18

Nowe plansze polonistyczne!

Cel g∏ówny:

Utrwalenie zasad tworzenia u˝ytko-
wych form wypowiedzi.

Cele operacyjne:

Uczeƒ:

rozró˝nia 8 wymaganych podstawà
programowà u˝ytkowych form wy-
powiedzi pisemnej,
zna specyfik´ u˝ytkowych form wy-
powiedzi, rozumie konteksty ich
stosowania,

zna cechy charakterystyczne – nie-
zb´dne elementy okreÊlonych form
wypowiedzi,
potrafi zredagowaç wszystkie wy-
magane w szkole podstawowej
u˝ytkowe formy wypowiedzi.

Czas pracy:

2 godziny lekcyjne.

Metody pracy:

metoda poglàdowa (praca z plan-
szà polonistycznà), podr´cznikiem,

Po˝yteczne, u˝ytkowe

formy wypowiedzi

Alicja Redlicka

Scenariusz lekcji j´zyka polskiego w klasie 6. z zastosowaniem
planszy polonistycznej U˝ytkowe formy wypowiedzi

Jezyk polski_Druk 11/5/07 12:28 Page 18

19

Biuletyn Klubu Nauczyciela. J¢ZYK POLSKI

www.wsip.com.pl

zeszytem çwiczeƒ, publikacjami
pomocniczymi,
tworzenie plansz edukacyjnych,

prezentacje grupowe i indywidualne,

dyskusja.

Formy pracy:

indywidualna,
zbiorowa,
w parach/grupach (w zale˝noÊci od
liczebnoÊci klasy).

Pomoce:

plansza polonistyczna

U˝ytkowe formy

wypowiedzi

podr´czniki

Jutro pójd´ w Êwiat,

kl. 4. i 5. (wydanie zmienione),

Pisanie

nie jest trudne! åwiczenia redakcyj-
ne dla kl. 4-6

teksty wybranych instrukcji, og∏oszeƒ
prasowych, ulicznych, zawiadomieƒ,
kartki pocztowe, listy prywatne, ofi-
cjalne; prasowe przepisy kulinarne,
ksià˝ki kucharskie, zaproszenia na
ró˝nego typu imprezy (przyniesione
przez nauczyciela lub uczniów)

plansze szarego papieru, papier kse-
ro, ma∏e karteczki – „sklerotki”, wy-
cinki z gazet, klej, flamastry, kredki.

Przebieg lekcji:

1. Nauczyciel zapisujàc temat lekcji, py-
ta uczniów, z czym kojarzy im si´ wy-
raz u˝ytkowy. Uczniowie przedstawia-
jà swoje propozycje, np. u˝ytkowy to
u˝yteczny, przydatny w ˝yciu codzien-
nym, po˝yteczny.

2. Omówienie sytuacji ˝yciowych
wymagajàcych sporzàdzenia tekstów
specjalnych, u˝ytkowych. Uczniowie
wymieniajà przyk∏ady takich sytuacji:
kiedy na przyk∏ad chcemy o czymÊ ko-
goÊ powiadomiç, zaprosiç, og∏osiç itp.

3. Nauczyciel demonstruje plansz´
U˝ytkowe formy wypowiedzi, zwraca-
jàc uwag´ na form´ wypowiedzi, które
uczeƒ, koƒczàcy szko∏´ podstawowà,
powinien opanowaç. Prosi o uwa˝ne
przyjrzenie si´ planszy i ocen´ przydat-
noÊci, atrakcyjnoÊci tego materia∏u.
Uczniowie wymienià zapewne przyja-
znà i atrakcyjnà kolorystyk´, uporzàd-
kowanie elementów planszy – przyk∏ad
tekstu, komentarz „Zapami´taj!”,
wskazówki, jak skonstruowaç danà for-
m´ wypowiedzi oraz cechy, które
powinna ona zawieraç.

4. Nauczyciel dzieli uczniów na
8 grup 3-osobowych, w przypadku
klas mniej licznych na 8 par. Ucznio-
wie losujà karteczki, na których
nauczyciel wypisa∏ nazwy form
wypowiedzi.

5. Po rozlosowaniu form nauczyciel
przedstawia uczniom zadanie do wy-
konania: ka˝da grupa opracuje port-
folio – teczk´ barwnà, plansze w∏a-
snego pomys∏u, ilustrowanà, wzbo-
gaconà wycinkami prasowymi, wy-
drukami z internetu, tekstami w∏asny-
mi i innymi materia∏ami wykonanymi
przez uczniów, poÊwi´conà okreÊlo-
nej formie wypowiedzi. Ka˝da grupa
ma tak˝e za zadanie zaprezentowaç
ten materia∏ na forum klasy oraz
stworzyç bank pi´ciu atrakcyjnych
(np. „na weso∏o” lub „z ˝ycia naszej
klasy” i in.) tematów prac domowych

çwiczàcych umiej´tnoÊç konstruowa-
nia danej formy wypowiedzi.

6. Nauczyciel wraz z uczniami uwa˝-
nie przeglàda, powtarza i omawia te
fragmenty podr´cznika

Jutro pójd´

w Êwiat lub/i åwiczeƒ redakcyjnych,
które poÊwi´cone sà zasadom two-
rzenia u˝ytkowych form wypowiedzi,
çwiczeniom doskonalàcym ich reda-
gowanie.

Podr´cznik

Jutro pójd´ w Êwiat

kl. 4, str. 86, 123, 192, 200.
Zeszyt çwiczeƒ

Jutro pójd´ w Êwiat

kl. 4, str. 18-27.
Podr´cznik

Jutro pójd´ w Êwiat

kl. 5, str. 38, 39, 40.
Zeszyt çwiczeƒ

Jutro pójd´ w Êwiat

kl. 5, str. 19-28.

Pisanie nie jest trudne! åwiczenia re-
dakcyjne kl. 4, str. 43-76.

Jezyk polski_Druk 11/5/07 12:28 Page 19

20

Nowe plansze polonistyczne!

Pisanie nie jest trudne! åwiczenia re-
dakcyjne kl. 5, str. 5-23.
Pisanie nie jest trudne! åwiczenia
redakcyjne kl. 6, str. 23-34.

7. Nauczyciel powraca do plakatu
U˝ytkowe formy wypowiedzi, zwraca
uwag´ uczniom, by przy tworzeniu
w∏asnych projektów uwzgl´dnili ce-
chy charakterystyczne plakatu: roz-
mieszczenie materia∏ów, logo, wyra-
zistà kolorystyk´, estetyk´ wykonania
i in. Zanim uczniowie przystàpià do
pracy, nauczyciel proponuje im
wspólne opracowanie kryteriów oce-
ny wykonania projektu.

8. Uczniowie po wymianie poglàdów
miedzy sobà i z nauczycielem propo-
nujà, aby ocenie podlega∏a:

estetyka wykonanej planszy / port-
folio (ró˝norodnoÊç u˝ytych mate-
ria∏ów, kompozycja pracy, kolory-
styka) (0-2 p.),

wartoÊç merytoryczna (czytelne przyk∏a-
dy, wskazówki) (0-2 p.),

jakoÊç prezentacji (wst´p, p∏ynna,
logiczna wypowiedê, poprawnoÊç
j´zykowa) (0-2 p.),

pomys∏owoÊç zaproponowanych
w banku tematów (0-1 p.),
trzymanie si´ ram czasowych prezen-
tacji – 5 minut (0-1 p.),

specjalne wra˝enia estetyczne, me-
rytoryczne (1 p.).

9. Uczniowie pracujà w grupach, na-
uczyciel czuwa, by zaanga˝owanie
wszystkich cz∏onków grup by∏o rów-
nomierne, doglàda pracy, doradza,
pomaga w selekcji materia∏ów i w oce-
nie ich przydatnoÊci.

10. Prezentacja przyk∏adowej pracy,
grupa nr 3, PRZEPIS KULINARNY:

Uczniowie zaprojektowali portfolio
jako gazetk´ poÊwi´conà kulina-
riom.
Nadali jej tytu∏, a na ok∏adce umie-
Êcili „twarz” publikacji – osob´ zna-
nà jako konesera sztuki kucharskiej.
Wewnàtrz zgromadzili ró˝norodne
przepisy wg kryterium

szybkie, ∏a-

twe i smaczne, czyli do wykonania
przez 13-latka.
W portfolio znalaz∏y si´ przepisy
skserowane z najstarszej, dost´pnej
uczniom ksià˝ki kucharskiej åwier-
czakiewiczowej, przepisy prasowe,
z internetu oraz zapisane „przez
mam´” na karteczkach, które
przytwierdza si´ magnesami do lo-
dówki; jeden z przepisów ucznio-
wie u∏o˝yli samodzielnie, opatrujàc
pi´knà ilustracjà.

Przedostania strona portfolio to do-
k∏adne wskazówki, jak redagowaç
przepis kulinarny. Ich wielkim atu-
tem jest humor, który wg uczniów
sprzyja zapami´tywaniu (wskazów-
ki zosta∏y napisane na podstawie
tekstu Zapami´taj!).
Odczytanie proponowanychw ban-
ku tematów (uwaga, aby nie by∏y
one kopiami poleceƒ proponowa-
nych przez autora åwiczeƒ redak-
cyjnych).

1

11

1.. Ka˝dy uczeƒ dokonuje oceny wy-

stàpieƒ kolegów wed∏ug ustalonych
kryteriów. Wyniki po podsumowaniu
stanowià o ocenie koƒcowej grupy.

Propozycja przeliczania punktów na
oceny:

9 pkt.

–

6

4 pkt.

–

3

8 – 7 pkt. –

5

3 pkt.

–

2

6 – 5 pkt. –

4

poni˝ej

–

1

1

12

2.. Praca domowa: wybraç z banku

tematów po jednym dla ka˝dej spo-
Êród çwiczonych form wypowiedzi
i zapisaç je w zeszycie. Zadajàc t´ pra-
c´, nauczyciel powinien uwzgl´dniç
czas potrzebny na poprawne napisa-
nie 8 przyk∏adowych form wypowie-
dzi, nie mniej ni˝ 3 dni szkolne.

Jezyk polski_Druk 11/5/07 12:28 Page 20