Język polski - pomoce dydaktyczne (folie) do nauki pisania krótkich i dłuższych form wypowiedzi w gimnazjum, niezwykle pomocne zwłaszcza przy korzystaniu z programu "Świat w słowach i obrazach": opis (opis sytuacji, przeżyć wewnętrznych), reportaż, rozprawka, artykuł, dziennik/pamiętnik, zaproszenie, ogłoszenie, rozprawka; ciekawe tematy prac domowych, przykładowe teksty.

Jeśli macie w szkole rzutnik, te pomoce są rewelacyjne i do wytłumaczenia tematu, i do przeprowadzenia ewaluacji, i do powtórek w III klasie przed egzaminem gimnazjalnym. Bibliografię zamieściłam na końcu. Miłej pracy!!!

OPIS

1.Przedstawienie opisywanej rzeczy (co to jest?)
-Nazwa
-Przeznaczenie
-Położenie w przestrzeni
-Właściciel...

2.Opis właściwy- cechy przedmiotu (jakie to jest?)
-wielkość
-kształt
-kolor
-części składowe (budowa)
-materiał, z którego został wykonany
-zapach...

3.Ocena z uzasadnieniem (jakie są moje oceny?)
-szczególne cechy przedmiotu
-ocena i stosunek autora do przedmiotu...


Uwagi:

-charakter statyczny (przymiotniki, rzeczowniki, czasowniki oznaczające stany, np. jest, znajduje się, widnieje, stoi, leży...)

-przysłówki (niedaleko, niżej, wyżej...); przyimki (nad, obok, pod, za...)


-dokładność (szczegółowość)

-kompozycja: (porządek: od szczegółu do ogółu lub odwrotnie, od góry do dołu, od lewej do prawej)



OPIS PRZEŻYĆ WEWNĘTRZNYCH - wyznaczniki

1.KOMPOZYCJA:
-Przyczyny przeżyć.
-Uczucia towarzyszące przeżyciom.
-Charakterystyka przejawów zewnętrznych: zmiany w wyglądzie i zachowaniu się.
-Charakterystyka stanów psychicznych.
-Informacje o ustąpieniu przyczyn powodujących opisany stan emocjonalny

2.WARSTWA JĘZYKOWA

a)Zastosowanie odpowiedniego słownictwa:
-nazywającego uczucia (kochać, krzywda, lekceważyć, nieszczęście, obojętnie...)
-nazywającego objawy fizyczne i reakcje zewnętrzne (blednąć, oddychać, drętwieć, narzekać...)
-zastosowanie zwrotów o znaczeniu przenośnym (serce podchodzi do gardła, nogi wrosły mu w ziemię, jest mu ciężko na sercu...)
-zastosowanie zwrotów o charakterze porównawczym (wyglądać jak półtora nieszczęścia, trząść się jak galareta, bać się jak ognia... )
-stosowanie wyrażeń potocznych, rubasznych (pietrać się, mieć boja...)

b)Zastosowanie składniowych środków stylistycznych (ekspansywność składni):
-wykrzyknień, będących zdaniami lub równoważnikami zdań (Nie słyszę! Nikomu! Nie! To przecież niemożliwe!)
-wypowiedzeń urywanych (Tak bym chciała... Może...)
-elipsy, czyli pominięcia w zdaniu lub wyrażeniu jakiegoś składnika
-powtórzenia w bezpośrednim sąsiedztwie jednakowych wyrazów (Cieszę się, cieszę się, cieszę się jak szalona!!!)
-operowanie długością wypowiedzenia – stosowanie szeregu wypowiedzeń krótkich potęguje dynamikę wypowiedzi, a zestawienie zdań długich z krótkimi wprowadza ładunek ekspresji
-zastosowanie czasu teraźniejszego

PO CZYM POZNAĆ CZYJEŚ UCZUCIA?
·Po mimice, wyrazie twarzy (na jej twarzy malował się...),
·Po spojrzeniu (patrzył oczyma pełnymi blasku),
·Po gestach (poruszał nerwowo palcami),
Po sile i barwie głosu (przyciszony ton potęgował jego smutek).


OPIS SYTUACJI – przedstawienie zespołu okoliczności, w których ktoś się znajduje lub w jakich ma miejsce jakieś zdarzenie. Okoliczności te zachodzą 
w tej samej lub prawie tej samej chwili. Narrator zajmuje pozycję obserwatora 
i przedstawia to, co się wokół niego dzieje. Przekazuje też informacje 
o wyglądzie osób, przedmiotów i otoczenia – stanowią one tło dziania się.


TREŚĆ:
-Obecność elementów dynamicznych – „dziania się” i statycznych – tła, scenerii itd.
-Zachowanie jedności miejsca i czasu (okoliczności zdarzenia zachodzą 
w tym samym miejscu i w tej samej – lub prawie tej samej - chwili)


KOMPOZYCJA:
-Wprowadzenie
-Przedstawienie zdarzenia głównego
-Przedstawienie zdarzeń towarzyszących
-Zakończenie


JĘZYK:
-Podkreślenie dynamiczności akcji przez zastosowanie: czasowników oznaczających czynności, rzeczowników oznaczających czynności 
i imiesłowów przymiotnikowych czynnych.
-Podkreślenie dynamiczności akcji przez zastosowanie czasu teraźniejszego
-Stosowanie słownictwa oznaczającego stosunki przestrzenne i czasowe (okoliczników miejsca, czasu, sposobu, przyczyny)
-Stosowanie przy prezentacji elementów tła środków językowych charakterystycznych dla opisu krajobrazu.
-Urozmaicenie warstwy językowej przez wprowadzenie wyrażeń 
o charakterze przenośnym i porównawczym.
-Zastosowanie (w celu osiągnięcia jedności miejsca i czasu) zdań pojedynczych, złożonych współrzędnie (łącznych), imiesłowowych równoważników zdań
-Urozmaicenie składniowe wypowiedzi (stosowanie na przemian wypowiedzeń krótkich i długich, zdań i równoważników, zdań pytających i wykrzyknikowych)


REPORTAŻ- gatunek dziennikarsko – literacki, stanowi relację z wydarzeń autentycznych, znanych autorowi (reporterowi) z bezpośredniej obserwacji lub bezpośrednich źródeł. Reportaż zawiera wyjaśnienia i komentarze autora, mające na celu skłonić odbiorcę do przyjęcia określonej postawy do przedstawionych przemyśleń.

JAK PISAĆ REPORTAŻ?

1.Poszukaj ciekawego, oryginalnego tematu, mówiącego o sprawach ważnych, aktualnego nawet bulwersującego opinię publiczną..
2.Pisz w pierwszej osobie.
3.Postaraj się znaleźć w temacie cechy indywidualne, niepowtarzalne, spróbuj dostrzec to, czego inni nie dostrzegli.
4.Zaangażuj się emocjonalnie –mów o swoich uczuciach, przeżyciach.
5.Nawiąż kontakt z bohaterami wydarzeń, zacytuj ich wypowiedzi.
6.Zastosuj w narracji czas teraźniejszy.
7.Możesz dodać własne komentarze i wyjaśnienia.
8.Spróbuj miejscami zdynamizować tok narracyjny, dobierając odpowiednie czasowniki, określenia, stosując zdania pojedyncze, równoważniki zdań, zdania złożone współrzędnie oraz wykrzykniki, powtórzenia, wielokropki, myślniki.
9.Zastosuj elementy innych form wypowiedzi – opisu, opowiadania, monologu, dialogu, sprawozdania
10.Dołącz własne refleksje.
11.Nadaj wymowny, zwracający uwagę tytuł, np. w formie cytatu, pytania retorycznego, przysłowia, związku frazeologicznego
12.Zakończenia musi być nietypowe, nie może być komentarzem, wnioskiem.
13.Pamiętaj, najważniejsze w reportażu są: autentyzm, prawdziwość, wiarygodność 

UWAGA!
Reportaż jest tekstem publicystycznym, powinien więc zawierać informacje dotyczące tego: 
-Kto (jest bohaterem)
-Co? (się wydarzyło)
-Gdzie?
-Kiedy?
-Jak?
-Dlaczego?
-Z jakim skutkiem?


PRZYKŁADOWY REPORTAŻ (od autora: tekst nie jest oparty na faktach!!! - tylko niektóre wątki wzięły swój początek z wydarzeń autentycznych; porusza taki temat ze względu na duże bezrobocie na terenie powiatu nowosądeckiego- treść bliska jest uczniom, których rodzice borykają sie z opisanymi problemami)

O MATKO POLKO!

Ulica Węgierska. Nowy Sącz. Godzina szczytu łączy się nierozerwalnie z niekończącymi się korkami. Jedziemy jednak powoli na umówione spotkanie.
„Ludzie to jednak mają pieniądze”- przebiega mi po głowie myśl- Volkswageny Polo, Skody Oktawie, Mercedesy, Goldwingi...-czyżby Polacy nie używali już starych, poczciwych maluszków? Nie...jest jeden, jednak nie jedzie. Stoi na awaryjnych 
–mężczyzna w czerwonej, flanelowej koszuli pochyla się nad tylną klapą. Trójka małych dzieci ściśnięta z tyłu, nieruchomo wpatruje się w zatroskaną twarz matki. „Znowu kolejny wydatek” - wydają się mówić jej oczy.
Dojeżdżamy na miejsce. Z daleka widać piękną, czerwoną tablicę: „Powiatowy Urząd Pracy w Nowym Sączu”. Przed drzwiami czeka już na nas portier- starszy mężczyzna z zaoraną bruzdami twarzą, który zaprowadzić ma nas do pani dyrektor Jolanty Kociubińskiej. W środku panuje dziwny bałagan –portier przeprasza, ale w budżecie miasta zostało sporo pieniędzy i postanowiono –przed końcem roku- wyremontować „stary” budynek.
Czekamy przed drzwiami. Pięknymi, dębowymi –ciekawe, ile takie mogą kosztować? Pani dyrektor rozmawia właśnie z prezydentem miasta. Chyba coś ważnego.
Przyglądamy się pracy trzech mężczyzn. Instalują nowe grzejniki. Trochę nieznajomo jednak wyglądają zakładane przez nich rury. Ani metalowe, ani miedziane. Zapytani, odpowiadają, że to plastiki, z metalową wkładką w środku. Śmieją się, bo system MEPLA jest najdroższy wśród systemów centralnego ogrzewania. Urząd Pracy widać ma pieniądze...-komentują głośno. 250 tysięcy –tyle kosztuje samo c. o. A tu na dole kolejne ekipy zaczynają już usuwać tynki, układać panele, płytki, marmury... do wymiany zostały jeszcze okna i elewacja z zewnątrz. Znów się śmieją, bo wszystko to ma być skończone jeszcze w tym roku. Ciekawe, ile wynosi roczny budżet? –uśmiechy jednak zastygają im na ustach. To dawno przestało być już śmieszne...
Drzwi od pokoju pani dyrektor otwierają się. Wypuszcza pana prezydenta nas jednocześnie zapraszając do środka. –Jeżeli chodzi o sytuację na rynku pracy w powiecie nowosądeckim –rozpoczyna swój wykład –jest bardzo ciężko. 30% ludności pozostaje bez pracy. Z tego połowa bez prawa do zasiłku. Jaki jednak jest stan faktyczny –nie wiadomo. Stagnacja na rynku pracy, upadek małych i średnich przedsiębiorstw, niskie kwalifikacje ludności i zbyt mały budżet, by pomóc bezrobotnym... Lista pani dyrektor jest bardzo długa.
A więc faktycznie jest ciężko. Jaką więc szkołę, jaki zawód wybrać ma młody człowiek, by mieć jakieś perspektywy na przyszłość?
Wychodząc z budynku natykamy się na jakiegoś mężczyznę. Siedzi na schodku, obok niego mała dziewczynka. Trzyma ją za rękę. Z jego oczu płyną łzy. Mała powtarza w kółko: „Naprawdę, nie chce mi się jeść. Tatusiu, nie płacz.” Ociera mu łzy swą drobną, trochę przybrudzoną rączką. Pan Stanisław ponad 20 lat temu skończył zawodówkę. Nie ma pieniędzy na zmianę zawodu... Za młody na emeryturę, za zdrowy na rentę, za stary, by pracować... Szkoda mu tylko dzieci... Ogłoszenia? –owszem, są na tablicy powieszone... tylko powieszone –odpowiada smutnie. Nieaktualne. Tylko ładnie wyglądają. Jedno było –podnosi głowę do góry –pani Rózia wzięła jednak dla swojego znajomego. Przez przypadek, ale usłyszał...
Wracamy do domu... Milczymy. Nie warto komentować...



ROZPRAWKA –forma wypowiedzi ujawniająca i uzasadniająca nasze poglądy; służy:

-Przekonywaniu
-Argumentowaniu
-Uzasadnianiu

TEMATY ROZPRAWEK ZWYKLE ROZPOCZYNAJĄ SIĘ OD SŁÓW:

*Uzasadnij pogląd... *Udowodnij tezę... *Przekonaj innych... *Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że... *broń tezy lub polemizuj ze stwierdzeniem, że... *Czy uważasz, że... *Dlaczego...

KOMPOZYCJA ROZPRAWKI (temat: Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że pieniądze szczęścia nie dają?)

I WSTĘP
II TEZA (jej potwierdzenie – pieniądze szczęścia nie dają)
III ARGUMENTY / KONTRARGUMENTY
1..........
2..........
3.itd.
IV POTWIERDZENIE TEZY

I WSTĘP
II TEZA (jej modyfikacja: pieniądze szczęścia nie dają, ale się do niego przyczyniają)
III ARGUMENTY / KONTRARGUMENTY
1..........
2..........
3.itd.
IV POTWIERDZENIE WŁASNEJ TEZY


I WSTĘP
II ANTYTEZA (jej sformułowanie – pieniądze dają szczęście)
III ARGUMENTY / KONTRARGUMENTY
1..........
2..........
IV POWTÓRZENIE ANTYTEZY I SFORMUŁOWANIE WŁASNEJ TEZY


I WSTĘP
II HIPOTEZA (czy pieniądze dają szczęście? – nie wiem, zastanowię się nad tym)
III ARGUMENTY ZA
1..........
2..........
IV ARGUMENTY PRZECIW
1.............
2.............
IV SFORMUŁOWNIE TEZY (podjęcie decyzji)


SŁOWNICTWO ROZPRAWKI:

1.ZWROTY I WYRAŻENIA SPAJAJĄCE TEKST:
jak powszechnie wiadomo..., w związku z tym posłużmy się przykładem..., zwróćmy uwagę na jeszcze jeden fakt..., w tym względzie przykładu dostarczyć nam może..., w związku z tym przedstawię jeszcze jeden argument..., trzeba wobec tego zwrócić uwagę na..., oprócz tego daje się też zauważyć..., nie można również pominąć faktu..., podsumowując dotychczasowe rozważania, stwierdzić należy..., jak wynika z przedstawionych argumentów


2.ZWROTY I WYRAŻENIA PODKREŚLAJĄCE PORZĄDEK ARGUMENTACJI:
zacznę od sprawy... po pierwsze..., po drugie..., to pierwszy argument..., a oto kolejny argument..., następna sprawa..., na początku..., na wstępie..., to jeden punkt widzenia..., jak już wspominałem..., przejdę do następnej sprawy..., na zakończenie..., kończąc..., sumując..., reasumując..., w świetle przytoczonych argumentów... z tego co napisałem, wynika..., przytoczone argumenty wystarczą, by stwierdzić, że..., myślę, że dowiodłam, iż..., wszystko to prowadzi do wniosku, iż..., 


3. WYRAZY OKREŚLAJACE STOPIEŃ PRAWDOPODOBIEŃSTWA PREZENTOWANYCH SĄDÓW:
nie ma wątpliwości, co do tego, że..., zrozumiałe jest, ze..., wszystkie argumenty przemawiają za tym, że..., wyraźnie widać, ze..., na podstawie podanych argumentów można sądzić, że..., trudno jednoznacznie sprecyzować stanowisko wobec..., niejasnym wydaje się to, że..., 


4.WYRAZY SŁUŻĄCE PODKREŚLENIU STANOWISKA PISZĄCEGO:
z pewnością, słusznie, niewątpliwie, niezawodnie, bez wątpienia, naprawdę, rzeczywiście; prawdopodobnie, rzekomo, jakoby, może, podobno, chyba, przypuszczalnie, szczególnie, istotnie


5. JĘZYKOWE WSKAŹNIKI SPÓJNOŚCI:
tak więc, przy tym, przede wszystkim, następnie, ponadto, w dodatku, natomiast, otóż, bowiem, mimo to, z drugiej strony, tymczasem, jednakże, poza tym, podczas gdy, jakkolwiek, w istocie, w gruncie rzeczy, widocznie, wreszcie, odwrotnie, tak samo, podobnie jak, również, też, a jednak, w przeciwieństwie, na ogół



CZY POWINNO SIĘ WPROWADZIĆ KARĘ ŚMIERCI? (przykładowy tekst)


Problem czy kara śmierci powinna być wprowadzona , czy też nie, istnieje od jakiegoś czasu. Toczą się ciągłe dyskusje, padają argumenty za i przeciw. Ale skąd 
w cywilizowanym społeczeństwie, w początkach XXI wieku biorą się ludzie mówiący „tak” karze śmierci? Moim zdaniem nie powinno się wprowadzać tego rodzaju kary do prawa nie tylko polskiego ale i niemieckiego, angielskiego, rosyjskiego... żadnego! Swoje zdanie w poniższej pracy postaram się uzasadnić.
Pierwszym argumentem niech będzie pewien przypadek: Pan Kowalski został skazany na śmierć za morderstwo . Czy można wykonać taki wyrok? Przecież byłoby to takie samo morderstwo , jakiego dokonał skazany. Dlaczego więc kat może zabijać, a Pan Kowalski nie? Dlatego, że zgodził się na to sąd? Uważam, że prawo do życia jest podstawowym prawem każdego człowieka i nikomu nie wolno mu go odbierać. Tylko Bóg może wezwać człowieka do siebie. Każdy inny czyn musi być nazwany zbrodnią. Jestem przekonana, że nie jest dobrym wyjściem z sytuacji karać za zbrodnię popełniając kolejną – na pewno nic z tego nie wyniknie.
Trudno zaprzeczyć, że zbrodnie, jakich dopuszczają się niektórzy, często nie mieszczą się w głowie i pierwszą reakcją jest postawienie krzyżyka na człowieku, którego nie znamy. Należy jednak pamiętać, że nikt nie rodzi się mordercą, oszustem czy gwałcicielem. Moim zdaniem należy takiemu człowiekowi dać szansę, każdy bowiem człowiek uczy się na błędach, ma więc prawo zboczyć z drogi prawa, ale musi mieć możliwość do powrotu na nią. 
Z poprzednim argumentem łączy się fakt istnienia (i to nie tylko w Polsce) ośrodków resocjalizacyjnych, zatrudniających prawdziwe rzesze psychologów i pedagogów. Czyżby więc ich byt był bezpodstawny? Czyżby marnotrawili tylko pieniądze podatników, bo zbrodniarz nigdy nie będzie w stanie się poprawić? Wydaje mi się że nie, w związku 
z tym jeszcze raz podkreślam, że nie powinno się wprowadzać kary śmierci.
Wydaje mi się również, że kara śmierci jest w pewnym sensie pójściem na łatwiznę. Zabić człowieka za popełniony błąd to nic trudnego. Znacznie trudniej jest spowodować, by błąd ten naprawił. Owszem, zgadzam się ze stwierdzeniem, że dla niektórych śmierć byłaby najlepszym rozwiązaniem ale ci... popełniają samobójstwo. To już jest jednak ich wybór. 
Na koniec przytoczę jeszcze jeden argument: przypuśćmy, że człowiek skazany na śmierć jest niewinny. Sąd bowiem nie jest Bogiem i nie posiada monopolu na nieomylność. W imię więc czego został wykonany wyrok śmierci? A co z osieroconymi dziećmi i samotną żoną, którą być może ten już wówczas „zamordowany” człowiek posiadał?
Sądzę, że przedstawione przykłady wystarczą, aby przekonać o słuszności mojego twierdzenia, że pod żadnym pozorem nie powinno się wprowadzać kary śmierci. Faktem jest, że straceniec, popełniając przestępstwo, kierowany przerażającą żądzą zniszczenia, wymazał ze swojej pamięci słowo „człowieczeństwo”. Dlaczego jednak mają zapominać o nim ludzie decydujący o życiu i śmierci? Jeżeli uważają się za stojących ponad tym wszystkim, niech pamiętają, ze role w życiu zmieniają się bardzo często... 


ARTYKUŁ – forma wypowiedzi publicystycznej, każdy tekst umieszczony w gazecie.


CEL ARTYKUŁU: dostarczenie informacji na temat jakichś wydarzeń, interesujących czytelnika; autor artykułu może też przedstawić swoją opinię na jakiś temat oraz wpłynąć na opinię czytelników (krytykując bądź chwaląc jakieś zachowanie czy zjawisko)


RODZAJE ARTYKUŁÓW:
-Notatka prasowa (zazwyczaj krótki tekst wyłącznie o funkcji informacyjnej, podpisany słowem redakcja lub inicjałami autora)
-Sprawozdanie (relacja z jakiegoś wydarzenia)
-Recenzja (tekst poświęcony jakiemuś wydarzeniu lub dziełu)
-Wywiad (dokładny zapis rozmowy z daną osobą)
-Reportaż
-Felieton


CZESCI SKŁADOWE ARTYKUŁU:

-TYTUŁ
-LEAD (charakterystyczny dla dłuższych artykułów; to krótkie, dwu - , trzyzdaniowe informacje zapowiadające o czym będzie tekst, wyjaśniające przyczynę jego napisania lub intrygujący fragment tekstu; lead ma zachęcić do przeczytania artykułu)
-ŚRÓDTEKST (to fragment artykułu, 2, 3 zdania, wyróżniony przeważnie grubą lub kolorową czcionką, który ma skłonić do dokładniejszej lektury, zaciekawić, zadziwić, zdenerwować)
-SRÓDTYTUŁ (tytuł części tekstu, znajdujący się w środku tekstu; śródtytuł musi być krótki, 2 – 4 – wyrazowy, koniecznie wyróżniony graficznie, zachowujący jednak ciągłość tekstu)
-AKAPITY


ZAPROSZENIE- elementy składowe:

1. Skonwencjonalizowane słownictwo: np. Miło mi / nam zaprosić...
Mam zaszczyt zaprosić...
2. Zawarcie informacji dotyczących: 
-Odbiorcy (kogo zapraszamy?)
-Terminu – dzień, miesiąc, godz. (kiedy odbędzie się uroczystość?)
-Miejsca (gdzie zapraszamy?)
-Rodzaju uroczystości (na co zapraszamy?)
-Nadawcy (kto zaprasza?)
3. Skonwencjonalizowane słownictwo:
Byłoby mi miło, gdyby przyjęli Państwo moje zaproszenie... 
Uprzejmie prosimy o potwierdzenie udziału w spotkaniu...

O CZYM PAMIĘTAĆ?
-O odpowiednim układzie graficznym (nagłówek, akapity, wyróżnienia, podpis)
-Pisowni rzeczowników: Pana, Panią...
-Odpowiedniej składni (zdania krótkie, zachowanie zwięzłości i rzeczowości wypowiedzi)
-Jednolitym stylu wypowiedzi (zaproszenia oficjalne i nieoficjalne)

WZÓR:

ZAPROSZENIE

Miło mi zaprosić Szanownych Państwa Ewę i Jana Kowalskich na małe przyjęcie z okazji moich trzynastych urodzin, które odbędzie się 14 maja 2001 roku o godzinie 17.00 u mnie w domu.
Sprawiliby mi Państwo ogromną przyjemność, dołączając do grona świętujących za mną osób.

Martyna Zawadzka

PRZYKŁADY TEMATÓW:
Napisz zaproszenie na...
1.Spotkanie z pracownikiem muzeum etnograficznego, który opowie i tradycjach i zwyczajach świątecznych.
2.Spotkanie z organizatorami wyprawy szlakiem zabytkowych karczm i gościńców. 
3.Mecz sportowy.



OGŁOSZENIE –elementy składowe:


1. Odpowiedni nagłówek: Ogłoszenie, Sprzedam, Kupię, Uwaga!
2. Podanie informacji – celu ogłoszenia (np. w przypadku otwarcia wystawy: dzień, miejsce, uroczystość, koszty).
3. Podpis (telefon lub adres).
4. Data lub informacja, do kiedy ogłoszenie jest ważne.


O CZYM PAMIĘTAĆ?
-O odpowiednim układzie graficznym (nagłówek, wyeksponowanie podkreśleniami, wytłuszczeniami ważniejszych informacji).
-O stosowaniu odpowiedniej składni: zdania krótkie, jasne, precyzyjne; równoważniki zdań.


WZORY:

SPRZEDAM
Sprzedam samochód marki Seat. Sportowa wersja z nowym silnikiem Diesla o mocy 150 KM. Prędkość maks. 215 km/h. Przyspieszenie 0 – 100km w 7,7 s., zużycie 5,3 litra na 100 km. Kolor czerwony. Kontakt pod numerem tel. .............

ZAGINĄŁ
W dniu 15.10.2004 r. zaginął pies rasy yorkshire terier. Ma jasnobrązową grzywkę i łapy, a grzbiet ciemnoszary. To jeszcze szczeniak, może błąkać się po okolicy wystraszony. Do obroży ma przyczepioną karteczkę z adresem właściciela. Uczciwego znalazcę prosimy o kontakt. Tel. .................... Czeka nagroda.

PRZYKŁADY TEMATÓW:
Napisz... 
1.ogłoszenie o organizowaniu akcji na rzecz dzieci niepełnosprawnych.
2.ogłoszenie miejscowej pralni o przywracaniu ubrań do stanu używalności.
3.ogłoszenie korepetytora, który nie odpowiada za pomyślne zdanie egzaminów.
4.ogłoszenie o poszukiwaniu współczucia.
5.ogłoszenie o nauce wsłuchiwania się w naturę.
6.ogłoszenie wdowy – nocy po mężu – dniu o tym, że nie odpowiada za jego złudne kolory, gwar, tłumność.


DEDYKACJA – elementy składowe:

1. Odpowiedni wstęp: Szanownej i drogiej..., Kochanemu..., Na pamiątkę..., Z okazji..., Z podziękowaniem za..., Wspominając..., Znając Twoje zainteresowania...
2. Zawarcie informacji dotyczących:
-co jest przedmiotem ofiarowania
-okazji, z powodu której ofiarowywana jest np. książka
-osoby obdarowującej (pełne imię i nazwisko)
-daty
3. Można przytoczyć odpowiedni cytat (z podaniem jego autora)


O CZYM PAMIĘTAĆ?
-Dedykacja musi być estetyczna, napisana odręcznie.
-Należy uwzględnić w niej akapity.
-Styl musi być dostosowany do odbiorcy (wieku, wykształcenia, rodzaju znajomości z nadawcą) a dedykacja powinna byś dostosowana do rodzaju ofiarowywanej np. książki (filozoficzny cytat nie będzie pasował do dedykacji książki kucharskiej).
-Należy zastosować odpowiednią składnię: zdania krótkie, proste, „lekkie”, „spontaniczne”.

WZORY:
Chciałabym, abyś czytając tę książkę, jak najczęściej się uśmiechała. A uśmiechając się, myślała także o mnie.

Ania Jabłońska
Boże Narodzenie 2004.
***
Drogi mężu, pamiętaj, że „Ziemia i kobieta nie mogą leżeć odłogiem” / Nikos Kazandzakis/.
Z okazji 10 –tej rocznicy ślubu – aby ta książka przypominała Ci, że oprócz kolegów i telewizora masz jeszcze mnie.
Kochająca Cię żona 
28.01.2004

PRZYKŁADY TEMATÓW:
Napisz dedykację...
1. w przewodniku po Paryżu dla wujka – turysty.
2. dla Papieża. Pozycję książkową wybierz sam.



DZIENNIK – PAMIĘTNIK – wyznaczniki

DZIENNIK - utwór w postaci relacji o wydarzeniach autentycznych, których autor był uczestnikiem lub świadkiem (narracja pierwszoosobowa). Może stanowić zapis poglądów, przeżyć i uczuć autora. Zapiski w dzienniku dokonywane są mniej lub bardziej regularnie, w odróżnieniu od PAMIĘTNIKA (wspomnienia), w którym relacjonuje się wydarzenia z dystansu czasowego.

1.TREŚĆ
·Narracja pierwszoosobowa.
·Dążenie do fabularyzacji tekstu.
·Wprowadzenie w tok narracji : elementów opowiadania, opisu (przedmiotu, krajobrazu, przeżyć wewnętrznych), monologu wewnętrznego, dialogu...
·Subiektywizm narracji (zaznaczenie osobistego stosunku autora do zapisywanych faktów, osób itp.)
·Ujawnienie własnych przemyśleń, poglądów, prywatnego stosunku do przywoływanych faktów.

2.KOMPOZYCJA
·Kompozycja luźna, ale zamknięta (brak wstępu, rozwinięcia, zakończenia).
·Możliwość nieprzestrzegania chronologii przedstawionych wydarzeń.
·Zachowanie właściwej perspektywy czasowej (zapiski „na bieżąco” – dziennik, zapiski po upływie dłuższego czasu, z perspektywy czasowej - pamiętnik).

3.JĘZYK
·Słownictwo charakterystyczne dla różnych stylów (np. gwary, żargonu).
·Możliwość wprowadzenia dużej ilości wykrzykników.
·Stosowanie zwrotów i wyrażeń nazywających uczucia i emocje (również o znaczeniu przenośnym i porównawczym).
·Zachowanie jednolitego stylu (żartobliwego, kolokwialnego, poważnego, itp.)
·Zastosowanie mowy zależnej i niezależnej w przytaczaniu wypowiedzi.

4.ZAPIS
·Zaznaczenie części kompozycyjnych akapitami.
·Zachowanie właściwego układu graficznego (poprawny zapis daty: dzień, miesiąc, rok; miesiąc, rok; rok)


Z CZEGO KORZYSTAŁAM:
-Janusz Kowal, O sztuce pisania wypracowań. Kielce 1994.
-Michał Kuziak, Sławomir Rzepczyński, Jak dobrze napisać: opowiadanie...,Warszawa 2002.
-Victor (wypracowania)
-Wędrówki humanistyczne (nie pamiętam autorów, daty i miejsca wydania)