27

HIGIENA, ĆWICZENIE 6, 6.11.2012

PATOLOGIE

UZALEŻNIENIE
Człowiek od wielu tysięcy lat obcuje z narkotykami i tytoniem, jednak ich nadużywanie stało się
światowym problemem zdrowotnych dopiero w naszym wieku.

Według światowej Organizacji zdrowia (WHO) uzależnienia od substancji psychoaktywnych stanowią
jedno z najważniejszych zagrożeń dla życia jednostki współczesnej cywilizacji.

Uzależnienie wg WHO to stan psychicznych, a czasem fizyczny, wywołany interakcją między żywym
organizmem a jakimś środkiem (np. lekiem) charakteryzujący się zmianami w zachowaniu i innym
interakcjami, które zawsze są związane z przymusem okresowego lub systematycznego przyjmowania
środka w oczekiwaniu na jego efekty albo dla uniknięcia objawów wynikających z jego braku. Osobnik
może być uzależniony od więcej niż jednego środka.

Wystąpienie uzależnienia uwarunkowane jest:



Podatnością na uzależnienie



Dostępnością środków



Przyzwoleniem otoczenia

Wyróżnia się następujące typy uzależnień

 Fizyczne= fizjologiczne
 Psychiczne= psychologiczne
 Społeczne= socjologiczne

Uzależnienie fizyczne:
Wiąże się z włączenie wprowadzanych do organizmu środków lub ich metabolitów w cykl
biochemicznych przemian ustroju. Substancja uzależniająca poimimo swojej szkodliwości staje się
fizjologiczne potrzebna organizmowi, niezbędna dla zachowania homeostazy.
Brak danego środka we krwi powoduje zaburzenia czynności komórek i funkcjonowania różnych
narządów. Jego odstawienie wywołuje powstanie tak zwanego zespołu abstynencyjnego

Zespół abstynencyjny (syndrom braku, głodu narkotyku) jest to zespół różnorodnych,
nieprzyjemnych objawów somatycznych i psychicznych powstających w wyniku:

 odstawienia stale przyjmowanego leku
 zmniejszenia jego dawki
 równoczesnego przyjęcia substancji działającej antagonistycznie

Rodzaj objawów i ich nasilenie zależą od preparatu, dawki, okresu zażywania i cech osobowości.
Nasilenie objawów abstynencji może prowadzić do zgonu.
Z uzależnieniem fizycznym wiąże się także zjawisko tolerancji (adaptacji)

Tolerancja jest to zmniejszenie wrażliwości organizmu na dany środek w wyniku czego, w celu
uzyskania takich samych efektów działania zachodzi konieczność przyjmowania coraz większych
dawek.


Wyróżniamy tolerancję



Krzyżową swoistą (całkowitą)
Zachodzi wówczas gdy używanie jednego środka powoduje zwiększenie tolerancji również i w
stosunku do innych substancji podobnego typu (np. heroina- morfina, alkohol- barbiturany)

28



Krzyżową nieswoistą (niecałkowitą)
Charakteryzuje się tym, że używanie jednego środka powoduje tylko częściowa adaptację do
innych związków należących do tej samej grupy chemicznej.

Uzależnienie psychiczne
Jest to stan patofizjologiczny przejawiający się różnym stopniem prgnienia aż do przymusu brania
środka, który staje się niezbędny dla prawidłowego umysłowego funkcjonowania jednostki (wywołuje
przyjemność albo usuwa uczucie dyskomfortu)

Uzależnienie społeczne:
Zażywanie różnych środków pod wpływem panującej mody lub w grupie podobnych do siebie ludzi
(np. hipisi) w kręgach młodzieży z tak zwanych subkultur. Istotą zjawiska jest bardzo silne
uzależnienie od grupy co pociąga za sobą bezwzględne respektowanie panujących w niej zasad.
Terminem ogólnym stosowanym do wszystkich postaci uzależnień jest pojecie narkomani. Specjaliści
z WHO określili narkomanię jako stan okresowego lub chronicznego zatrucia wywołanego
powtarzalnym wprowadzenie narkotyku.

Za narkotyk uważa się każdą substancję, która dostarczana organizmowi wywołuje określony efekt
farmakologiczny i której używanie może doprowadzić do powstania różnego typu zależności.

WHO wyróżnia w narkomanii jako chorobie dwa różniące się od siebie stany: nałóg i przyzwyczajenie.

NAŁÓG

NAWYK= PRZYZWYCZAJENIE

Przymus lub nieodparta potrzeba (natręctwo)
brania, konieczność zdobycia narkotyku za każdą
cenę
Tendencja do zwiększania dawek
Uzależnienie fizyczne i psychiczne
Skutki szkodliwe zarówno dla jednostki jak i
otoczenia (społeczeństwa)

Bardzo silne pragnienie (lecz nie przymus)
używania danego środka
Brak lub mała tendencja do zwiększania dawek
Pewien stopień uzależnienia psychicznego, brak
uzależnienia fizycznego
Wpływ na osobę, bez skutków społecznych

Czynniki wpływające na powstanie uzależnień

 Biologiczne

 Genetyczne

- krewni I stopnia (zwłaszcza dzieci) osób uzależnionych
- dziedziczone predyspozycje biochemiczne
- geny warunkujące uzależnienia

 Biochemiczne

- zróżnicowanie dehydrogenazy aldehydowej

 Psychologiczne

- niedojrzałość emocjonalna
- niska samoocena
- poczucie winy, trudności w wyrażaniu uczuć
- niepokój w relacjach interpersonalnych
- perfekcjonizm
- trudności interpersonalne

 Społeczne i ekonomiczne

- kulturowe
- środowiskowe
- polityczne i ekonomiczne
- dostępność napojów alkoholowych

29

ROZPOZNANIE I ZAHAMOWANIE UZALEŻNIENIA W ZALEŻNOŚCI OD JEGO FAZY

Faza I- Rozpoznanie, eksperymenty

Zapoznanie z narkotykiem następuje najczęściej na imprezie w czasie wakacji, w grupie, na której
dziecku zależy. Pierwszy papieros z marihuaną kończy się zwykle rozczarowaniem. Część osób uznaje,
że zaspokoiło swoją ciekawość i nigdy nie próbuje już tego typu środków. Sa jednak tacy, którzy będą
to kontynuować.

Faza II- Częstsze używanie
Narkotyk dla wielu osób staje się synonimem bezpieczeństwa, lepszego samopoczucia. W tej fazie
człowiek zaczyna szukać okazji, towarzystwa, w którym będzie mógł zażywać narkotyk. Przejmuje
inicjatywę. z biernego palacza marihuany staje się aktywnym. Bierze coraz częściej i zaprzecza.
W tej fazie należy zwrócić uwagę na:



pogorszenie się stopni w szkole



dużą liczbę nieobecnych godzin



spóźnienia do domu



późne powroty



kłopoty z utrzymaniem domowych obowiązków



zmiany w aktywności (zmęczenie lub nagła aktywność)



nieuzasadnione zmiany nastroju



tajemnicze, krótkie telefonu



nagłe wyjścia o dziwnych porach dnia



rysunki i napisy związane z narkotykami



kaszel, zaczerwienione spojówki

Faza III- Regularne zażywanie
Narkotyki stają się niezbędne do życia. Wymówki są starannie przemyślane, późne powroty
usprawiedliwione. Uzależniony dalej korzysta z zaprzeczeń. Próbuje zapewnić wszystkich dookoła
(również i siebie), że jest w porządku. Osoby które doszły do II fazy uzależnienia, bardzo szybko
wracają po krótkiej abstynencji do swoich przyzwyczajeń.
W tej fazie należy zwrócić uwagę na:

- kontrastowe zmiany zachowania,
- coraz większe zaniedbanie w nauce,
- ucieczki z domu
- coraz większe kłamstwa,
- posiadanie własnych pieniędzy, mimo braku pracy (handel),
- późne powroty lub też noce spędzone poza domem
- podbieranie pieniędzy z portfela

Faza IV- Zaawansowanie
W tej fazie stan odurzenia właściwie się nie kończy. Zdarzają się iniekcje dożylne. Pojawia się
„kompot”. Cena staje się nieważna, a narkotyk pomaga jedynie uniknąć nieprzyjemnych wrażeń. Ta
faza to ucieczka przed konsekwencjami wcześniejszego brania. Pojawiają się nowe narkotyki,
zwiększają się też dawki, gdyż organizm przyzwyczaił się do codziennej porcji narkotyków.
Należy tutaj zwrócić uwagę na:

- niemożność wywiązania się z obowiązków,
- zanik zainteresowań
- zmiany w wyglądzie (wyniszczenie),
- codzienne branie narkotyków.

30

Największe szanse na wyzdrowienie mają osoby, które zdecydowały się na leczenie w I fazie

uzależnienia, kiedy narkotyki spożywane były sporadycznie. Zwykle wtedy wystarczają konsultacje ze
specjalistą, wspólna, spokojna rozmowa z dzieckiem dotycząca narkotyków, jasne postawienie
sprawy dotyczącej ich nie używania.

W II fazie niezbędna staje się regularna pomoc terapeutyczna. Najlepsze efekty przynosi pobyt w

ośrodku wczesnej interwencji, świetlicy terapeutycznej lub klubie, gdzie prowadzone są zajęcia
grupowe dla osób uzależnionych. Równoległe do spotkań w grupie powinny być spotkania raz lub
dwa razy w tygodniu z terapeutą na sesjach indywidualnych. Pomagają one nastolatkowi poradzić
sobie z własnymi uczuciami i problemami, jakie pojawiają się w pierwszym okresie abstynencji.
Konfrontują z faktami, niszczą iluzje i zaprzeczenia. Dużą pomocą jest również kontrakt spisywany z
dzieckiem przez rodziców dotyczący jego pobytu w domu. Nakreśla on ramy i granice, które u osoby
uzależnionej są często zatarte. Można w nim również uwzględnić przeprowadzenie testów na
obecność narkotyków w moczu.

Nie zostanie narkomanem dziecko, które:



czuje silne więzi z rodziną



umie myśleć samodzielnie, nie ulega wpływom otoczenia



zna swoją wartość



jest twórcze, rozwija własne zainteresowania



należy do rodziny, która ma jasno sprecyzowane stanowisko dotyczące szkodliwości
zażywania narkotyków



ma kolegów, których rodzice jasno stawiają sprawę narkomanii



potrafi odróżnić narkotyczne mity od faktów

Substancje psychoaktywne

 alkohol
 tytoń
 kanabinole- pozyskiwane z konopii indyjskich- marihuana, haszysz
 halucynogeny- syntetyczny analog amfetaminy i meskaliny- ekstazy, dietyloamid

kwasy lizergowego- LSD, grzyby halucynogenne

 opiaty- wytwarzane z maku- heroina, morfina, kodeina, opium
 psychostymulujące- pochodne fenylopropynalu- amfetamina
 kokaina- z liści koki i nne psychostymulujące- kofeina
 inhalaty- rozpuszczalniki, farby, lakiery, benzyna, eter
 środki nasenne i uspakajające

Nadużywanie substancji psychoaktywnych- skutki



szkody zdrowotne- zespół uzależnienia, czynniki ryzyka chorób przewlekłych, infekcji



zachowania ryzykowne, podejmowane w związku z nadużywaniem tych substancji



zagrożenia dla rozwoju psychoruchowego i emocjonalnego



szkody społeczne

Toksyczne działanie alkoholu etylowego

- układ nerwowy- polineuropatie, zmiany zanikowe móżdżku i mózgu, encefalopatia
- układ pokarmowy- przewlekłe zapalenie błony śluzowej, zaburzenia perystaltyki, zapalenie

trzustki, wątroby

- układ krążenia- nadciśnienie tętnicze, kardiomiopatia alkoholowa
- układ oddechowy- zapalenie błony śluzowej, częstsze nowotwory
- układ moczowy- ostra niewydolność nerek, wzrost stężenia kwasu moczowego we krwi, dna

moczanowa

- układ hormonalny- nieprawidłowe wydzielanie testosteronu, zniszczenie struktury

plemników, hypogonadyzm, zanik jajników, bezpłodność

31

Trzy rodzaje pijących:

a) Rozsądnie pijący- większość ludzi pije rozsądnie
b) Alkoholicy- to są ludzie u których ciężkie picie doprowadziło do pojawienia się uzależnienia i

innych problemów

c) Dużo pijący- ci ludzie piją za dużo w stosunku do swoich możliwości, powinni zacząć pić

rozsądnie

Co to jest porcja standardowa?
Porcja standardowa= 10 g czystego alkoholu etylowego.
Kufel piwa- 200 ml, 5% = Lampka wina- 100 ml, 10% = Kieliszek wódki- 25 ml, 40%

0,1

‰- rozproszona uwaga

0,2 ‰- wydłużony czas postrzegania
0,3 ‰- drobne zaburzenia równowagi i koordynacji, gorsze spostrzeganie kształtu przedmiotów w
oddali, zmniejszenie zdolności rozpoznawania w sytuacji, pobudliwość
0,5 ‰- upośledzenie koordynacji wzrokowo- ruchowej, pogorszenie ostrości widzenia i oceny
odległości, opóźnienie adaptacji oka do ciemności i ruchomych źródeł światła
0,8 ‰- błędna ocena własnych możliwości, znaczne obniżenie samokontroli i koncentracji
1-2 ‰- zaburzenia koordynacji mięśniowej i równowagi, osłabienie sprawności intelektualnej i
pamięci, brawura, opóźnienie czasu reakcji, wahania nastroju (euforia, agresja)
2-3 ‰- zaburzenia mowy, wzmożona senność, obniżenie zdolności kontroli własnego zachowania i
poruszania się
3-4 ‰- spadek ciśnienia krwi, obniżenie temperatury, możliwy powolny zanik funkcji oddechowych
powyżej 4 ‰- śpiączka

OGÓLNA WAGA CIAŁA (w kg) 70 % dla M= WAGA PŁYNÓW USTROJOWYCH (w kg)

60 % dla K

SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE ŚWIADCZACE O ROZWOJU CHOROBY ALKOHOLOWEJ

- picie pomimo szkód zdrowotnych, rodzinnych, społecznych
- jednorazowe spożywanie większych ilości napoi alkoholowych, zawierających powyżej 100 g

ETOH (4 duże piwa, jeden litr wina, ćwierć litra wódki)

- regularne, codzienne wypijanie więcej niż 20 grama ETOH (1 piwo, 2 lampki wina, 50gram

wódki)

- klinowanie- pijąc następnego dnia usuwanie skutków poprzedniego picia
- picie w samotności, gdy odczuwane jest zmęczenie, smutek, cierpienie
- zaniedbywanie obowiązków i zadań z powodu picia alkoholu
- luki pamięciowe
- kierowanie pojazdem po alkoholu
- irytacja, gdy nie można sięgnąć po alkohol, zaprzeczenie, że ma się problem z alkoholem

32

Fazy uzależnienia alkoholem

1. Wstępna- używanie alkoholu bez zaburzeń zdrowotnych i społecznych, powodujące wzrost

tolerancji na alkohol

2. Objawowa- nadużywanie alkoholu w celu likwidacji skutków zespołu odstawienia ( głód

alkoholowy) powodujące czasami niekorzystne następstwa społeczne

3. Ostrzegawcza- nałogowe nadużywanie alkoholu z objawami fizycznego i psychicznego

uzależnienia (koncentracja wokół spraw dotyczących alkoholu, picie po kryjomu,
organizowanie okazji do picia, poczucie winy, unikanie rozmów nt. picia alkoholu)

4. Krytyczna- nałogowe używanie alkoholu w fazie ubytkowej, związane z degradacją

psychiczną, społeczną i nieodwracalnymi objawami (utrata kontroli nad piciem, stany agresji,
wyrzuty sumienia, nawroty picia, problemy zdrowotne, rodzinne, próby samobójcze)

Polski model picia alkoholu:



wysokie spożycie



napoje o znacznej zawartości alkoholu



wczesna inicjacja



jednorazowe spożycie dużych ilości wysokoprocentowego alkoholu

Cechami rodziny alkoholika są:

- koncentracja wszystkich członków rodziny na tym, który nałogowo pije
- ukrywanie jego alkoholizmu- cała rodzina solidarnie strzeże tajemnicy
- ciągły stres i cierpienie, brak poczucia bezpieczeństwa
- zaniedbywanie swoich potrzeb przez innych członków rodziny
- chaos i dezorganizacja życia rodzinnego
- nasilone konflikty
- „zamrożenie” uczuć
- zamiana ról, przejmowanie zadań i obowiązków innych domowników
- izolacja społeczna

Dzieci w rodzinie alkoholików przyjmują różne postawy: bohater rodzinny, niewidzialne dziecko,
kozioł ofiarny, maskotka.

FAS (FETAL ALCOHOL SYNDROM)
To zaburzenia pojawiające się u dzieci jako rezultat spożywania alkoholu przez ciężarną matkę

Kryteria diagnostyczne FAS



opóźniony wzrost zarówno przed jak i po urodzeniu



uszkodzenie mózgu, którego skutkiem są zaburzenia neurologiczne, opóźniony rozwój,
osłabienie intelektu, zaburzenia zachowań, uczenia się i pamięci



charakterystyczne rysy twarzy; małe oczodoły, krótki nos, płaska twarzoczaszka, wąska warga
górna, mała żuchwa



wywiad

U osób z FAS ciało modzelowate mózgu jest uszkodzone, brakuje połączeń pomiędzy dwoma
półkulami mózgu, informacje przebiegają powoli i nieskutecznie

Osoby z FAS znają zasady i rozumieją konsekwencję ich złamania, ale nie są w stanie najpierw myśleć
a później działać

33

Program Fastryga

1. Konkret, bez pojęć abstrakcyjnych
2. Stałość komunikatów
3. Powtarzanie
4. Rutyna w życiu codziennym
5. Prostota w życiu
6. Szczegółowość komunikatów
7. Jasne zasady postępowania
8. Nadzór przy większości czynności

Wzory picia alkoholu i ich konsekwencje



Picie rozsądne- umiarkowane przez osoby pełnoletnie, nie powoduje szkód zdrowotnych ani
społecznych



Picie ryzykowne- potencjalnie łączy się z powstawaniem szkód zdrowotnych- wypadki



Picie szkodliwe- ewidentne szkody zdrowotne (np. marskość wątroby) bez klinicznych
objawów uzależnienia- ok. 2 mln osób



Uzależnienie- zespół objawów somatycznych zaburzeń zachowań i funkcji poznawczych- ok.
700 tys. osób



Zespół alkoholowy- małogłowie, zaburzenia rozwoju, objawy neurologiczne u ok. 6%
potomstwa matek alkoholiczek

Terapia uzależnienia alkoholowego

- fundamentalnym warunkiem zdrowienia jest abstynencja
- udział w spotkaniach anonimowych alkoholików
- przebudowa stylu życia na abstynencki
- udział najbliższej rodziny w leczeniu
- zdobywanie wiedzy z zakresu alkoholizmu i dziedzin pokrewnych
- praca na rzecz innych uzależnionych
- ok. 70 % pacjentów nie osiąga trwałych rezultatów po terapii

TYTOŃ
Dym tytoniowy zawiera 4000 substancji chemicznych, z których większość została zidentyfikowana
jako toksyczne, a 40 z nich ma działanie kancerogenne
Różnorodność struktury chemicznej tak dużej liczby składników sprawia, że wywierają one
wielokierunkowe złożone działanie biologiczne na żywy organizm.

Skład chemiczny dymu tytoniowego



Substancje kancerogenne- inicjatory (WWA), nitrozo aminy, izotopy promieniotwórcze i
promotory nowotworów (fenole, wolne kwasy tłuszczowe)



Substancje drażniące- azotany, amoniak, cyjanowodór, fenole, lotne kwasy



Substancje smoliste



Tlenek węgla



Nikotyna

Mechanizm działania nikotyny w mózgu przypomina mechanizm działania kokainy, heroiny,
amfetaminy. Nikotyna uzależnia silniej niż heroina, alkohol, kofeina i marihuany.

34

Cykl uzależnienia od nikotyny

I

Od momentu wchłonięcia dymu tytoniowego przez palacza, nikotyna dociera do mózgu w ciągu kilku

sekund

II a

Nikotyna pobudza wydzielanie dopaminy, uznawanej za substancję odpowiedzialną za doznanie

przyjemności związanej z paleniem

II b

Nikotyna oddziałuje także na noradrenalinę, substancję wpływającą na ożywienie i pobudzenie

aktywności organizmu

III

W momencie przerwania palenia poziom dopaminy i noradrenaliny spada, palacz nie odczuwa już

przyjemności lecz doznaje przykrych objawów abstynencji

IV

Palacz sięga po następnego papierosa, aby złagodzić objawy abstynencji i ponownie odczuwać

przyjemność; z czasem mózg osoby palącej przyzwyczaja się do działania nikotyny i w ten sposób

palacz tytoniu uzależnia się od niej

PALENIE TYTONIU A NOWOTWORY
Poszczególne narządy człowieka są w różnym stopniu wrażliwe na składniki dymu papierosowego.
Najczęściej rozwijają się w układzie oddechowym- płucach, krtani, tchawicy, przełyku i jamie ustnej.
W Polsce palenie tytoniu jest przyczyną:

 80-90% przypadków raka płuc u M
 60- 80 % przypadków raka płuc u K

POWIKŁANIA POOPERACYJNE U PALACZY

- powikłania (p.) płucne (6 x częściej)
- p. po operacji by – passu wieńcowego (o 50% częściej)
- p. po zabiegach brzusznych (o 37 % częściej)
- ryzyko ch. wieńcowej (o 70 % częściej)
- skurcz krtani podczas wprowadzania do znieczulenia
- śmiertelne p. chns w okresie pooperacyjnym
- p. w gojeniu się ran pooperacyjnych (niepalący- 5% przypadków, palacze 31 %)
- reoperacje ( u niepalących ponowny zabieg trzeba wykonać w 4 % przypadków, u palaczy- u

15 % chorych)

PALENIE OSŁABIA SŁUCH
↓ przepływu krwi do ślimaka- wewnętrznej części ucha, przekazującej dźwięki do mózgu

PALENIE A IMPOTENCJA I BEZPŁODNOŚĆ

 w naczyniach krwionośnych palaczy tworzą się złogi tłuszczowe (miażdżyca), naczynia

zwężają się, co zmniejsza przepływ krwi, także do penisa, a to może prowadzić do zaburzeń
wzwodu

 dochodzi do rozszerzenia się zastawek, przez co krew odpływa z penisa zbyt szybko
 niekorzystny wpływ na hormony płciowe ↓ ilości nasienia

35

KIEDY PRZED OPERACJĄ NALEŻY PRZESTAĆ PALIĆ?

2-3 GODZINY
Ustępują skutki działań nikotyny (↑ czynności serca, ↑ ciśnienia krwi, ↑obwodów oporu
naczyniowego, ↑ kurczliwości serca, prowadzi do szybszego zużywania przez nie O

2

i w konsekwencji

do niedotlenienia serca

12 GODZIN
Wartość karboksyhemoglobiny ↓↓ z wysokiego u palaczy poziomu 5-15 % do normy wynoszującej
0,3- 1,6 %

4- 6 DNI
Uaktywniają się rzęski wyścielające układ oddechowy- do przywrócenia pełnej ich aktywności trzeba
rzucić palenie na wiele miesięcy

7 DNI
Komórki wyściełające drzewo oskrzelowe odzyskują swój normalny wielokątny kształt (u palaczy są
one okrągłe i luźno rozmieszczone, co powoduje reaktywność oskrzeli podczas znieczulenia, a na co
dzień- częstsze infekcje wirusowe)

2- 6 TYGODNI
Wraca do normy objętość wydzieliny dróg oddechowych

4- 6 TYGODNI
Lepszy stan oskrzeli

6 TYGODNI
Powraca prawidłowa aktywność przeciwciał

2 MIESIĄCE
↓↓ ryzyko powikłań płucnych (zarówno po zabiegach kardiochirurg, jak i innych operacjach)

3 MIESIĄCE
Śluz wypełniający drogi oddechowe odzyskuje prawidłową lepkość i ciągliwość, drogi oddechowe
oczyszczają się

SKUTKI PALENIA PAPIEROSÓW

ODWRACALNE

NIEODWRACALNE

Krążeniowe:

- ↑↑ czynność serca
- ↓↓ stosunek ilości dotarczanego tlenu

do zapotrzebowania tlenowego w
mięśniu sercowym

- ↓ transport i dostarczanie tlenu do

tkanek

- upośledzona gospodarka wapnia w

mięśniu sercowym

- choroba niedokrwienna serca

36

Oddechowe:

- ↑↑ wydzielania śluzu
- ↓↓ oczyszczanie
- hiperreaktywność górnych i dolnych

dróg oddechowych

- ↑↑ przepuszczalność nabłonka w

płucach

- POChP- przewlekła obturacyjna choroba

płuc

- niewydolność prawokomorowa

Hematologiczne:

- ↑↑ wartości Hgb, hematokrytu,

erytrocytów i leukocytów

- ↑↑ lepkość krwi
- ↑↑ ilości fibrynogenu

Immunologiczne:

- zmieniona funkcja komórek
- zmiany morfologiczne makrofagów

pęcherzykowych

PALENIE A ZABURZENIA SEKSUALNE KOBIET

 Kobiety stosujące pigułki antykoncepcyjne mają ↑↑ ryzyko chorób serca i udaru mózgu
 objawy menopauzy pojawiają się o ok. 1-2 lata wcześniej i mają bardziej dolegliwy przebieg
 ↑↑ ryzyka wystąpienia złośliwych nowotworów szyjki macicy
 skłonność „palaczek” do „męskiej sylwetki”

PALENIE A PROBLEMY Z ZAPŁODNIENIEM

- ↓ płodności u kobiet i mężczyzn, a nawet ryzyko wystąpienia całkowitej bezpłodności
- kobiety palące mogą mieć ↑↑ trudności z zajściem w ciążę- częściej zdarzają się u nich ciąże

pozamaciczne

- mniej skuteczne leczenie bezpłodności u palaczy

PRZETWORY KONOPI INDYJSKICH (KANABINOLE)
Delta-9-tetrahydrokannabinol- THC

MARIHUANA (joint, ziele, trawa, skun)
Zielonobrązowe liście i nasionka, kwiatostany, przypominające natkę pietruszki lub majeranek,
s.p. palenie, doustnie

OBJAWY



skłonność do śmiechu bez przyczyny



pseudofilozofowanie



zaburzenia percepcji zmysłowej



zmiana poczucia czasu i przestrzeni



omamy wzrokowe, słuchowe przeżywanie marzeń sennych na jawie



senność



zaburzenia somatyczne: ↑ ciśnienia krwi, tachykardia, suchość w ustach, ↑ apetyt,
przekrwienie spojówek, oczopląs, rozszerzone źrenice, światłowstręt, obrzęk bł. śluzowych
górnych dróg oddechowych

- zaburzenia neurologiczne: wahania nastroju
- zaburzenia percepcji zmysłowej (gorsze odróżnianie dźwięków, kolorów)
- ↓ uczuciowości wyższej, ↑ agresywności
- stany zapalne górnych dróg oddechowych, „kwaśny oddech”
- słodkawa woń oddechu, włosów i ubrania

37

HASZYSZ (grudka, kostka, czekoladka)
Brązowe i czarne kulki lub kostki, cienkie paski.

HALUCYNOGENY
LSD- dwuetyloamin kwasu lizergowego
DOM, STP, TMA
PSYLOCYBINA
MESKALINA
MDMA
FENCYKLIDYNA (PCP)
Malutkie bibułki z kolorowymi nadrukami, tabletki, kapsułki nasączone roztworem LSD, suszone
grzybki o zabarwieniu od żółtawego do czerwonego
s.p.: doustnie/ palone 9PCP), wysysane z nasączonego papierka

OBJAWY



↑ ciśnienia krwi, tachykardia, hipertermia, rozszerzenie źrenic



zatrucie- halucynoza, obfite poty, ↓ ostrości wzroku, drżenie, zaburzenia o obrazie paniki
(bad trip), wrażenie nadchodzącego szaleństwa, nieodwracalnego uszkodzenia mózgu,
widzenie dźwięków, słyszenie barw, omamy wzrokowe, chwiejność emocjonalna (od euforii
do depresji)



przeżycia mistyczne, lęk

O.A: krótkotrwałe epizody psychotyczne (flashback)

KHAT (Catha edulis)
s.p.: napój z ww. rośliny khat, żucie liści- działanie podobne do kokainy, ale bez właściwości
znieczulających

OPIOIDY
Przetwory wytwarzane ze słomy maku lekarskiego

OPIUM
S.p- palenie

HEROINA
Biały/ beżowo brązowy proszek o gorzkim smaku
s.p.: wstrzykiwana

KOMPOT tzw. polska heroina
Jasny/ ciemnobrązowy płyn o wyczuwalnym słodkich zapachu i gorzkim smaku
s.p.: wstrzykiwana

BROWN SUGAR
Brunatna/ różowa/ beżowa granulowana substancja wyglądem przypominająca cukier lub żwirek
s.p.:najczęściej wdychany jest dym, czasem wstrzykiwana, rzadziej doustnie

OBJAWY:



zwężone źrenice



brak reakcji źrenic na światło



szkliste oczy



↓ łaknienie



senność



powolne wypowiedzi

38

 okopcone sreberka folii aluminiowej
 ślady krwi na bieliźnie

ZATRUCIE OSTRE/ PRZEDAWKOWANIE
Z.A (7-10 dni): ↑w OUN amin biogennych: NA, dopaminy, acetylocholiny w 2-3 dobie: bóle
mięśniowe, tachykardia, hipertermia, akatyzja z tazykinezją, bezsenność, tendencje samobójcze .

AMFETAMINA (spid, feta, wit. A)
Biały/ beżowy proszek, tabletki, kapsułki
s.p.: doustnie. wstrzykiwana. wciągana przez nos
↑uwalniania dopaminy- psychoza schizofreniczna

OBJAWY:



poczucie mocy, euforii



wzmożona aktywność + słowotok



bezsenność



brak apetytu



rozszerzone źrenice



przyspieszona czynność serca



wzrost ciśnienia krwi



zaczerwienienie skóry



suchość w ustach

 wychudniecie
 rozwój stanów depresyjnych
 psychozy, śpiączka

O.A.:
Dotyczą głównie sfery psychicznej, w początkowym okresie nadmierna senność/ długotrwały sen (12-
18 godzin), dysforia i nużliwość.
KOKAINA (koka, śnieg, charcie, biała dama, wit. C)
Krystalicznie biały proszek
s.p.L donosowo/ wstrzykiwana/ doustnie/ palona

OBJAWY



pociąganie nosem lub katar



nadpobudliwość, gadatliwość



niepokój psychoruchowy



rozszerzone źrenice



wzrost ciśnienia krwi, tachykardia



euforia



osłabienie krytycyzmu

 fajki, małe foliowe torebeczki, lusterka
 stany depresyjne, urojenia prześladowcze, impotencja (ale zatrucia sprzyja wzmożone

aktywności seksualnej), zakrzepy krwi

 silnie uzależnia i szybko działa

Z.A. (kilka dni- kilka tygodni): uczucie głodu kokainy, poczucie winy, pesymizm

BRACK (kisielek, galaretka)
Białe/ beżowe/ brązowe kamyki (żwir)
s.p.: palony w specjalnej fajce lub wdychanie jego oparów.

39

LEKI USPOKAJAJĄCE I NASENNE (Dorotka, efka, pestki)
Wygląd: tabletki, płyny
s.p.: doustnie/ wstrzykiwane po rozpuszczeniu

OBJAWY:



zamazana mowa



zaburzenia koordynacji- chwiejność chodu



upośledzenie uwagi i pamięci



małe dawki dają poczucie odprężenia, większe- senność i stan jak po upojeniu alkoholowym



długotrwałe używanie prowadzi do uzależnienia psychicznego i fizycznego: ↑ tolerancja na
leki, ↓ogólny stan zdrowia, ↓poziom intelektualny

 opakowania po lekach, ampułki
 uwaga!- mieszanie z alkoholem

Z.A. (7- 8 dni)- napady drgawkowe o typie grand, padaczka abstynencyjna, zespół majaczeniowy,
halucynacje, hipotermia, zespoły depresyjne i urojeniowo- lękowe, niewydolność kreżniowo-
oddechowa

TABLETKA GWAŁTU- KOKTAJL GWAŁTU

Rozpuszczalna w płynie substancja bez smaku i zapachu
Popularne środki wykorzystywane to- GHM- kwas gamma-hydroksymasłowy, Flunitazepam,
Ketamina.

Działanie: już po 10- 20 minutach- złe samopoczucie, zawroty głowy, zachowania jak po alkoholu-
agresywne, utrata samokontroli, niepamięć wsteczna 6-8 godzin.
Sprawca może ofiarę okraść, skompromitować (filmy), zgwałcić

Jak uniknąć bycia ofiarą TG:

- nie pozostawiać otwartego napoju
- zachować umiar w piciu
- przy gorszym samopoczuciu szybko o tym komuś zaprzyjaźnionemu powiedzieć

Po 72 godzinach TG nie do wykrycia w organizmie.