HIGIENA, ĆWICZENIE 1, 2.10.2012

Podstawowe wskaźniki ilościowe stosowane do pomiaru stanu zdrowotnego jamy ustnej



PUWZ (stałe), puwz (mleczne)- liczba zębów stałych/ mlecznych dotkniętych próchnicą,
wypełnionych i usuniętych z powodu próchnicy



PUWP, puwp- liczba powierzchni zębów dotkniętych próchnicą i jej skutkami



W/ P+W- wskaźnik intensywności leczenia



P/pw- wskaźnik próchnicy wtórnej



PI- wskaźnik przyzębia



CI- wskaźnik kamienia nazębnego (calculus index)



CPITN- zagregowany wskaźnik potrzeb leczniczych przyzębia



DAI- wskaźnik estetyczny



SIC- istotny wskaźnik próchnicy- wskaźnik znaczącej próchnicy- określa średnią wartość
PUWZ/puwz dla 1/3 osób z największą intensywnością próchnicy spośród całej grupy objętej
badaniem.

Wskaźnik leczenia próchnicy (

) w makroregionie Warszawskim



duże miasta- 0,37



małe miasta- 0,27



wsie- 0,12



w krajach rozwiniętych wartość wskaźnika leczenia ~0,80



I Grupa- 6 lat



II Grupa- 12 lat



III Grupa- 18 lat



IV Grupa- 35-44 lata



V Grupa- 65- 74 lata

Wartości wskaźników puwz, PUWZ w populacji 6-latków, 1997-2008

1997

2003

2005

2008

2010

P

U

W

P

U

W

P

U

W

P

U

W

0,2

0,0

0,0

0,2

0,0

0,0

0,1

0,0

0,0

0,1

0,0

0,0

PUW 0,2

PUW 0,2

PUW 0,1

PUW 1,0

puw 5,3

puw 5,4

puw 5,4

puw 5,0

Dzieci wolne od próchnicy w %

17,0

12,2

13,0

14,6

14,4

Zapadalność na próchnicę od 20 lat w populacji dzieci 6- letnich jest alarmująco duża.

Wartość wskaźników PUWZ w populacji 12- letnich dzieci

1999

2003

P

U

W

P

U

W

2,3

0,1

1,6

2,0

0,1

1,8

PUW 4,0

PUW 3,9

Kraje wysoko rozwinięte (Holandia, Finlandia) mają niską średnią.

Próchnica TYLKO! w ułamkowym procencie jest warunkowana genetycznie!

Skuteczność- miara stopnia osiągnięcia celu (stopień osiągalności celu zdrowotnego)

Cele zdrowotne WHO- 2000 rok

1. 50 % 6- letnich dzieci wolnych od próchnicy
2. Wartość wskaźnika PUW nie większa niż 3 w grupie 12- letnich uczniów
3. 85 % 18-latków winno posiadać własne pełne uzębienie
4. Redukcja o 50 % bezzębia w grupie 35- 44 lat
5. Redukcja o 25% bezzębia w grupie 65- 74 lata (kontakt zwarciowy zębów)
6. Wdrożenie ogólnokrajowego epidemiologicznego monitoringu stanu zdrowia pacjentów

Pojęcia podstawowe:

1. Epidemiologia- nauka badająca wpływ czynników środowiskowych oraz warunków

występowania epidemii spowodowanych chorobami w określonej populacji, wpływających na
stan jej zdrowia. Może dotyczyć chorób ludzi, zwierząt i roślin.

2. Zapadalność (zachorowalność)- liczba nowo zarejestrowanych przypadków konkretnej

choroby w przedziale czasu (roku) na 100 tys. osób badanej populacji.

3. Chorobowość- liczba chorych w danej chwili na konkretną chorobę w określonej grupie

mieszkańców (np. na 100 tys. mieszkańców). Współczynnik ten obejmuje zarówno osoby
chorujące już wcześniej, jak i nowo stwierdzone przypadki.

4. Śmiertelność- liczba należących do określonej populacji, które giną w określonej jednostce

czasu z różnych powodów, wyrażona najczęściej jako zmiana względna liczebności
populacji (wskaźnik śmiertelności); jest jednym z czynników decydujących o dynamice
liczebności populacji.

5. Umieralność- w demografii liczba zgonów w stosunku do liczby mieszkańców, np. wskaźnik

umieralności niemowląt jest to liczba zgonów niemowląt w stosunku do 1000 żywo
urodzonych.

6. Średnia długość życia
7. Szczepienia profilaktyczne
8. Antygen, przeciwciało, seropozytywność

9. Choroba zakaźna- grupa chorób roślin i zwierząt (w tym ludzi), będących następstwem

zakażenia ustroju czynnikiem zakaźnym i złamania sił odpornościowych organizmu (lub w
odwrotnej kolejności) lub obecności w organizmie bioaktywnych toksyn (jadów)
drobnoustrojów.

10. Choroba cywilizacyjna- globalnie szerzące się, powszechnie znane choroby, spowodowane

rozwojem cywilizacji. Częstotliwość ich występowania zależy od stopnia rozwoju
cywilizacyjnego społeczeństwa

11. Zakażenie (kropelkowe, pokarmowe, kontaktowe, mieszane, bezobjawowe, poronne)

12. Zjadliwość patogenów
13. Nosiciel, ognisko epidemiczne, okres wylęgania
14. Wywiad epidemiologiczny

15. Dezynfekcja- (po polsku dosłownie oznacza odkażanie) – postępowanie mające na celu

niszczenie drobnoustrojów i ich przetrwalników. Dezynfekcja niszczy formy wegetatywne
mikroorganizmów, ale nie zawsze usuwa formy przetrwalnikowe. Zdezynfekowany materiał nie
musi być jałowy. Dezynfekcja, w przeciwieństwie do antyseptyki dotyczy przedmiotów i
powierzchni użytkowych.

16. Dezynsekcja

17. Deratyzacja- zabieg sanitarny mający na celu wytępienie szczurów, myszy i innych gryzoni.

18. Sterylizator- zbudowany z zamkniętej komory z termoregulacją, wewnątrz której odbywa się

cyrkulacja gorącego powietrza. Sterylizacja polega na utlenianiu i inaktywacji składników
komórek drobnoustrojów przez gorące suche powietrze. Skuteczność wyjaławiania w
sterylizatorze powietrznym jest uwarunkowana utrzymaniem odpowiedniej temperatury przez
określony czas.

19. Autoklaw- hermetycznie zamknięty, ogrzewany zbiornik służący do przeprowadzania

procesów chemicznych.

20. Epidemia- występowanie w określonym czasie i na określonym terenie przypadków

zachorowań lub innych zjawisk związanych ze zdrowiem w liczbie większej niż oczekiwana

21. Endemia- nazywa się stałe występowanie zachorowań na określoną chorobę (np.chorobę

zakaźną) na danym obszarze w liczbie utrzymującej się przez wiele lat na podobnym poziomie.

22. Pandemia- epidemia choroby zakaźnej w różnych środowiskach, na dużym obszarze - różnych

kontynentach w tym samym czasie.

23. Badania prospektywne i retrospektywne
24. Czułość i swoistość testu skriningowego
25. Zapadalność i chorobowość w Polsce na HIV/ AIDS, Gruźlicę, HBV, HCV

Spadek po 1950:

1. Szczotkowanie zębów
2. Flossing
3. Płukanie jamy ustnej
4. Fluor do past i płukanek
5. Słodkie soboty i niedziele- ograniczenie słodkości
6. Regularne kontrole u dentysty
7. Dieta

Wyrzynanie się zębów mlecznych dentes decidui

1. siekacze przyśrodkowe 6-,9 miesiąc życia
2. siekacze boczne- 8-11 miesiąc życia
3. trzonowce przednie- 12- 16 miesiąc życia
4. kły- 16-20 miesiąc życia
5. trzonowce tylne- 20-30 miesiąc życia

Wyrzynanie się zębów stałych dentes permanentes

1. trzonowce I- 6-7 rok życia
2. siekacze przyśrodkowe- 7-8 rok życia
3. siekacze boczne- 8-9 rok życia
4. przedtrzonowce I- 10-11 rok życia
5. kły- 11- 12 rok życia
6. przedtrzonowce II- 11-12 rok życia
7. trzonowce II – 12- 13 rok życia

ROLA FLUORU

Fluoroapatyty sa słabiej rozpuszczalne, niż hydroksyapatyty stanowiące mineralna część zęba

Proces krystalizacji apatytu i wbudowywaniem fluoru w miejsce grupy hydroksylowej oraz
wytwarzaniem fluorowanego apatytu zwany jest dojrzewaniem posterupcyjnym

Fluorki ingerują w procesy demineralizacyjno- remineralizacyjne przesuwając równowagę w kierunku
mniej kariogennych warunków

Przyczyniają sie w ten sposób do:

 zapobiegania powstawaniu próchnicy
 naprawy początkowych zmian próchnicowych
 hamowania postępu procesu próchnicowego

W warunkach sprzyjających próchnicy ( niskie pH śliny ) zwiększa sie aktywność jonu fluorkowego

Fluor wpływa hamująco na:

 tworzenie płytki bakteryjnej
 transport glukozy przez błony komórkowe bakterii kwasotwórczych
 ATP-aze błony bakteryjnej przenosząca protony

1. Minerały zęba są mniej rozpuszczalne poprzez tworzenie podczas rozwoju fluoroapatytów

2. Fluor w ślinie i płytce ułatwia remineralizacje powierzchni zęba po erupcji zęba

3. Fluor w płytce wchodzi do komórek bakteryjnych, szczególnie w niskim pH i blokuje enolaze,

redukując w ten sposób produkcje płytki nazębnej.

NEGATYWNY WPŁYW FLUORU

 Hamuje aktywność enzymów ważnych dla procesów beztlenowej glikolizy – szczególnie enolazy

 Fluor w przewlekłym zatruciu może upośledzać funkcje metaboliczne komórek i tkanek

 Wpływa on na aktywność około 72 enzymów, głównie oksydoreduktaz, transferaz i hydrolaz,

zaburza cykl Krebsa, wytwarzanie ATP, hamuje syntezę białek i DNA

 Powinowactwo F do jonu wapniowego wpływa na gospodarkę wodno-elektrolitowa

 Ogranicza utlenianie glukozy oraz rozpad glikogenu w komórce

 Akumulacja fluoru, głównie w tkankach zmineralizowanych, prowadzi do fluorozy zębów i

szkieletu

 Nadmierna ekspozycja na związki fluoru hamuje prawidłowy rozwój zawiązków zębowych

powodując hypomineralizacje i fluorozę szkliwa

 Pod wpływem jonów fluoru mogą być hamowane aktywności enzymów lizosomalnych w

ameloblastach

 Następuje prawdopodobnie uszkodzenie ameloblastów, tworzą się nieregularne skupiska

kryształów apatytu oraz osłabione jest wiązanie sie części mineralnej i organicznej szkliwa