstwo decyduje się na ograniczenie produkcji,
d) przedsiębiorstwo ogranicza zatrudnienie przy długotrwałym spadku sprzedaży.

5. Gospodarka rynkowa charakteryzuje się następującymi cechami:

a) produkuje się tylko na własne potrzeby,
b) wielkość produkcji jest narzucona przez rząd,
c) produkuje się stosownie do potrzeb,
d) produkuje się dla wszystkich.

6. Który z podanych elementów ruchu okrężnego produktu i dochodu powoduje dopływ

pieniędzy do obiegu:
a) oszczędności,
b) import,
c) podatki,
d) eksport.

7. Za pośrednictwem rynku dokonuje się:

a) sprawiedliwego podziału dóbr i usług,
b) alokacji zasobów ekonomicznych,
c) bezpłatnej wymiany dóbr i usług,
d) obrotu tylko dobrami materialnymi.

8. Wielkość popytu na dobro wzrośnie, jeśli:

a) konsument niespodziewanie zapragnie mieć więcej dobra,
b) dochody konsumentów zmniejszą się,
c) cena tego dobra spadnie,
d) pojawią się nowi konsumenci na rynku.

9. Który z wymienionych czynników nie wpływa na podaż:

a) ceny czynników wytwórczych,
b) cena dobra,
c) wysokość podatków,
d) rodzaj wykorzystywanej technologii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

10. Przy cenie poniżej ceny równowagi mamy do czynienia z:

a) nadwyżką popytu nad podażą,
b) nadwyżką ilości oferowanej nad ilością nabywaną,
c) nadwyżką podaży nad popytem,
d) nadwyżką ilości nabywanej nad ilością oferowaną.

11. Które z poniższych stwierdzeń jest nieprawdziwe:

a) jeżeli wskaźnik elastyczności krzyżowej popytu jest > 0 to dotyczy dóbr

substytucyjnych,

b) jeżeli wskaźnik elastyczności krzyżowej popytu jest

≤ 0 to dotyczy dóbr

substytucyjnych i komplementarnych,

c) jeżeli wskaźnik elastyczności krzyżowej popytu jest < 0 to dotyczy dóbr

komplementarnych,

d) jeżeli wskaźnik elastyczności krzyżowej popytu jest = 0 to badane dobra są wobec

siebie niezależne.

12. Przy obliczaniu PNB uwzględnia się:

a) tylko krajowych producentów,
b) tylko firmy z udziałem kapitału zagranicznego,
c) tylko polskie przedsiębiorstwa i polskich pracowników działających za granicą,
d) wszystkich wymienionych.

13. Polityka fiskalna odnosi się do:

a) wydatków rządowych mających na celu podnoszenie standardu życia społeczeństwa,
b) wydatków rządowych, podatków i transferów,
c) polityki rządu mającej na celu walkę z bezrobociem i inflacją,
d) programów rządowych np. zasiłków dla bezrobotnych.

14. Funkcja regulacyjna państwa polega na:

a) tworzeniu i utrzymywaniu warunków konkurencji na rynku,
b) ingerowaniu w rozdzielaniu dóbr publicznych,
c) złagodzeniu nierówności społecznych,
d) regulacji cen.

15. Bank Centralny, określając wysokość stopy redyskontowej wpływa na:

a) sprzedaż na otwartym rynku papierów wartościowych,
b) wielkość kredytów udzielanych przez banki,
c) wysokość rezerw obowiązkowych,
d) wszystkie wymienione.

16. Zmniejszenie stopy rezerw obowiązkowych prowadzi do:

a) zmniejszenia podaży pieniądza w gospodarce,
b) zmniejszenia udzielanych kredytów przez banki,
c) zwiększenia udzielanych kredytów przez banki,
d) wszystkie wymienione.

17. Bezrobocie frykcyjne wynika z:

a) ograniczenia wielkości produkcji i wymiany na skutek spadku zainteresowania

społeczeństwa zakupem dóbr i usług,

b) niemożności produkowania niektórych dóbr i świadczenia usług przez cały rok,
c) przekształcenia gospodarki narodowej,
d) konieczności szukania nowego miejsca pracy stwarzającego korzystniejsze warunki

płacowe.

18. Najgroźniejsze dla gospodarki jest:

a) bezrobocie koniunkturalne,

b) bezrobocie frykcyjne,

c) bezrobocie naturalne,

d) bezrobocie chroniczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

19. Przyczyną inflacji jest:

e) niewłaściwa polityka pieniężna,

f) niewłaściwa polityka budżetowa,

g) nadmierne inwestowanie,

h) wszystkie wymienione.

20. Małe i średnie przedsiębiorstwa, w celu rozwoju, mogą korzystać z:

a) Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej,

b) Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,

c) Europejskiego Funduszu Społecznego,

d) Finansowego Instrumentu Orientacji Rybołówstwa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Gospodarowanie na rynku zasobów, dóbr i usług

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

Test wielostopniowy do jednostki modułowej „Gospodarowanie na rynku
zasobów, dóbr i usług”

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

− dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań,
− dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań,

− dobry – za rozwiązanie co najmniej14 zadań,

− bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 17 zadań,

Test składa się z trzech części:

I. prawda/fałsz (8 zadań),
II. krótkiej odpowiedzi (5 zadań),
III. luką w tekście (5 zadań).

Oczekiwane odpowiedzi ucznia:

I część – zadania prawda/fałsz
1. P, 2. F, 3. F, 4. P, 5. P, 6. F, 7. F, 8.P

II część – zadania krótkiej odpowiedzi
1. Wszystkie dobra wytwarzane przez człowieka są rzadkie stąd ziemniaki też.
2. Nie. Wszyscy ludzie muszą dokonywać wyborów, gdyż żyją w świecie o ograniczonych

zasobach.

3. Popyt na zasoby naturalne zależy od popytu na produkty przedsiębiorstw.
4. W gospodarce rynkowej wydatki są pokrywane przede wszystkim z dochodów

otrzymanych z udostępnienia czynników produkcji (pracy, ziemi, kapitału). Poziom życia
konsumenta i rodziny zależeć będzie od sposobu wydawania pieniędzy.

5. Nie. Część z nich odpływa z obiegu w postaci oszczędności i podatków.

III część – zadania z luką w tekście
1. Dobra ekonomiczne są dobrami rzadkimi, ponieważ ilość tych dóbr jest

niewystarczająca, aby zaspokoić potrzeby wszystkich.

2. W krótkim okresie inflacja podażowa prowadzi do wzrostu poziomu cen w gospodarce

przy jednoczesnym spadku realnego PKB.

3. Budżet, będąc odzwierciedleniem polityki fiskalnej, w rozliczeniu może wykazywać

nadwyżkę lub deficyt.

4. Bezrobocie cykliczne wynika z ograniczenia wielkości produkcji i wymiany na skutek

spadku zainteresowania społeczeństwa zakupem dóbr i usług.

5. Bank centralny jest bankiem emisyjnym, ponieważ organizuje obieg gotówkowy, kreuje

znaki pieniężne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

Część I

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1 Zdefiniować pojęcie koszt alternatywny

A

P

P

2

Wskazać czynniki mające wpływ na wielkość
podaży

B P F

3 Rozróżnić rodzaje cen w gospodarce rynkowej

B

P

F

4

Określić zachowanie się konsumenta jako
podmiotu na rynku

C P P

5

Przedstawić czynniki mające wpływ na
wielkość PKB

B PP P

6 Określić skutki inflacji

C PP F

7 Wskazać przyczyny inflacji

B P F

8

Uzasadnić konieczność ingerencji państwa w
procesy gospodarcze w gospodarce rynkowej

C P P

Część II

Nr

zad.

Cel operacyjny

Kat.

celu

Poziom

wym.

Poprawna odpowiedź

1

Rozróżnić rodzaje dóbr

B P

Wszystkie dobra
wytwarzane przez
człowieka są rzadkie stąd
ziemniaki też.

2

Uzasadnić konieczność dokonywania
wyborów ekonomicznych

C P

Nie. Wszyscy ludzie
muszą dokonywać
wyborów, gdyż żyją w
świecie o ograniczonych
zasobach

3

Wskazać czynniki wpływające na wielkość
popytu

B P

Popyt na zasoby naturalne
zależy od popytu na
produkty przedsiębiorstw.

4

Uzasadnić konieczność podejmowania
racjonalnych decyzji przez konsumenta na
rynku dóbr i usług

C P

W gospodarce rynkowej
wydatki są pokrywane
przede wszystkim z
dochodów otrzymanych z
udostępnienia czynników
produkcji (pracy, ziemi,
kapitału). Poziom życia
konsumenta i rodziny
zależeć będzie od sposobu
wydawania pieniędzy.

5

Przedstawić rodzaje dopływów i odpływów do
okrężnego obiegu produktu i dochodu

B PP

Nie. Część z nich
odpływa z obiegu w
postaci oszczędności i
podatków.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

Część III

Nr

zad.

Cel operacyjny

Kat.

celu

Poz.

wym.

Poprawna odpowiedź

1 Uzasadnić, dlaczego

dobra ekonomiczne są
dobrami rzadkimi

C

P

Dobra ekonomiczne są dobrami rzadkimi,
ponieważ ilość tych dóbr jest
niewystarczająca, aby zaspokoić
potrzeby wszystkich.

2 Określić wpływ inflacji na

wskaźniki ekonomiczne
oraz na poziom cen w
gospodarce

C

PP

W krótkim okresie inflacja podażowa
prowadzi do wzrostu poziomu cen w
gospodarce przy jednoczesnym spadku
realnego PKB.

3 Wyjaśnić role budżetu w

planowaniu gospodarki
kraju

B P

Budżet będąc odzwierciedleniem polityki
fiskalnej, w rozliczeniu może wykazywać
nadwyżkę lub deficyt.

4 Rozróżnić rodzaje

bezrobocia

B P

Bezrobocie

cykliczne wynika z

ograniczenia wielkości produkcji i
wymiany na skutek spadku
zainteresowania społeczeństwa zakupem
dóbr i usług.

5 Objaśnić funkcje banku

centralnego

C

P

Bank centralny jest bankiem emisyjnym,
ponieważ organizuje obieg gotówkowy,
kreuje znaki pieniężne.

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 18 zadań, w tym 8 zadań prawda/fałsz, 5 zadań krótkiej odpowiedzi, 5 zadań

z luką.

5. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
6. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

7. Na rozwiązanie testu masz 40 min.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

Materiały dla ucznia:

− instrukcja,

− zestaw zadań testowych.

I część
Przeczytaj uważnie poniższe stwierdzenia. Jeśli uważasz, że jest prawdziwe wpisz literę P,
jeśli fałszywe wpisz literę F w miejscu wykropkowanym.
1. … Koszt alternatywny to wartość dobra, którego się wyrzekamy, aby wybrać inne dobro.
2. … Prawo podaży ilustruje następujące stwierdzenie – wprowadzenie przez rząd podatku

VAT spowodowało spadek produkcji obuwia w fabryce POLBUT.

3. … Cena minimalna to cena, poniżej której dane dobro nie może być sprzedawane. Jest

ona niższa od ceny równowagi.

4. … Konsumenci dokonując zakupu, chcą być zadowoleni, mieć satysfakcję z wyboru, chcą

w pełni zaspokoić swoje potrzeby. Nabywają więc dobra czy usługi, które charakteryzują
się określoną użytecznością.

5. … Na wielkość PKB ma wpływ kupno przez gospodynie domowe mięsa do

przygotowania obiadów w domu.

6. … Przy nieprzewidywalnej inflacji najwięcej traci kredytobiorca.
7. … Wzrost cen zawsze oznacza inflację w państwie.
8. … Rząd powinien ingerować w procesy gospodarcze, gdyż gospodarka rynkowa nie jest

w stanie w zadowalający sposób rozwiązać niektórych problemów gospodarczych.

II część
Udziel krótkiej odpowiedzi na podane poniżej pytania. Uzasadnij krótko odpowiedź.
1. Czy ziemniaki w Polsce są dobrem rzadkim?
………………………………………………………………………………………………
2. Czy ludzie bogaci nie muszą dokonywać wyborów?
………………………………………………………………………………………………
3. Od czego zależy popyt na zasoby naturalne?
………………………………………………………………………………………………
4. Dlaczego konsument w gospodarce rynkowej powinien podejmować racjonalne decyzje?
………………………………………………………………………………………………
5. Czy wszystkie wypłaty firm na rzecz gospodarstw domowych (pracowników) stają się ich

wydatkami?

………………………………………………………………………………………………

III część
Uzupełnij luki w tekście.
1. Dobra ekonomiczne są dobrami rzadkimi, ponieważ ilość tych dóbr jest

…………………., aby ………………………………………………………………

2. W krótkim okresie inflacja ………………………………… prowadzi do …………..

poziomu cen w gospodarce, przy jednoczesnym ……………………... realnego PKB.

3. Budżet, będąc odzwierciedleniem polityki fiskalnej, w rozliczeniu może wykazywać

………………………………… lub ………………………………….

4. Bezrobocie …………………………. wynika z ograniczenia wielkości produkcji

i wymiany na skutek spadku zainteresowania społeczeństwa zakupem dóbr i usług.

5. Bank centralny jest bankiem ……………………………….., ponieważ organizuje obieg

gotówkowy, kreuje znaki pieniężne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

44

7.

LITERATURA

1. Begg D., Fischer S., Darnbusch R.: Mikroekonomia. PWE, Warszawa 2003
2. Begg D., Fischer S., Darnbusch R.: Mikroekonomia. PWE, Warszawa 2003
3. Biernacka M., Korba J., Smutek Z.: Podstawy przedsiębiorczości. OPERON, Gdynia

2005

4. Biernat B., Grobelna A., Warchim A.: Ćwiczenia z mikroekonomii. Edukator, Wrocław

2004

5. Biernat B., Grobelna A., Warchim A.: Ćwiczenia z makroekonomii. Edukator, Wrocław

2004

6. Mierzejewska–Majcherek J: Podstawy ekonomii, Difin, Warszawa 2004
7. pod red. R. Sobieckiego: Podstawy przedsiębiorczości w pytaniach i odpowiedziach,

Difin, Warszawa 2004

8. pod red. R. Sobieckiego: Przewodnik praktyczny dla ucznia w pytaniach i

odpowiedziach, Difin, Warszawa 2004

9. Sepkowska Z.: Przedsiębiorczość. Wprowadzenie do makroekonomii. WSiP, Warszawa

2001

10. Czasopisma: „Gazeta Prawna”, „Rzeczpospolita”, „Businessman”