TEMAT:

Czynniki warunkuj ce zapami tywanie i uczenie si .

ą

ę

ę

Emocje i motywacje.

Ró nice indywidualne; zdolno ci, temperament styl dzia ania i styl poznawczy

ż

ś

ł

w procesie edukacyjnym

UCZENIE SIĘ

„Uczenie się to proces prowadzący do zmian w szeroko rozumianym zachowaniu się
osobnika, które nie zależą wyłącznie od funkcji receptorów i efektorów, zachodzą na
podłożu indywidualnego doświadczenia i, jeżeli nie odznaczają się trwałością, to polegają
na wystąpieniu elementów nowych w porównaniu z poprzedzającym je zachowaniem”

(Włodarski Z.:

Psychologia uczenia się)

„Uczenie się jest procesem, poprzez który, na skutek doświadczenia, zachodzą względnie
trwałe zmiany w potencjale zachowaniowym”

(Anderson J.R.:

Uczenie się i pamięć : integracja zagadnień )

ZAPAMIĘTYWANIE

Zapamiętywanie - jest to czynność i pierwsza faza procesu pamięciowego tzw. faza
nabywania określonej formy zachowania lub przyswojenia tego, co na daną jednostkę
oddziałuje. Zapamiętywanie może mieć postać jednego aktu spostrzeżeniowego lub być
złożoną aktywnością.

EMOCJE

Emocje -złożony zespół zmian cielesnych i psychicznych, obejmujący pobudzenie
fizjologiczne, uczucia, procesy poznawcze i reakcje behawioralne (zachowania)
wykonywane w odpowiedzi na sytuację spostrzeganą jako ważna dla danej osoby.

( Zimbardo P.:

Psychologia i życie )

Wpływ Emocji na Zapamiętywanie

Emocje niewątpliwie mają znaczący wpływ na zapamiętywanie. Informacje mocno
„nasączone” emocjami zapamiętywane są lepiej, niż informacje, gdzie występowanie
emocji jest sporadyczne lub w ogóle ich nie ma.

W książce „Jak uczy się mózg” Manfred Spitzer opisał ciekawy eksperyment. Podczas jego
przeprowadzania naukowcy podzielili badanych na dwie grupy. Pierwszej grupie
przeczytano następującą historyjkę:

„Chłopiec jedzie z matką przez miasto, aby odwiedzić ojca pracującego w

szpitalu. Tam chłopiec przygląda się różnym procedurom medycznym.”

Natomiast drugiej grupie przeczytano taką historyjkę:

„Chłopiec jedzie z matką przez miasto i zostaje ciężko ranny w wypadku

samochodowym. Jest natychmiast przetransportowany do szpitala i poddany

różnym procedurom medycznym.”

Historyjki były mniej więcej tej samej długości, zaczynały i kończyły się tak samo- różnica
tkwiła tylko w emocjach. Po ich przeczytaniu badanym przedstawiono listę z różnymi
procedurami medycznymi stosowanymi w klinikach. Odesłano ich do domu, a tydzień
później zapytano, które z procedur z tamtej listy pamiętają. Okazało się, że druga grupa,
która usłyszała historyjkę nacechowaną emocjonalnie, pamiętała znacznie więcej procedur
niż grupa, która usłyszała historyjkę bez emocji.

Dzieje się tak dlatego, że w znajdujące się w mózgu jądro migdałowate, ośrodek
odpowiedzialny za emocje, jest silnie połączone z hipokampem- miejscem
odpowiedzialnym za pamięć. Gdy oba te ośrodki działają prawidłowo, możliwa jest
skuteczna i efektywna nauka nowych rzeczy. Tak więc gdy odczuwamy emocje pobudzane
jest jądro migdałowate. Pobudzenie tego miejsca powoduje silniejsze pobudzenie
hipokampa. Dlatego mózg znacznie więcej zapamiętuje, gdy oprócz suchych faktów w grę
wchodzą również emocje.
(Spitzer M. :

Jak uczy się mózg -

(Część 2:

CO WPŁYWA NA UCZENIE SIĘ )

MOTYWACJA

Motywacja – ogół motywów występujących aktualnie u danej jednostki. Motywacja może
być wewnętrzna lub zewnętrzna.
Motywacja wewnętrzna pobudza do działania, które ma wartość samo w sobie; jej
przykładem jest zainteresowanie lub zamiłowanie do czegoś.
Motywacja zewnętrzna stwarza zachętę do działania, które jest w jakiś sposób nagradzane
lub które pozwala uniknąć kary, w szkole takiej motywacji sprzyja system kar i nagród (np.
stopnie, stypendia) oraz cały zbiór przepisów regulujących tok nauki (studiów).
(Okoń W. :

Słownik pedagogiczny)

Wpływ na MOTYWACJE mają:

1. Zadania – ten wymiar dotyczy planowania aktywności w uczeniu się zadań i

zadanych do wykonania prac, które pobudzą zainteresowania uczniów i ich
zaangażowanie w uczenie się. Nauczyciele muszą opracowywać zadania, które
uczynią uczenie się ciekawszym, obfitującym w różnorodność i osobiste wyzwania.
Nauczyciele powinni także przemyśleć , w jaki sposób zadawać prace i zastanowić
się, czy prace te będą dla uczniów zachętą do zaangażowania się w daną dziedzinę
wiedzy.

2. Autorytet – poglądy nauczycieli na temat motywacji wpływają na organizację

procesu nauczania. Nauczyciel, który sadzi, że uczniowie nie są nadmiernie skłonni
do uczenia się szkolnego, i że trzeba ich zachęcać do nauki, częściej będzie sięgać
do procedur podkreślających silniejszą kontrolę nauczania nad uczeniem się.
Natomiast nauczyciel, który uważa, że dzieci są z natury ciekawe, i że uczenie się
polega na procesie samodzielnego odkrywania, w którym motywacja pochodzi od

osoby uczącej się, będzie tworzył inne sytuacje nauczania. Niektórzy nauczyciele
uważają, że większość uczenia się szkolnego może odbywać się dzięki motywacji
wewnętrznej, a uczniowie potrzebują zewnętrznych pobudek tylko do uczenia się
treści mniej dla nich interesujących. Sposób organizowania przez nauczyciela
nauczania może mieć znaczący wpływ na motywację uczniów oraz ich obraz samych
siebie.

3. Uznanie – ten wymiar dotyczy formalnego i nieformalnego stosowania nagród,

zachęt i pochwał w szkole. Powyższe czynniki mają ważne konsekwencje dla
zainteresowania uczniów nauką oraz dla poczucia własnej wartości i zadowolenia z
uczenia się. Problem jednak stanowi to, że wiele klas jest kierowanych na podstawie
fałszywego założenia, iż współzawodnictwo motywuje uczniów do osiągnięć. Na
skutek tego nagrody stosuje się bardzo oszczędnie i większość spośród nich
przypada najlepszym uczniom. Mniej zdolnym trudniej przychodzi zdobycie uznania.
Należy pamiętać, że współzawodnictwo nie motywuje do częstszego zaangażowania
w zadania szkolne uczniów o niskich osiągnięciach oraz tych, którzy unikają
porażek. Czasami działa w odwrotnym kierunku, skłaniając uczniów do unikania
zadań szkolnych i podejmowania mniejszego ryzyka.

(Brophy Jere: Motywowanie uczniów do nauki)

Inteligencja, styl działania,styl poznawczy, temperament ucznia - a motywacje.

Nawet najwyższy poziom

inteligencji ogólnej, połączony z właściwą wiedzą i

umiejętnościami, dobrze przystosowanymi do określonych, środowiskowych warunków

działania, może się okazać bezskuteczny z braku motywu działania. Aby osiągnąć efekty

nauczania szkolnego, uczeń musi chcieć się uczyć, musi posiadać jakiś cel, który pragnie
osiągnąć przez naukę szkolną. Jeśli uczeń nie będzie dążył do tego, aby się czegoś
nauczyć, to mimo stosowania najlepszych środków przekazywania wiedzy, nie uzyskamy
tego, aby opanował ją trwale lub też stosował praktycznie.

Wyniki uczenia się w znacznym stopniu zależą od tego, czy uczeń lubi się uczyć, czy
przejawia zainteresowanie wiedzą, czy ma poczucie obowiązku i odpowiedzialności, czy ma
potrzebę zdobywania i rozumienia wiedzy.

W pracy dydaktyczno - wychowawczej motywy mają poważny wpływ na procesy
poznawcze. Największe jednak korzyści daje motywacja pozytywna.
Powstaje pod wpływem działania takich motywów, jak: ambicje, zainteresowania, dążenia,
potrzeby, których spełnianie przynosi radość, przyjemność i satysfakcję. W konsekwencji
nauka staje się przyjemna i skupia uwagę dzieci.
Motywacja, jako mechanizm regulujący działanie jednostki, jest integralna częścią
osobowości. Dlatego można stwierdzić, że właściwie ukierunkowana motywacja do uczenia
się zaowocuje szerokim zainteresowaniem dzieci, wysokim poziomem aspiracji,
poszanowaniem dla ogólnie uznanych autorytetów i co najważniejsze - prawidłowymi
systemami wartości w życiu.

(Peliksze E.:

Wpływ motywacji na uczenie się

)

MOTYWACJA wg REYKOWSKIEGO

Motywacja to proces, który wywołuje, ukierunkowuje i podtrzymuje określone zachowania
ludzi spośród innych, alternatywnych form zachowania, w celu osiągnięcia określonych celów.

Proces ten zachodzi tylko wówczas, gdy:
• osiągnięcie celu jest postrzegane przez człowieka jako użyteczne
• prawdopodobieństwo realizacji celu przez jednostkę jest większe od zera.

Cele, które jednostka chce osiągnąć mogą być dwojakiego rodzaju. Mogą to być bowiem
cele:
• materialne, np. ocena, nagroda w konkursie
• niematerialne, np. satysfakcja.

Zdaniem J. Reykowskiego można wyróżnić dwa rodzaje motywacji, tj.:
• motywację wewnętrzną, która aktywizuje się, gdy człowiek dąży do zaspokojenia swoich
potrzeb
• motywację zewnętrzną, polegającą na wzbudzaniu potrzeb przez stosowanie nagród i
kar, informowaniu o możliwościach zawartych w różnego rodzaju sytuacjach, itp. np.chęć
przypodobania się rodzicom

(Reykowski J.:

Emocje i motywacja)

PODSUMOWANIE

Zapamiętywanie i uczenie się są nieodłącznie związane z procesem edukacyjnym. Dzięki
nim człowiek kształtuje swoją wiedzę, potrafi gromadzić coraz to więcej informacji oraz
wykorzystywać ją w coraz szerszym zakresie. Jednak aby ten proces mógł nastąpić i być
wykorzystany jak najlepiej niezbędne jest działanie emocji (które mają znaczny wpływ na
zapamiętywanie) oraz motywacji, zaś te najczęściej pobudzane są przez osoby dorosłe w
których otoczeniu dorasta młody człowiek.
Co ważne - poziom motywacji do nauki nie tylko różnicuje osiągnięcia szkolne uczniów, ale
też– ma większy wpływ na te osiągnięcia aniżeli ich zdolności.
W krytyce współczesnej szkoły często pada zarzut, że obecnie za mało uwagi poświęca się
rozwijaniu motywacji młodzieży do nauki szkolnej. Wielu rodziców i nauczycieli uważa, że
każdy uczeń powinien sam chcieć się uczyć, bo to leży w jego własnym interesie. Ich
zdaniem nauczyciel ma uczyć, rozwijać zdolności uczniów, a motywacja to wyłącznie
sprawa ucznia. Jednakże wbrew takiemu mniemaniu obowiązkiem nauczyciela jest nie
tylko rozpoznawanie i rozwijanie zdolności uczniów, ale także ich motywacji do nauki
szkolnej. Odpowiednie motywowanie stanowi bowiem istotny czynnik powodzenia
szkolnego
Można powiedzieć, że motywowanie jest jednym z najbardziej złożonych i trudnych, a
zarazem niezbędnych zadań pracy nauczyciela. Jeżeli jednak nie wykorzystają
różnorodnych sytuacji i działań motywujących wzmacniających motywację wewnętrzną
uczniów, to może pojawić się zjawisko demotywacji.
Demotywacja jest bowiem następstwem niewłaściwego traktowania okoliczności i działań
motywujących kształcenie. Uczniowie tracą wówczas możliwość realizacji swych oczekiwań
szkolnych, co pogłębia ich negatywny stosunek do szkoły. Demotywuje ich głównie brak
wyraźnie określonych zadań, zadania niezrozumiałe i zbyt trudne, a także zaniedbania

procesu informacyjnego, gdyż nie wiedzą wtedy, co mają robić. Czynnikiem
demotywującym jest też okazywanie uczniom niewłaściwych postaw przez nauczycieli oraz
ograniczanie bodźców motywujących jedynie do kontroli, oceny i kary. Motywację uczniów
osłabia i zniekształca także brak postępów i rosnące zaległości w nauce.

(Lipska – Jordan E.: Uwarunkowania procesu motywacji w toku oddziaływań dydaktyczno-
wychowawczych) ;
(Reykowski J.: Emocje i motywacja )

BIBLIOGRAFIA (wg nazwisk):

1. Anderson J.R.: Uczenie się i pamięć : integracja zagadnień ; Wyd.

Szkolne i Pedagogiczne,Warszawa 1998 .

2. Brophy J., Motywowanie uczniów do nauki, Wydawnictwo Naukowe

PWN, Warszawa 2002r.

3. Lipska – Jordan E.: Uwarunkowania procesu motywacji w toku

oddziaływań dydaktyczno- wychowawczych. Życie Szkoły 1/1987

4. Okoń W. : Słownik pedagogiczny, Wydawnictwo Naukowe PWN,

Warszawa 1987

5. Peliksze E.: Wpływ motywacji na uczenie się -publikacja

edukacyjna (źródło:http://www.publikacje.edu.pl/publikacje.php?
nr=445 )

6. Reykowski J.: Emocje i motywacja [w]: T. Tomaszewski (red.),

Psychologia, PWN, 1985.

7.

Spitzer M. : Jak uczy się mózg, PWN, Warszawa 2008 (Część 2:
CO WPŁYWA NA UCZENIE SIĘ )

8. Włodarski Z.: Psychologia uczenia się ,PWN, Warszawa 1996, tom

1, 24-35 /tom 2, 13-24.

9. Zimbardo P. : Psychologia i życie, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa,

1999

Opracowanie: STACHOŃ Joanna

grupa c8