Rola i zadania pedagoga we współczesnej szkole

We współczesnej edukacji człowieka istotną rolę odgrywa nauka, technika i kultura.

Postęp naukowy, techniczny i społeczny zarówno w świecie jak i w naszym kraju rzutuje na
potrzebę upowszechnienia informacji, szybkiego rozwoju jednostki-prawidłowego jej
wychowywania, dostosowanego do wymogów obecnego stulecia. Nauczyciel- biorąc pod
uwagę istotę cywilizacji i kultury ma bardzo ważną misję do spełnienia.

Poprzez cywilizację a tym samym współczesność rozumiem techniczne osiągnięcia,

służące udoskonaleniu życia ludzkiego, obejmujące stronę zewnętrzną życia człowieka.
Charakteryzuje ją przede wszystkim rozwój techniki, ekonomiki, systemów organizacji itd.
Przez kulturę natomiast mam na myśli wyższą postać ludzkiego bytowania, która odgranicza
dorobek poszczególnych narodów i odnosi się w istocie do ich faktów duchowych,
artystycznych,

intelektualnych

i religijnych.

Reasumując

pedagog

w

różnych

społeczeństwach, będzie musiał wkraczać ze swoją teorią i praktyką w rozwiązania
edukacyjne, w procesy profilaktyczne przed patologią społeczną, w procesy kompensacyjne
i terapeutyczne jednostki i zbiorowisk ludzkich.

1[1]

Pedagogika przynależy do wspólnoty nauk humanistycznych- grup nauk społecznych

a przedmiot swoich zainteresowań kieruje na życie i rozwój człowieka w różnych
ś

rodowiskach wychowawczych. W związku z powyższym wychowawca-opiekun jako jej

„wykonawca” zajmuje określone miejsce w kształtowaniu świadomości społecznej,
politycznej, ekonomicznej a także narodowej pokolenia dorastającego i dorosłego danego
państwa.

Wychowanie człowieka to nad wyraz złożony proces a zarazem zjawisko społeczne.

Jak wiadomo do najważniejszych, a niezbędnych do rozwoju osobowości człowieka
potrzeby: bezpieczeństwa, uczuć, miłości, akceptacji, wolności, samorozwoju, zdrowotne,
materialne, edukacyjne, profesjonalne, socjalne, macierzyńskie, kulturowe i socjalizacyjne.

Wszystkie razem tworzą tak zwaną „socjosferę” i „psychosferę” życia człowieka.

Pedagog-opikun ma za zadanie zainteresować się tzw. „socjosferą” życia człowieka, z
uwzględnieniem roli oświaty, nauki i wychowania, aby ochronić jednostkę a także grupę
przed różnego rodzaju dewiacjami. Zachwianie, ludzkiej socjosfery może bowiem
doprowadzić do naruszenia więzi społecznej, a zewnętrznym jej wyrazem może stać się
patologia społeczna rodziny, młodzieży i dorosłych. Podobnie naruszając tzw. „psychosferę”
występują objawy w rodzaju stresów, psychoz a przejawem tego jest na przykład
osamotnienie człowieka w tłumie.

2[2]

Zadaniem dla pedagogów jest analiza zagadnień współczesnego życia człowieka w

celu obrony jednostki przed alienacją, wszelkimi zagrożeniami, pozbawieniem jej cech
indywidualnych i dążeń osobistych a także przed ograniczeniem jej wolności, prawa do
samorządności, samostanowienia, do dobrobytu i samo rozwoju ogólnospołecznego i
zawodowego. Nauczyciele-opiekunowie stają przed problemem kształcenia i wychowywania
tak zwanego człowieka reform społeczno-politycznych i kulturowych, umiejącego korzystać
z dotychczasowego dorobku cywilizacyjnego i tworzyć nowe wartości na miarę XXI wieku.
Ma to być człowiek zawierający w sobie cechy jednostki „ homo economicus”, „ homo
kreator”, „ homo faber” i „ homo ludens”. Zespolenie wyżej wymienionych cech typów
człowieka; ekonomisty, twórcy, pracy i wypoczynku może dokonać się przede wszystkim
poprzez racjonalną edukację popartą rzetelną wiedzę i praktyką. Dlatego samej pedagogice

1[1]

J. Bańka „Edukacja i teraźniejszość” ‘WSP; TWP Warszawa 1996

2[2]

H. Gąsior: „ Pedagogika jako nauka o wychowaniu człowieka i edukacji ustawicznej w świetle potrzeb

teraźniejszości.” Warszawa 1996.

jako nauce a nauczycielom jako jej „wykonawcom” przypada szczególna rola animatora i
twórcy nowej strategii wychowywania i życia, przystosowania środowisk wychowawczych
do

zmieniających

się

sytuacji,

warunków,

potrzeb

człowieka

i przeobrażeń

ogólnospołecznych zarówno w Polsce jak i w Europie.

Współczesny nauczyciel- ma wyznaczone poszczególne zadania :



Kulturotwórcze- w zakresie kształtowania ogólnej kultury

pedagogicznej

społeczeństwa,

w

tym

poszczególnych

ś

rodowisk

wychowawczych: rodziny, grupy społecznej, instytucji i placówek
oświatowo - wychowawczych, naukowych, kulturalno – edukacyjnych,
zakładów pracy, ośrodków masowej komunikacji, czy też ośrodków
czynnego wypoczynku.



Poszukujące- przyczyniające się do odkrywania prawdy wycho-

wawczej tworzenia nowych wartości pedagogicznych oraz doświadczeń
edukacyjnych

oraz funkcje wychowawcze :



Analityczne- syntetyzujące poszczególne zagadnienia dydaktyczne,

wychowawcze, opiekuńcze i organizacyjno-programowe.



Gromadzące-segregujące wiedzę, którą można wykorzystać

w poznawaniu

osobowości

jednostek

i

struktury

pedagogicznej

poszczególnych grup wychowawczych.



Diagnozującą i prognozującą rozwój osobowości człowieka w

różnych okresach jego życia i różnorodnych warunkach społeczno-
ekonomicznych, politycznych, ustrojowych i kulturowych.



Kierującą rozwojem myśli pedagogicznej, tworzeniem jakościowo

nowych treści i teorii pedagogicznych sprzyjających postępowi
edukacyjnemu oraz wszystkim naukom pedagogicznym, tzw. gałęziom
wiedzy pedagogicznej między innymi historii oświaty i wychowania

3[3]

.

Narastający w naszym kraju od 1989 roku kryzys społeczno- gospodarczy, polityczny,

moralny i kulturowy wywarł dominujący wpływ na powstanie różnorodnych dewiacji wśród
dzieci, młodzieży i dorosłych. W związku z tym przed pedagogami wyłoniły się nowe zadania
i podstawowe funkcje edukacyjne.

Ich naczelnym zadaniem w okresie realizacji reformy gospodarczej, społeczno-

politycznej i demokratycznej życia w III RP jest przede wszystkim przewartościowanie
ś

wiadomości ekonomicznej, społeczno-moralnej, ideowej i kulturowej a także narodowej

młodego pokolenia oraz dorosłych. Czynić to może edukacja społeczno-moralna w
ś

rodowisku rodzinnym, szkolnym, pozaszkolnym oraz równoległe wychowanie realizowane

w instytucjach oświatowych oraz środkach masowej komunikacji.

Nauczyciele coraz częściej koncentrować się będą na postępowaniu badawczym,

zmierzającym do diagnozowania i ustalania zakresu zaspakajania potrzeb człowieka,
zwłaszcza edukacyjnych, ekonomicznych, społeczno-wychowawczych i opiekuńczych,
występujących od urodzenia aż do późnej starości.

3[3]

H. Gąsior: „ Pedagogika jako nauka o wychowaniu człowieka i edukacji ustawicznej w świetle portzeb

teraźniejszości”. Warszawa 1996

Ś

wiat współczesny, który charakteryzuje się szybkim tempem rozwoju życia

społecznego, wysoką dynamiką postępu technicznego, naukowego i produkcyjnego, jak też
okresowymi wstrząsami i kryzysami oraz napięciami społeczno-moralnymi, politycznymi i
ekonomicznymi zmusza człowieka do twórczej adaptacji społeczno-zawodowej. Przez opiekę
i wychowanie przedszkolne, szkolne, pozaszkolne jednostka w sposób czynny wrasta w
codzienne życie społeczne. Wobec tych przemian i przeobrażeń cywilizacyjnych w świecie i
w naszym kraju, nauczyciele nie mogą być obojętni na proces wychowywania człowieka.
Nauka w ogóle ma stwarzać warunki i możliwości teoretyczne dla twórczego rozwoju
człowieka, dla jego ochrony przed ujemnymi wpływami środowiska społecznego, techniki i
ogólnego zagrożenia ekologicznego.

4[4]

.

4[4]

H. Gąsior: „ Pedagogika jako nauka o wychowaniu człowieka i edukacji ustawicznej w świetle potrzeb

teraźniejszości.” Warszawa 1996.