Czym jest prawo?
zbiór reguł i zasad
regulator zachowań
zasady funkcjonowania państwa
uprawnienia
kryterium moralne
dążenie do sprawiedliwości
teksty prawne
wzorzec rozwiązywania sporów
PRAWO – DUALIZM
Prawo naturalne Prawo pozytywne
religia
sumienie
tradycja
kultura
natura
godność człowieka
↓ ↓
Niezbywalna nienaruszalna
PRAWO WIECZNE ( lex aeteme) - zamysł Boży
Św. Tomasz z Akwinu
PRAWO BOSKIE ( lex divina)
Stary i Nowy Testament
PRAWO NATURALNE ( lex naturalis )
Wynika z pierwszych dwóch, ale nigdy do końca ich nie zrozumie
PRAWO LUDZKIE ( lex humana)
Nie jest najwyższą normą i nie jest jedyną.
- jest coś wyżej niż prawo ludzkie
- nie jest ono prawem jedynym
Prawo ludzkie musi być być zgodne z prawem naturalnym
Jeżeli prawo ludzkie nie jest zgodne z prawem naturalnym, to nie jest to prawo.
Antygona ( konflikt pomiędzy prawem boskim i ludzkim)
RADBRUCH ( Jeżeli prawo ludzkie jest niezgodne z jakimś prawem wyższego rzędu, mimo to nadal obowiązuje. Chyba, że ta sprawiedliwość jest tak intensywna, i przekracza niedającą się znieść miarę, że nie jest już prawem „ ustawowe bezprawie” i „ponadustawowe prawo” )
- prawo ludzkie
- prawo wyższe
Sprawiedliwość rozumiana jest: (ius Est ars boni et aegui ) prawo jest sztuką stosowania tego co dobre i słuszne ( ustitia- sprawiedliwość )
- wola czynienia ( oddanie każdemu tego co do niego należy )
- wiedza ( co jest słuszne, dobre i sprawiedliwe) ( juris Prudential- prawoznawstwo)
XVIII-XIX ludzie zaczęli odrzucać prawo wyższe ( prawo naturalne)
Rewolucja amerykańska
Rewolucja francuska
OŚWIECENIE – ( indywidualizm, rozum, wiedza, wiara w postęp ).
-liberalizm
* konstytucja spisana ( prawo i rozwój obywatelskie, wolność jednostek względem państwa)
-polska
- amerykańska
- francuska
Unaukowienie prawoznawstwa (prawo musi być spisane, prawem jest to co jest spisane przez państwo )
Biurokratyzacja państwa → wielkie kodyfikacje
J. Austin – 1832r. napisał książkę „ The Pienice of junisprroudense determmed ) pozytywizm twardy
zespół nakazów I zakazów
suwerena
przymus
sankcja
↓
-Brak uprawnień ludu i władcy
- brak granic prawa stanowionego przez suwerena
- brak kontynuacji władzy
-problem prawa międzynarodowego
Herbert L. A. Hart pozytywista miękki
-paradoks bandyty
Zewnętrzny i wewnętrzny pkt. Widzenia prawa
To co nam pozwala odróżnić normy prawne od obowiązku.
Poczucie obowiązku (odróżnienie prawa od paradoksu bandyty)
Wew. Pkt. Widzenia – żyje w tym systemie
Zewnętrzny punkt widzenia – obserwator
- Prawo i Harta :
1. reguły pierwotne ( nakazy i zakazy)
2. reguły wtóre
↓ ↓ ↓
Reguła uznania reguła zmiany reguła rozsądzania
( to co jest prawem) ( jak zmienić prawo) ( jak mamy to prawo stosować)
NNZ
- z tego co mówiliśmy
- normy i przepisy prawne ( normy postępowania)
- generalności i abstrakcyjności norm prawnych-
- budowa normy prawnej
- prawo podmiotowe
- sankcje i rodzaje sankcji
- relacje norm i przepisów prawnych
- pojęcie instytucji prawa