background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 
 
 
 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

NARODOWEJ 

 
 
 
 
 
 
 
 
 

Piotr Ziółek 

 
 
 
 
 
 
 

Diagnozowanie i naprawa układów hydraulicznych, 
pneumatycznych i urządzeń zaczepowych 723[03].Z2.06 

 

 
 
 
 
 
 

Poradnik dla nauczyciela 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacyjnej – Państwowy Instytut Badawczy  
Radom 2007 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

Recenzenci: 
mgr inż. Tomasz Kacperski 
mgr inż. Marek Rudziński 
 
 
 
Opracowanie redakcyjne: 
inż. Piotr Ziółek 
 
 
 
Konsultacja: 
mgr inż. Andrzej Kacperczyk 
 
 
 

 
 
 
 
Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  723[03].Z2.06 
,,Diagnozowanie i naprawa układów hydraulicznych, pneumatycznych i urządzeń zaczepowych”, 
zawartego  w  modułowym  programie  nauczania  dla  zawodu  mechanik  –  operator  pojazdów 
i maszyn rolniczych. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

Wydawca  

Instytut Technologii Eksploatacyjnej – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

SPIS TREŚCI 

 

1.  Wprowadzenie 

2.  Wymagania wstępne 

3.  Cele kształcenia 

4.  Przykładowe scenariusze zajęć 

5.  Ćwiczenia 

12 

5.1. Układy hydrauliczne i pneumatyczne  

12 

5.1.1.  Ćwiczenia 

12 

5.2. Diagnostyka i naprawa układów hydraulicznych, pneumatycznych 

14 

5.2.1.  Ćwiczenia 

14 

5.3. Urządzenia zaczepowe  

17 

5.3.1.  Ćwiczenia 

17 

6.  Ewaluacja osiągnięć ucznia 

20 

7.  Literatura 

34 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

1. WPROWADZENIE 

 

Poradnik  dla  nauczyciela,  dla  jednostki  modułowej  Diagnozowanie  i  naprawa  układów 

hydraulicznych,  pneumatycznych  i  urządzeń  zaczepowych,  będzie  pomocny  w  prowadzeniu 
zajęć  dydaktycznych  w  szkole  kształcącej  w  zawodzie  mechanik–operator  pojazdów  i  maszyn 
rolniczych 723[03]. 

Realizacja  modułowego  programu  nauczania  zapewni  opanowanie  przez  uczniów 

umożliwiających wykonanie prac w zakresie diagnozowania i naprawy układów hydraulicznych, 
pneumatycznych  i  urządzeń  zaczepowych.  Czynnikiem  sprzyjającym  nabywaniu  umiejętności 
zawodowych jest wykonywanie ćwiczeń określonych w programach jednostek modułowych. 

Poradnik zawiera: 

 

wymagania wstępne, 

 

wykaz umiejętności jakie uczeń ukształtuje podczas zajęć, 

 

przykładowe scenariusze zajęć, 

 

propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u ucznia jego umiejętności, 

 

ewaluację osiągnięć ucznia, 

 

wykaz literatury. 
Zajęcia  dydaktyczne  powinny  być  prowadzone  metodami  aktywizującymi.  Szczególnie 

zalecane  są  metody  poszukiwania,  porządkowania  i  wykorzystywania  informacji  z  różnych 
źródeł, stosowania zdobytej wiedzy  w praktyce, rozwiązywania problemów w  sposób twórczy,  
a w  szczególności:  obserwacja,  symulacja,  tekstu  przewodniego,  projektów  oraz  ćwiczeń 
praktycznych. Prowadzenie zajęć metodami aktywizującymi wymaga przygotowania materiałów, 
takich  jak:  tekst  przewodni,  instrukcji do  metody  projektów,  instrukcje  do  wykonania  ćwiczeń, 
instrukcje stanowiskowe, instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy. 

Podczas  realizacji  procesu  dydaktycznego  należy  zwracać  uwagę  na  samokształcenie 

z wykorzystaniem  materiałów  innych  niż  podręczniki;  normy,  instrukcje  obsługi,  poradniki, 
i pozatekstowe źródła informacji. 

Formy  pracy  uczniów  powinny  być  różnorodne,  począwszy  od  pracy  indywidualnej, 

samodzielnej do pracy w małych grupach 3 

 5 osobowych, oraz na pracy zespołowej. 

Pomiar  dydaktyczny  jest  istotnym  elementem  procesu  dydaktycznego.  Sprawdzanie 

i ocenianie  osiągnięć  może  być  przeprowadzane  przy  pomocy  przykładowych  testów 
zamieszczonych w poradniku. Do testów dołączone zostały również: 

 

instrukcje dla nauczyciela, 

 

instrukcje dla ucznia, 

 

plan testu w formie tabelarycznej, 

 

karta odpowiedzi. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Schemat układu jednostek modułowych  

723[03].Z2 

Eksploatacja pojazdów rolniczych 

723[03].Z2.01 

Stosowanie przepisów ruchu 

drogowego 

723[03].Z2.02 

Stosowanie technik kierowania 

pojazdem i wykonywanie czynności 

kontrolno-obsługowych 

 

723[03].Z2.03 

Diagnozowanie i naprawa 

układów silnika 

 

723[03].Z2.04 

Diagnozowanie i naprawa 

układów napędowych 

pojazdów 

723[03].Z2.05 

Diagnozowanie i naprawa 

układów kierowniczych, 

jezdnych, zawieszenia 

i hamulcowych 

723[03].Z2.06 

Diagnozowanie i naprawa 

układów hydraulicznych, 

pneumatycznych 

i urządzeń zaczepowych 

 

723[03].Z2.07 

Diagnozowanie i naprawa 

układów elektrycznych w 

pojazdach i maszynach 

 

723[03].Z2.08 

Wykonywanie przeglądów 

technicznych i obsługi sezonowej 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

2. WYMAGANIA WSTĘPNE 

 
Przystępując do realizacji jednostki modułowej, uczeń powinien umieć: 

 

czytać  ze  zrozumieniem  informacje  przedstawione  w  formie  opisu,  instrukcji,  rysunków, 
szkiców, wykresów, dokumentacji technicznej,  

 

rozpoznawać elementy, zespoły i układy na rysunkach, schematach, zgodnie z instrukcją, 

 

określać funkcje zespołów i układów, 

 

wykonywać proste szkice i rysunki części i zespołów maszyn, 

 

wykonywać podstawowe operacje obróbki metali niezbędne przy naprawach, 

 

dokonać weryfikacji podzespołów i części, 

 

zdemontować i wykonać mycie podzespołów i części, 

 

nazywać i użytkować narzędzia, 

 

organizować  stanowisko  pracy  do  diagnostyki,  naprawy  i  obsługi  sprzętu  technicznego 
zgodnie z wymaganiami ergonomii, 

 

radzić sobie w sytuacjach problemowych, 

 

samodzielnie podejmować decyzje, 

 

podejmować decyzje dotyczące wyboru technologii naprawy, 

 

podejmować  decyzje  zawodowe  zgodnie  z  przepisami  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy, 
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, 

 

skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy, 

 

oceniać własną prace, 

 

korzystać z różnych źródeł informacji, 

 

przewidywać  i  wskazywać  zagrożenia  dla  zdrowia  i  życia  ludzkiego  oraz  środowiska 
przyrodniczego, 

 

udzielać pomocy przed lekarskiej ofiarom wypadków przy procesie pracy. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

3.  CELE KSZTAŁCENIA 

 

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć: 

 

scharakteryzować 

budowę 

możliwości 

wykorzystania 

zaczepów 

polowych 

i transportowych, 

 

objaśnić budowę układów zawieszenia, 

 

wyjaśnić  możliwości  agregatowania  za  pomocą  układów  zawieszenia,  stosowanych 
w ciągnikach rolniczych, 

 

zastosować zasady prawidłowej obsługi układów zawieszenia  maszyn i narzędzi rolniczych, 

 

scharakteryzować zalety i wady napędów hydraulicznych, 

 

objaśnić  budowę  i  działanie  poszczególnych  elementów  układów  hydraulicznych 
oraz sprawdzić ich działanie, 

 

ustalić przyczyny awarii i sposoby naprawy układów hydraulicznych, 

 

scharakteryzować budowę, działanie i zasady obsługi instalacji pneumatycznej pojazdów, 

 

dokonać naprawy układów hydraulicznych w pojazdach, 

 

dokonać naprawy w układach pneumatycznych, 

 

wyjaśnić możliwości wykorzystania instalacji pneumatycznej w pojazdach rolniczych, 

 

zastosować  przepisy  bhp  podczas  diagnozowania  i  naprawy  układów  hydraulicznych 
pneumatycznych, 

 

dokonać naprawy układów zaczepowych i zawieszania maszyn i narzędzi rolniczych, 

 

określić wymagania ergonomiczne stanowiska pracy kierowcy ciągnika rolniczego, 

 

zastosować  przepisy  bhp  podczas  diagnozowania  i  naprawy  układów  zawieszania 
zaczepiania narzędzi. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

4.  PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 

 

Scenariusz zajęć 1  

 

Osoba prowadząca …………………………………………………….. 
Modułowy program nauczania:  Mechanik - operator pojazdów i maszyn rolniczych 723[03] 
Moduł: 

Eksploatacja pojazdów rolniczych 723[03].Z2 

Jednostka modułowa: 

Diagnozowanie i naprawa układów hydraulicznych, 
pneumatycznych i urządzeń zaczepowych 723[03].Z2.06 

 

Temat:      Diagnozowanie i naprawa układów hydraulicznych i pneumatycznych. 

Cel  ogólny:  Opanowanie  umiejętności  diagnozowanie  i  naprawy  układu  hydraulicznego 

i pneumatycznego. 

 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

 

nazwać główne elementy układu hydraulicznego i pneumatycznego, 

 

wskazać różnice pomiędzy układami hydraulicznym a pneumatycznym, 

 

określić funkcje elementów w układzie hydraulicznym i pneumatycznym, 

 

określić zasadę działania elementów w układzie, 

 

określić podstawowe uszkodzenia obu układów, 

 

zdiagnozować usterki, 

 

usunąć usterkę w procesie technologicznym naprawy, 

 

sprawdzić poprawność działania naprawionego układu. 

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponad zawodowe: 

 

organizowanie i planowanie zajęć, 

 

pracy w zespole, 

 

oceny pracy zespołu. 

 
Metody nauczania–uczenia się:  

 

metoda tekstu przewodniego, 

 

dyskusja dydaktyczna wielokrotna, 

 

ćwiczenia praktyczne. 

 
Środki dydaktyczne:
  

 

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego, 

 

przykładowy układ instalacji hydraulicznej i pneumatycznej, 

 

stanowisko pracy, 

 

instrukcje bezpieczeństwa higieny pracy i ochrony przeciwpożarowej,  

 

plansze z przykładowymi układami hydraulicznymi i pneumatycznymi. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

 

uczniowie pracują w grupach 3 – 5 osobowych. 

 
Czas trwania: 4 godziny dydaktyczne (180 min). 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

Zadanie dla ucznia:  

Dokonaj diagnostyki układu hydraulicznego ręcznego sterowania siłownikami dwustronnego 

działania. Sprawdź poprawność połączenia układu. Określ usterki układu oraz wskaż technologie 
ich usunięcia. Podczas zajęć stosuj zasady bezpiecznej pracy. 
 
Przebieg zajęć: 

 

 
Faza wstępna 
1.  Sprawdzenie listy obecności. 
2.  Określenie tematu zajęć. 
3.  Wyjaśnienie uczniom tematu i szczegółowych celów kształcenia. 
 
Faza właściwa 
1.  Metoda tekstu przewodniego. 
2.  Metoda przykładu. 
 
Faza I. Informacje 
Pytania prowadzące: 
1.  Jaka jest zasada działania siłownika? 
2.  Co to jest czynnik roboczy? 
3.  Jakie właściwości posiada czynnik roboczy? 
4.  Jaka jest główna różnica pomiędzy układem hydraulicznym a pneumatycznym? 
5.  Jakie zastosowanie mają układy hydrauliczne i pneumatyczne w rolnictwie? 
6.  Co to jest diagnozowanie? 
7.  Co to jest proces naprawy? 
8.  Jakie są rodzaje procesów naprawy? 
 
Faza II. Planowanie 
1.  Jak wykonuje się połączenia elementów układu hydraulicznego a jak pneumatycznego? 
2.  Jak wykonuje się diagnostykę układów hydraulicznych i pneumatycznych? 
3.  Jak  wykonuje  się  proces  naprawy  uszkodzonych  elementów  układów  hydraulicznych 

i pneumatycznych? 

 
Faza III. Ustalenie 
1. 

Uczniowie pracując w grupach opisują budowę układu hydraulicznego i pneumatycznego. 

2. 

Uczniowie wykorzystują do zadania układ hydrauliczny maszyny rolniczej. 

3. 

Symulacja usterki przez prowadzącego w układzie hydraulicznym. 

 
Faza IV. Wykonanie 
1. 

Uczniowie sprawdzają poprawność połączenia. 

2. 

Uczniowie diagnozują wskazany układ. 

4. 

Uczniowie konsultują z nauczycielem wnioski uzyskane po zdiagnozowaniu układu. 

3. 

Uczniowie omawiają sposób przeprowadzenia naprawy wykrytych usterek. 

 
Faza V. Sprawdzanie 
1.  Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność funkcjonowania układu. 
2.  Uczniowie wymieniają uwagi nabyte podczas diagnozowania układu. 
3.  Uczniowie sprawdzają czy przeprowadzona diagnostyka dała wiarygodne wnioski. 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

Faza VI. Analiza końcowa 

Uczniowie  wraz  z  nauczycielem  wskazują,  które  etapy  rozwiązania  zadania  sprawiły  im 

trudności.  Nauczyciel  powinien  podsumować  całe  ćwiczenie,  wskazać,  jakie  umiejętności  były 
ćwiczone jakie wystąpiły nieprawidłowości, i jak ich uniknąć na przyszłość. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

10 

Scenariusz zajęć 2  

 
Osoba prowadząca …………………………………………………….. 
Modułowy program nauczania:  Mechanik - operator pojazdów i maszyn rolniczych 723[03] 
Moduł: 

Eksploatacja pojazdów rolniczych 723[03].Z2 

Jednostka modułowa: 

Diagnozowanie i naprawa układów hydraulicznych, 
pneumatycznych i urządzeń zaczepowych 723[03].Z2.06 

 

Temat: Urządzenia zaczepowe 

 diagnostyka, klasyfikacja i przeznaczenie. 

Cel ogólny: Poznanie klasyfikacji zasad diagnozowania i przeznaczenia urządzeń zaczepowych.  
 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

 

wyjaśnić, co to są urządzenia zaczepowe, 

 

wyjaśnić, do czego wykorzystywane są urządzenia zaczepowe, 

 

wyjaśnić, czym charakteryzują się urządzenia zaczepowe, 

 

określić, podstawowe uszkodzenia urządzeń zaczepowych, 

 

przeprowadzić diagnostykę urządzenia zaczepowego. 

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponad zawodowe: 

 

organizowanie i planowanie zajęć, 

 

pracy w grupie, 

 

oceny pracy w grupie. 

 
Metody nauczania–uczenia się:  

 

tekstu przewodniego, 

 

ćwiczenia praktyczne, 

 

dyskusja dydaktyczna wielokrotna. 

 
Środki dydaktyczne:
  

 

materiały źródłowe, 

 

urządzenia zaczepowe różnego rodzaju, 

 

plansze z przykładowymi urządzeniami zaczepowymi, 

 

instrukcje bezpieczeństwa higieny pracy i ochrony przeciwpożarowej, 

 

arkusze papieru, 

 

przybory do pisania. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

 

uczniowie pracują w grupach 3 

 5 osobowych. 

 
Czas trwania: 2 godziny dydaktyczne. 
 
Zadanie dla ucznia:  

Określ przeznaczenie  dodatkowych  elementów  zaczepowych  w urządzeniach zaczepowych 

i określ ich przeznaczenie. Określ, do jakich maszyn rolniczych można je wykorzystać. 

 

Przebieg zajęć: 

 

Faza wstępna 
1.  Sprawdzenie listy obecności. 
2.  Określenie tematu zajęć. 
3.  Wyjaśnienie uczniom tematu i szczegółowych celów kształcenia. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

11 

Faza właściwa 
1.  Metoda tekstu przewodniego. 
2.  Ćwiczenia praktyczne. 
 
Faza I. Informacje 

Pytania prowadzące: 

1.  Co to są urządzenia zaczepowe? 
2.  Jakie uszkodzenia występują najczęściej w urządzeniach zaczepowych? 
3.  Jak przeprowadza się diagnostykę urządzeń zaczepowych? 
4.  Co to są elementy dodatkowe urządzeń zaczepowych? 
5.  Kiedy przeprowadza się diagnostykę urządzeń zaczepowych? 
 
Faza II. Planowanie 
1.  Jak dzielimy urządzenia zaczepowe? 
2.  Jakie są dodatkowe elementy? 
3.  Jakie jest przeznaczenie urządzeń zaczepowych? 
 
Faza III. Ustalanie 
1.  Uczniowie pracując w grupach. 
2.  Wnioski zapisują na arkuszach papieru. 
 
Faza IV. Wykonanie 
1.  Uczniowie zapoznają się z elementami dodatkowymi i urządzeniami zaczepowymi. 
2.  Uczniowie dokonują podziału urządzeń na grupy przeznaczenia. 
3.  Uczniowie dokonują przyporządkowania urządzeń zaczepowych do maszyn rolniczych. 
 
Faza V. Sprawdzanie 
1.  Uczniowie prezentują wykonane zadania na forum całej grupy. 
2.  Uczniowie wymieniają się uwagami i sugestiami. 
3.  Uczniowie dyskutują na forum klasy o wynikach wykonanego zadania. 
 
Faza VI. Analiza końcowa 

Nauczyciel  ocenia  metodą  obserwacji  indywidualnie  ucznia  i  grupę  na  bieżąco  podczas 

dyskusji,  podczas  wykonywania  zadania  oraz  końcowe  efekty  pracy.  Nauczyciel  powinien 
podsumować  całe  zadanie,  wskazać,  jakie  umiejętności  były  ćwiczone,  jakie  wystąpiły 
nieprawidłowości i jak ich uniknąć w przyszłości. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

12 

5. 

ĆWICZENIA 

 

5.1.  Układy hydrauliczne i pneumatyczne 

 

5.1.1.  Ćwiczenia 

 

Ćwiczenie 1 
 

Narysuj  schemat  układu  pneumatycznego  stosując  poznane  zasady  oznaczania  elementów. 

W skład układu mają wchodzić następujące elementy: 

 

źródło ciśnienia, 

 

przewody elastyczne, 

 

dwa siłowniki, 

 

rozdzielacz (zawór sterujący), 

 

rodzaj sterowania zaworem. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni 

fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.  Należy  zwrócić  uwagę  na  odpowiednie  oznaczenia 
elementów. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczenia,  
2)  zaplanować tok postępowania, 
3)  narysować schemat, 
4)  dokonać analizy narysowanego schematu, 
5)  ocenić wykonane ćwiczenie, 
6)  zaprezentować wykonane ćwiczenie. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

pokaz z objaśnieniem, 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

arkusz papieru, 

 

poradnik dla ucznia, 

 

przybory do pisania, 

 

przybory kreślarskie, 

 

materiały dydaktyczne przedstawiające przykładowe schematy. 

 
Ćwiczenie 2 

Nazwij  i  wskaż  poszczególne  elementy  układu  hydraulicznego  w  kombajnie  zbożowym. 

Rozpoznane elementy układu zapisz na arkuszu papieru, narysuj ich oznaczenia schematyczne. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni 

fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.  Należy  zwrócić  uwagę  na  użycie  poprawnych  nazw 
i symboli elementów. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

13 

Sposób wykonania ćwiczenia  

 

Uczeń powinien: 

1)  zgromadzić narzędzia i materiały do wykonania ćwiczenia, 
2)  zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczenia,  
3)  zaplanować tok postępowania, 
4)  rozpoznać elementy układu, 
5)  zapisać rozpoznane elementy na arkuszu papieru, 
6)  narysować oznaczenia schematyczne, 
7)  zaprezentować wykonane ćwiczenie. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

pokaz z objaśnieniem, 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

arkusz papieru, 

 

przybory do pisania, 

 

kombajn zbożowy, 

 

materiały dydaktyczne przedstawiające schematy hydrauliczne. 

 
Ćwiczenie 3 

Nazwij  i  wskaż  poszczególne  elementy  układu  hydraulicznego  w  ładowaczu  doczepianym 

typu T 214. Rozpoznane elementy układu zapisz na arkuszu papieru. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni 

fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.  Należy  zwrócić  uwagę  na  użycie  poprawnych  nazw 
elementów. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia  

 

Uczeń powinien: 

1)  zgromadzić narzędzia i materiały do wykonania ćwiczenia, 
2)  zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczenia,  
3)  zaplanować tok postępowania, 
4)  rozpoznać elementy układu, 
5)  zapisać rozpoznane elementy na arkuszu papieru, 
6)  zaprezentować wykonane ćwiczenie. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

pokaz z objaśnieniem, 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

arkusz papieru, 

 

przybory do pisania, 

 

ładowacz czołowy T 214, 

 

instrukcja ładowacza, 

 

materiały dydaktyczne przedstawiające przykładowe schematy. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

14 

5.2. 

Diagnostyka 

naprawa 

układów 

hydraulicznych, 

pneumatycznych 

 

5.2.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1  

Określ  przyczynę  wycieku  i  wykonaj  naprawę  usterki,  gdy  objawem  jest  wyciek  oleju 

pomiędzy wałem podnośnika a ramieniem (rys. 10) materiału dla ucznia. 

 

Przenośnik hydrauliczny Rysunek do ćwiczenia 1 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Oceniając pracę uczniów 
należy zwrócić uwagę na: 

 

sposób przygotowania stanowiska naprawczego, 

 

dobór narzędzi, 

 

podjęcie decyzji o sposobie i miejscu naprawy, 

 

umiejętność wykorzystania instrukcji operacyjnych, 

 

prezentację wyników. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

15 

Sposób wykonania ćwiczenia  

 

Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować zasady bezpiecznej pracy przedstawionymi przez nauczyciela, 
2)  przeanalizować instrukcję wykonywania zadania, 
3)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
4)  przeanalizować budowę podnośnika posługując się instrukcją,  
5)  przeanalizować rodzaj uszkodzenia,  
6)  ustalić technologie naprawy do rodzaju uszkodzenia,  
7)  przedstawić zaplanowane kolejne czynności i skonsultować je z nauczycielem, 
8)  podczas  planowania  uwzględnić  wymogi  bezpieczeństwa  mając  na  uwadze  warunki 

w jakich wykonuje się pracę,  

9)  wykonać naprawę,  
10)  sprawdzić poprawność wykonanego ćwiczenia, 
11)  dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia,  
12)  uporządkować miejsce pracy. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

pokaz z objaśnieniem, 

 

ćwiczenia praktyczne. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

 

instrukcja BHP dotycząca stanowiska pracy, 

 

instrukcja obsługi ciągnika, 

 

instrukcja napraw podnośnika, 

 

zestaw narzędzi monterskich na stanowisku. 

 
Ćwiczenie 2  

Ustal  przyczynę  usterki  oraz  przedstaw  w  punktach  procedurę  jej  usunięcia.  Opis  usterki: 

Podnośnik nie podnosi. Po przestawieniu dowolnej dźwigni rozdzielacza hydrauliki zewnętrznej 
do położenia „podnoszenie” nie zmienia się głośność pracy pompy hydraulicznej. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres. 

Uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania.  
 

Sposób wykonania ćwiczenia  

 

Uczeń powinien: 

1)  zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia, 
2)  zaplanować tok postępowania, 
3)  ustalić przyczynę usterki, 
4)  zapisać w punktach procedurę wykonania naprawy, 
5)  ocenić wykonane ćwiczenie, 
6)  zaprezentować wykonane ćwiczenie na forum grupy. 
 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda tekstu przewodniego, 

 

ćwiczenie. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

16 

Środki dydaktyczne: 

 

arkusz papieru, 

 

przybory do pisania, 

 

instrukcja obsługi ciągnika, 

 

instrukcja napraw podnośnika, 

 

poradnik dla ucznia. 

 
Ćwiczenie 3  

Wykonaj  naprawę  usterki:  podczas  opuszczania  ramienia  ładowacza  przyczepianego 

„Cyklop” występują nadmierne drgania instalacji hydraulicznej. Określ przyczynę, usuń usterkę. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Oceniając pracę uczniów 
należy zwrócić uwagę na: 

 

sposób przygotowania stanowiska naprawczego, 

 

dobór narzędzi, 

 

podjęcie decyzji o sposobie i miejscu naprawy, 

 

umiejętność wykorzystania instrukcji operacyjnych, 

 

prezentację wyników. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia  

 

Uczeń powinien: 

1)  określić zasady bezpiecznej pracy, 
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
3)  przeanalizować budowę układu hydraulicznego ładowacza przyczepianego „Cyklop”, 
4)  przeprowadzić diagnostykę układu, 
5)  ustalić rodzaj uszkodzenia,  
6)  przedstawić zaplanowane kolejne czynności i skonsultować je z nauczycielem, 
7)  wykonać naprawę, 
8)  sprawdzić poprawność wykonanego ćwiczenia, 
9)  uporządkować miejsce pracy oraz zaprezentować wykonane ćwiczenie. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda tekstu przewodniego, 

 

pokaz z objaśnieniem, 

 

ćwiczenie. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

instrukcja BHP dotycząca stanowiska pracy, 

 

ciągnik rolniczy, 

 

ładowacz T 214 „Cyklop” oraz instrukcja obsługi ładowacza, 

 

zestaw narzędzi monterskich do wykonania naprawy. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

17 

5.3.  Urządzenia zaczepowe 

 

5.3.1. Ćwiczenia  

 
Ćwiczenie 1  

Wykonaj  diagnostykę  urządzenia  zaczepowego  ciągnika  rolniczego  i  dowolnej  maszyny 

zaczepianej. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni 

fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.  Nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  i  techniki 
wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  określić zasady bezpiecznej pracy, 
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,  
3)  zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji operatora maszyn i pojazdów rolniczych,  
4)  wykonać diagnostykę urządzenia zaczepowego, 
5)  podsumować wykonane ćwiczenie, 
6)  zapisać wnioski, 
7)  zaprezentować i porównać wnioski na forum grupy. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda tekstu przewodniego, 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

ciągnik rolniczy, 

 

maszyna zaczepiana, 

 

instrukcja obsługi maszyny,  

 

poradnik traktorzysty – operatora. 

 
Ćwiczenie 2  

Uzupełnij  brakujące  elementy  układu  zaczepowego  ciągnika  rolniczego  sprzęgniętego 

z maszyną zaczepianą. 

 
Wskazówki do realizacji 

Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni 
fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.  Należy  zwrócić  uwagę  na  oznaczenia  elementów. 
Nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  i  techniki  wykonania,  zapoznać  uczniów  z zasadami 
bezpiecznej pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  określić zasady bezpiecznej pracy, 
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
3)  przeanalizować budowę urządzenia zaczepowego, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

18 

4)  dokonać analizy połączenia maszyny z ciągnikiem rolniczym, 
5)  wskazać brakujące elementy dodatkowe, 
6)  uzupełnić brakujące elementy dodatkowe, 
7)  przedstawić wykonane ćwiczenie, 
8)  wyciągnąć wnioski z wykonanego ćwiczenia. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda tekstu przewodniego, 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

maszyna zaczepiana, 

 

ciągnik rolniczy, 

 

instrukcja obsługi maszyny, 

 

poradnik traktorzysty – operatora, 

 

komplet elementów dodatkowych urządzenia zaczepowego,w jakie jest wyposażony ciągnik 
rolniczy. 

 
Ćwiczenie 3  

Wykonaj naprawę trzypunktowego układu zawieszenia w ciągniku rolniczym. Podczas prac 

polowych  w  skutek  nieprawidłowej  eksploatacji  uległ  zerwaniu  prawy  wieszak  układu 
zaczepowego. Przeprowadź diagnozowanie i napraw urządzenie zaczepowe. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Oceniając pracę uczniów 
należy zwrócić uwagę na: 

 

sposób przygotowania stanowiska naprawczego, 

 

dobór narzędzi, 

 

podjęcie decyzji o sposobie i miejscu naprawy, 

 

prezentację wyników. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  określić zasady bezpiecznej pracy, 
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
3)  przeanalizować budowę urządzenia zaczepowego, 
4)  zdiagnozować urządzenie zaczepowe, 
5)  zaprezentować wnioski z diagnozowania prowadzącemu, 
6)  wykonać demontaż, 
7)  wykonać naprawę, 
8)  sprawdzić poprawność wykonanej naprawy, 
9)  przeprowadzić konserwacje i regulacje TUZ, 
10)  zaprezentować wykonane ćwiczenie na forum grupy, 
11)  wyciągnąć wnioski z wykonanego ćwiczenia. 
 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

19 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda tekstu przewodniego, 

 

pokaz z objaśnieniem, 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

instrukcja BHP, 

 

ciągnik rolniczy, 

 

instrukcja obsługi, 

 

poradnik traktorzysty–operatora, 

 

spawarka elektryczna, 

 

szlifierka wraz z wyposażeniem ochronnym BHP, 

 

komplet narzędzi, 

 

środki do konserwacji. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

20 

6.  EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 

 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 

 

Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Diagnozowanie  i  naprawa 
układów hydraulicznych, pneumatycznych i urządzeń zaczepowych” 

 
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru z których: 

 

zadania 1, 2, 4, 6, 8, 9, 10, 11, 14, 15, 17, 20 są poziomu podstawowego, 

 

zadania 3, 5, 7, 12, 13, 16, 18, 19 są z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt 

 

Za  każdą  prawidłową  odpowiedź  uczeń  otrzymuje  1  punkt.  Za  złą  odpowiedź  lub  jej  brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 

 

Proponuje  się  następujące  normy  wymagań  -  uczeń  otrzyma  następujące 
oceny szkolne: 

 

dopuszczający 

 za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego, 

 

dostateczny 

 za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego, 

 

dobry 

 za rozwiązanie co najmniej 15 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego, 

 

bardzo dobry 

 za rozwiązanie 18 zadań, w tym 7 poziomu ponadpodstawowego, 

 

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. a, 4. d, 5. b, 6. b, 7. c, 8. d, 9. c, 10. b, 11. a, 12. a, 
13. 
b, 14. b, 15. d, 16. a, 17. b, 18. c, 19. c, 20. a.

 

 
Plan testu 

Nr 
zad. 

Cel operacyjny  
(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

Określić przeznaczenie układu 
hydraulicznego 

Wykazać różnice pomiędzy układem 
pneumatycznym a hydraulicznym 

Scharakteryzować układy hydrauliczne 
i pneumatyczne 

PP 

Wymienić elementy układu 
hydraulicznego 

Dobrać symbol graficzny elementu 
układu pneumatycznego 

PP 

Zdefiniować czynnik roboczy 

Scharakteryzować etapy procedury 
wykrywania usuwania usterek układów 

PP 

Rozpoznać symbol graficzny elementu 
układu pneumatycznego 

Wymienić rodzaje napraw 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

21 

10  Wymienić fazy procesu naprawy 

11 

Wskazać przyczynę usterki 
w podnośniku hydraulicznym 

12 

Scharakteryzować przyczynę usterki 
w podnośniku hydraulicznym 

PP 

13 

Ustalić, w jakiej fazie znajduje się 
zawór rozdzielający 

PP 

14  Określić czym zajmuje się diagnostyka 

15  Wyjaśnić skrót TZU 

16 

Ustalić dopuszczalną wartość siły 
pionowej na zaczepie 

PP 

17 

Wymienić dodatkowe elementy 
urządzeń zaczepowych 

18 

Ustalić powód nadmiernych drgań 
elementów układu hydraulicznego 

PP 

19 

Scharakteryzować cel stosowania 
niesymetrycznego umieszczania osi 
w maszynach przyczepianych, 
jednoosiowych. 

PP 

20  Określić etapy w diagnozowaniu 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

22 

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  co  najmniej  jednotygodniowym 

wyprzedzeniem. 

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 
4.  Przeprowadź  z  uczniami  próbę  udzielania odpowiedzi  na  takie  typy  zadań  testowych,  jakie 

będą w teście. 

5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi). 
6.  Przygotuj odpowiednia liczbę testów. 
7.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy. 
8.  Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych  i karty odpowiedzi, określ czas przeznaczony  na 

udzielanie odpowiedzi. 

9.  Zapytaj, czy uczniowie zrozumieli instrukcje i polecenia. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 
10.  Postaraj  się  stworzyć  odpowiednią  atmosferę  podczas  przeprowadzania  pomiaru 

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości). 

11.  Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie 

zakończenia udzielania odpowiedzi. 

12.  Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 
13.  Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych. 
14.  Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te    zadania,  które 

sprawiły uczniom największe trudności. 

15.  Opracuj  wnioski  do  dalszego  postępowania,  mającego  na  celu  uniknięcie  niepowodzeń 

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 
4.  Test zawiera 20 zadań do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko jedna 

jest prawidłowa. 

5.  Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. 
6.  W  zadaniach  zaznacz  prawidłową  odpowiedź  X  (w  przypadku  pomyłki  należy  błędną 

odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową). 

7.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 
8.  Jeśli udzielenie odpowiedzi  będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie  na 

później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

9.  Na rozwiązanie testu masz 30 min. 

Powodzenia! 

Materiały dla ucznia: 

 

instrukcja, 

 

zestaw zadań testowych, 

 

karta odpowiedzi. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

23 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH  

 
1.  Układ hydrauliczny jest przeznaczony do 

a)  obsługiwania maszyn rolniczych. 
b)  przenoszenia energii z miejsca jej wytworzenia do miejsca zużytkowania. 
c)  sterowania. 
d)  pracy. 

 
2.  Zasadniczą cechą różniącą układ pneumatyczny od hydraulicznego jest 

a)  budowa. 
b)  przeznaczenie. 
c)  rodzaj czynnika roboczego. 
d)  sposób sterowania układem. 

 
3.  Układy hydrauliczne i pneumatyczne dzielimy na 

a)  niskociśnieniowe, średniociśnieniowe, wysokociśnieniowe. 
b)  małe, średnie, duże. 
c)  sterowane elektrycznie, sterowanie mechanicznie, sterowane elektronicznie. 
d)  o dużej mocy, o średniej mocy, o małej mocy. 

 

4.  Elementy wchodzące w skład pełnego układu hydraulicznego to 

a) 

zbiornik, pompa, siłownik, rozdzielacz. 

b) 

siłownik, pompa, rozdzielacz, zawór zwrotny, przewody elastyczne. 

c) 

zbiornik, pompa, rozdzielacz. 

d) 

źródło ciśnienia, elementy sterujące, siłowniki i silniki, elementy pomocnicze. 

 
5.  Poniższy symbol oznacza 
 
 
 
 
 

a)  dźwignię. 
b)  źródło ciśnienia. 
c)  zmiane kierunku przepływu czynnika roboczego. 
d)  siłownik z wyjściem z prawej strony. 

 
6.  Czynnik roboczy to 

a)  pracownik w procesie pracy. 
b)  płyn. 
c)  siła zewnętrzna poruszająca siłownikiem. 
d)  środek pozwalający wykonywać proces pracy. 
 

7.  Procedura  wykrywania  i  usuwania  usterek  układów  hydraulicznych  oraz  pneumatycznych 

składa się z 

a) 

50 etapów. 

b) 

100 etapów. 

c) 

12 etapów. 

d) 

3 etapów. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

24 

8.  Poniższy symbol to 
 
 
 
 
 
 
 

a)  zawór dławiący. 
b)  dzwignia do regulacji obrotów pompy. 
c)  zaczep. 
d)  dzwignia, rodzaj sterowania. 

 
9.  Procedurę naprawy dzielimy na 

a)  małą, średnią, dużą. 
b)  po remoncie głównym, po remoncie wstępnym, po przeglądzie. 
c)  bieżącą, średnią, główną. 
d)  standardową, niestandardową, w zależności od usterki. 

 
10.  Fazy procesu naprawy to 

a)  faza 1, faza 2, faza 3. 
b)  mycie, weryfikacja, demontaż, naprawa, montaż, ocena sprawności. 
c)  mycie, demontaż, weryfikacja, naprawa, montaż, ocena sprawności. 
d)  wstępna właściwa, końcowa. 

 
11.  Przyczyną nie podnoszenia się lub znacznego spadku podnośnika hydraulicznego jest  

a)  nie wystarczający poziom oleju, zasiane powietrza na linii ssącej pompy. 
b)  śladowe ilości wycieku oleju z pompy. 
c)  zbyt wysoki poziom oleju w układzie. 
d)  brak siłownika w układzie. 

 
12.  Obniżenie  udźwigu  z  powodu  przegrzania  oleju  w  układzie  hydraulicznym  jest 

spowodowane przez 
a)  zużycie lub uszkodzenie pompy. 
b)  zużycie całego układu. 
c)  brak oleju. 
d)  Uszkodzenie rozdzialacza. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

25 

13.  Na rysunku pokazano schemat zaworu rozdzielającego znajdującego się w fazie 

 

 

 

a)  końcowej. 
b)  opuszczania. 
c)  szybkiego podnoszenia. 
d)  awarii. 
 

14.  Diagnostyka to 

a)  badanie procesów. 
b)  ocena stanu technicznego. 
c)  badanie procesów roboczych. 
d)  wykrywanie usterek. 

 
15.  Skrót „TUZ” oznacza 

a) 

Transportowe Ubezpieczenia Zdrowotne. 

b)  Trzypunktowy Układ Zabezpieczenia. 
c) 

Technika Usuwania Zagrożenia. 

d)  Trzypunktowy Układ Zawieszenia. 
 

16.  Dopuszczalne wartości siły pionowej na zaczepie ciągnika to 

a) 

14 kN. 

b)  10 kN. 
c) 

5 kN. 

d)  1 kN. 
 

17.  Elementy dodatkowe urządzeń zaczepowych to 

a) 

kliny, śruby, dystansy. 

b)  cięgła, zawleczki, sworznie. 
c) 

cięgła, podpory, wzmocnienia. 

d)  haki, kliny, śruby. 

 
18.  Nadmierne drgania układu hydraulicznego spowodowane są 

a)  brakiem oleju. 
b)  zużyciem pompy. 
c)  uszkodzeniem lub osłabieniem sprężyny w rozdzielaczu. 
d)  zapchanym przewodem elastycznym. 

 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

26 

19.  W nowoczesnych przyczepach koła umieszczone są zwykle bliżej tylnej burty ma to na celu 

a)  ułatwienie załadunku przyczepy. 
b)  ułatwienie sprzęgania przyczepy z ciągnikiem. 
c)  zwiększenie siły uciągu ciągnika. 
d)  skrócenie dyszla. 

 
20.  Diagnozowanie to działanie, podczas którego 

a)  na podstawie badania procesów roboczych określamy stan techniczny maszyny. 
b)  robi się pomiary. 
c)  naprawia się maszyny. 
d)  usuwa się usterki. 

. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

27 

KARTA ODPOWIEDZI 

 
Imię i nazwisko.......................................................................................... 

 

Diagnozowanie i naprawa układów hydraulicznych, pneumatycznych 
i urządzeń zaczepowych 

 
Zakreśl poprawną odpowiedź 

 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

1.    

 

2.    

 

3.    

 

4.    

 

5.    

 

6.    

 

7.    

 

8.    

 

9.    

 

10.  

 

11.  

 

12.  

 

13.  

 

14.  

 

15.  

 

16.  

 

17.  

 

18.  

 

19.  

 

20.  

 

Razem:   

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

28 

ZADANIE TYPU PRÓBA PRACY 

 

Próba pracy ma w zamierzeniu spełnić dwa zadania: 

1)  sprawdzić stopień opanowania  jednej z umiejętności praktycznych,  jakie uczniowie powinni 

zdobyć przy realizacji tego modułu, 

2)  przygotować  uczniów  do  zdawania  części  praktycznej  egzaminu  zewnętrznego, 

potwierdzającego  kwalifikacje  w  zawodzie  mechanik-operator  pojazdów  i  maszyn 
rolniczych. 

W  tym  celu  zadanie  praktyczne  powinno  być  przygotowane  w  takiej  formie,  z  jaką  uczniowie 
spotkają  się  na  egzaminie.  Oznacza  to  konieczność  opracowania  zadania  w  sposób 
umożliwiający  kryterialne  ocenianie  wykonywanych  przez  ucznia  czynności  w  czterech 
obszarach:  planowania,  organizowania,  wykonywania  i  prezentowania.  Próbę  pracy 
przeprowadza  wybrany  uczeń.  Pozostali  wspólnie  z  nauczycielem  obserwują  jego  pracę.  Po 
pracy nauczyciel szczegółowo omawia wykonane zadanie. 

 
Ocenianie: 
Zgodnie  z  procedurą  zewnętrznych  egzaminów  potwierdzających  kwalifikacje  zawodowe, 

w czasie egzaminu praktycznego należy osiągnąć co najmniej 75% pkt. 
niedostateczny  do 12 pkt 
dopuszczający 

12 - 15 pkt. 

dostateczny   

15 - 19 pkt. 

dobry 

 

 

19 - 21 pkt. 

bardzo dobry  

od 21 pkt. 

 
Wyposażenie stanowiska do przeprowadzenia próby pracy: 
 

Wyposażenie na stanowisku 

Ilość 

Ciągnik rolniczy 

1 szt. 

Ładowacz przyczepiany typu „Cyklop” 

1 szt. 

Instrukcja obsługi ładowacza typu cyklop 

1 szt. 

Komplet narzędzi (komplet kluczy, wkrętaki, itp) 

1 kpl. 

Środki ochrony osobistej: ubranie robocze, rękawice ochronne 

1 kpl. 

Instrukcje obsługi ciągnika 

1 kpl 

Przyrządy do utrzymania w czystości ciągnika i ładowacza (myjka) 

1 szt. 

Apteczka pierwszej pomocy 

1szt. 

 
UWAGA: 

W  trosce  o  bezpieczeństwo  uczniów,  ćwiczenie  przeprowadzamy  symulując  usterkę  na 

minimalnym obciążeniu ładowacza. 
 
Informacja dla ucznia 
1.  Sprawdź,  czy otrzymałeś  kompletny arkusz do wykonania  zadania. Ewentualne  braki stron 

lub inne usterki zgłoś nauczycielowi. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

29 

2.  Na  arkuszu  PLAN  DZIAŁANIA  wpisz  swój  numer  ewidencyjny  PESEL,  datę  urodzenia 

i numer stanowiska. 

3.  Zapoznaj  się  z  treścią  zadania  praktycznego,  instrukcją  do  jego  wykonania,  stanowiskiem 

roboczym i jego wyposażeniem. Masz na to 20 minut. 

4.  Czas rozpoczęcia i zakończenia zadania nauczyciel zapisze w widocznym dla Ciebie miejscu 

(czas wykonania zadania wynosi 180 minut). 

 

Pamiętaj,  że  podczas  wykonywania  zadania  jesteś  oceniany  przez  nauczyciela,  który 

obserwuje  wykonywane  przez  Ciebie  czynności  i  nie  będzie  udzielać  Ci  żadnych 
wskazówek. Nauczyciel interweniuje tylko w przypadku naruszenia przez Ciebie przepisów 
bhp,  ochrony  przeciwpożarowej  i  może  w  takim  przypadku  przerwać  wykonywanie 
zadania. 

 Powodzenia! 

 
Zadanie Egzaminacyjne 

ładowaczu  typu  „Cyklop”  wystąpiła  usterka  układu  hydraulicznego 

uniemożliwiająca  prace  maszyny.  Przeprowadź  diagnostykę  ładowacza oraz  usuń  usterkę. 
Podczas  pracy  pamiętaj  o  przepisach  bhp  na  stanowisku  pracy.  Do  wykonania  zadania 
wykorzystaj instrukcje obsługi ładowacza. 
 

Instrukcja do wykonania zadania  

Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie: 
1.  Przeanalizuj dokładnie treść zadania.  
2.  W formularzu PLAN DZIAŁANIA: 

 

zapisz kolejne czynności niezbędne do wykonania zadania, 

 

sporządź wykaz niezbędnych narzędzi i maszyn potrzebnych do wykonania zadania. 

3.  Zgromadź  na  stanowisku  egzaminacyjnym  niezbędne  narzędzia,  maszyny  i  sprzęt  do 

wykonania zadania coraz środki ochrony osobistej. 

4.  Połącz ciągnik z ładowaczem typu „Cyklop”. 
5.  Sprawdź stan techniczny ciągnika oraz ładowacza. 
6.  Określ i zapisz niedomagania ładowacza. 
6.  Wykonaj niezbędne regulacje i naprawy. 
7.  Wykonaj  zaplanowane  czynności  zgodnie  z  zasadami  bezpiecznej  pracy,  uporządkuj 

stanowisko pracy. 

8.  Zgłoś, przez podniesienie ręki, gotowość do prezentacji wykonanego zadania. 
9.  W czasie prezentacji: 

 

omów wykonane czynności, 

 

oceń jakość wykonanej pracy. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

30 

Zawód: mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych 
Symbol cyfrowy zawodu 723[03] 
Oznaczenie tematu: 1 
Oznaczenia zadania: A 
 
PESEL   

 

 

 

 

 

 

 

Data urodzenia   

 

Numer stanowiska 

 
 

   

 

 

 

 

 

 

 

dzień / miesiąc / rok 

 

PLAN DZIAŁANIA 

 
1.  Zapisz kolejność wykonywania czynności: 
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………… 
 
2.  Wypisz potrzebne maszyny i narzędzia do wykonania zadania: 
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………… 
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………… 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

31 

O

b

sza

st

and

ard

 

CZYNNOŚCI OCENIANE I KRYTERIA WYKONANIA 

Il. pkt 

Czynność 1: sporządzenie wykazu niezbędnych maszyn i narzędzi. 

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń zapisał, co najmniej: 

 

ciągnik, 

 

ładowacz, 

 

narzędzia (komplet kluczy, wkrętaki). 

 

Czynność  2:  zapisanie  kolejnych  czynności  związanych  z  przygotowaniem 
ładowacza. 
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń uwzględnił w wykazie, co najmniej 
5 z następujących czynności: 

 

przygotowanie ciągnika rolniczego, 

 

przygotowanie ładowacza, 

 

podłączenie ładowacza do ciągnika, 

 

sprawdzenie stanu oleju w układzie hydraulicznym, 

 

sprawdzenie wycieków oleju w układzie, 

 

sprawdzenie połączeń układu hydraulicznego 

 

przygotowanie stanowiska pracy, 

 

zlokalizowanie usterki, 

 

przygotowanie stanowiska pracy. 

 

Czynność  3:  Sporządzenie  wykazu  materiałów  i  części  zamiennych 
niezbędnych do wykonania zadania. 

Kryterium  wykonania:  1  pkt  –  jeżeli  zdający  zapisał  w  wykazie  przewód 
ciśnieniowy. 

 

P

L

ANO

W

AN

IE

 

Suma punktów w obszarze - I. Planowanie 

 

Czynność 4: zgromadzenie niezbędnych maszyn i urządzeń. 

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń na stanowisku pracy zgromadził, co 
najmniej: 

 

ciągnik, 

 

ładowacz typu cyklop, 

 

WOM (Wałek Odbioru Mocy).  

 

Czynność  5:  zgromadzenie  niezbędnych  narzędzi 

i  przyborów 

pomiarowych, materiałów eksploatacyjnych. 

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń na  stanowisku pracy zgromadził, co 
najmniej komplet kluczy. 

 

Czynność 6: Dobranie odzieży roboczej i środków ochrony osobistej 

Kryterium  wykonania:  1  pkt  –  jeżeli  zdający  przystąpił  do  pracy  w  ubraniu 
roboczym i pobrał z magazynu rękawice ochronne. 

 

II

 O

R

GAN

IZ

O

W

AN

IE

 

Suma punktów w obszarze II. Organizowanie 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

32 

Czynność 7: Połączenie ładowacza z ciągnikiem rolniczym. 

Kryterium  wykonania:  1  punkt  –  jeżeli  ładowacz  zostanie  połączony 
z ciągnikiem, łącznie z zabezpieczeniem połączeń. 

 

Czynność 8: Założenie wałka odbioru mocy. 

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń połączył ładowacz z ciągnikiem za 

pomocą WOM i zabezpieczył połączenie. 

 

Czynność 9: Wstępne przygotowanie ładowacza (poziomowanie). 

Kryterium wykonania: 1 punkt – jeżeli po połączeniu z ciągnikiem ładowacz 

jest wstępnie wypoziomowany. 

 

Czynność 10: Sprawdzenie stanu technicznego ładowacza. 
Kryterium  wykonania:  1  punkt  –  jeżeli  uczeń  dokonał  ogledzin  maszyny, 
sprawdził  połączenia,  pewność  mocowania,  stan  instalacji  hydraulicznej, 
sprawdził  poziom  oleju  hydraulicznego  w  ładowaczu,  gdy  zaszła  taka 
potrzeba uzupełnił olej. 

 

Czynność 11: Sprawdzenie układu hydraulicznego. 

Kryterium  wykonania:  1  punkt  –  jeżeli  uczeń  sprawdził,  czy  wszystkie 

połączenia są prawidłowo wykonane. 

 

Czynność 12: Uruchomienie ciągnika. 
Kryterium  wykonania:  1  punkt  –  jeżeli  uczeń  uruchomił  ciągnik, 

z zachowaniem zasad bezpieczeństwa, następnie włączył napęd na WOM.  

 

Czynność 13: Ustalenie nie domagań układu hydraulicznego. 
Kryterium  wykonania:  1  punkt  –  jeżeli  uczeń  ustalił  niedomagania  układu 
hydraulicznego ładowacza. 

 

Czynność 14: Zachowanie środków bezpieczeństwa. 

Kryterium  wykonania:  1  punkt  –  jeżeli  uczeń  w  trakcie  pracy  zachowuje 
zasady bezpiecznej pracy. 

 

Czynność  15:  Wykonanie  usunięcia  usterki  układu  hydraulicznego 
ładowacza. 
Kryterium  wykonania:  1  punkt  –  jeżeli  uczeń  usunie  usterkę  układu 
hydraulicznego ładowacza typu „Cyklop”. 

 

Czynność 16: Sprawdzenie układu hydraulicznego. 

Kryterium  wykonania:  1  punkt  –  jeżeli  uczeń  po  uruchomieniu  ciągnika 
i napędu WOM sprawdził, czy w układ zachowuje się poprawnie. 

 

Czynność 17: Oczyszczenie po naprawie. 

Kryterium wykonania: I punkt – jeżeli zdający oczyścił ciągnik i ładowacz. 

 

Czynność 18: Uporządkowanie stanowiska. 

Kryterium wykonania: 1 punkt – jeżeli uczeń uporządkował stanowisko pracy. 

 

Czynność 19: Rozłączenie zestawu. 

Kryterium  wykonania:  1  punkt  –  jeżeli  uczeń  z  zachowaniem  zasad  bhp 

odłączył ładowacz od ciągnika. 

 

II

I. 

W

YKONY

W

AN

IE

 

Czynność 20: Wykonanie zadania z zachowaniem przepisów bhp. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

33 

Kryterium  wykonania:  1  punkt  –  jeżeli  zdający  w  trakcie  wykonywania 
zadanie zachowywał zasady przepisów bhp. 

Czynność 21: Wykonanie zadania w przewidzianym czasie. 

Kryterium  wykonania:  1  punkt  –  jeżeli  zdający  nie  przekroczył  czasu 

przewidzianego na wykonanie zadania. 

 

Suma punktów w obszarze III. Wykonanie 

 

Czynność 22: Uzasadnienie sposobu wykonania zadania. 

Kryterium  wykonania:  1  punkt  –  jeżeli  zdający  uzasadni  dobór  narzędzi 

i sposób przeprowadzenia zadania. 

 

Czynność 23: Ocena efektów wykonanego zadania. 

Kryterium  wykonania:  1  punkt  –  jeżeli  zdający  ocenił  wykonaną  przez  siebie 

pracę. 

 

IV

 P

R

E

ZE

N

T

O

W

AN

IE

 

Suma punktów w obszarze IV. Prezentowanie 

 

RAZEM   

 

 

Maksymalna ilość pkt do zdobycia 23. 
Aby zadanie zaliczyć, należy zdobyć co najmniej 12 pkt. 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

34 

7.

 

LITERATURA 

 
1.  Bień E., Bień J.: Urzadzenia pneumatyczne w rolnictwie PWRiL, Warszawa  
2.  Bocheński C.: Naprawa maszyn i urządzeń rolniczych. Podstawy. WSiP, Warszawa 1997 
3.  Buliński J., Miszczak M.: Podstawy mechanizacji rolnictwa. WSiP, Warszawa 1996 
4.  Dąbrowski S. i Kozłowska D. : Maszyny i ciągniki rolnicze. PWRiL, Warszawa 1981 
5.  Holubowicz Z., Lorenc W., Żak S.: Naprawa maszyn rolniczych. PWRiL, Warszawa 1984 
6.  Instrukcje obsługi wydawane przez producentów maszyn 
7.  Kozłowska D.: Mechanizacja rolnictwa cz I. Hortpress sp. z o.o., Warszawa 1996 
8.  Kozłowska D.: Podstawy techniki. Hortpress sp. z o.o., Warszawa 2001 
9.  Kuczewski J., Majewski Z.: Eksploatacja maszyn rolniczych. WSiP, Warszawa 1999 
10.  Lorenc W.: Naprawa maszyn i urządzeń rolniczych. T 1. PWRiL, Warszawa 1985 
11.  Mazur J., Stolarczy Z.: Podręcznik traktorzysty operatora. PWRiL, Warszawa 1985 
12.  Uzdowski  M.,  Bramek  K.,  Garczyński  K.,:  Eksploatacja  techniczna  i  naprawa.  WKiŁ, 

Warszawa 2003 

13.  Waszkiewicz Cz.: Maszyny i urządzenia rolnicze. WSiP, Warszawa 1998 
14.  www.hip.agh.edu.pl/page/ 
15.  www.pl.wikipedia.org 
 
Czasopisma: 

 

Agroserwis, 

 

Farmer, 

 

Technika rolnicza – poradnik rolniczy 

 
Literatura metodyczna: 
1.  Dretkiewicz  –  Więch  J.:  ABC  nauczyciela  przedmiotów  zawodowych.  Operacyjne  cele 

kształcenia Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994 

2.  Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000