1

ZWIĄZKI AZOTOWE

Mocznik

Główny produkt katabolizmu białek zawierający azot. Około 75%
azotu wydala się w postaci mocznika. Mocznik powstaje z amoniaku
w wątrobie w cyklu mocznikowym

Mocznik wydala się w około 90% z moczem (około 10% to wydalanie
przez przewód pokarmowy i skórę).

W nerkach mocznik jest filtrowany do pramoczu przez kłębki nerkowe
i jest słabo reabsorbowany przez kanaliki nerkowe. Z tego powodu
jest obecnie stosowany do oceny GFR (filtracji kłębuszkowej nerek).

Ponadto mocznik wykazuje dużą zmienność stężenia w zależności
od diety i funkcji wątroby

.

ZWIĄZKI AZOTOWE

Zastosowanie kliniczne:

-

ocena funkcji nerek i wątroby:

#

zmiany w kłębuszkach nerkowych

# zmiany w kanalikach nerkowych
# zmiany w przepływie krwi przez nerki
•dysfunkcja wątroby

-

czynniki wpływające na poziom mocznika we krwi:

a. Odwodnienie
b. dieta wysokobiałkowa
c. intensywny katabolizm białka (gorączka, nowotwór)
d. z

aniki mięśniowe podczas głodówki

e. resorpcja białka podczas krwawienia do przewodu pokarmowego
f. leczenie lekami sterydowymi

ZWIĄZKI AZOTOWE

Zastosowanie kliniczne:

-ocena funkcji nerek:

a. Obniżony przepływ krwi (perfuzja) przez nerki (azotemia

przednerkowa)
( zaburzenia pracy serca, szok septyczny )

(rośnie stężenie mocznika - kreatynina w normie)

b. Zaburzenia w odpływie moczu (azotemia pozanerkowa)

( kamica, przerost prostaty, nowotwory ).

(rośnie stężenie mocznika i kreatyniny we krwi - stężenie mocznika

rośnie szybciej)

ZWIĄZKI AZOTOWE

Dodatkowym parametrem jest wyliczenie stosunku m/k we krwi

Mocznik / kreatynina

Mocznik (mg/dl) : kreatynina (mg/dl) = 12

–20 (norma)

1. Obniżenie wskaźnika m/k

-

nekroza kanalików nerkowych

-

dieta niskobiałkowa

-

zapalenie wątroby

2. Podwyższenie wskaźnika m/k (kreatynina w normie)

-

intensywny katabolizm białka

-

dieta wysokobiałkowa

- nefropatie

-

krwawienie do światła przewodu pokarmowego

3. Podwyższenie poziomu wskaźnika m/k (kreatynina podwyższona)

- azotemia pozanerkowa

ZWIĄZKI AZOTOWE

ZWIĄZKI AZOTOWE

2

ZWIĄZKI AZOTOWE

kreatyna

ZWIĄZKI AZOTOWE

ZWIĄZKI AZOTOWE

ZWIĄZKI AZOTOWE

Substancje interferujące z kreatyniną w reakcji Jaffe'go:
• białka
• glukoza
• kwas askorbinowy
• guanidyna
• aceton
• cefalosporyny
• ketokwasy (acetooctowy, pirogronowy)

Ogólnie substancje te podwyższają wynik o 0,2 - 0,4 mg/dl

Modyfikacje metody:
Wytrącanie białka lub dodatek SDS opłaszczający białko
Kompleksowanie glukozy i kwasu askorbinowego przez bufor

boranowy

ZWIĄZKI AZOTOWE

Metody enzymatycznego oznaczania kreatyniny:

deaminaza kreatyniny
(degraduje kreatyninę do N-metylohydantoiny i jonu amonowego 
kwas szczawiooctowy  kwas glutaminowy [NAD(P)

– 340 nm]

amidohydrolaza kreatyniny [kreatyninaza]

(hydrolizuje kreatyninę

do kreatyny a następnie działa kinaza kreatynowa  ATP/ADP)
[aminochionon

– zw. barwny]

Normy kreatyniny:

Mężczyźni: 0,7 - 1,2 mg/dl (62 - 115um/l) - surowica
14-

26 mg/kg/dzień (124 -230umol) – mocz

Kobiety: 0,6 - 1,1 mg/dl (57-97 um/l) - surowica
11 -

20 mg/kg/dzień (97 - 177umol) - mocz

KREATYNINA - ENZYMATYCZNA

• KREATYNINA + H

2

O → KREATYNA (AMINOHYDROLAZA

KREATYNINY)

• KREATYNA + H

2

O → SARKOZYNA + MOCZNIK (AMINOHYDROLAZA

KREATYNY)\

• SARKOZYNA + O

2

+ H

2

O →GLICYNA + FORMALDEHYD + H

2

O

2

(OKSYDAZA SARKOZYNY)

• H

2

O

2

+ BEZBARWNA SUBSTANCJA → BARWNY ZWIĄZEK

(POD- PEROKSYDAZA)

3

ZWIĄZKI AZOTOWE

Kwas moczowy

Główny produkt katabolizmu nukleozydów purynowych adenozyny i

guanozyny.

Zdrowy czołwiek wytwarza 0,4 g nukleozydów purynowych i przyjmuje z
dietą dodatkowe 0,3 g dziennie.
Pacjenci z artretyzmem i zespołem odkładania się moczanów w
tkankach mogą mieć pulę nukleozydów purynowych rzędu 19 - 30 g.
Zasady purynowe mogą też wchodzić w reakcję odtwarzania

nukleotydów purynowych.

Katabolizm puryn u człwieka:
Adenozyna -> inozyna -> hypoksantyna -> ksantyna -> kwas moczowy
Guanozyna -> guanina -> ksantyna -> kwas moczowy

ZWIĄZKI AZOTOWE

Mechanizm wydalania kwasu moczowego:

1.

całkowita filtracja kwasu moczowego przez kłębuszki nerkowe

2.

praktycznie całkowita reabsorpcja kwasu moczowego w
początkowym
fragmencie odcinka bliższego cewki nerkowej

3.

wydzielenie kwasu moczowgo w końcowym fragmencie odcinka
bliższego cewki nerkowej

4.

Częciowa reabsorpcja w odcinku dalszym cewki nerkowej

W rezultacie nerka wydziela 6 - 12% przefiltrowanego kwasu

moczowego.

W pH wyższym od 5,57 kwas moczowy jest zdysocjowany i

stosunkowo dobrze rozpuszczalny, w moczu o niższym pH kwas
moczowy występuje w formie niezdysocjowanej o gorszej
rospuszczalności.

ZWIĄZKI AZOTOWE

Zaburzenia w metabolizmie kwasu moczowego:

1. Hiperurikemia
1.

Nadprodukcja zasad purynowych (występuje hiperurikuria)

2.

Niedostateczne wydzielanie kwasu moczowego (występuje normalne
lub obniżone wydzielanie kwasu moczowego przez nerki)

2. Niedostateczne wydzielanie przez nerki:
1.

Niewydolność nerek

2.

Wpływ leków - diuretyki, salicylany, piramidon, etambutamol

3. Zatrucia -

ołów, alkohol

4. Kwasica metaboliczna - wydzielanie kwasu acetooctowego,

mlekowego

1. Endokrynopatie - hypotyreoza, hiperparatyreoza
2.

Nadciśnienie w przebiegu ciąży – zatrucia ciążowe

3.

Zespół Downa (trisomia 21)

ZWIĄZKI AZOTOWE

Zaburzenia w metabolizmie kwasu moczowego:

3.Wzmożony metabolizm kwasów nukleinowych:

Mieloproliferacje

Chemioterapia p-

nowotworowa szczególnie białaczek i

chłoniaków.

4. Defekty enzymatyczne:

Defekt enzymatyczny - hypoksantyna - guanina

fosforybozylo - transferazy

-

Defekt całkowity (choroba Lesch-Nyhan)

Defekt częściowy - zmodyfikiwana fosforybozylo

pirofofatydowa syntaza

Podwyższony poziom kwasu moczowego gdy:
Mężczyźni 7,0 mg/dl (0,42 mmol/l)
Kobiety 6,0 mg/dl (0,36 mmol/l)

ZWIĄZKI AZOTOWE

Artretyzm (podagra, dna moczanowa) -

krystalizacja kryształków moczanu

sodowego w płynach z jam ciała np.stawowych i depozyty kryształków w
tkankach otaczających staw. W cięższych przypadkach następuje dalsze
wytrącanie się kryształków w tkankach miękkich. Depozyty te mogą być
powodem rozwijającego się stanu zapalnego (nacieki leukocytarne).

Zaburzenia nerek:

depozyty moczanów w parenchymie nerek

depozyty kryształków moczanowych w cewkach i moczowodach 

kamica moczanowa

Dna może być:
pierwotna

(zwykle związana z nadprodukcją kwasu moczowego)

wtórna (niedostateczne wydalanie kwasu moczowego w chorobach

nerki, wpływ leków, kwasów organicznych itp.)

Wrodzony defekt - choroba Lesch-Nyhana spowodowana zablokowanie drogi

powrotnego przekształcania zasad purynowych w nukleotydy powoduje
opóźnienia w rozwoju umysłowym, dysfunkcję ruchową zaburzenia neurologiczne
związane z wysokim poziomem kwasu moczowego we krwi.

ZWIĄZKI AZOTOWE

Metody oznaczania kwasu moczowego:

Z kwasem fosfomolibdenowym:
Etapem wstępnym jest odbiałczenie próbki (kwas fosfomolibdenowy

powodowałby wytrącanie się białka z roztworu). Odbiałczenie
prowadzi się mieszanina siarczanu cynku - wodorotlenek baru.

Do supernatantu dodaje się kwasu fosfomolibdenowego który ulega

redukcji do błękitu molibdenowego przez kwas moczowy w
środowisku zasadowym (odczyt 650 - 700 nm).

Z metodą interferują:

1. glukoza
2. kwas askorbinowy
3. glutation
4. cysteina
5. leki (acetaminofenon, kwas acetylosalicylowy i pochodne)
6. inne puryny (teobromina, kefeina, teofilina

)

4

ZWIĄZKI AZOTOWE

Oznaczanie powstałego nadtlenku wodoru:

H

2

O

2

+ DHBS + 4-aminofenazon  pochodna benzchinonoiminy (czerwona) (520 nm)

(DHBS = 3,5-dichloro-2-hydroksy-benzenosulfonian)

Inne metody oznaczania powstałego nadtlenku wodoru:

Substrat + H

2

O

2

 (peroksydaza)  barwny produkt

Zakresy wartości referencyjnych kwasu moczowego zależą od metody , wartości te dla metody
oznaczania kwasu moczowego z kwasem fosforowolframowym są wyższe.

O

Kwas moczowy

alantoina

urikaza

Odczyt 293 nm

ZWIĄZKI AZOTOWE

Amoniak
Amoniak powstaje głównie w przewodzie pokarmowym - degradacja

aminokwasów, utlenianie aminokwasów, hydroliza glutaminy i asparaginy. W
żyle wrotnej stężenie amoniaku jest 5-10 razy wyższe niż w krążeniu
ogólnym. W normalnych warunkach amoniak ulega przemianie do mocznika
ponieważ amoniak jest toksyczny dla OUN.

Hiperamonemia:
•

Wrodzone defekty metaboliczne enzymów z cyklu mocznikowego

•

Wrodzony defekt metabolizmu lizyny i ornityny

•

Wrodzony defekt metabolizmu kwasów organicznych -
propionowego, metylomalonowego, izowalerianowego itp.

•

Wirusowe zapalenie wątroby

•

Toksyczne zapalenie wątroby

•

Marskość wątroby-

•

Encefalopatia w przebiegu marskości (dodatkowo krwawienie do
przewodu pokarmowego powoduje degradację białek krwi z
wytworzeniem amoniaku lub dieta wysokobiałkowa.)

•

Nefropatia powoduje podwyższenie poziomu mocznika we krwi,
wydzielanie mocznika do światła jelita, rozkład mocznika do amoniaku)

ZWIĄZKI AZOTOWE

Amoniak pasywnie pokonuje barierę krew - mózg. Proces ten zależy od stężenia

amoniaku / jonu amonowego i pH krwi (zasadowica powoduje podwyższenie
stężenia amoniaku - cofa dysocjację jonu amonowego)

Metoda pomiaru stężenia amoniaku / jonu amonowego we krwi

dehydrogenaza

HOOC - (CH

2

)

2

– (CO)- COOH + NH

4

+

+ NAD(P)H + H

+



Kwas szczawiobursztynowy

kwasu glutaminowego

HOOC - (CH

2

)

2

- CH

–(NH

2

)- COOH + H

2

O + NAD(P)* (pomiar 340 nm)

Kwas glutaminowy

Błędy przedlaboratoryjne:

1.

Palenie papierosów podnosi poziom amoniaku, jeden papieros wypalony
godzinę przed pobraniem materiału podwyższa o 100% poziom amoniaku.

2.

Atmosfera laboratorium powinna być wolna od oparów amoniaku i
dymu papierosowego.

3.

Osocze krwi jest materiałem z wyboru (w surowicy poziom amoniaku jest
wyższy)

4.

Zahamowanie katabołizmu aminokwasów przez natychmiastowe
ochłodzenie próbki krwi w lodzie, szybkie wirowanie krwi.

ZWIĄZKI AZOTOWE

WĄTROBA

W

ątroba jest tkanką o budowie płatowej unaczynione:

- czynnościowo pochodzące od żyły wrotnej

- odżywczo pochodzące od tętnicy wątrobowej

- krew z żyły wrotnej jest bogata w składniki odżywcze z

wch

łaniania jelitowego ale uboga w tlen

- krew z tętnicy wątrobowej jest dobrze natleniona

W centrum zrazika w

ątrobowego znajduje się żyła środkowa zbierająca

krew z zatok sinusoidalnych poprzez naczynia sinusoidalne.

Na obwodzie zrazika zlokalizowane s

ą przestrzenie wrotno-żółciowe

zawieraj

ące przedwłosowate gałązki żyły wrotnej i tętnicy wątrobowej

(doprowadzaj

ące krew do sinusoid) oraz początki przewodów żółciowych.

WĄTROBA

WĄTROBA

Hepatocyty

zawierają dwa bieguny:

• naczyniowy ( powierzchnia zetknięcia się z naczyniami

włosowatymi przez przestrzeń Dissego)

• wydzielniczy (początek tworzenia kanalików żółciowych)

wydziela sole żółciowe, barwniki żółciowe, fosfolipidy.

Podstawowe funkcje wątroby:

-

metaboliczne

– synteza, wydzielanie do krwiobiegu a następnie

degradaja: białek i aminokwasów, węglowodanów, lipidów,

-

biosynteza kwasów żółciowych, bilirubiny, hormonów

5

Włóknienie wątroby

Hepatocyt

Komórka gwiaździsta
Komórka śródbłonka zatoki

Komórka Browicza-Kupfera
Światło zatoki; prawidłowy opór
dla przepływu krwi

Naciekające limfocyty

Białka macierzy międzykomórkowej

Apoptotyczny hepatocyt
Pobudzona komórka Browicza-Kupfera
Światło zatoki; zwiększony opór dla
przepływu krwi

wg: Bataller R, Brenner D. J Clin Invest 2005;115:209-18

ŻÓŁĆ

Kwasy

żółciowe

- ko

ńcowe produkty metabolizmu cholesterolu, emulgatory

pokarmowe, substancje lipofilowe.

Kr

ążenie wątrobowo-jelitowe kwasów żółciowych:

wątroba: synteza kwasów cholowych, estryfikacja, wydzielanie

- kwas cholowy (trihydroksylowy)

- kwas chenodezoksycholowy (dihydroksylowy)

- estry kwasów cholowych z glicyną i tauryną (wydzielane do żółci)

jelito: hydroliza estrów, utlenianie kwasów cholowych, wchłanianie

- hydroliza i utlenianie kwasów żółciowych (estrów) w jelicie grubym

- powstaje wtórnie kwas dezoksycholowy

- powstaje wtórnie kwas litocholowy

wątroba: wchłanianie kwasów cholowych z krwi, estryfikacja

-

wchłanianie zwrotne kwasów cholowych i estryfikacja w wątrobie (- 99%)

-

Stężenie kwasów żółciowych wynosi w osoczu 3-4 mg/l, wzrost w cholestazie,

trudności metodyczne w rutynowej diagnostyce laboratoryjnej

ZWIĄZKI AZOTOWE

Bilirubina
Bilirubina IXa jest żółto-pomarańczowym produktem degradacji hemu
pochodzącego z Hb, (kompleksu Hb-Hp), mioglobiny, cytochromów. Degradacja
hemu ma miejsce w układzie RES tkanek obwodowych i słabo rozpuszczalna w
wodzie bilirubina transportowana jest do wątroby jako kompleks z albuminą;

Bilirubina IX

Biliwerdyna IX

Reduktaza

biliwerdyny

Hem

Krwiobieg - Bilirubina wi

ąże się z Alb -> bilirubina wolna

Wątroba - Bilirubina -> estryfikacja kwasem glukuronowym ->

(UDP-glukuronylotransferazy) -> mono- i di-glukuroniany (bilirubina zwi

ązana)

Wątroba - bilirubina związana -> wydzielana przez hepatocyt do żółci

Pęcherzyk żółciowy ->jelito

Jelito cienkie : bilirubina -> sterkobilinogeny->sterkobiliny -> Wydalane z ka

łem (90%)

pozosta

łe z moczem (urobilinogen) oraz :

Jelito

– krwiobieg - zawracane do żółci.

W warunkach patologii

występuje transport zwrotny bilirubiny przez biegun naczyniowy

hepatocyta do kr

ążenia:

- zaburzenia metabolizmu bilirubiny

- niedrożność przewodów żółciowych

- genetycznie zdeterminowane zaburzenia transportu bilirubiny

-

> rozwija się żółtaczka

ZWIĄZKI AZOTOWE

Metody oznaczania bilirubiny:

Chromatograficznie pochodne BR we krwi można podzielić na 4 frakcje:

•

alfa-

bilirubina (BR niezwiązana) 27% (8 - 55%)

•

beta-bilirubina (mono-glukuronid BR) 24%(8 - 37%)

•

gamma-birubina(di-glukurorid/BR) 13% (7-21%)

•

delta-

bilirubina (BR kowalencyjnie związania z białkiem) 37% (1-77%)

Powszechnie używana od ilościowego oznaczania jest reakcja Ehrlicha

gdzie dwuazowany kwas sulfaniliwy reaguje z BR z wytworzeniem dwu
barwnych izomerów: związki te są purpurowe w pH obojętnym natomiast
niebieskie w silnie zasadowym lub kwaśnym pH.

ZWIĄZKI AZOTOWE

6

ZWIĄZKI AZOTOWE

Van der Berg i Muller stwierdzili że dodatek alkoholu do reakcji

przyspiesza sprzęganie niezestryfikowanej BR. Nazwali oni:

frakcję BR reagującą bez dodatku alkoholu jako „BR bezpośrednią„

frakcję BR która nie reaguje bez dodatku alkoholu jako „BR pośrednią”
(BR bezpośrednia mierzy zawartość mono i di-glukuronid BR oraz BR

delta)

BR pośrednia mierzy zawartość alfa BR tj. BR związanej w łatwo

dysocjujący kompleks BR - Alb. Kompleks ten reaguje z
odczynnikiem Ehrlicha po dodaniu alkoholu lub kofeiny.

Dodatek alkoholu powoduje zmętnienie roztworu dlatego podstawowa

metoda została zmodyfikowana.

ZWIĄZKI AZOTOWE

Metoda Jendrassika i Grofa zmodyfikowana przez Doumasa jest

powszechnie używana:

Zasada metody:

BR całkowita: do roztworu dodaje się odczynnika
kofeinowo-

benzoesowego (akcelerator) a następnie dwuazowany kwas

sulfanilowy. Reaguję wszystkie formy BR. Następnie dodaje się kwas
askorbinowy, winian i HCL i mierzy absorbancję w 600 nm.

BR związana : roztwór zakwasza się HCL i dodaje dwuazowany kwas
sulfanilowy. Tylko zestryfikowana i delta BR reagują z odczynnikiem.
Następnie dodaje się kwas askorbinowy, winian i odczynnik kofeinowo-

benzoesowy i mierzy absorbancje przy 600 nm.

Pomiar BR

we krwi noworodków: bezpośredni pomiar w surowicy z krwi

kapilarnej przy 454 nm

• Krew powinna być przechowywana w ciemności-

światło powoduje rozkład bilirubiny i zaniżenie
wyników.

• Materiał powinien być wolny od hemolizy i lipemii

Bilirubina

– metody pomiaru

Ż.
przedwątrobowa

Ż. miąższowa

Ż. pozawątrobowa

Hemoliza,
Noworodków
Mioliza, oparzenia

Zaburzenia
przechodzenia bil. do
komórek, sprzęgania
bil i wydzielania poza
kom. wątrobową

Kamica

p.żółciowego

Rak prz. żółciowego
Rak głowy trzustki
Glistnica

Odrzucanie
przeszczepu wątroby

HIPERBILIRUBINENIE

Bilirubina nie sprzężona - “wolna” - “pośrednia”
• Nie rozpuszcza się w wodzie, rozpuszcza się w lipidach.
• U zdrowych praktycznie tylko ta postad w osoczu, związana z

albuminami.

• Jeżeli przekroczona jest zdolnośd wiązania bilirubiny przez

albuminę (20-25 mg%)



bilirubina przenika barierę krew-mózg

– rozkojarzenie fosforylacji oksydacyjnej



neurotoksycznośd.

Hiperbilirubinemia niesprzężona – nie ma bilirubiny w moczu
Bilirubina sprzężona - “bezpośrednia”

Hiperbilirubinemia sprzężona - “zwrotna” – bilirubina w moczu

Prawidłowy metabolizm bilirubiny

Krew

Przewód
żółciowy

Bilirubina wolna

Bilirubina sprzężona

hepatocy

t

WYTWARZANIE BILIRUBINY



WYDOLNO

ŚĆ WĄTROBY



ZACZOPOWANIE

PRZEWODÓW

WYDZIELNICZYCH

żółtaczka

hemolityczna

żółtaczka miąższowa

żóltaczka zastoinowa

- enzymopatie

krwinkowe,

- hemoglobinopatie,
- leki

- WZW
- toksyczne

uszkodzenie

- drogi

wewn

ątrzwątrobowe

- drogi

zewn

ątrzwątrobowe



bilirubiny po

średniej



bilirubiny po

średniej,





bilirubiny

bezpo

średniej



bilirubiny po

średniej,





bilirubiny

bezpo

średniej

wska

źniki uszkodzenia

w

ątroby N/



wska

źniki uszkodzenia
w

ątroby



wska

źniki uszkodzenia

w

ątroby N/



RODZAJE ŻÓŁTACZEK

7

Diagnostyka różnicowa żółtaczki

• Bilirubina niesprzężona

– Żółtaczka przedwątrobowa, czynnościowa hiperbilirubinemia
– Wolna Hb, haptoglogina, retikulocyty,LDH/AST,

• Hiperbilirubinemia bil. sprzężonej i niesprzężonej

– Żółtaczka wewnątrz- i pozawątrobowa; czynnościowa

hiperbilirubinemia

– Uszkodzenie wątroby – ALT, AST,cholinoesteraza
– Drogi żółciowe – GGTP, ALP

• Przewaga bilirubiny delta (sprzężona połączona z

albuminą)

– >50% bilirubiny sprzężonej
– Po ostrym zastoju żółci

ZWIĄZKI AZOTOWE

Zaburzenia metabolizmu bilirubiny:

1. Hiperbilirubinemia wolna

•

fizjologiczna u noworodków

•

Niszczenie niedojrzałych erytrocytów lub zaburzenia erytropoezy

•

Zespół Crigler-Najjar typu l - zupełny brak BR – UDP

glukuronylotransferazy (pacjenci umierają młodo z objawami

uszkodzenia mózgu) Stężenie BR 20 - 50 mg/dl

•

Zespół Crigler-Najjar typu II - zredukowana aktywność BR-UDP
glukuronylotransferazy, redukcja wydzielania BR -

stężenie do 20

mg/dl

•

Zespół Gilberta - zredukowana aktywność transferazy lub
zaburzony transport ho hepatocytów - stężenie BR do 3 mg/dl

SCHORZENIA WĄTROBY

Zaburzenia metabolizmu bilirubiny:

2. Hiperbilirubinemia związana

(zespół zaburzeń produkcji, transportu lub wydzielania BR, BR może tu

występować jako związana i wolna BR).

W wypadku kiedy fragment drogi żółciowej zostaje zablokowany
mechanicznie lub staje się nadmiernie przepuszczalny wtedy we krwi wzrasta

stężenie związanej BR, cholesterolu, GGTP, ALP i kwasów żółciowych.

•

Toksyczne (leki), hormony sterydowe, wirusowe zapalenie, alkohol

powoduje szkodzenie wątroby na zasadzie uszkodzenia ścian małych

przewodów żółciowych co prowadzi do wewnątrzwątrobowego

gromadzenia się składników żółci

•

Procesy zapalne i włóknienie wątroby w przebiegu marskości także

prowadzi do zaburzenia w powstawaniu żółci

SCHORZENIA WĄTROBY

Zaburzenia metabolizmu bilirubiny:
2. Hiperbilirubinemia związana c.d.

(zespół zaburzeń produkcji, transportu lub wydzielania BR, BR może tu

występować jako związana i wolna BR).

•

Zespół Dubin-Johnsona to defekt genetyczny związany z częściowym

zablokowaniem transportu bilirubiny do żółci (poziom bilirubiny we krwi

wynosi 2-5 mg/dl).

•

Wysoki poziom bilirubiny we krwi związany jest z obniżeniem poziomu BR w

żółci, w związku z tym produkcja urobilinogenu jest obniżona i kał może mieć

kolor jasno-źółty do białego.

Żółtaczka miąższowa

• Pierwotne zaburzenia przemiany bilirubiny (hiperbilirubinamia

czynnościowa)

– Zespół Gilberta, -Crigglera-Najjara; -Dubina-Johnsona

• Wtórne zaburzenia przemiany bilirubiny (uszkodzenie miąższu

wątroby)

– Zapalenie wątroby
– Marskośd wątroby,
– Stłuszczenie wątroby
– Rak kom. Wątroby

–Przerzuty do wątroby
–Zatrucia
–Posocznica
–Zapalenie dróg żółciowych
–salmonelloza

Żółtaczka hemolityczna

Krew

Przewód
żółciowy

Bilirubina wolna

Bilirubina sprzężona

hepatocyt

8

Zespół Criglera-Najjara

wrodzona wada sprzęgania bilirubiny

Krew

Przewód
żółciowy

Bilirubina wolna

hepatocyt

Typ I – całkowity brak UDP-glukuronylotransferazy, bil > 20 mg/dl.
Fototerapia,przeszczep, często letalna w dzieciństwie

Typ II – łagodniejsza. Fototerapia, fenobarbital, bil 6- 20 mg/dl

Krew

Przewód
żółciowy

Biliru

bina wolna

Bilirubina

sprzężona

hepatocyt

Zespół Gilberta

łagodna przewlekła czynnościowa wrodzona hiperbilirubinemia (

5% populacji)

Bilirubina < 6mg/dl. Prawidłowa funkcja wątroby.

Zwiększenie poziomu bilirubiny występuje w okresach głodzenia,
sytuacjach stresowych, w infekcjach.

Zespół Dubina-Johnsona- zaburzenia wydalan

ia

Krew

Przewód
żółciowy

Bilirubina wolna

Bilirubina sprzężona

hepatocyt

Bilirubina > 5 mg/dl;

bilirubina delta

Wzrost przy stresie, alkoholu, menstruacji, doustnych śr.
antykoncepcyjnych

Kamica żółciowa

Krew

Przewód
żółciowy

Bilirubina wolna

Bilirubina sprzężona

hepatocyt

Bilirubina noworodkowa

• Po urodzeniu wątroba nie jest w stanie wydalić

zmetabolizować dużej ilości bilirubiny powstałej z
rozpadającej się Hb płodowej.Powstaje żółtaczka
noworodków.

• Przy konflikcie serologicznym pojawia się duża ilość

Hb nie sprzężonej,która przechodzi przez barierę krew-
mózg i powoduje uszkodzenie CUN – encefalopatie
wątrobowa.

Badanie

Żóltaczka
hemolityczna

Żóltaczka
mechaniczna

Zapalenie
wątroby

Bilirubina
niesprzężona





/













Bilirubina
sprzężona

0 /











Bilirubina

w moczu

0







Urobilinogem w
moczu



0





Sterkobilinogen
w kale







/ 0

