„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Renata Wilczyńska-Fabiszewska

Planowanie zmianowania roślin i płodozmianów
321[04].Z1.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji

–

Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Urszula Malinowska
mgr inż. Beata Wawryn-śmuda


Opracowanie redakcyjne:
mgr Edyta Kozieł


Konsultacja:
dr inż. Jacek Przepiórka

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczn

ą

programu jednostki modułowej 321[04].Z1.01,

„Planowanie zmianowania roślin i płodozmianów”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu technik pszczelarz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Gospodarcze znaczenie roślin rolniczych

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Zmianowanie roślin i płodozmiany

13

5.2.1. Ćwiczenia

13

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

16

7. Literatura

30

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik pszczelarz.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które uczeń
powinien mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

ć

wiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami

nauczania-uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluacja osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem następujących metod nauczania, np.: tekstu przewodniego,
ć

wiczeń praktycznych,

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np.: samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych.

321[04].Z1

Produkcja roślinna

321[04].Z1.01

Planowanie zmianowania

roślin i płodozmianów

321[04].Z1.04

Organizacja produkcji roślinnej

321[04].Z1.02

Użytkowanie sprzętu

rolniczego

321[04].Z1.03

Wykonywanie zabiegów agrotechnicznych

321[04].Z1.05

Określanie zasobów bazy pożytkowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji na temat uprawy roli i roślin,

−

wymieniać czynniki siedliskowe roślin uprawnych,

−

charakteryzować czynniki klimatyczne siedliska roślin uprawnych takich jak światło,
temperaturę, wodę w siedlisku, powietrze i jego ruch.

−

opisywać rolnicze aspekty klimatu siedliska,

−

charakteryzować glebę jej właściwości chemiczne, fizyczne i biotyczne,

−

objaśniać znaczenie pojęć: żyzność, urodzajność, produktywność,

−

przewidywać działanie czynników pośrednich i bezpośrednich na rośliny uprawne
w kontekście działania następczego roślin uprawnych,

−

oceniać działalność człowieka i jego wpływ na elementy siedliskowe,

−

opisywać elementy składowe roli,

−

wyjaśniać cele uprawy roli,

−

projektować uprawy, uprawki, zespoły uprawek pod dane rośliny,

−

uzasadniać szkodliwość chwastów w uprawach polowych,

−

dobierać sposoby zapobiegania zachwaszczenia pół i upraw..

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

określić gospodarcze znaczenie roślin rolniczych,

−

określić cechy charakterystyczne grup i gatunków roślin uprawnych,

−

rozpoznać rośliny uprawne w różnych fazach rozwojowych,

−

wyjaśnić podstawowe pojęcia z zakresu zmianowania,

−

scharakteryzować przyrodnicze, techniczne i ekonomiczne czynniki zmianowania,

−

dobrać stanowiska do uprawy roślin,

−

wyjaśnić wpływ zmianowania roślin na ograniczenie degradacji gleb, zachwaszczenie
oraz rozwój chorób i szkodników,

−

określić wartość przedplonową i następczą ważniejszych grup roślin,

−

zaprojektować zmianowanie roślin.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

.....................................................................

Modułowy program nauczania:

Technik pszczelarz 321[04]

Moduł:

Produkcja roślinna 321[04].Z1

Jednostka modułowa:

Planowanie zmianowania roślin i płodozmianów
321[04].Z1.01

Temat: Ogólna charakterystyka roślin zbożowych i ich znaczenie gospodarcze.

Cel ogólny: Ukształtowanie umiejętności charakteryzowania roślin zbożowych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
Na poziomie wiadomości:

−

wymienić gatunki roślin zbożowych,

−

podać przykłady gospodarczego wykorzystywania roślin zbożowych,

−

zdefiniować terminy: ziarno, plon ziarna, kłos,

−

omówić budowę roślin zbożowych oraz nasion i ich rolę biologiczną,

−

wyjaśnić znaczenie biologiczne traw z uwzględnieniem zbóż,

−

wyjaśnić przebieg cykli rozwojowych roślin zbożowych.

Na poziomie umiejętności:

−

identyfikować okazy zbóż

−

charakteryzować środowisko życia, wymagania życiowe i budowę zbóż,

−

porównać budowę okazów zbóż miedzy sobą oraz z innymi gatunkami roślin,

−

porównać cykle rozwojowe gatunków zbóż,

−

analizować warunki uprawy zbóż,

−

uzasadnić potrzebę uprawy roślin zbożowych,

−

analizować cykle rozwojowe wybranych grup roślinnych

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda projektu,

−

burza mózgów.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

w pierwszej części zajęć uczniowie pracują „jednym frontem”,

−

zajęcia odbywają się w grupach kilkuosobowych,

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

ś

wieże lub zielnikowe okazy: zbóż należące do różnych gatunków,

−

kłosy zbóż,

−

kolekcja ziarniaków zbóż,

−

atlasy roślin uprawnych,

−

lupy powiększające,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

−

tablica poglądowa ze zbożami,

−

foliogramy oraz rzutnik do foliogramów,

−

arkusze papieru A4.

Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel przeprowadza pogadankę na uprawy i znaczenia zbóż w rolnictwie oraz

gospodarce,

2. Nauczyciel prosi o określenie warunków, w jakich występują zboża, dane są

porządkowane na tablicy a nauczyciel weryfikuje odpowiedzi,

3. Nauczyciel dzieli klasę na grupy, prosi o pobranie okazów roślin zbożowych

i przeprowadzenie obserwacji makroskopowych,

4. Uczniowie obserwują okazy wykonują rysunki, opisują rośliny wykorzystując atlasy,

tablice poglądowe, oraz foliogramy, identyfikują rośliny w różnych fazach rozwojowych,

5. Uczniowie określają znaczenie zidentyfikowanych roślin w przyrodzie i gospodarce

człowieka,

Zakończenie zajęć
Grupy prezentują i omawiają wyniki pracy zespołów. Wyjaśniają za pomocą, jakich kryteriów
określili przynależność gatunkową okazów.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

uczeń potrafi zidentyfikować zboża, wymienić części budowy zbóż, opisać zboża
w poszczególnych ich fazach oraz określić znaczenie gospodarcze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

......................................................................

Modułowy program nauczania:

Technik pszczelarz 321[04]

Moduł:

Produkcja roślinna 321[04].Z1

Jednostka modułowa:

Planowanie zmianowania roślin i płodozmianów
321[04].Z1.01

Temat: Rośliny okopowe jako jedna z najważniejszych grup roślin w płodozmianie.

Cel ogólny:

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
Na poziomie wiadomości:

−

wymienić gatunki roślin okopowych uprawnych,

−

podać przykłady gospodarczego wykorzystywania roślin okopowych,

−

określać wymagania glebowe i klimatyczne roślin okopowych,

−

omówić budowę roślin okopowych oraz zastosowanie różnych części roślin, rolę
biologiczną,

−

wyjaśnić znaczenie biologiczne okopowych jako elementu zmianowania,

−

wyjaśnić przebieg cykli rozwojowych roślin okopowych uprawnych.

Na poziomie umiejętności:

−

oceniać znaczenie roślin okopowych w płodozmianie,

−

charakteryzować stanowisko uprawy dla roślin okopowych oraz stanowisko po roślinach
okopowych,

−

porównać znaczenie okopowych w zmianowaniu oraz z innych gatunków roślin,

−

porównać cykle rozwojowe okopowych i przewidywać przydatność okopowych jako
elementy zmianowania,

−

analizować warunki uprawy okopowych,

−

uzasadnić potrzebę uprawy roślin okopowych w zmianowaniu,

−

analizować przydatność różnych roślin okopowych jako elementy zmianowania.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda projektu.

−

burza mózgów,

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

w pierwszej części zajęć uczniowie pracują „jednym frontem”,

−

zajęcia odbywają się w grupach kilkuosobowych.

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

tabele kompleksów glebowych z roślinami uprawnymi na te kompleksy,

−

atlasy roślin uprawnych,

−

tablice poglądowa z roślinami okopowymi,

−

foliogramy oraz rzutnik do foliogramów,

−

arkusze papieru A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel przeprowadza pogadankę na uprawy i znaczenia roślin okopowych

w rolnictwie oraz gospodarce,

2. Nauczyciel prosi o określenie warunków, w jakich uprawiane są rośliny okopowe, dane

są porządkowane na tablicy a nauczyciel weryfikuje odpowiedzi,

3. Nauczyciel objaśnia zakres i treść zadania do wykonania oraz sposób jego wykonania,
4. Nauczyciel dzieli klasę na grupy, prosi o analizę tabel kompleksów glebowych

z propozycjami roślin możliwych do ich uprawy,

5. Uczniowie grupami układają płodozmiany przewidują uprawki, jakie będą wykonywane

między poszczególnymi elementami zmianowania, oraz projektują przedplony i poplony,

6. Uczniowie określają znaczenie poszczególnych roślin w płodozmianie.

Zakończenie zajęć
Grupy prezentują i omawiają wyniki pracy zespołów. Wyjaśniają dobór roślin, jakie
przewidzieli w zmianowaniu, określają znaczenie roślin okopowych jako elementy
zmianowania. Określają ich wpływ.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

uczeń potrafi ułożyć płodozmian z uwzględnieniem roślin okopowych oraz określić ich
znaczenie w płodozmianie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Gospodarcze znaczenie roślin rolniczych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj nasiona roślin uprawnych.

Wskazówki do realizacji:

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania,

−

nauczyciel powinien zaprezentować na foliogramach różne nasiana roślin uprawnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć pod lupą próbki nasion,
2) posegregować je na odpowiednie grupy,
3) naszkicować w zeszycie rysunki nasion i opisać je,
4) posługując się atlasem podać nazwy roślin,
5) opisać przeznaczenie zastosowanie roślin uprawnych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne,

−

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

próbki nasion roślin uprawnych wymieszane na szalkach,

−

tablice poglądowe roślin uprawnych,

−

atlasy roślin uprawnych,

−

lupy powiększające,

−

foliogramy rysunków nasion,

−

rzutnik do foliogramów.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj bulwy i korzenie roślin uprawnych.

Wskazówki do realizacji:

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania,

−

nauczyciel powinien zaprezentować na foliogramach różne okazy roślin uprawnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć dokładnie również z użyciem lupy bulwy i korzenie roślin uprawnych,
2) posegregować je na odpowiednie grupy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

3) wykonać rysunki bulw i korzeni wraz z opisem ich części,
4) określić nazwę rośliny posługując się atlasem roślin uprawnych,
5) opisać zastosowanie danej rośliny oraz jej gospodarcze znaczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne,

−

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

okazy bulw i korzeni roślin uprawnych,

−

tablice poglądowe roślin uprawnych,

−

atlasy roślin uprawnych,

−

lupy powiększające,

−

foliogramy rysunków okazów roślin uprawnych,

−

rzutnik do foliogramów.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj kwiatostany roślin uprawnych.

Wskazówki do realizacji:

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania,

−

nauczyciel powinien zaprezentować na foliogramach okazy roślin uprawnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć dokładnie również z użyciem lupy kwiatostany roślin uprawnych,
2) posegregować je na odpowiednie grupy,
3) wykonać rysunki kwiatostanów wraz z opisem ich części,
4) określić nazwę rośliny posługując się atlasem roślin uprawnych,
5) opisać zastosowanie danej rośliny oraz jej gospodarcze znaczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne,

−

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

okazy kwiatostanów roślin uprawnych,

−

tablice poglądowe roślin uprawnych,

−

atlasy roślin uprawnych,

−

lupy powiększające,

−

foliogramy rysunków okazów roślin uprawnych,

−

rzutnik do foliogramów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2.

Zmianowanie roślin i płodozmiany

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ułóż płodozmian ośmiopolowy na kompleks pszenny bardzo dobry wprowadzając

maksymalną ilość międzyplonów.

Wskazówki do realizacji:

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania,

−

nauczyciel powinien zaprezentować na foliogramach tabele roślin uprawnych dla
kompleksu pszennego bardzo dobrego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) naszkicować podział areału na wymaganą ilość pól oraz ponumerować pola,
2) dobrać na każde z pól rośliny uprawne odpowiednie do danego stanowiska,
3) określić następstwo po sobie kolejnych roślin uprawnych,
4) dobrać w kolejnych latach rośliny międzyplonowe,
5) rozpisać zmianowanie na każde wydzielone pole,
6) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

pogadanka dydaktyczna

−

ć

wiczenia praktyczne,

−

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

plan gospodarstwa z zaznaczonymi polami,

−

atlasy roślin uprawnych,

−

tabele z roślinami uprawnymi na kompleks pszenny bardzo dobry,

−

tabele z roślinami uprawianymi jako międzyplony,

−

arkusz papieru A4,

−

foliogramy z tabelami roślin uprawnych dla kompleksu pszennego bardzo dobrego.

−

rzutnik do foliogramów.

Ćwiczenie 2

Ułóż płodozmian ośmiopolowy na kompleks żytni bardzo dobry z polem okresowo

wyłączonym.

Wskazówki do realizacji:

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania,

−

nauczyciel powinien zaprezentować na foliogramach tabele roślin uprawnych dla
kompleksu żytniego bardzo dobrego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) naszkicować podział areału na wymaganą ilość pól oraz ponumerować pola,
2) dobrać na każde z pól rośliny uprawne odpowiednie do danego stanowiska,
3) określić następstwo po sobie kolejnych roślin uprawnych z zaznaczeniem pola

wyłączonego,

4) dobrać w kolejnych latach rośliny międzyplonowe,
5) rozpisać zmianowanie na każde wydzielone pole,
6) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

pogadanka dydaktyczna,

−

ć

wiczenia praktyczne,

−

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

plan gospodarstwa z zaznaczonymi polami,

−

atlasy roślin uprawnych,

−

tabele z roślinami uprawnymi na kompleks żytni bardzo dobry,

−

tabele z roślinami uprawianymi jako międzyplony,

−

arkusz papieru A4.

−

foliogramy z tabelami roślin uprawnych dla kompleksu pszennego bardzo dobrego.

−

rzutnik do foliogramów

.

Ćwiczenie 3

Ułóż płodozmian sześciopolowy w gospodarstwie z 50% kompleksem pszennym bardzo

dobrym i 50% żytnim bardzo dobrym, gdzie całość kompleksu pszennego położona jest na
polach zagrożonych erozją.

Wskazówki do realizacji:

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania,

−

nauczyciel powinien zaprezentować na foliogramach tabele roślin uprawnych dla
kompleksu żytniego bardzo dobrego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) naszkicować podział areału na wymaganą ilość pól oraz ponumerować pola,
2) dobrać na każde z pól rośliny uprawne odpowiednie do danego stanowiska,
3) określić następstwo po sobie kolejnych roślin uprawnych,
4) wprowadź do płodozmianu rośliny hamujące lub powstrzymujące erozję,
5) dobrać w kolejnych latach rośliny międzyplonowe,
6) rozpisać zmianowanie na każde wydzielone pole,
7) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

pogadanka dydaktyczna

−

ć

wiczenia praktyczne,

−

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

plan gospodarstwa z zaznaczonymi polami,

−

atlasy roślin uprawnych,

−

tabele z roślinami uprawnymi na kompleks pszenny bardzo dobry i żytni bardzo dobry,

−

tabele roślin hamujące i powstrzymujące erozję,

−

tabele z roślinami uprawianymi jako międzyplony,

−

foliogramy z tabelami roślin uprawnych dla kompleksu pszennego bardzo dobrego
i żytniego bardzo dobrego,

−

rzutnik do foliogramów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Planowanie zmianowania

roślin i płodozmianów”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 11, 13, są z poziomu podstawowego,

−

zadania 6, 10, 12, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 8 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. d, 4. a, 5. b, 6. c, 7. b, 8. b, 9. d, 10. a, 11. b,

12. a, 13. a, 14. a, 15. b, 16. a, 17. c, 18. a, 19, a, 20. d.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

Wymagań

Poprawna

Odpowiedź

1

Przyporządkować roślinę uprawną do rodziny
roślin.

A

P

a

2

Określić skład ziarniaka zbóż,

B

P

a

3

Określać rodzaj systemu korzeniowego zbóż

B

P

d

4

Wskazać rodzaj kwiatostanu kukurydzy

B

P

a

5

Opisać budowę ziemniaka

B

P

d

6

Przyporządkowywać roślinę uprawną grupie
roślin

C

PP

c

7

Opisać budowę buraka cukrowego

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

8

Wskazać rodzaj kwiatostanu marchwi

B

P

b

9

Przyporządkować roślinę uprawną do grupy
roślin.

B

P

d

10 Przyporządkować stanowisko systematyczne

roślin oleistych.

D

PP

a

11 Rozpoznać nasiana rzepaku.

B

P

b

12 Określić wymagania glebowe i klimatyczne roślin

uprawnych.

D

PP

a

13 Zdefiniować pojęcie zmianowania

A

P

a

14 Określić elementy zmianowania

C

PP

a

15 Dobrać rośliny uprawne wchodzące w skład

zmianowania.

D

PP

b

16 Przewidywać skutki uprawy buraków po sobie

C

PP

a

17 Wskazać rośliny uprawne będące przedplonem

roślin strączkowych,

C

PP

c

18 Wskazać rośliny uprawne będące przedplonem

dla rzepaku,

C

PP

a

19 Wskazać rośliny uprawne dla kompleksu

pszennego bardzo dobrego

D

PP

a

20 Określić udział roślin zbożowych w strukturze

zasiewów

C

PP

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia
5. Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli.
6. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
7. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, wstawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zaznaczyć odpowiedź prawidłową.

4. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
5. Test zawiera 20 zadań, do każdego pytania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko

jedna jest prawdziwa.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego kiedy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:
–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do rodziny traw zaliczamy

a) pszenżyto.
b) łubin.
c) topinambur.
d) peluszkę.

2. Największą część masy ziarna stanowi

a) węglowodany.
b) błonnik.
c) witaminy.
d) tłuszcz.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

3. Jęczmień posiada system korzeniowy typu

a) napowietrznego niewłaściwego.
b) palowego.
c) spichrzowego.
d) wiązkowego.

4. Męskim kwiatostanem kukurydzy jest

a) wiecha na szczycie łodygi.
b) źdźbło.
c) kolba.
d) koszyczek.

5. Stolan jest częścią ziemniaka

a) łodygową.
b) korzeniową.
c) kwiatostanu.
d) pęd podziemny.

6. Topinambur jest rośliną

a) włóknistą.
b) wieloletnią.
c) okopową.
d) warzywem.

7. W budowie korzenia spichrzowego buraka cukrowego wyróżniamy

a) stolan.
b) szyję.
c) wiązki korzeni przyporowych.
d) żaden z w/w elementów.

8. Kwiatostanem marchwi jest

a) koszyczek.
b) baldachogrono.
c) kolba.
d) wiecha.

9. Lędźwian jest rośliną

a) zbożową.
b) okopową.
c) włóknistą.
d) motylkową.

10. Rośliny oleiste należą do klasy

a) dwuliściennych.
b) jednoliściennych.
c) zarodnikowych.
d) nagozalążkowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

11. Nasiona rzepaku mają kolor

a) biały.
b) brunatnoczerwony.
c) jasnoszary.
d) ciemnożółty.

12. Len podczas wegetacji wymaga

a) mało ciepła, dużo wody.
b) dużo ciepła, mało wody.
c) dużo ciepła, dużo wody.
d) mało wody, mało ciepła.

13. Zmianowanie roślin to

a) następstwo uprawianych roślin na danym polu.
b) system zagospodarowania ziemi uprawnej.
c) rotacja roślin na polach.
d) jeden z systemów płodozmianu.

14. Elementy zmianowania to

a) są to grupy roślin uprawiane na określonym polu w płodozmianie.
b) kolejność roślin uprawianych na jednym polu.
c) dobór roślin uprawianych na całym areale gospodarstwa.
d) to pojęcie równoznaczne z zmianowością.

15. Wskaż grupę roślin udających się po sobie

a) żyto, ziemniaki, słonecznik, koniczyna czerwona.
b) żyto, ziemniaki, kukurydza, konopie.
c) tytoń, fasola, soczewica, burak cukrowy.
d) wszystkie rośliny w grupach udają się po sobie.

16. Wyburaczenie to

a) zmęczenie gleby na skutek uprawy buraków.
b) okres zbioru buraków cukrowych z pola.
c) nawożenie obornikiem pól pod uprawę buraków cukrowych.
d) zniszczenie plantacji buraków w wyniku suszy.

17. Najlepszym przedplonem dla większości roślin strączkowych są

a) rośliny okopowe.
b) inne rośliny strączkowe.
c) zboża.
d) rośliny długoletnie i nowiny.

18. Najlepszym przedplonem dla rzepaku jarego są

a) rośliny okopowe uprawiane na oborniku.
b) zboża.
c) tytoń.
d) słonecznik.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

19. Rośliny uprawiane w międzyplonie ścierniskowym na kompleksie pszennym bardzo

dobrym to
a) bobik, wyka jara, kapusta pastewna, rzepak ozimy.
b) rzepa ścierniskowa, seradela, łubin żółty.
c) łubin żółty, seradela.
d) łubin wąskolistny, peluszka.

20. Płodozmian zbożowy występuje wówczas, gdy udział zbóż w strukturze zasiewów

wynosi
a) do 40%.
b) do 50%.
c) do 60%.
d) powyżej 60%.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Planowanie zmianowania roślin i płodozmianów

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Planowanie zmianowania

roślin i płodozmianów”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 11, 13, 14 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 2, 6, 10, 12, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 8 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. d, 4. c, 5. b, 6. c, 7. b, 8. b, 9. d, 10. d, 11. b,

12. a, 13. a, 14. a, 15. b, 16. a, 17. b, 18. b, 19. a, 20. d.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

Wymagań

Poprawna

Odpowiedź

1

Przyporządkować roślinę uprawną do rodziny
roślin

A

P

a

2

Dobrać rośliny na tereny rekultywowane

D

PP

b

3

Określić rodzaj systemu korzeniowego zbóż

B

P

d

4

Wskazać rodzaj kwiatostanu kukurydzy

B

P

c

5

Opisać budowę ziemniaka

B

P

b

6

Przyporządkowywać roślinę uprawną grupie
roślin

C

PP

c

7

Opisać budowę buraka cukrowego

B

P

b

8

Wskazać rodzaj kwiatostanu marchwi

B

P

b

9

Przyporządkować roślinę uprawną do grupy
roślin

B

P

d

10 Przyporządkować stanowisko systematyczne

roślin oleistych

D

PP

d

11 Rozpoznać nasiana rzepiku

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

12 Określić wymagania glebowe i klimatyczne

roślin uprawnych

D

PP

a

13 Zdefiniować pojęcie elementy zmianowania

A

P

a

14 Zdefiniować zmianowanie

A

P

a

15 Dobierać rośliny uprawne wchodzące w skład

zmianowania

D

PP

b

16 Przewidzieć skutki uprawy lnu po sobie

C

PP

a

17 Wskazać rośliny uprawne będące

przedplonem dla roślin okopowych

C

PP

b

18 Wskazać rośliny uprawne będące

przedplonem dla roślin strączkowych

C

PP

b

19 Wskazać rośliny uprawne dla kompleksu

ż

ytniego dobrego

D

PP

a

20 Określić udział roślin paszowych w strukturze

zasiewów

C

PP

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela:

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia
5. Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli.
6. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
7. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia:

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, wstawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zaznaczyć odpowiedź prawidłową.

4. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
5. Test zawiera 20 zadań, do każdego pytania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko

jedna jest prawdziwa.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego kiedy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do rodziny traw zaliczamy

a) pszenica.
b) łubin.
c) topinambur.
d) peluszkę.

2. Jako roślina pionierska do uprawy na terenach rekultywowanych siejemy

a) pszenicę.
b) żyto.
c) grykę.
d) jęczmień.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

3. Owies posiada system korzeniowy typu

a) napowietrznego niewłaściwego.
b) palowego.
c) spichrzowego.
d) wiązkowego.

4. śeńskim kwiatostanem kukurydzy jest

a) wiecha na szczycie łodygi.
b) źdźbło.
c) kolba.
d) koszyczek.

5. Część wierzchołka ziemniaka znajduje się w

a) łodydze.
b) bulwie.
c) kwiatostanie.
d) liściach.

6. Seradela należy do roślin

a) zbożowych.
b) motylkowych grubonasiennych.
c) motylkowych drobnonasiennych.
d) przemysłowych.

7. W budowie korzenia spichrzowego buraka cukrowego wyróżniamy

a) stolan.
b) głowę.
c) wiązki korzeni przyporowych.
d) pędy podziemne.

8. Kwiatostanem brukwi jest

a) koszyczek.
b) grono.
c) kolba.
d) wiecha.

9. Bobik jest rośliną

a) zbożową.
b) okopową.
c) włóknistą.
d) motylkową.

10. Rośliny oleiste najliczniej reprezentują rodzinę

a) rdestowatych.
b) szorstkolistnych.
c) baldaszkowatych.
d) krzyżowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

11. Nasiona rzepiku ma kolor

a) biały.
b) brunatny.
c) jasnoszary.
d) ciemnożółty.

12. Spośród roślin oleistych największe wymagania glebowe ma

a) rzepak.
b) słonecznik.
c) len.
d) rzodkiew oleista.

13. Elementy zmianowania to

a) są to grupy roślin uprawiane na określonym polu w płodozmianie.
b) kolejność roślin uprawianych na jednym polu.
c) dobór roślin uprawianych na całym areale gospodarstwa.
d) to pojęcie równoznaczne z zmianowością.

14. Zmianowanie roślin to

a) następstwo uprawianych roślin na danym polu.
b) system zagospodarowania ziemi uprawnej.
c) rotacja roślin po polach.
d) jeden z systemów płodozmianu.

15. Wskaż grupę roślin udających się po sobie

a) koniczyna biała, lucerna, groch, peluszka.
b) konopie, tytoń, proso, soja.
c) tytoń, fasola, soczewica, burak cukrowy.
d) żyto, pszenica, proso, jęczmień.

16. Wylnienie to

a) zmęczenie gleby na skutek uprawy lnu.
b) okres zbioru lnu z pola.
c) nawożenie obornikiem pól pod uprawę lnu.
d) zniszczenie plantacji lnu w wyniku suszy.

17. Najlepszym przedplonem dla większości roślin okopowych są

a) rośliny włókniste.
b) inne rośliny motylkowe drobnoziarniste.
c) zboża.
d) rośliny długoletnie i nowiny.

18. Najlepszym przedplonem dla roślin strączkowych są

a) rośliny okopowe uprawiane na oborniku.
b) zboża.
c) tytoń.
d) słonecznik.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

19. Na kompleksie żytnim dobrym najbardziej opłacalna jest uprawa

a) żyta, prosa, gryki.
b) rzepy ścierniskowej, seradeli, łubin żółty.
c) łubinu żółtego, seradela, buraka cukrowego.
d) łubin wąskolistny, peluszka, pszenicy.

20. Płodozmian paszowy występuje wówczas, gdy udział roślin uprawianych na paszę

w strukturze zasiewów wynosi
a) do 20%.
b) do 30%.
c) do 40%.
d) ponad 50%.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Planowanie zmianowania roślin i płodozmianów

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

7. LITERATURA

1. Bac St. (red.), praca zbiorowa: Podstawy produkcji roślinnej. PWRiL, Warszawa 1999
2. Fotyma M., Kryński K.: Technologie produkcji roślinnej. Hortpress, Warszawa 1995
3. Gawrońska A. Barbara A.: Podstawy produkcji roślinnej. Cz. 1 i 2, Hortpress, Warszawa,

1999

4. Hryniewicz Z. (red.): Uprawa roślin rolniczych. PWRiL, Warszawa 1992.
5. Suwara I.: Podstawy produkcji roślinnej. WSiP, Warszawa 1998
6. Świętochowski B. (red.). Ogólna uprawa roli i roślin. Warszawa 1996