W okresie globalizacji ma miejsce:
Rosnąca konkurencja globalna

•

Rozwój nowoczesnych ICT (technologii informacyjnych i komunikacyjnych)

•

Rozwój zaawansowanych technologii, co w konsekwencji przyniosło narodziny tzw. nowej gospodarki
opartej na wiedzy

•

MAKROEKONOMIA

Makroekonomia zajmuje się zachowaniem gospodarki jako całości. Przyczyny znaczenia makroekonomii:
Efektywność makroekonomiczna

•

Konieczność stosowania polityki gospodarczej (makroekonomicznej) przez rząd

•

Czyli ogólnie rzecz biorąc kształtowania wydatków z budżetu (C, NX, G, J) i podatków

Polityki gospodarcze
Polityka gospodarcza odnosi się do celów makroekonomicznych rządu oraz do sposobów ich realizacji.
Różne partie polityczne mają odmienne poglądy na kwestie polityki gospodarczej. Mimo tego istnieje
zasadnicza zgodność co do celów i zadań tej polityki. Tym co głównie różni partie polityczne, to
odmienne oceny ważności różnych celów, a szczególnie sposobów osiągania tych celów, czyli narzędzi
polityki gospodarczej. Narzędzia polityki gospodarczej są to pewne zmienne ekonomiczne pozostające
pod bezpośrednią kontrolą rządu.

Tablica 1.: Cele i narzędzia polityki gospodarczej

Cele

Narzędzia

Produkcja- wysoki poziom zarówno
względny jak i w stosunku do
rozporządzalnego potencjału (wysoka stopa
wzrostu)

Polityka fiskalna (finansowa), podatki,
Wydatki publiczne,

Zatrudnienie - wysoki poziom zatrudnienia,
niski poziom bezrobocia przymusowego

polityka monetarna- kontrola podaży pieniądz
wywierająca wpływ na stopy procentowe

Stabilność poziomu cen przy swobodnej grze
sił rynkowych (ceny nie są regulowane przez
rząd), niska stopa inflacji

Polityka dochodowa-od swobodnego kształtowania płac
i cen do środków kontroli (układy zbiorowe pracy, płaca
minimalna, świadczenia socjalne, ceny okresowo
regulowane

Bilanse zagraniczne-równowaga eksportu i
importu (bilans handlowy), stabilność kursu
waluty (bilans płatniczy)

Stosunki międzynarodowe- polityka handlu
zagranicznego, interwencjonizm w odniesieniu do
kursów walutowych

Cele po lewej stronie są wprowadzone w sposób formalny do ustawodawstwa państwowego. Ich
realizacja prowadzi do wysokiej stopy życiowej.
Narzędzia, czyli dźwignie i stery (po prawej stronie) są to zmienne ekonomiczne pozostające pod
bezpośrednią kontrolą rządu. Za ich pomocą politycy mogą próbować zmieniać tempo i kierunek
działalności gospodarczej.
Zmieniając narzędzia polityki, oddziałujemy na jeden lub więcej celów makroekonomicznych. Możemy tu
posłużyć się analogią. Celem podróży samochodowej może być np. bezpieczne dotarcie do Warszawy;
narzędziami są: kierownica, hamulce, pedał gazu.

Podstawy rachunku dochodu narodowego.

Rolnictwo

○

Produkcja przemysłowa, szczególnie związana z eksploatacją i przerobem surowców (przemysł

Bogactwo- każde społeczeństwo dąży do osiągnięcia bogactwa i to dążenie jest motorem wzrostu
gospodarczego. Bogactwo to dobra (zasoby), które mogą być konsumowane, sprzedawane lub
wykorzystywane do dalszego zwiększenia bogactwa. Wyróżniamy trzy sposoby zdobywania i
pomnażania bogactwa:

•

14-12-2012

14 grudnia 2012

08:26

Ekonomia i podstawy gosp. rynkowej Strona 1

Produkcja przemysłowa, szczególnie związana z eksploatacją i przerobem surowców (przemysł
przetwórczy)

○

Najważniejszym dobrem jest informacja i myśl, najszybciej rozwijają się dziedziny związane z
tworzeniem i przesyłaniem informacji. Kraje bogate to te o największych zasobach ludzkich
umiejętności/możliwości

○

Produkt krajowy brutto.

Najbardziej znanym miernikiem bogactwa kraju jest PKB. PKB to suma wszystkich dóbr i usług
wytworzonych w danym kraju w ciągu roku. Wyróżniamy PKB nominalny i realny.
Nominalny-jest mierzony w jednostkach pieniężnych według cen rynkowych. Może być wskaźnikiem
mylącym , gdyż jego wielkość zależy od: fizycznych rozmiarów produkcji i ogólnego poziomu cen, czyli
inflacji. Aby wyeliminować wpływ zmian cen, stosujemy kategorię realnego PKB. Za podstawę rachunku
przyjmujemy wtedy poziom cen z określonego roku, tzw. Bazowego. Np. przyjecie cen z 2005 roku
oznacza, że np. w roku 2012 otrzymamy realną wartość PKB w cenach z 2005 roku (inaczej: realny PKB
w cenach stałych)

•

Realny PKB =nominalny PKB (w zł wartości bieżących)/stopa inflacji (deflator PKB)=3 mln/15%=
20.000.000

Sposoby obliczania PKB.
PKB jest obliczany na trzy sposoby:
Jako suma wszystkich wydatków na dobra i usługi

•

Jako suma wytworzonej przez jednostki gospodarki wartości dodanej (produkcji dodanej lub inaczej
nowowytworzonej)

•

Jako suma dochodów bezpośrednich czynników wytwórczych (ziemia, praca, kapitał)

•

PKB jako suma wydatków

Gospodarstwa domowe

○

Firmy

○

Rząd

○

Zagranica

○

W rachunku PKB wyróżnia się cztery grupy odbiorców dóbr i usług

Pierwsza grupa wydatków to zakupy dokonywane przez gospodarstwa domowe nazywane konsumpcją
indywidualną (C). Wyróżnia się wydatki na konsumpcję na zakup dóbr nietrwałych i usług oraz na zakup
dóbr trwałego użytku.
Drugą grupę wydatków stanowią krajowe inwestycje prywatne brutto (I). Składają się z inwestycji
prywatnych netto (I

n

) i amortyzacji (A). Inwestycje netto wyrażają przyrost zasobu dóbr kapitałowych.

Trzecią grupą są państwowe wydatki na zakup dóbr i usług (na cele konsumpcyjne i inwestycje
publiczne) z wyłączeniem płatności transferowych (emerytury, stypendia, zasiłki socjalne) (G)

Ekonomia i podstawy gosp. rynkowej Strona 2