1

PSYCHOSPOŁECZNE

WARUNKI

EFEKTYWNEGO

UCZENIA SIĘ

PRACOWNIKÓW

2

ISTOTA BHP

Bezpieczeństwo i Higiena Pracy

–

to

odpowiedni

stan:

– warunków
pracy

– organizacji
pracy

– zachowań
pracowników
– zapewniający wymagany poziom
ochrony zdrowia i życia przed
zagrożeniami występującymi w
środowisku pracy

Można je zmieniać

Można je
kształtować

Określony

przepisami

3

PODSTAWOWE POJĘCIA

DYDAKTYCZNE

PEDAGOGIKA:

Nauka zajmująca się badaniem procesu rozwoju i

wychowania dzieci, młodzieży i dorosłych.
Należy do grup nauk:
- humanistycznych,
- empirycznych i praktycznych,
Słowo „pedagogika” – pochodzenie – z j.greckiego („peis” –

dziecko, chłopiec i „ago” – prowadzić).
Jest ściśle powiązana z naukami biologicznymi:
- teorią rozwoju fizycznego,
- higieną.
i naukami społecznymi:
- psychologią, - socjologią, - ekonomią.

4

PODSTAWOWE POJĘCIA DYDAKTYCZNE

DYDAKTYKA:

Część pedagogiki omawiająca teorię
kształcenia i nauczania.

W XVII stuleciu Wolfgang Radke i Jan Amos Komeński
pod pojęciem DYDAKTYKA rozumieli – „sztukę
nauczania”.

Termin „dydaktyka” pochodzi z j.greckiego -

„didaktykos” - znaczy pouczający.

„didasko” – uczę się.

Dydaktyka bada:

- problemy, zadania i treści kształcenia,
- zasady, metody i organizacyjne formy nauczania.

5

Cel dydaktyki

Wykrywanie prawidłowości efektywnego nauczania,
które zapewniłoby:

- świadome i trwałe opanowanie przez uczniów
(słuchaczy) wiadomości, umiejętności i nawyków,

- rozwijanie zdolności i zainteresowań.

Dydaktyka - to nauka o nauczaniu i uczeniu się.

Proces kształcenia się i wychowania ludzi dorosłych
jest przedmiotem badań subdyscypliny
pedagogicznej zwanej

ANDRAGOGIKĄ.

6

Pojęcia dydaktyczne cd.

Uczenie się – proces prowadzący do pewnych zmian,
względnie trwałych, w sposobie myślenia,
odczuwania i działania osoby uczącej się.

Nauczanie – proces celowego przekazywania
wiadomości i umiejętności uczniom, ludziom
dorosłym lub doprowadzenia ich do zdobywania
wiadomości i umiejętności.

Proces nauczania odbywa się w sposób
zorganizowany i kierowany jest przez jakąś instytucję
lub osobę zajmującą się rozszerzaniem wiedzy.

7

Pojęcia dydaktyczne cd.

Proces dydaktyczny - ciąg systematycznych

czynności nauczycieli i uczniów (wykładowców i

słuchaczy) umożliwiający:

- opanowanie wiedzy o świecie,

- wyrobienie sprawności w jej zastosowaniu,

- rozwijanie zdolności i zainteresowań,

- ukształtowanie przekonań i postaw.

8

Cechy, przyczyny, skutki i przedmiot

uczenia się.

Cechy

• planowość,
• systematyczność,
• aktywność uczącego się,
• ukierunkowanie na wynik nauczania.

Przyczyny

Dostatecznie silny motyw, np.:
- chęć zaspokojenia określonych potrzeb

poznawczych,
- wykonanie tego lub innego zadania itp.

Skutki

Nabycie przez uczącego się:
- pewnych wiadomości, umiejętności i nawyków

będących podstawą do zmiany

dotychczasowych form zachowania lub

ukształtowania nowych form.

Przedmio

t

Otaczająca nas rzeczywistość:
- przyrodnicza,
- techniczna,
- społeczna i kulturalna.

9

Definicje dotyczące

szkolenia bhp

Metodyka nauczania

–

Obszar wiedzy o:

- celach,

- doborze i układzie treści nauczania,

- metodach i organizacyjnych formach nauczania
oraz uczenia się określonej dziedziny wiedzy i
umiejętności zgodnych z ogólnymi zasadami
edukacyjnymi oraz możliwościami rozwojowymi
słuchaczy.

10

Definicje

Metodyka szkolenia bhp

–

Jest to zespół zasad i sposobów nauczania o:

- czynnikach środowiska pracy mogących powodować

zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników,

- działaniach zapobiegawczych w sytuacjach

zagrożenia,

- udzielaniu pomocy osobom, które uległy wypadkom.

11

Definicje

Szkolenie

–

Jest to zorganizowany proces uczenia się.

Celem szkolenia jest:

- lepsze wykonywanie pracy,

- nabycie umiejętności skutecznej realizacji

nowych zadań.

12

Definicje

Szkolenie bhp

–

Zespół działań mających na celu doskonalenie pracy

personelu w warunkach bezpiecznych dla zdrowia i

życia.

Jest to:

- systematyczny proces zmiany zachowań pracowników
w zakresie bhp w kierunku zgodnym z wymogami
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Od poziomu opanowania wiedzy i umiejętności

zależy:
- bezpieczeństwo samego szkolonego,
- bezpieczeństwo jego współpracowników,
- bezpieczeństwo klientów (interesantów).

13

Definicje

Analiza potrzeb

szkoleniowych

–

Jest to systematyczny proces w trakcie

którego:

- zostaje wyrażona potrzeba szkolenia (lub

szkoleń),

- definiowane są problemy,

- określa się ich źródła,

- wybiera się najefektywniejszy sposób

rozwiązania zdefiniowanych problemów.

14

Definicje

Praktyka, staż –

szkolenie, które odbywa się

częściowo w miejscu pracy, a częściowo poza nim.

Staż szkoleniowy –

cel – nabycie umiejętności

praktycznych wykonywania przez pracownika zadań w
miejscu pracy według programu szkolenia.

Praktyka szkoleniowa –

przygotowanie mało

doświadczonego pracownika do pracy w charakterze
wysoko wykwalifikowanego.

Szkolenia wprowadzające

– są to

szkolenia, w których zajęcia odbywają się w miejscu do
złudzenia przypominającym rzeczywiste stanowisko
pracy.

15

Szkolenia w miejscu pracy

I.

„sitting next to Nellie” („siedząc obok Nellie”)

Szkolenie takie prowadzi instruktor bhp.

Szkolenie odbywane jest w rzeczywistym miejscu

pracy.

Polega na instruowaniu pracownika w jaki sposób

powinien wykonywać czynności (np. obsługiwać
maszynę lub urządzenie).

16

Szkolenia w miejscu pracy

II. Wspieranie i doradztwo zawodowe.

Stosowane zgodnie z ideą „uczenia się przez

działanie”.

Polega na technice udzielania pomocy w

podejmowaniu decyzji:

-

uczestnicy podejmują pewne decyzje pod okiem
instruktora (wykładowcy),

-

uczestnicy muszą poradzić sobie z następstwami
podjętych przez siebie decyzji.

17

Szkolenia w miejscu pracy

III. Przeniesienie (na inne stanowisko), wzbogacanie

(zwiększenie zakresu obowiązków), rotacje na
stanowiskach (zmiana na stanowiskach).

Celem takich działań jest zwiększenie niezbędnego

zakresu doświadczeń personelu.

18

Szkolenia poza miejscem

pracy

I. Konferencje.

-

dominująca metoda - wykład.

W toku wykładu (często nagrywanego)

wykorzystywane są pomoce audiowizualne
(tablice, prezentacje na ekranach itp.).

Poza wykładem uczestnicy w toku zajęcia

angażowani są w dyskusję.

19

Szkolenia poza miejscem

pracy

II. Instruktaże z użyciem komputera.

Coraz bardziej popularna forma szkoleniowa. (np. e-

learning)

Forma ta pozwala uwzględniać indywidualne

podejście do uczestników.

Każdy uczestnik szkolenia „porusza się własnym

tempem”.

Otrzymuje na bieżąco informacje zwrotne od

szkolącego.

20

Szkolenia poza miejscem

pracy

III. Szkolenia interaktywne.
O charakterze otwartym – uczestniczą w nim

pracownicy różnych firm.

O charakterze zamkniętym – adresowane do

pracowników jednej firmy.

Szkolenie powinno odbywać się w małych grupach

szkoleniowych, liczących do 15 osób.

Szkolenie powinni prowadzić instruktorzy bhp

posiadający wiedzę merytoryczną i umiejętności
metodyczne w zakresie prowadzenia szkoleń
metodami interaktywnymi.

Do metod tych zaliczamy:
- dyskusję, - seminaria, - ćwiczenia, - zajęcia

warsztatowe.

21

Miejsce szkolenia bhp w

strategii zakładu pracy

Procesem szkolenia bhp w firmie nie
może rządzić przypadek.

Powinno to być działanie zaplanowane.

Podstawą jego jest świadomość, że:

- inwestowanie w rozwój personelu to nie
luksus,

- jest to dobra inwestycja w zdrowie, życie i
bezpieczeństwo w przyszłości.

22

Jakie należy spełnić warunki aby

szkolenie przyniosło pożądane

korzyści?

1. Osoba prowadząca szkolenie musi mieć
opracowane szczegółowe programy:

- dla poszczególnych rodzajów szkoleń dla
instruktorów w zakresie prowadzenia instruktaży,

- dla określonych stanowisk pracy.
W programach musi być określony rodzaj :
- wiedzy,
- umiejętności,
jaki szkoleni powinni opanować.

23

Jakie należy spełnić warunki aby

szkolenie przyniosło pożądane

korzyści?

2. Kierownictwo zakładu pracy musi się czuć

odpowiedzialne za przygotowanie swoje i personelu.
3. Firma powinna:
- zachęcać swoich pracowników do do określania i

realizowania swoich potrzeb,
- zapewnić regularną ocenę pracy,
- zauważać wysiłki i ich wpływ na efektywność pracy.
4. Należy stworzyć możliwość:
- zaprezentowania i rozwiązania nowych problemów,

(mogą one być okazją do uczenia się),
- uczestniczenia w dodatkowych kursach i

szkoleniach z zakresu bhp.

24

Dobór treści szkolenia w programach

modułowych

I. Etap przygotowawczy

1. Sporządzenie ogólnego opisu warunków

bhp.

2. Zinwentaryzowanie zadań i czynności

zawodowych.

3. Opracowanie opisu zawodu zawierające

kwalifikacje zawodowe:

• Umiejętności,
• Postawy,
• Wymagania psychofizyczne,
• Przeciwwskazania do wykonywania

zawodu.

25

Dobór treści szkolenia w programach

modułowych

II. Etap projektowania programów

szkolenia

1. Grupowanie zadań zawodowych w moduły (ogólne

cele szkolenia).

2. Grupowanie czynności zawodowych w jednostki

modułowe (pośrednie cele szkolenia).

3. Określenie szczegółowych celów szkolenia dla

jednostek modułowych.

4. Opracowanie zestawów umiejętności wstępnych

oraz testów kontrolnych do modułów i
poszczególnych jednostek modułowych.

5. Opracowanie zakresu treści wyprowadzonych ze

szczegółowych celów.

26

Dobór treści szkolenia w programach

modułowych

II. Etap projektowania programów

szkolenia

6. Określenie korelacji (zależności) treści szkolenia

wewnątrz jednostek modułowych, między
jednostkami modułowymi oraz modułami.

7. Dobór strategii szkolenia oraz posiadanej

infrastruktury szkoleniowej.

8. Tworzenie pakietów szkoleniowych do jednostek

modułowych.

9. Opracowanie systemu kontroli i oceny jakości

szkolenia.

27

Dobór treści szkolenia w programach

modułowych

III. Etap doskonalenia programów

szkoleniowych

Doskonalenie programów to stały proces

unowocześniania treści kształcenia

(weryfikacja jednostek modułowych) oraz

programu szkolenia.

28

Czynniki mające wpływ na

właściwą organizację przebiegu

procesu nauczania

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

29

Jasno określony cel

główny szkolenia, kursu,

zajęć, instruktażu

30

Cele operacyjne szkolenia,

zajęć, czyli

jak należy postępować aby

osiągnąć cel główny

31

Prawidłowo

zaprojektowane treści

kształcenia, wyznaczające

co powinien wiedzieć i

umieć uczący się

32

Aktualny rozkład

materiału nauczania

33

Prowadzenie zajęć w

dniach i godzinach

odpowiednich dla

większości słuchaczy

34

Swoboda i dobrowolność

udziału

35

Aktywny udział

uczestników szkolenia,

kursu

36

Właściwy dobór metod

realizacji celów

37

Prawidłowy dobór

środków dydaktycznych

38

Sprzyjający procesowi

kształcenia klimat pracy -

atmosfera

39

Zalecana kontrola efektów

nauczania, staranne

zaplanowanie i realizacja

przygotowań do

przeprowadzenia

egzaminu końcowego na

szkoleniu, kursie.

40

Podstawowe fazy przebiegu nauczania

Przygotowanie pracownika do
wykonania określonej czynności

Pokaz i objaśnienie sposobu
wykonania określonej czynności,
z uwzględnieniem tych, w
których występuje zagrożenie

Próbne wykonanie zadania przez
szkolonego pracownika pod
kontrolą prowadzącego
instruktaż

Samodzielna praca szkolonego w
obecności instruktora

Omówienie i ocena wyników

szkolenia