mech_poj_rol_723[03].Z2.05

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Robert Paszkiewicz

Diagnozowanie i naprawa układów kierowniczych,
jezdnych, zawieszenia i hamulcowych 723[03].Z2.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Przepisy bhp podczas diagnozowania i naprawy układów kierowniczych,

zawieszenia i hamulcowych

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Charakterystyka, obsługa

oraz

diagnozowanie układów kierowniczych oraz

jezdnych pojazdów

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Charakterystyka, obsługa, diagnozowanie układów zawieszenia pojazdów

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Charakterystyka, obsługa oraz diagnozowanie układów hamulcowych

pojazdów

5.4.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie mechanik – operator pojazdów i maszyn
rolniczych, w jednostce modułowej 723[03].Z2.05.

W poradniku zamieszczono:

–

wymagania wstępne,

−  cele kształcenia,
−  przykładowe scenariusze zajęć,
−  ćwiczenia, które zawierają:

−

wskazówki do realizacji ćwiczeń,

−

sposób wykonania ćwiczenia,

−

metody nauczania–uczenia się,

−

wykaz środków dydaktycznych,

− ewaluacja osiągnięć ucznia,
–

wykaz literatury.

W procesie nauczania–uczenia się proponuje się stosować następujące metody: dyskusję

dydaktyczną,  pokaz  z  opisem  oraz  ćwiczenia  praktyczne.  Podczas  poznawania  układów
kierowniczych, jezdnych, zawieszenia oraz hamulcowych należy zwrócić uwagę na ich rodzaje,
budowę,  zastosowanie.  Każdy  uczeń  powinien  mieć  możliwość  bezpośredniej  identyfikacji
poszczególnych  układów.  Uczniowie  powinni  w grupach  oraz  samodzielnie  wykonać
diagnostykę oraz naprawę układów kierowniczych, jezdnych, zawieszenia oraz hamulcowych.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się katalogami, instrukcjami obsługi oraz

poradnikami. Należy uzmysłowić uczniom konieczność stałego poszerzania swojej wiedzy
i umiejętności.

Przed przystąpieniem do ćwiczeń należy zapoznać uczniów z przepisami bezpieczeństwa i

higieny pracy podczas prac diagnostycznych oraz naprawczych układów kierowniczych,
jezdnych, zawieszenia oraz hamulcowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

723[03].Z2.01

Stosowanie przepisów ruchu

drogowego

723[03].Z2.07

Diagnozowanie i naprawa

układów elektrycznych

w pojazdach i maszynach

723[03].Z2.04

Diagnozowanie

i naprawa układów

napędowych pojazdów

723[03].Z2.05

Diagnozowanie i naprawa

układów kierowniczych,

jezdnych, zawieszenia

i hamulcowych

723[03].Z2.08

Wykonywanie przeglądów

technicznych i obsługi

sezonowej

723[03].Z2.06

Diagnozowanie i naprawa

układów hydraulicznych,

pneumatycznych

i urządzeń zaczepowych

723[03].Z2.02

Stosowanie technik

kierowania pojazdem

i wykonywanie czynności

kontrolno-obsługowych

723[03].Z2.03

Diagnozowanie

i naprawa układów silnika

723[03].Z2

Eksploatacja pojazdów rolniczych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

przestrzegać przepisów bhp, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

−

stosować podstawowe urządzenia pomiarowe takie jak: suwmiarka, mikrometr,

−

posługiwać się instrukcjami i dokumentacją techniczną,

−

samodzielnie wykonywać manewry pojazdem samochodowym,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu statyki, dynamiki i kinematyki, takimi
jak: masa, siła, prędkość, energia,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

obsługiwać urządzenia komputerowe,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

scharakteryzować budowę układów kierowniczych, jezdnych i zawieszenia pojazdów,

–

sformułować wymagania, jakie powinien spełniać układ kierowniczy pojazdu,

–

rozpoznać poszczególne części układu kierowniczego, jezdnego i zawieszenia pojazdu,

–

scharakteryzować możliwości regulacji prześwitu, rozstawu kół, zbieżności oraz kątów
geometrii układu jezdnego w ciągnikach i pojazdach rolniczych,

–

zweryfikować stan techniczny elementów układu zawieszenia,

–

wyjaśnić zależności między stanem technicznym układów kierowniczych, jezdnych
i zawieszenia a bezpieczeństwem jazdy,

–

zidentyfikować ogumienie według oznaczeń cyfrowo-literowych,

–

rozróżnić rodzaje układów hamulcowych stosowanych w pojazdach rolniczych,

–

objaśnić zasadę działania układów hamulcowych,

–

ocenić stan techniczny poszczególnych elementów układu hamulcowego,

–

wyjaśnić wpływ usterek hamulców na bezpieczne użytkowanie pojazdu,

–

określić zasady obsługi układu hamulcowego,

–

ocenić stan techniczny układu hamulcowego,

–

wyregulować i naprawić układy hamulcowe,

–

ocenić stan techniczny układu kierowniczego i zawieszenia,

–

dokonać pomiaru zbieżności i kątów ustawienia kół,

–

wykonać naprawy układu kierowniczego i zawieszenia,

–

zastosować przepisy bhp podczas diagnozowania i naprawy układów kierowniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Mechanik – operator pojazdów i maszyn rolniczych 723[03]

Moduł:

Eksploatacja pojazdów rolniczych 723[03].Z2

Jednostka modułowa:

Diagnozowanie i naprawa układów kierowniczych,
jezdnych, zawieszenia i hamulcowych 723[03].Z2.05

Temat: Pomiar zużycia hamulca tarczowego.

Cel główny: Ukształtowanie umiejętności z zakresu przeprowadzenia pomiaru zużycia
hamulca tarczowego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp,

−

sprawdzić stopień zużycia klocków hamulcowych,

−

ocenić stopień zużycia klocków hamulcowych,

−

ocenić stan tarczy hamulcowej,

−

sprawdzić grubość tarczy hamulcowej,

−

sprawdzić wielkość bicia tarczy hamulcowej,

−

ocenić wielkość bicia tarczy hamulcowej,

−

ocenić stan zacisku hamulcowego,

−

ocenić łatwość ruchu tłoczka cylinderka.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna,

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa.

Czas: 5 godzin dydaktycznych.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

suwmiarka,

−

czujnik zegarowy z uchwytem (np. magnetycznym),

−

instrukcja obsługi czujnika zegarowego,

−

narzędzia do demontażu koła jezdnego oraz wyjęcia klocków hamulcowych,

−

podnośnik samochodowy,

−

instrukcja podnośnika samochodowego,

−

pojazdy do wykonywanych ćwiczeń,

−

instrukcje napraw i obsługi pojazdów,

−

wyposażenie stanowiska obsługowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:
1.  Wprowadzenie
2.  Przedstawienie celów zajęć.
3.  Realizacja tematu:

−

nauczyciel określa kolejne etapy wykonywania pomiaru zużycia hamulców tarczowych,

−

nauczyciel dzieli grupę na dwuosobowe zespoły. Każdy zespół określa tok
postępowania podczas wykonywania poszczególnych czynności,

−

każdy zespół zgodnie z planem dokonuje demontażu hamulca,

−

zespoły wykonują następujące pomiary: grubości klocków hamulcowych, grubości
tarczy hamulcowej oraz bicia tarczy hamulcowej. Zapisują wyniki,

−

zespoły oceniają stan techniczny poszczególnych elementów: tarczy hamulcowej,
klocków hamulcowych, zacisku hamulcowego oraz łatwości ruchu tłoczka,

−

nauczyciel sprawdza poprawność wykonanego zadania, omawia popełnione błędy.

4. Po wykonanym zadaniu uczniowie porządkują swoje stanowiska pracy.
5. Przeprowadzanie dyskusji na temat wykonywanych ćwiczeń, trudności i ewentualnie

popełnianych błędów.

Zakończenie zajęć

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

Ewaluacja poprzez uzyskanie informacji zwrotnej podczas dyskusji podsumowującej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania: Mechanik – operator pojazdów i maszyn rolniczych 723[03]
Moduł:

Eksploatacja pojazdów rolniczych 723[03].Z2

Jednostka modułowa:

Diagnozowanie i naprawa układów kierowniczych,
jezdnych, zawieszenia i hamulcowych 723[03].Z2.05

Temat: Pomiar luzu w układzie kierowniczym.

Cel główny: Ukształtowanie umiejętności z zakresu przeprowadzenia pomiaru luzu w układzie
kierowniczym.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp,

−

sprawdzić wielkość luzu w układzie kierowniczym,

−

wymienić miejsca w których mogą występować luzy,

−

określić miejsca w których mogą występować luzy,

−

wskazać miejsca występowania luzów.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

dyskusja,

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa.

Czas: 5 godzin dydaktycznych.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

przyrząd do pomiaru luzu układu kierowniczego,

−

instrukcja przyrządu do pomiaru luzu układu kierowniczego,

−

pojazdy do wykonywanych ćwiczeń,

−

instrukcje napraw i obsługi pojazdów,

−

schemat układu kierowniczego,

−

wyposażenie stanowiska obsługowego.

Przebieg zajęć:
1.  Wprowadzenie.
2.  Przedstawienie celów zajęć.
3.  Realizacja tematu:

−

nauczyciel określa kolejne etapy wykonywania pomiaru luzu w układzie kierowniczym,

−

nauczyciel dzieli grupę na dwuosobowe zespoły. Każdy zespół określa tok
postępowania podczas wykonywania poszczególnych czynności,

−

zespoły przeprowadzają pomiar luzu w układzie kierowniczym, w przypadku zbyt
dużego wystąpienia luzu, należy znaleźć miejsce jego występowania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Przepisy bhp podczas diagnozowania i naprawy układów

kierowniczych, zawieszenia i hamulcowych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ zagrożenia i sposoby zapobiegania im podczas pracy w kanale.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny się rozpocząć krótkim wykładem wprowadzającym. Należy uczniom

uzmysłowić zagrożenia oraz sposoby zapobiegania im podczas prac wykonywanych w kanale.
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni
fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.  Nauczyciel  dzieli  uczniów  na  grupy  2 osobowe.
Uczniowie  posługując  się  dostępnymi  środkami  dydaktycznymi  określają  czynniki  stanowiące
zagrożenie  oraz  sposoby  zapobiegania  tym  zagrożeniom.  W  trakcie  ćwiczenia  nauczyciel
obserwuje  pracę  uczniów,  w razie  potrzeby  udziela  im  wskazówek.  Nauczyciel  prowokuje
dyskusję na temat, jakie czynniki stanowią zagrożenie i w jaki sposób można im zapobiegać.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zgromadzić materiały do wykonania ćwiczenia,
2)  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3)  zaplanować tok postępowania,
4)  przygotować tabelę według podanego wzoru:

L.p.

Czynniki stanowiące zagrożenie

Sposoby zapobiegania wypadkom

5) wpisać do tabeli pięć przykładowych rodzajów zagrożeń oraz odpowiadające im sposoby

zapobiegania,

6) przeprowadzić analizę ćwiczenia,
7) zaprezentować pracę na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

plansze dydaktyczne z zakresu BHP prac przeprowadzanych w kanale,

−

arkusz papieru,

−

przybory do pisania, ołówek, linijka.

Ćwiczenie 2

Określ zagrożenia i sposoby zapobiegania im podczas operacji podnoszenia samochodu

ręcznym podnośnikiem hydraulicznym.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny się rozpocząć krótkim wykładem wprowadzającym. Należy uczniom

uzmysłowić  zagrożenia  oraz  sposoby  zapobiegania  im  podczas  operacji  podnoszenia
samochodu  ręcznym  podnośnikiem  hydraulicznym.  Przed  przystąpieniem  do  wykonania
ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.
Nauczyciel  dzieli  uczniów  na  grupy  2 osobowe.  Uczniowie  posługując  się  dostępnymi
środkami dydaktycznymi określają czynniki stanowiące zagrożenie oraz sposoby zapobiegania
tym zagrożeniom. W trakcie ćwiczenia nauczyciel obserwuje pracę uczniów, w razie potrzeby
udziela  im  wskazówek.  Nauczyciel  prowokuje  dyskusję  na  temat,  jakie  czynniki  stanowią
zagrożenie i w jaki sposób można im zapobiegać.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

L.p.

Czynniki stanowiące zagrożenie

Sposoby zapobiegania wypadkom

5) wpisać do tabeli pięć przykładowych rodzajów zagrożeń oraz odpowiadające im sposoby

zapobiegania,

6) przeprowadzić analizę ćwiczenia,
7) zaprezentować pracę na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

plansze dydaktyczne z zakresu BHP dotyczących podnoszenia samochodu ręcznym

podnośnikiem hydraulicznym,

−

arkusz papieru,

−

przybory do pisania, ołówek, linijka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Wymień zagrożenia i sposoby zapobiegania im w trakcie podnoszenia samochodu

kolumnowym dźwignikiem diagnostycznym.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny się rozpocząć krótkim wykładem wprowadzającym. Należy uczniom

uzmysłowić  zagrożenia  oraz  sposoby  zapobiegania  im  w  trakcie  podnoszenia  samochodu
kolumnowym  dźwignikiem  diagnostycznym.  Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia
uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel
dzieli  uczniów  na  grupy  2 osobowe.  Uczniowie  posługując  się  dostępnymi  środkami
dydaktycznymi  określają  czynniki  stanowiące  zagrożenie  oraz  sposoby  zapobiegania  tym
zagrożeniom.  W  trakcie  ćwiczenia  nauczyciel  obserwuje  pracę  uczniów,  w razie  potrzeby
udziela  im  wskazówek.  Nauczyciel  prowokuje  dyskusję  na  temat,  jakie  czynniki  stanowią
zagrożenie i w jaki sposób można im zapobiegać.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

L.p.

Czynniki stanowiące zagrożenie

Sposoby zapobiegania wypadkom

5)  wpisać do tabeli jak najwięcej rodzajów zagrożeń oraz sposoby im zapobiegania,
6)  przeprowadzić analizę ćwiczenia,
7)  zaprezentować pracę na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

plansze dydaktyczne z zakresu BHP dotyczących podnoszenia samochodu kolumnowym

dźwignikiem diagnostycznym,

−

arkusz papieru,

−

przybory do pisania, ołówek, linijka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Charakterystyka, obsługa oraz diagnozowanie układów

kierowniczych oraz jezdnych pojazdów

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj interpretacji trzech niżej podanych oznaczeń ogumienia. Wyjaśnij znaczenie

każdej z nich.

−

205/45R13 100W,

−

165/70R14 70Q,

−

235/40R17 120Y.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny się rozpocząć krótkim wykładem wprowadzającym. Należy uczniom

przedstawić  rodzaje  symboli  występujących w  oznaczeniach  ogumienia.  Przed przystąpieniem
do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni  fragment  rozdziału
Materiał  nauczania.  Uczniowie  posługując  się  dostępnymi  środkami  dydaktycznymi  określają
poszczególne  rodzaje  ogumienia.  W  trakcie  ćwiczenia  nauczyciel  obserwuje  pracę  uczniów,
w razie  potrzeby  udziela  im  wskazówek.  Nauczyciel  prowokuje  dyskusję  na  temat  typów
i rodzajów ogumienia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zgromadzić materiały do wykonania ćwiczenia,
2)  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3)  zaplanować tok postępowania,
4)  opisać parametry każdej z opon,
5)  zaprezentować wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

plansze dydaktyczne zawierające rodzaje oznaczeń stosowanych w ogumieniu,

−

katalog ogumienia publikowany przez producenta opon,

−

kartka papieru, przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Wykonaj pomiar luzu w łożyskach kół. Dokonaj analizy uzyskanych wyników.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny się rozpocząć krótkim wykładem wprowadzającym. Należy uczniom

przedstawić sposób postępowania oraz stosowane narzędzia w trakcie wykonywania pomiaru
luzu w łożyskach kół. Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przeczytać  odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.  Nauczyciel  dzieli  uczniów  na
grupy  2 osobowe.  Uczniowie  posługując  się  dostępnymi  środkami  dydaktycznymi
przeprowadzają  pomiar  luzu  w  łożyskach  kół  zgodnie  z  omówionym  tokiem  postępowania.
W trakcie  ćwiczenia  nauczyciel  obserwuje  pracę  uczniów,  w razie  potrzeby  udziela  im
wskazówek.  Nauczyciel  prowokuje  dyskusję  na  temat  wykonanego  ćwiczenia  oraz
interpretacji wyników pomiarowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zgromadzić materiały do wykonania ćwiczenia,
2)  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3)  zaplanować tok postępowania,
4)  wykonać pomiary zgodnie z instrukcja zamieszczona w materiale nauczania,
5)  dokonać analizy wyników,
6)  zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

plansze dydaktyczne obrazujące sposób wykonania pomiaru luzu w łożyskach kół,

−

czujnik zegarowy,

−

uchwyt magnetyczny lub wspornik do mocowania czujnika zegarowego do piasty koła,

−

klucz do kół, wkrętak do zdemontowania miseczki ochraniającej nakrętkę czopa
zwrotnicy (w razie potrzeby),

−

podnośnik samochodowy.

Ćwiczenie 3

Wykonaj pomiar kąta pochylenia koła tylnego. Dokonaj analizy uzyskanych wyników.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny się rozpocząć krótkim wykładem wprowadzającym. Należy uczniom

przedstawić  sposób  postępowania  oraz  stosowane narzędzia w trakcie wykonywania pomiaru
kąta  pochylenia  koła  tylnego.  Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie
powinni  przeczytać  odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.  Nauczyciel  dzieli
uczniów na grupy 2 osobowe. Uczniowie posługując się dostępnymi środkami dydaktycznymi
przeprowadzają  pomiar  kąta  pochylenia  koła  tylnego,  zgodnie  z  omówionym  tokiem
postępowania.  W trakcie  ćwiczenia  nauczyciel  obserwuje  pracę  uczniów,  w razie  potrzeby
udziela  im  wskazówek. Nauczyciel prowokuje dyskusję na temat wykonanego ćwiczenia oraz
interpretacji wyników pomiarowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zgromadzić materiały do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3)  zaplanować tok postępowania,
4)  wykonać pomiary zgodnie z instrukcja obsługi przyrządu,
5)  dokonać analizy wyników, zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

plansze dydaktyczne obrazujące sposób wykonania pomiaru kąta pochylenia koła tylnego,

−

narzędzia potrzebne do przeprowadzenia wymaganych czynności,

−

przyrząd do kontroli i geometrii kół, instrukcja obsługi przyrządu,

−

obrotnice pod koła przednie i płyty rolkowe pod koła tylne,

−

katalog zawierający dane producenta danego pojazdu.

Ćwiczenie 4

Wykonaj pomiar kąta pochylenia sworznia zwrotnicy. Dokonaj analizy uzyskanych

wyników.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny się rozpocząć krótkim wykładem wprowadzającym. Należy uczniom

przedstawić  sposób  postępowania  oraz stosowane narzędzia w trakcie wykonywania pomiaru
kąta pochylenia sworznia zwrotnicy. Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie
powinni  przeczytać  odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.  Nauczyciel  dzieli
uczniów na grupy 2 osobowe. Uczniowie posługując się dostępnymi środkami dydaktycznymi
przeprowadzają  pomiar  kąta  pochylenia  sworznia  zwrotnicy,  zgodnie  z omówionym  tokiem
postępowania.  W trakcie  ćwiczenia  nauczyciel  obserwuje  pracę  uczniów,  w razie  potrzeby
udziela  im  wskazówek. Nauczyciel prowokuje dyskusję na temat wykonanego ćwiczenia oraz
interpretacji wyników pomiarowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zgromadzić materiały do wykonania ćwiczenia,
2)  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3)  zaplanować tok postępowania,
4)  wykonać pomiary zgodnie z instrukcją z poradnika,
5)  dokonać analizy wyników, zaprezentować pracę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

plansze dydaktyczne obrazujące sposób wykonania pomiaru kąta pochylenia sworznia
zwrotnicy,

−

narzędzia potrzebne do przeprowadzenia wymaganych czynności,

−

przyrząd do kontroli i geometrii kół,

−

obrotnice pod koła przednie i płyty rolkowe pod koła tylne,

−

katalog zawierający dane producenta pojazdu.

Ćwiczenie 5

Wykonaj pomiar zbieżności kół przednich. Dokonaj analizy uzyskanych wyników.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny się rozpocząć krótkim wykładem wprowadzającym. Należy uczniom

przedstawić  sposób  postępowania  oraz stosowane narzędzia w trakcie wykonywania pomiaru
zbieżności  kół  przednich.  Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni
przeczytać  odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.  Nauczyciel  dzieli  uczniów  na
grupy  2 osobowe.  Uczniowie  posługując  się  dostępnymi  środkami  dydaktycznymi
przeprowadzają  pomiar  zbieżności  kół  przednich,  zgodnie  z  omówionym  tokiem
postępowania.  W trakcie  ćwiczenia  nauczyciel  obserwuje  pracę  uczniów,  w razie  potrzeby
udziela  im  wskazówek. Nauczyciel prowokuje dyskusję na temat wykonanego ćwiczenia oraz
interpretacji wyników pomiarowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zgromadzić materiały do wykonania ćwiczenia,
2)  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3)  zaplanować tok postępowania,
4)  wykonać pomiar zgodnie z instrukcją obsługi przyrządu,
5)  dokonać analizy wyników, zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

plansze dydaktyczne obrazujące sposób wykonania pomiaru zbieżności kół przednich,

−

narzędzia potrzebne do przeprowadzenia wymaganych czynności,

−

przyrząd do kontroli i geometrii kół,

−

instrukcja obsługi przyrządu,

−

obrotnice pod koła przednie i płyty rolkowe pod koła tylne,

−

katalog zawierający dane producenta pojazdu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 6

Wykonaj pomiar zbieżności kół tylnych. Dokonaj analizy uzyskanych wyników.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny się rozpocząć krótkim wykładem wprowadzającym. Należy uczniom

przedstawić  sposób  postępowania  oraz  stosowane narzędzia w trakcie wykonywania pomiaru
zbieżności  kół  tylnych.  Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni
przeczytać  odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.  Nauczyciel  dzieli  uczniów  na
grupy  2 osobowe.  Uczniowie  posługując  się  dostępnymi  środkami  dydaktycznymi
przeprowadzają  pomiar  zbieżności  kół  tylnych,  zgodnie  z  omówionym  tokiem  postępowania.
W trakcie  ćwiczenia  nauczyciel  obserwuje  pracę  uczniów,  w razie  potrzeby  udziela  im
wskazówek.  Nauczyciel  prowokuje  dyskusję  na  temat  wykonanego  ćwiczenia  oraz
interpretacji wyników pomiarowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

plansze dydaktyczne obrazujące sposób wykonania pomiaru zbieżności kół tylnych,

−

narzędzia potrzebne do przeprowadzenia wymaganych czynności,

−

przyrząd do kontroli i geometrii kół,

−

instrukcja obsługi przyrządu,

−

obrotnice pod koła przednie i płyty rolkowe pod koła tylne,

−

katalog zawierający dane producenta pojazdu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Charakterystyka, obsługa oraz diagnozowanie układów

zawieszenia pojazdów

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj badanie amortyzatorów metodą drgań wymuszonych. Dokonaj analizy

uzyskanych wyników.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny się rozpocząć krótkim wykładem wprowadzającym. Należy uczniom

przedstawić sposób postępowania oraz stosowane urządzenia w trakcie wykonywania badania
amortyzatorów  metodą  drgań  wymuszonych.  Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia
uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni  fragment  rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel
dzieli  uczniów  na  grupy  2 osobowe.  Uczniowie  posługując  się  dostępnymi  środkami
dydaktycznymi  przeprowadzają  badanie  amortyzatorów,  zgodnie  z  omówionym  tokiem
postępowania.  W trakcie  ćwiczenia  nauczyciel  obserwuje  pracę  uczniów,  w razie  potrzeby
udziela  im  wskazówek. Nauczyciel prowokuje dyskusję na temat wykonanego ćwiczenia oraz
interpretacji wyników pomiarowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zgromadzić materiały do wykonania ćwiczenia,
2)  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3)  zaplanować tok postępowania,
4)  wykonać pomiary zgodnie z instrukcją obsługi przyrządu,
5)  dokonać analizy wyników,
6)  zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

plansze dydaktyczne obrazujące sposób wykonania badania amortyzatorów,

−

urządzenie do badania amortyzatorów według testu EUSAMA,

−

instrukcja obsługi przyrządu,

−

kartka papieru,

−

przybory do pisania,

−

literatura zgodna z wykazem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj sprawdzenie bicia koła. Dokonaj analizy uzyskanych wyników.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny się rozpocząć krótkim wykładem wprowadzającym. Należy uczniom

przedstawić  sposób  postępowania  oraz  stosowane  urządzenia  w  trakcie  wykonywania
sprawdzenia  bicia  koła.  Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni
przeczytać  odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.  Nauczyciel  dzieli  uczniów  na
grupy  2 osobowe.  Uczniowie  posługując  się  dostępnymi  środkami  dydaktycznymi
przeprowadzają  sprawdzenie  bicia  koła,  zgodnie  z  omówionym  tokiem  postępowania.
W trakcie  ćwiczenia  nauczyciel  obserwuje  pracę  uczniów,  w razie  potrzeby  udziela  im
wskazówek.  Nauczyciel  prowokuje  dyskusję  na  temat  wykonanego  ćwiczenia  oraz
interpretacji wyników pomiarowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zgromadzić materiały do wykonania ćwiczenia,
2)  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3)  zaplanować tok postępowania,
4)  wykonać pomiary zgodnie z instrukcją zawartą w poradniku,
5)  dokonać analizy wyników, zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

plansze dydaktyczne obrazujące sposób sprawdzenia bicia koła,

−

rysik na podstawce lub specjalny przyrząd z czujnikiem zegarowym,

−

kreda, podnośnik samochodowy,

−

kartka papieru, przybory do pisania,

−

literatura zgodna z wykazem.

Ćwiczenie 3

Wykonaj badanie wyrównoważenia koła wymontowanego z samochodu. Dokonaj analizy

uzyskanych wyników.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny się rozpocząć krótkim wykładem wprowadzającym. Należy uczniom

przedstawić sposób postępowania oraz stosowane urządzenia w trakcie wykonywania badania
wyrównoważenia  koła  wymontowanego  z  samochodu.  Przed  przystąpieniem  do  wykonania
ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.
Nauczyciel  dzieli  uczniów  na  grupy  2 osobowe.  Uczniowie  posługując  się  dostępnymi
środkami  dydaktycznymi  wykonują  badanie  wyrównoważenia  koła,  które  zostało
wymontowane  z  samochodu,  zgodnie  z  omówionym  tokiem  postępowania.  W trakcie
ćwiczenia  nauczyciel  obserwuje  pracę  uczniów,  w razie  potrzeby  udziela  im  wskazówek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Nauczyciel prowokuje dyskusję na temat wykonanego ćwiczenia oraz interpretacji wyników
pomiarowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zgromadzić materiały do wykonania ćwiczenia,
2)  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3)  zaplanować tok postępowania,
4)  wykonać pomiary zgodnie z instrukcją zawartą w poradniku,
5)  dokonać analizy wyników, zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

plansze dydaktyczne przedstawiające wykonanie badania wyrównoważenia koła
wymontowanego z samochodu,

−

wyważarka stacjonarna,

−

przyrząd do miejscowego ściśnięcia opony,

−

szczypce do zakładania ciężarków, klucz do odkręcania kół,

−

podnośnik samochodowy,

−

kartka papieru, przybory do pisania,

−

literatura zgodna z wykazem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Charakterystyka, obsługa oraz diagnozowanie układów

hamulcowych pojazdów

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź pomiar jałowego i czynnego skoku pedału hamulca. Dokonaj interpretacji

wyników.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny się rozpocząć krótkim wykładem wprowadzającym. Należy uczniom

przedstawić sposób postępowania w trakcie wykonywania pomiaru jałowego i czynnego skoku
pedału hamulca. Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.  Nauczyciel  dzieli  uczniów  na  grupy
2 osobowe.  Uczniowie  posługując  się  dostępnymi  środkami  dydaktycznymi  wykonują  pomiar
jałowego  i  czynnego  skoku  pedału  hamulca,  zgodnie  z  omówionym  tokiem  postępowania.
W trakcie  ćwiczenia  nauczyciel  obserwuje  pracę  uczniów,  w razie  potrzeby  udziela  im
wskazówek.  Nauczyciel  prowokuje  dyskusję  na  temat  wykonanego  ćwiczenia  oraz
interpretacji wyników pomiarowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zgromadzić materiały do wykonania ćwiczenia,
2)  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami BHP,
3)  zaplanować tok postępowania,
4)  wykonać ćwiczenie według instrukcji zawartej w materiale nauczania,
5)  dokonać analizy i interpretacji wyników,
6)  zaprezentować wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

plansze dydaktyczne przedstawiające wykonanie pomiaru jałowego i czynnego skoku
pedału hamulca,

−

linijka,

−

kartka papieru, przybory do pisania,

−

literatura zgodna z wykazem.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź badanie stopnia zużycia hamulca tarczowego. Dokonaj interpretacji

wyników.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny się rozpocząć krótkim wykładem wprowadzającym. Należy uczniom

przedstawić  sposób  postępowania  oraz  stosowane przyrządy  w  trakcie  wykonywania  badania
stopnia zużycia hamulca tarczowego. Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie
powinni  przeczytać  odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.  Nauczyciel  dzieli
uczniów na grupy 2 osobowe. Uczniowie posługując się dostępnymi środkami dydaktycznymi
wykonują  badanie  stopnia  zużycia  hamulca  tarczowego,  zgodnie  z omówionym  tokiem
postępowania.  W trakcie  ćwiczenia  nauczyciel  obserwuje  pracę  uczniów,  w razie  potrzeby
udziela  im  wskazówek. Nauczyciel prowokuje dyskusję na temat wykonanego ćwiczenia oraz
interpretacji wyników pomiarowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

plansze dydaktyczne przedstawiające budowę hamulca tarczowego,

−

suwmiarka,

−

czujnik zegarowy z uchwytem (np. magnetycznym),

−

narzędzia do demontażu koła jezdnego oraz wyjęcia klocków hamulcowych,

−

podnośnik samochodowy,

−

kartka papieru, przybory do pisania,

−

literatura zgodna z wykazem.

Ćwiczenie 3

Przeprowadź badanie szczelności układu hamulcowego na podstawie wytwarzanego

ciśnienia. Dokonaj interpretacji wyników.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny się rozpocząć krótkim wykładem wprowadzającym. Należy uczniom

przedstawić  sposób  postępowania  oraz stosowane  przyrządy  w  trakcie wykonywania  badania
szczelności układu hamulcowego na podstawie wytwarzanego ciśnienia. Przed przystąpieniem
do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni  fragment  rozdziału
Materiał nauczania. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 2 osobowe. Uczniowie posługując się
dostępnymi  środkami  dydaktycznymi  wykonują  badanie  szczelności  układu  hamulcowego,
zgodnie z omówionym tokiem postępowania. W trakcie ćwiczenia nauczyciel obserwuje pracę

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

uczniów, w razie potrzeby udziela im wskazówek. Nauczyciel prowokuje dyskusję na temat
wykonanego ćwiczenia oraz interpretacji wyników pomiarowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zgromadzić materiały do wykonania ćwiczenia,
2)  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami BHP,
3)  zaplanować tok postępowania,
4)  wykonać pomiar ciśnienia,
5)  dokonać analizy i interpretacji wyników,
6)  zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

plansze dydaktyczne przedstawiające budowę układu hamulcowego,

−

przyrząd do wywierania nacisku na pedał hamulca,

−

dwa manometry o zakresach pomiarowych 0..1 MPa oraz 0..10 MPa, ze złączkami,

−

klucz do odkręcania odpowietrznika układu hamulcowego,

−

narzędzia konieczne do wykonania ćwiczenia,

−

kartka papieru, przybory do pisania,

−

literatura zgodna z wykazem.

Ćwiczenie 4

Przeprowadź badanie stopnia zużycia hamulca bębnowego. Dokonaj interpretacji

wyników.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny się rozpocząć krótkim wykładem wprowadzającym. Należy uczniom

przedstawić  sposób  postępowania  oraz stosowane  przyrządy  w  trakcie wykonywania  badania
stopnia zużycia hamulca bębnowego. Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie
powinni  przeczytać  odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.  Nauczyciel  dzieli
uczniów na grupy 2 osobowe. Uczniowie posługując się dostępnymi środkami dydaktycznymi
wykonują  badanie  stopnia  zużycia  hamulca  bębnowego,  zgodnie  z omówionym  tokiem
postępowania.  W trakcie  ćwiczenia  nauczyciel  obserwuje  pracę  uczniów,  w razie  potrzeby
udziela  im  wskazówek. Nauczyciel prowokuje dyskusję na temat wykonanego ćwiczenia oraz
interpretacji wyników pomiarowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zgromadzić materiały do wykonania ćwiczenia,
2)  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami BHP,
3)  zaplanować tok postępowania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4)  wykonać pomiary bębna,
5)  dokonać analizy i interpretacji wyników,
6)  zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

plansze dydaktyczne przedstawiające budowę hamulca bębnowego,

−

linijka lub suwmiarka,

−

klucze do demontażu koła oraz bębna hamulcowego,

−

ściągacz bębna hamulcowego (w razie potrzeby),

−

podnośnik samochodowy,

−

literatura zgodna z wykazem.

Ćwiczenie 5

Zbadaj skuteczność działania hamulców poprzez pomiar siły hamowania.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny się rozpocząć krótkim wykładem wprowadzającym. Należy uczniom

przedstawić sposób postępowania oraz stosowane urządzenia w trakcie wykonywania badania
skuteczności  działania  hamulców  poprzez  pomiar  siły  hamowania.  Przed  przystąpieniem  do
wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał
nauczania.  Nauczyciel  dzieli  uczniów  na  grupy  2 osobowe.  Uczniowie  posługując  się
dostępnymi  środkami  dydaktycznymi  wykonują  badanie  skuteczności  działania  hamulców,
zgodnie z omówionym tokiem postępowania. W trakcie ćwiczenia nauczyciel obserwuje pracę
uczniów,  w razie  potrzeby  udziela  im  wskazówek.  Nauczyciel  prowokuje  dyskusję  na  temat
wykonanego ćwiczenia oraz interpretacji wyników pomiarowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zgromadzić materiały do wykonania ćwiczenia,
2)  przygotować stanowisko pracy zgodnie z przepisami BHP,
3)  zaplanować tok postępowania,
4)  wykonać pomiar sił hamowania,
5)  dokonać analizy i interpretacji wyników,
6)  zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

plansze dydaktyczne przedstawiające budowę i zasadę działania urządzenia rolkowego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

urządzenie rolkowe do pomiaru sił hamowania,

−

przyrząd do pomiaru nacisku na pedał hamulca, jeśli nie jest on na wyposażeniu
urządzenia rolkowego,

−

literatura zgodna z wykazem.

Ćwiczenie 6

Wykonaj badanie przydatności płynu hamulcowego. Dokonaj interpretacji wyników.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny się rozpocząć krótkim wykładem wprowadzającym. Należy uczniom

przedstawić  sposób  postępowania  oraz  stosowane  przyrządy  w  trakcie wykonywania  badania
przydatności  płynu  hamulcowego.  Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie
powinni  przeczytać  odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.  Nauczyciel  dzieli
uczniów na grupy 2 osobowe. Uczniowie posługując się dostępnymi środkami dydaktycznymi
wykonują  badanie  przydatności  płynu  hamulcowego,  zgodnie  z omówionym  tokiem
postępowania.  W trakcie  ćwiczenia  nauczyciel  obserwuje  pracę  uczniów,  w razie  potrzeby
udziela  im  wskazówek. Nauczyciel prowokuje dyskusję na temat wykonanego ćwiczenia oraz
interpretacji wyników pomiarowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zgromadzić materiały do wykonania ćwiczenia,
2)  przygotować stanowisko pracy zgodnie z przepisami BHP,
3)  zaplanować tok postępowania,
4)  wykonać pomiary płynu hamulcowego,
5)  dokonać analizy i interpretacji wyników,
6)  zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

plansze dydaktyczne przedstawiające rodzaje stosowanych płynów hamulcowych,

−

przyrząd kontrolny płynu hamulcowego,

−

kartka papieru,

−

przybory do pisania,

−

literatura zgodna z wykazem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Diagnozowanie i naprawa

układów kierowniczych, jezdnych, zawieszenia i hamulcowych”

Test składa się z 20 zadań jednokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9,11,13, 14, 15, 16 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 10, 12, 17, 18, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 19 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. c, 4. b, 5. a, 6. c, 7. b, 8. b, 9. c, 10. c, 11. c,
12. b, 13. b, 14. c, 15. b, 16. b, 17. d, 18. b, 19. b, 20. b.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Rozróżnić rodzaje mechanizmów

Określić ruch jałowy koła kierownicy

Rozróżnić oznaczenie opon

Zdefiniować kąt pomiędzy kierunkiem
pionu i osi sworznia zwrotnicy
widzianych z przodu pojazdu

Określić wartość luzu osiowego dla
łożysk stożkowych i jednorzędowych
łożysk kulkowych skośnych

Określić kąt skrętu koła wewnętrznego

Rozróżnić rodzaje zawieszeń

Określić średnicę miecha

Rozróżnić rodzaje hamulców

Scharakteryzować zawieszenie
z podwójnymi piórowymi resorami
poprzecznymi

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11 Rozróżnić układy hamulcowe

Scharakteryzować materiał z którego
wykonywane są bębny hamulcowe

Rozróżnić wyniki pomiarów metodą
EUSAMA

Rozróżnić układy pomocnicze
hamulców

Określić skuteczność tłumienia
amortyzatora podczas rozciągania

Określić układ zabezpieczający przed
blokowaniem kół podczas hamowania

17 Scharakteryzować funkcję stabilizatora

Scharakteryzować przydatność
okładzin ciernych

Scharakteryzować dopuszczalne bicie
tarczy hamulcowej

Scharakteryzować przydatność płynu
hamulcowego

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3.  Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4.  Zapoznaj uczniów z instrukcją przed rozpoczęciem testu.
5.  Jeśli są jakieś wątpliwości co do zrozumienia instrukcji wyjaśnij wątpliwości.
6.  Pamiętaj o czasie przeznaczonym na rozwiązanie testu i nie przekraczaj go.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko

jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie na

później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 35 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Zestaw dźwigni i drążków łączących koła kierowane tworzą mechanizm

a)  przegubowy.
b)  kierowniczy.
c)  zwrotniczy.
d)  napędowy.

2. Ruch jałowy koła kierownicy w samochodzie, mierzony miarą kątową nie powinien

przekraczać
a)  7°.
b)  10°.
c)  14°.
d)  16°.

3. W oznaczeniu opony 155/70R13 88T, litera T oznacza

a)  rozmiar koła.
b)  oznaczenie producenta.
c)  indeks prędkości.
d)  indeks nośności.

4. Kąt utworzony między kierunkiem pionu i osi sworznia zwrotnicy widzianych z przodu

pojazdu, to

a)  kąt wyprzedzenia sworznia zwrotnicy.
b)  kąt pochylenia sworznia zwrotnicy.
c)  kąt pochylenia koła.
d)  kąt wyprzedzenia koła.

5. Wartość luzu osiowego dla łożysk stożkowych i jednorzędowych łożysk kulkowych

skośnych, nie powinna przekroczyć
a)  0,5 mm.
b)  0,5 mm.
c)  0,6 mm.
d)  0,6 mm.

6. W trakcie skrętu koła zewnętrznego o kąt 20

, wartość skrętu dla koła wewnętrznego

powinna się wahać w granicach
a) 22

–24

b) 24

–25

c) 23

–24

d) 22

–23

7. Z ramą lub nadwoziem samochodu elementy takiego zawieszenia sprzęgają sztywną oś

w zawieszeniu

a)  niezależnym.
b)  zależnym.
c)  mieszanym.
d)  zależno–niezaleznym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Średnica miecha waha się w przedziale:

a)  200–250 mm
b)  200–300 mm.
c)  250–300 mm.
d)  250–350 mm.

9. Hamulec używany w czasie jazdy to hamulec

a)  pomocniczy.
b)  postojowy.
c)  zasadniczy.
d)  podstawowy.

10. Zawieszenie z podwójnymi piórowymi resorami poprzecznymi przedstawia rysunek

11. W układzie, w którym, każdą ze szczęk rozpiera osobny rozpieracz nazywamy układem

a)  podwójnym.
b)  simplex.
c)  duplex.
d)  samowzmacniający.

12. Bębny hamulcowe wykonane są z

a)  węglików spiekanych.
b)  żeliwa.
c)  tworzywa sztucznego.
d)  stali.

13. Badanie amortyzatorów przeprowadzone przy pomocy metody EUSAMA, określa

amortyzatory za dobre, gdy wynik pomiaru wynosi powyżej
a)  21%.
b)  41%.
a)  61%.
b)  81%.

14. Nie należy do urządzeń pomocniczych hamulca

a)  urządzenie wspomagające.
b)  korektor rozkładu sił hamowania.
c)  rozpieracz dwustronny.
d)  urządzenia przeciwpoślizgowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Skuteczność tłumienia amortyzatora podczas rozciągania (odciążenia) jest większa niż

podczas dociążania.
a)  2–3 krotnie.
b)  2–4 krotnie.
c)  3–4 krotnie.
d)  3–5 krotnie.

16. Układ zabezpieczający przed blokowaniem kół podczas hamowania nazywany jest system

ASP.

ABS.

ESP.

EBD.

17. Stabilizatory zwiększają chwilowe różnice obciążeń

a)  wszystkich kół pojazdu.
b)  obu kół jednej osi.
c)  wszystkich kół pojazdu.
d)  obu kół jednej osi.

18. Okładziny cierne należy wymienić w przypadku, gdy ich grubość jest mniejsza niż

a)  1,4 mm.
b)  1,5 mm.
c)  1,9 mm.
d)  2,0 mm.

19. Dopuszczalne bicie tarczy hamulcowej może wynosić

a)  0,15 mm.
b)  0,20 mm.
c)  0,25 mm.
d)  0,30 mm.

20. Wymiana płynu hamulcowego jest zalecana gdy jego temperatura wrzenia wynosi poniżej

a)  165°.
b)  175°.
c)  180°.
d)  190°.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Diagnozowanie i naprawa układów kierowniczych, jezdnych, zawieszenia
i hamulcowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Diagnozowanie i naprawa

układów kierowniczych, jezdnych, zawieszenia i hamulcowych”

Test składa się z 20 zadań jednokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 6, 8, 9, 10,11,12, 15, 16, 18, 19, są z poziomu podstawowego,

−

zadania 5, 7, 13, 14, 17, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu

ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. b, 3. c, 4. c, 5. b, 6. d, 7. b, 8. b, 9. a, 10. c, 11. c,
12. c, 13. c, 14. d, 15. b, 16. a, 17. c, 18. a, 19. b, 20. a.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić prędkość wprowadzania
pojazdu na stanowisko

Rozróżnić napięcie oświetlenia
w kanałach

Zdefiniować kąt pomiędzy kierunkiem
pionu i płaszczyzną symetrii koła

Określić kąt pochylenia sworznia
zwrotnicy

Scharakteryzować budowę wodzikowej
przekładni kierowniczej

Rozróżnić oznaczenia opon

Scharakteryzować wartość skrętu koła
zewnętrznego

Rozróżnić rodzaje elementów
sprężystych

Rozróżnić rodzaje zawieszeń

Rozróżnić wyniki pomiarów metodą
EUSAMA

Określić przyrząd do sprawdzania bicia
koła

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12 Rozróżnić rodzaje szczęk hamulcowych

Scharakteryzować działanie
hydraulicznego rozpieracza szczęk

14 Scharakteryzować działanie siłownika

Rozróżnić pomocnicze urządzenia
hamulcowe

Określić wymagany czas badania
szczelności układu hamulcowego

Scharakteryzować naprawę bębna
hamulcowego

Określić stosunek sił hamowania obu
kół przyczepy do jej dopuszczalnej
masy całkowitej

Określić przydatność płynu
hamulcowego

Scharakteryzować sposoby naprawy
tarczy hamulcowej

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem KARTĘ ODPOWIEDZI.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test składa się z 20 zadań, do każdego masz 4 możliwości wyboru. Na karcie odpowiedzi

przy odpowiednim zadaniu postaw X, w razie pomyłki zaznacz kółeczkiem błędną
odpowiedź, następnie zaznacz odpowiedź prawidłową.

5.  Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
6.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
7.  Pracuj samodzielnie, będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8.  Na rozwiązanie masz 35 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Podczas wprowadzania pojazdu na stanowisko kierujący nie powinien przekroczyć

prędkości

a)  10 km/h.
b)  15 km/h.
c)  20 km/h.
d)  25 km/h.

2. Lampy w kanałach powinny być zasilane prądem o napięciu do

a)  12 V.
b)  24 V.
c)  110 V.
d)  220 V.

3. Kąt utworzony pomiędzy kierunkiem pionu i płaszczyzną symetrii koła, to kąt

a)  wyprzedzenia sworznia zwrotnicy.
b)  pochylenia sworznia zwrotnicy.
c)  pochylenia koła.
d)  wyprzedzenia koła.

4. Kąt pochylenia sworznia zwrotnicy powinien wynosić

a) 0

b) 2

c) 4

d) 6

5. Na rysunku poniżej przedstawiono wodzikową przekładnię kierowniczą. Oznaczenia 1, 2,

3 oznaczają odpowiednio:

a)  wodzik, ślimak, ramie przekładni kierowniczej.
b)  ślimak, wodzik, ramię przekładni kierowniczej.
c)  ramię przekładni kierowniczej, wodzik, ślimak.
d)  wodzik, ramię przekładni kierowniczej, ślimak.

6. W oznaczeniu opony 155/70R13 88T, cyfra 88 oznacza

a)  rozmiar koła.
b)  oznaczenie producenta.
c)  indeks prędkości.
d)  indeks nośności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Wartość skrętu dla koła wewnętrznego wynosi 23

, natomiast wartość skrętu dla koła

zewnętrznego w tym przypadku wyniesie
a) 18–19

b) 19–20

c) 25–26

d) 26–27

8. Do elementów sprężystych nie należą elementy

a)  metalowe.
b)  z tworzyw sztucznych.
c)  gumowe.
d)  pneumatyczne.

9. Na rysunku poniżej przedstawiono jeden z rodzajów zawieszenia. Jest to zawieszenie

a) z pionowym teleskopowym elementem wodzącym połączonym przegubowo w swym

górnym końcu z podwoziem, natomiast w dolnej części – sztywno z wahaczem
poprzecznym.

b)  z podwójnymi wahaczami poprzecznymi równej i nierównej długości.
c)  z osią łamaną jedno- lub dwuprzegubową.
d)  z  pionowym  teleskopowym  elementem  wodzącym,  sztywno  zamocowanym  do

podwozia.

10. Podczas badania amortyzatorów metodą Eusama, wynik 42% określa

a)  złą skuteczność amortyzatorów.
b)  dostateczną skuteczność amortyzatorów.
c)  dobrą skuteczność amortyzatorów.
d)  doskonałą skuteczność amortyzatorów.

11. Sprawdzenie bicia koła można wykonać przy pomocy przyrządu

a)  mikrometru.
b)  suwmiarki.
c)  czujnika zegarowego.
d)  linijki.

12. Szczęki pływające to układ

a)  duplex.
b)  simplex.
c)  samowzmacniający.
d)  samowzbudzający.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Na rysunku poniżej przedstawiono schemat hydraulicznego rozpieracza szczęk. Kolejno

liczby 1, 2, 3 ,4 ,5 oznaczają

a)  cylinderek, tłoczki gumowe, tłoczki, popychacze, osłony.
b)  tłoczki, cylinderek, tłoczki gumowe, osłony, popychacze.
c)  cylinderek, tłoczki, tłoczki gumowe, popychacze, osłony.
d)  popychacze, tłoczki, tłoczki gumowe, cylinderek, osłony.

14. Element nie wchodzący w skład budowy siłownika to

a)  przepona.
b)  trzpień.
c)  dźwignia.
d)  popychacz.

15. Urządzenia, których zadaniem jest zapewnić właściwe proporcje miedzy obciążeniami

przedniej i tylnej osi pojazdu a uzyskiwanymi na tych osiach siłami hamowania to
a)  urządzenia wspomagające.
b)  korektory sił hamowania.
c)  urządzenia przeciwpoślizgowe.
d)  układy trójprzewodowe.

16. Podczas badania szczelności układu hamulcowego wartość ciśnienia uzyskana na

manometrze niskociśnieniowym nie może się zmieniać w ciągu
a)  5 minut.
b)  7 minut.
c)  10 minut.
d)  12 minut.

17. Przetoczenie bieżni bębna hamulcowego nie może spowodować powiększenia

znamionowej jego średnicy o więcej niż
a)  1 mm.
b)  1,5 mm.
c)  2 mm.
d)  3 mm.

18. Stosunek sił hamowania obu kół przyczepy do jej dopuszczalnej masy całkowitej, nie może

być mniejszy niż
a)  40%.
b)  50%.
c)  60%.
d)  70%.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Diagnozowanie i naprawa układów kierowniczych, jezdnych, zawieszenia
i hamulcowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem: