LOGISTYKA

ZAPASY

2

ZAPASY

ZAPAS – to celowo zgromadzona większa

ilość

jakiegoś

dobra

przeznaczona

do wykorzystania w terminie późniejszym

3

ZAPASY

POWODY – PRZYCZYNY GROMADZENIA ZAPASÓW

(UTRZYMANIA) ZAPASÓW

1.

Niepewności, co do rzeczywistego popytu, wielkości,
jakości i terminowości dostaw.

2.

Sezonowej dostępności dóbr.

3.

Konieczności zapewnienia pożądanego poziomu
obsługi klienta.

4.

Przewidywania

trudności

w

dostępie

lub

oczekiwanego wzrostu cen.

5.

Możliwości uzyskania niższej ceny przy zakupie
większej partii.

6.

Technicznych i organizacyjnych warunków dostaw.

Cdn.

4

ZAPASY

POWODY – PRZYCZYNY GROMADZENIA ZAPASÓW

(UTRZYMANIA) ZAPASÓW

7.

Poprawa poziomu obsługi klienta

8.

Wspieranie ekonomiki produkcji

9.

Umożliwienie

zmniejszenia

kosztów

w

sferze

zaopatrzenia i transportu

10. Zabezpieczenie przed zmianami cen
11. Czynniki techniczno - organizacyjne
12. Niepewność przewidywanego popytu
13. Ochrona przed zmianami czasu realizacji zamówienia
14. Niepewność, co do wielkości dostaw
15. Możliwość uzyskania rabatów cenowych
16. Sezonowa dostępność dóbr
17. Zabezpieczenie

przed

następstwami

klęsk

żywiołowych i innych niebezpieczeństw

Cdn.

5

ZAPASY

Analiza zapotrzebowania na określony materiał i towar

1.

Wielkość i struktura zapasów

2.

Przyjęty poziom obsługi klienta

3.

Elementy niepewności w planowaniu potrzeb
materiałowych

4.

Wielkość

przyjętego

poziomu

zapasów

bezpieczeństwa

5.

Obliczenie wielkości partii dostaw

6.

Sposoby zamawiania towarów

6

PODZIAŁ ZAPASÓW

Zapas uzupełniany wynikające z prowadzonej

polityki składania zamówień i ustalane są poprzez
częstotliwość zamawiania oraz zamawianą ilość.

Zapas minimalny (buforowe, bezpieczeństwa)

utrzymywane dla ochrony przed niestałością popytu
czy zaopatrzenia.

Zapas bezpieczeństwa, zwany także zapasem

minimalnym, buforowym lub rezerwowym zawierający
ilość dóbr niezbędną do pokrycia produkcyjnych lub
handlowych potrzeb w razie zahamowania napływu
materiałów lub wyrobów z bieżących dostaw, tzn. W
okresie zakłócenia prawidłowego cyklu dostaw. Jest w
zasadzie zapasem stałym.

7

PODZIAŁ ZAPASÓW

Zapas przewidywany (antycypacyjny)

zapas

gromadzony zanim znane jest zapotrzebowanie, np.
Planowany popyt, promocje, popyt sezonowy.

Zapas w drodze (ruchomy) to zapas w trakcie

przewożenia od dostawcy do klienta, które mogą być
traktowane oddzielnie.

Zapas

bieżący

materiałów

lub

wyrobów

gotowych

zawiera

ilość

materiału

lub

wyrobu

gotowego niezbędną do pokrycia bieżących potrzeb
produkcyjnych lub handlowych przedsiębiorstwa w
okresie między dwiema kolejnymi dostawami.

8

PODZIAŁ ZAPASÓW

Zapas średni normatywny zawiera ilość materiałów

lub wyrobów, która średnio powinna być utrzymywana w
magazynie przedsiębiorstwa.

Jest to suma zapasu minimalnego oraz połowy

zapasu bieżącego. Wielkość tego zapasu ustala się
przede wszystkim ze względów finansowych. Zapas ten
jest większy od zapasu minimalnego a mniejszy od
zapasu maksymalnego.

Zapas spekulacyjny to zapas nadmierny celowo

utworzony z wyprzedzeniem ze względów fin. lub
zaopatrzeniowych.

9

PODZIAŁ ZAPASÓW

Zapas maksymalny

zawiera największą ilość

materiałów lub wyrobów jakie przedsiębiorstwo może
posiadać w granicach ekonomicznie uzasadnionych.

Jest to suma zapasu minimalnego oraz bieżącego,

który występuje w magazynie w chwili nadejścia nowej
dostawy.

Wielkość tego zapasu powinna być jednoznacznie

określona i zapisana w dokumentacji magazynowej.

10

KLASYFIKACJA ZAPASÓW

WEDŁUG PROCESÓW ZUśYCIA

*Antycypacyjne - Przewidywane

PODZIAŁ ZAPASÓW

Zapasy bezpieczeństwa

Zapas średni

Zapas maksymalny

Zapas minimalny

Gwałtowne

zmiany

popytu

Gwałtowne

zmiany
podaży

Zapasy cykliczne

Zapasy w drodze

Zapasy antycypacyjne

Zapasy nierównomierne

Zapasy równomierne

11

MIEJSCA POWSTANIA I FORMY ZAPASÓW

Plan

produkcji

Plan

sprzedaży

Plan

zaopatrzenia

Składowanie

Czynności

manipulacyjne

Magazynowanie

Zapasy

materiałowe

Zapasy

produkcji

w toku

Zapasy

wyrobów

gotowych

Produkcja

Zaopatrywanie

Dystrybucja

Odpływ zapasów

Dopływ materiałów

12

LINIOWY MODEL STEROWANIA ZAPASAMI

to

Zmax

Zmin

tsz

Zbezp

Zmax /2

t1

t

Czas

Zapas

Dostawa

materiałów

Zużycie

zapasów

13

PROCEDURA PLANOWANIA ZAPASÓW

WG PUNKTU ZAMAWIANIA

Zapas maksymalny

Zapas bezpieczeństwa

Wielkość

dostawy

Okres realizacji

zamówienia

Czas

Zapas

Punkt
zamawiania

Termin
dostawy

Zapas zamawiania

14

STRUKTURA MODELOWYCH KOSZTÓW

ZAPASÓW MAGAZYNOWYCH

Ks3 - koszty

uzgadniania zamówień

Ku1 - koszty

zamrożonego

kapitału

Ks2 - koszty

przesyłania

zamówień

Ku3 - koszty

magazynowania zapasów

Ks1 - koszty

przygotowania

zamówienia

Ku2 - koszty

starzenia się

zapasów

MODELOWE KOSZTY ZAPASÓW

Ks - koszty

składania zamówień

Ku - koszty

utrzymania zapasów

15

K(C)ONTROLING - Technologia zarządzania zapasami

Zmienne

niezależne

Parametry Zmienne

sterujące decyzyjne

K

O
N

T

R
O

L

I

N
G

Zapas bezpieczeństwa

Poziom zamawiania

Wielkość dostawy

Plan sprzedaży

Plan produkcji

Plan zaopatrzenia

Monitoring

zapasów

Optymalizacja

zapasów

Wskaźnik

kosztów zapasów

Wskaźnik

rotacji zapasów

Wskaźnik

struktury zapasów

Popyt

Podaż

16

17

MINIMALIZACJA KOSZTÓW MAGAZYNOWANIA

ROTACJA ZAPASÓW

Rotacja w razach określa, ile razy w ciągu

badanego okresu odnawiane są zapasy

Rotacja w

razach

= iloczyn obrotu

magazynowego wg rozchodu w badanym
okresie do średniego zapasu magazynowego
w badanym okresie

18

MINIMALIZACJA KOSZTÓW MAGAZYNOWANIA

ROTACJA ZAPASÓW

Przykład: Firma Y ma średnio w miesiącu obrót

magazynowy asortymentu X w wysokości 1.000 zł.
Natomiast średni zapas utrzymywany w magazynie,
określony dla tego samego okresu wynosi po
przeliczeniu na gotówkę 100 zł.

Rotacja w razach wynosi 10 (1000zł/100zł=10).

Stąd wynika, że towar powinien być odnawiany, co 3
dni:

ROTACJA W RAZACH = (1.000 ZŁ /100 ZŁ = 10)

ROTACJA W DNIACH = 30 DNI / 10 = 3 DNI

19

MINIMALIZACJA KOSZTÓW MAGAZYNOWANIA

ROTACJA ZAPASÓW

Niski poziom wskaźnika rotacji w razach wskazuje

na nadmierne i zbędne zapasy utrzymywane przez
przedsiębiorstwo.

Wzrost wskaźnika rotacji

w razach będzie

oznaczać, że zapasy wystarczają na coraz mniejszą
liczbę dni sprzedaży.

Poziom wskaźnika rotacji zależy m.in. Od polityki

firmy, warunków współpracy z dostawcami, wielkości
produkcji.

Dla jednej firmy niski poziom rotacji (w razach)

będzie wynosił 1, a dla innej 0,2. Rotacja, co 0,3 dnia (na
jedną zmianę roboczą) może być uznawana za wysoką
w przedsiębiorstwie X, a w firmie Y za optymalny
wskaźnik rotacji przyjmuje się 30 dni.

20

SPOSOBY NA ELIMINACJĘ ZBĘDNEGO TOWARU

ŹRÓDŁA SŁABEJ ROTACJI ZAPASÓW

Zużycie fizyczne

zapasu powoduje przede

wszystkim zmniejszenie wartości użytkowej. Z czasem
pogarsza się jakość towaru i w rezultacie trzeba go
wycofać.

Za zmiany te odpowiadają procesy fiz.-chem.,

zachodzące w przechowywanym materiale.

Szybkość i rozmiary zużycia fizycznego zależą

przede wszystkim od właściwości danego zapasu.

21

SPOSOBY NA ELIMINACJĘ ZBĘDNEGO TOWARU

ŹRÓDŁA SŁABEJ ROTACJI ZAPASÓW

Zużycie moralne wynika z mody lub postępu

technicznego

i technologicznego. Tempo zmian

zachodzących w dziedzinie związanej z naszą branżą
również

przyczynia

się

do

obniżenia

wartości

wymiennej przechowywanego towaru.

Dotyczy to zarówno surowców, materiałów jak i

wyrobów

gotowych.

Przykładem

jest

branża

informatyczna. W wyniku zużycia moralnego zapasu
następuje redukcja jego wartości oraz wzrost kosztów
późniejszej produkcji czy eksploatacji.

22

SPOSOBY NA ELIMINACJĘ ZBĘDNEGO TOWARU

ŹRÓDŁA SŁABEJ ROTACJI ZAPASÓW

Błędne decyzje logistyczne na modę, postęp i

procesy fizyczno

-

chemiczne

można wpływać

w znikomym stopniu.

Można uniknąć błędnych decyzji logistycznych,

takich jak:

• Nadmierna produkcja,
• Prognozy obarczone zbyt dużym odchyleniem

(błędem prognozy),

• Zamawianie towaru „na magazyn”.

23

SPOSOBY NA WYELIMINOWANIE

ZAPASU ZBĘDNEGO I NADMIERNEGO

1. Zbliża się termin ważności lub przydatności

towaru.

Rozwiązanie:

– Potraktować to jako sygnał do działania.

– Obniżyć znacznie cenę zapasu przeznaczonego na

sprzedaż.

– Dołączyć zapas, o krótkim terminie ważności, do

innych produktów jako element promocji.

– Przekazać zapas jako darowiznę rzeczową np.

fundacjom.

24

SPOSOBY NA WYELIMINOWANIE

ZAPASU ZBĘDNEGO I NADMIERNEGO

2. Nastąpiło zużycie moralne zapasu. Zapasu nie

wykorzystuje

się

już,

bo

jest

przestarzały

technologicznie.

Rozwiązanie:
– Zamieścić informację o wyprzedaży nadmiernych

zapasów na stronie www.

– Wystawić zapas na internetową aukcję lub przetarg.
– Skorzystać z internetowych portali pośrednictwa w

sprzedaży produktów, towarów i nadmiernych
zapasów.

– Działanie radykalne - pozbądź się zapasu poprzez

jego wybrakowanie (zezłomowanie).

25

SPOSOBY NA WYELIMINOWANIE

ZAPASU ZBĘDNEGO I NADMIERNEGO

3.

Termin

ważności

uległ

przedawnieniu,

pogorszyły się warunki fizyczno – chemiczne zapasu.

Rozwiązanie:

– utylizować zapas - najlepiej przez specjalistyczną

firmę np. na zasadzie outsourcingu.

Dyskusja

DZIĘKUJĘ