www.pandm.org

www.pandm.org

Ocena funkcjonalna chodu i

Ocena funkcjonalna chodu i

innych form lokomocji

innych form lokomocji

www.pandm.org

www.pandm.org

W analizie funkcji motorycznych os

W analizie funkcji motorycznych os

ó

ó

b

b

niepe

niepe

ł

ł

nosprawnych szczeg

nosprawnych szczeg

ó

ó

ln

ln

ą

ą

rol

rol

ę

ę

ma

ma

ocena mo

ocena mo

ż

ż

liwo

liwo

ś

ś

ci ruchowych zwi

ci ruchowych zwi

ą

ą

zanych z

zanych z

r

r

ó

ó

ż

ż

nymi sposobami lokomocji.

nymi sposobami lokomocji.

Choroby uk

Choroby uk

ł

ł

adu nerwowego i aparatu

adu nerwowego i aparatu

ruchu oraz d

ruchu oraz d

ł

ł

u

u

ż

ż

sza hipokinezja

sza hipokinezja

spowodowana innymi schorzeniami w

spowodowana innymi schorzeniami w

znaczny spos

znaczny spos

ó

ó

b upo

b upo

ś

ś

ledzaj

ledzaj

ą

ą

lokomocj

lokomocj

ę

ę

.

.

www.pandm.org

www.pandm.org

Znaczenie rehabilitacji w zakresie

Znaczenie rehabilitacji w zakresie

mo

mo

ż

ż

liwo

liwo

ś

ś

ci lokomocyjnych

ci lokomocyjnych

pacjenta:

pacjenta:

Ch

Ch

ó

ó

d i inne formy lokomocji s

d i inne formy lokomocji s

ą

ą

konieczne do

konieczne do

zaspokajania potrzeb

zaspokajania potrzeb

ż

ż

ycia codziennego.

ycia codziennego.

Wi

Wi

ę

ę

kszo

kszo

ść

ść

chor

chor

ó

ó

b wp

b wp

ł

ł

ywa niekorzystnie na

ywa niekorzystnie na

osobnicz

osobnicz

ą

ą

lokomocj

lokomocj

ę

ę

.

.

Wzorzec biomechaniczny chodu stanowi

Wzorzec biomechaniczny chodu stanowi

najbardziej wykszta

najbardziej wykszta

ł

ł

con

con

ą

ą

odruchowo funkcj

odruchowo funkcj

ę

ę

motoryczn

motoryczn

ą

ą

cz

cz

ł

ł

owieka w jego rozwoju

owieka w jego rozwoju

ontogenetycznym i filogenetycznym.

ontogenetycznym i filogenetycznym.

www.pandm.org

www.pandm.org

Utrzymanie

Utrzymanie

spionizowanej

spionizowanej

pozycji i

pozycji i

wykonywanie ruch

wykonywanie ruch

ó

ó

w lokomocyjnych

w lokomocyjnych

stanowi dla wielu chorych po ci

stanowi dla wielu chorych po ci

ęż

ęż

kich

kich

urazach bardzo du

urazach bardzo du

ż

ż

y wysi

y wysi

ł

ł

ek fizyczny i

ek fizyczny i

wp

wp

ł

ł

ywa znacz

ywa znacz

ą

ą

co na ca

co na ca

ł

ł

o

o

ś

ś

ciowy bilans

ciowy bilans

energetyczny ustroju.

energetyczny ustroju.

Post

Post

ę

ę

p w przywracaniu prawid

p w przywracaniu prawid

ł

ł

owej

owej

lokomocji jest wyrazem skuteczno

lokomocji jest wyrazem skuteczno

ś

ś

ci

ci

procesu rehabilitacji.

procesu rehabilitacji.

www.pandm.org

www.pandm.org

Poruszanie si

Poruszanie si

ę

ę

, g

, g

ł

ł

ó

ó

wnie w pozycji

wnie w pozycji

spionizowanej

spionizowanej

, jest zwykle dla osoby

, jest zwykle dla osoby

niepe

niepe

ł

ł

nosprawnej najwa

nosprawnej najwa

ż

ż

niejszym celem

niejszym celem

usprawniania.

usprawniania.

Osi

Osi

ą

ą

gni

gni

ę

ę

cie pe

cie pe

ł

ł

nej sprawno

nej sprawno

ś

ś

ci chodu

ci chodu

stanowi dla osoby dot

stanowi dla osoby dot

ą

ą

d niepe

d niepe

ł

ł

nosprawnej

nosprawnej

dow

dow

ó

ó

d skuteczno

d skuteczno

ś

ś

ci rehabilitacji.

ci rehabilitacji.

Intensywne

Intensywne

ć

ć

wiczenia konieczne do

wiczenia konieczne do

poprawy jako

poprawy jako

ś

ś

ci chodu wp

ci chodu wp

ł

ł

ywaj

ywaj

ą

ą

te

te

ż

ż

wyra

wyra

ź

ź

nie na popraw

nie na popraw

ę

ę

og

og

ó

ó

lnej sprawno

lnej sprawno

ś

ś

ci i

ci i

wydolno

wydolno

ś

ś

ci fizycznej chorego.

ci fizycznej chorego.

www.pandm.org

www.pandm.org

Kontrol

Kontrol

ę

ę

chodu mo

chodu mo

ż

ż

na prowadzi

na prowadzi

ć

ć

w

w

nast

nast

ę

ę

puj

puj

ą

ą

cy spos

cy spos

ó

ó

b:

b:

rejestrowa

rejestrowa

ć

ć

czas pokonanego dystansu przez pacjenta,

czas pokonanego dystansu przez pacjenta,

rejestrowa

rejestrowa

ć

ć

czas chodu podczas pokonywania przez pacjenta

czas chodu podczas pokonywania przez pacjenta

okre

okre

ś

ś

lonych przeszk

lonych przeszk

ó

ó

d,

d,

np

np

. stopni, wzniesienia itp.,

. stopni, wzniesienia itp.,

rejestrowa

rejestrowa

ć

ć

szybko

szybko

ść

ść

chodu lub okre

chodu lub okre

ś

ś

li

li

ć

ć

odleg

odleg

ł

ł

o

o

ść

ść

przebyt

przebyt

ą

ą

w

w

jednostce czasu,

jednostce czasu,

rejestrowa

rejestrowa

ć

ć

d

d

ł

ł

ugo

ugo

ść

ść

i cz

i cz

ę

ę

stotliwo

stotliwo

ść

ść

krok

krok

ó

ó

w,

w,

rejestrowa

rejestrowa

ć

ć

, przy u

, przy u

ż

ż

yciu platformy tensometrycznej, si

yciu platformy tensometrycznej, si

łę

łę

nacisku ko

nacisku ko

ń

ń

czyn dolnych i d

czyn dolnych i d

ł

ł

ugo

ugo

ść

ść

poszczeg

poszczeg

ó

ó

lnych cykli chodu,

lnych cykli chodu,

okre

okre

ś

ś

li

li

ć

ć

koszt energetyczny wysi

koszt energetyczny wysi

ł

ł

ku fizycznego zwi

ku fizycznego zwi

ą

ą

zanego z

zanego z

chodem.

chodem.

www.pandm.org

www.pandm.org

Wysi

Wysi

ł

ł

ek fizyczny zwi

ek fizyczny zwi

ą

ą

zany z lokomocj

zany z lokomocj

ą

ą

,

,

szczeg

szczeg

ó

ó

lnie u os

lnie u os

ó

ó

b niepe

b niepe

ł

ł

nosprawnych,

nosprawnych,

anga

anga

ż

ż

uje wiele grup mi

uje wiele grup mi

ęś

ęś

niowych i

niowych i

wymaga okre

wymaga okre

ś

ś

lonego nak

lonego nak

ł

ł

adu energii.

adu energii.

Ch

Ch

ó

ó

d os

d os

ó

ó

b zdrowych jest bardzo

b zdrowych jest bardzo

ekonomiczny, tzn. odznacza si

ekonomiczny, tzn. odznacza si

ę

ę

niewielkim

niewielkim

wydatkiem energetycznym i wysokim

wydatkiem energetycznym i wysokim

wsp

wsp

ó

ó

ł

ł

czynnikiem pracy u

czynnikiem pracy u

ż

ż

ytecznej, co

ytecznej, co

wskazuje na korzystne relacje pomi

wskazuje na korzystne relacje pomi

ę

ę

dzy

dzy

wykonan

wykonan

ą

ą

prac

prac

ą

ą

fizyczn

fizyczn

ą

ą

a energi

a energi

ą

ą

, kt

, kt

ó

ó

ra

ra

musi by

musi by

ć

ć

wydatkowana na jej

wydatkowana na jej

wykonanie.

wykonanie.

www.pandm.org

www.pandm.org

Wskutek zaburzonej koordynacji nerwowo

Wskutek zaburzonej koordynacji nerwowo

-

-

mi

mi

ęś

ęś

niowej osoba niepe

niowej osoba niepe

ł

ł

nosprawna anga

nosprawna anga

ż

ż

uje

uje

podczas chodu wiele dodatkowych mi

podczas chodu wiele dodatkowych mi

ęś

ęś

ni, co

ni, co

podwy

podwy

ż

ż

sza koszt energetyczny tego wysi

sza koszt energetyczny tego wysi

ł

ł

ku.

ku.

Ch

Ch

ó

ó

d os

d os

ó

ó

b po urazach rdzenia kr

b po urazach rdzenia kr

ę

ę

gowego,

gowego,

chodz

chodz

ą

ą

cych w pozycji pionowej wymaga

cych w pozycji pionowej wymaga

sze

sze

ś

ś

ciokrotnie

ciokrotnie

wi

wi

ę

ę

kszego nak

kszego nak

ł

ł

adu energii ni

adu energii ni

ż

ż

u os

u os

ó

ó

b zdrowych.

b zdrowych.

www.pandm.org

www.pandm.org

U os

U os

ó

ó

b zdrowych odnotowano

b zdrowych odnotowano

pozytywn

pozytywn

ą

ą

zale

zale

ż

ż

no

no

ść

ść

pomi

pomi

ę

ę

dzy szybko

dzy szybko

ś

ś

ci

ci

ą

ą

chodu a

chodu a

zu

zu

ż

ż

yciem tlenu

yciem tlenu

, lecz tylko w zakresie

, lecz tylko w zakresie

szybko

szybko

ś

ś

ci chodu

ci chodu

50

50

-

-

100 m/min

100 m/min

.

.

Istnieje zatem okre

Istnieje zatem okre

ś

ś

lona szybko

lona szybko

ść

ść

chodu,

chodu,

kt

kt

ó

ó

ra jest energetycznie

ra jest energetycznie

najoszcz

najoszcz

ę

ę

dniejsza (niskie zu

dniejsza (niskie zu

ż

ż

ycie tlenu) i

ycie tlenu) i

to kryterium metaboliczne mo

to kryterium metaboliczne mo

ż

ż

e

e

wskazywa

wskazywa

ć

ć

na stopie

na stopie

ń

ń

fizjologicznej

fizjologicznej

prawid

prawid

ł

ł

owo

owo

ś

ś

ci chodu.

ci chodu.

www.pandm.org

www.pandm.org

Charakterystyka lokomocji w

Charakterystyka lokomocji w

urazach rdzenia kr

urazach rdzenia kr

ę

ę

gowego

gowego

Mo

Mo

ż

ż

liwo

liwo

ś

ś

ci lokomocyjne pacjent

ci lokomocyjne pacjent

ó

ó

w po urazie rdzenia

w po urazie rdzenia

kr

kr

ę

ę

gowego uwarunkowane s

gowego uwarunkowane s

ą

ą

:

:

wysoko

wysoko

ś

ś

ci

ci

ą

ą

urazu rdzenia

urazu rdzenia

stopniem upo

stopniem upo

ś

ś

ledzenia funkcji zespo

ledzenia funkcji zespo

ł

ł

ó

ó

w dynamicznych

w dynamicznych

mi

mi

ęś

ęś

ni

ni

Podzia

Podzia

ł

ł

pacjent

pacjent

ó

ó

w pod wzgl

w pod wzgl

ę

ę

dem czynno

dem czynno

ś

ś

ciowym:

ciowym:

z uszkodzeniem rdzenia powy

z uszkodzeniem rdzenia powy

ż

ż

ej Th7

ej Th7

C1

C1

-

-

C5

C5

–

–

ci

ci

ęż

ęż

ki stan kliniczny

ki stan kliniczny

poni

poni

ż

ż

ej C5

ej C5

z uszkodzeniem rdzenia poni

z uszkodzeniem rdzenia poni

ż

ż

ej Th7

ej Th7

www.pandm.org

www.pandm.org

Jaki jest koszt fizjologiczny r

Jaki jest koszt fizjologiczny r

ó

ó

ż

ż

nych

nych

form lokomocji?

form lokomocji?

www.pandm.org

www.pandm.org

Koszt energetyczny fizjologicznego

Koszt energetyczny fizjologicznego

chodu z szybko

chodu z szybko

ś

ś

ci

ci

ą

ą

5,5 km/godz.

5,5 km/godz.

wynosi

wynosi

5,5

5,5

-

-

7,5 kcal/min

7,5 kcal/min

. w

. w

zale

zale

ż

ż

no

no

ś

ś

ci od pod

ci od pod

ł

ł

o

o

ż

ż

a. Jest to

a. Jest to

wysi

wysi

ł

ł

ek, kt

ek, kt

ó

ó

rego zapotrzebowanie

rego zapotrzebowanie

energetyczne

energetyczne

trzykrotnie

trzykrotnie

przekracza spoczynkow

przekracza spoczynkow

ą

ą

przemian

przemian

ę

ę

materii (lekka praca fizyczna).

materii (lekka praca fizyczna).

www.pandm.org

www.pandm.org

Uwarunkowania zmieniaj

Uwarunkowania zmieniaj

ą

ą

ce wydatek

ce wydatek

energetyczny lokomocji chorych z urazem

energetyczny lokomocji chorych z urazem

rdzenia kr

rdzenia kr

ę

ę

gowego:

gowego:

Poziom uszkodzenia rdzenia i wynikaj

Poziom uszkodzenia rdzenia i wynikaj

ą

ą

ce z

ce z

niego pora

niego pora

ż

ż

enia r

enia r

ó

ó

ż

ż

nych grup

nych grup

mi

mi

ęś

ęś

niowych

niowych

Rodzaj sprz

Rodzaj sprz

ę

ę

tu ortopedycznego (w

tu ortopedycznego (w

ó

ó

zek,

zek,

kula

kula

ł

ł

okciowa, AFO, KAFO, por

okciowa, AFO, KAFO, por

ę

ę

cze itp.)

cze itp.)

Stan funkcjonalny pacjenta (

Stan funkcjonalny pacjenta (

np

np

. okres

. okres

hipokinezji czy obni

hipokinezji czy obni

ż

ż

onej wydolno

onej wydolno

ś

ś

ci

ci

fizycznej)

fizycznej)

Paraplegicy ucz

Paraplegicy ucz

ą

ą

si

si

ę

ę

na nowo sposobu

na nowo sposobu

poruszania.

poruszania.

www.pandm.org

www.pandm.org

OEI (ang.

OEI (ang.

orthopedic

orthopedic

efficiency

efficiency

index

index

)

)

–

–

wska

wska

ź

ź

nik, wyra

nik, wyra

ż

ż

ony w

ony w

ml

ml

O

O

2

2

/kg/m

/kg/m

, okre

, okre

ś

ś

laj

laj

ą

ą

cy ilo

cy ilo

ść

ść

tlenu

tlenu

potrzebn

potrzebn

ą

ą

paraplegikowi do

paraplegikowi do

pokonania okre

pokonania okre

ś

ś

lonego dystansu

lonego dystansu

i pozwalaj

i pozwalaj

ą

ą

cy por

cy por

ó

ó

wna

wna

ć

ć

koszt

koszt

metaboliczny lokomocji

metaboliczny lokomocji

wykonanej odmiennymi

wykonanej odmiennymi

sposobami przez pacjent

sposobami przez pacjent

ó

ó

w o

w o

r

r

ó

ó

wnym stopniu upo

wnym stopniu upo

ś

ś

ledzenia

ledzenia

funkcji motorycznych.

funkcji motorycznych.

www.pandm.org

www.pandm.org

Wydatek energetyczny r

Wydatek energetyczny r

ó

ó

ż

ż

nych rodzaj

nych rodzaj

ó

ó

w lokomocji

w lokomocji

paraplegik

paraplegik

ó

ó

w w zale

w w zale

ż

ż

no

no

ś

ś

ci od wysoko

ci od wysoko

ś

ś

ci urazu

ci urazu

rdzenia kr

rdzenia kr

ę

ę

gowego

gowego

80

80

27

27

28

28

18

18

72

72

76

76

68

68

Szybko

Szybko

ść

ść

(m/min)

(m/min)

0,15

0,15

0,74

0,74

0,74

0,74

0,73

0,73

0,16

0,16

0,16

0,16

0,16

0,16

OEI

OEI

(ml/kg/m)

(ml/kg/m)

11,4

11,4

14,5

14,5

15,0

15,0

12,1

12,1

11,5

11,5

11,9

11,9

11,1

11,1

VO

VO

2

2

(ml/kg/min)

(ml/kg/min)

100

100

138

138

142

142

120

120

123

123

115

115

133

133

HR (ud/min)

HR (ud/min)

x

x

x

x

Th

Th

10

10

Th

Th

1

1

-

-

9

9

x

x

Th

Th

10

10

Th

Th

1

1

-

-

9

9

Poziom

Poziom

uszkodzenia

uszkodzenia

rdzenia

rdzenia

Norma u

Norma u

ludzi

ludzi

zdrowych

zdrowych

Ch

Ch

ó

ó

d

d

W

W

ó

ó

zek

zek

www.pandm.org

www.pandm.org

Poruszanie si

Poruszanie si

ę

ę

paraplegika na

paraplegika na

w

w

ó

ó

zku bez wzgl

zku bez wzgl

ę

ę

du na poziom

du na poziom

uszkodzenia rdzenia, zbli

uszkodzenia rdzenia, zbli

ż

ż

one jest

one jest

pod wzgl

pod wzgl

ę

ę

dem wydatku

dem wydatku

energetycznego do chodu osoby

energetycznego do chodu osoby

zdrowej, za

zdrowej, za

ś

ś

ch

ch

ó

ó

d w pozycji

d w pozycji

pionowej pi

pionowej pi

ę

ę

ciokrotnie przewy

ciokrotnie przewy

ż

ż

sza

sza

wydatek osoby zdrowej.

wydatek osoby zdrowej.

www.pandm.org

www.pandm.org

R

R

ó

ó

ż

ż

nica w zu

nica w zu

ż

ż

yciu tlenu dla

yciu tlenu dla

pokrycia potrzeb wysi

pokrycia potrzeb wysi

ł

ł

ku lokomocji

ku lokomocji

nie le

nie le

ż

ż

y w przemianach tlenowych

y w przemianach tlenowych

(MET), lecz w wydatku

(MET), lecz w wydatku

energetycznym potrzebnym do

energetycznym potrzebnym do

pokonania 1 m dystansu.

pokonania 1 m dystansu.

www.pandm.org

www.pandm.org

Wp

Wp

ł

ł

yw rodzaju sprz

yw rodzaju sprz

ę

ę

tu ortopedycznego na

tu ortopedycznego na

wydatek energetyczny chodu paraplegika:

wydatek energetyczny chodu paraplegika:

Pacjenci pos

Pacjenci pos

ł

ł

uguj

uguj

ą

ą

cy si

cy si

ę

ę

AFO poruszaj

AFO poruszaj

ą

ą

si

si

ę

ę

o 30% szybciej i zu

o 30% szybciej i zu

ż

ż

ywaj

ywaj

ą

ą

40% mniej

40% mniej

tlenu ni

tlenu ni

ż

ż

pacjenci u

pacjenci u

ż

ż

ywaj

ywaj

ą

ą

cy KAFO.

cy KAFO.

Poruszanie si

Poruszanie si

ę

ę

przy por

przy por

ę

ę

czy jest wolniejsze

czy jest wolniejsze

o 64% ni

o 64% ni

ż

ż

ch

ch

ó

ó

d normalny (29 m/s i 80

d normalny (29 m/s i 80

m/s), zu

m/s), zu

ż

ż

ycie tlenu wi

ycie tlenu wi

ę

ę

ksze o 38% (16,5

ksze o 38% (16,5

ml O

ml O

2

2

/kg/min i 12 ml O

/kg/min i 12 ml O

2

2

/kg/min), a HR

/kg/min), a HR

wzrasta do 145 ud./min.

wzrasta do 145 ud./min.

www.pandm.org

www.pandm.org

Intensywno

Intensywno

ść

ść

wysi

wysi

ł

ł

ku fizycznego chodu

ku fizycznego chodu

paraplegik

paraplegik

ó

ó

w w por

w w por

ó

ó

wnaniu do os

wnaniu do os

ó

ó

b zdrowych.

b zdrowych.

Przy szybko

Przy szybko

ś

ś

ci poruszania ok. 2,5

ci poruszania ok. 2,5

km/godz., wydatek energetyczny jazdy na

km/godz., wydatek energetyczny jazdy na

w

w

ó

ó

zku jest ni

zku jest ni

ż

ż

szy ni

szy ni

ż

ż

chodu osoby

chodu osoby

zdrowej.

zdrowej.

Przy szybko

Przy szybko

ś

ś

ci powy

ci powy

ż

ż

ej 3,5 km/godz. Ch

ej 3,5 km/godz. Ch

ó

ó

d

d

osoby zdrowej jest bardziej ekonomiczny

osoby zdrowej jest bardziej ekonomiczny

–

–

25% wy

25% wy

ż

ż

sze warto

sze warto

ś

ś

ci HR u paraplegik

ci HR u paraplegik

ó

ó

w

w

poruszaj

poruszaj

ą

ą

cych si

cych si

ę

ę

na w

na w

ó

ó

zku w por

zku w por

ó

ó

wnaniu

wnaniu

z chodem osoby zdrowej (stres i

z chodem osoby zdrowej (stres i

nadmierne wykorzystanie do pracy

nadmierne wykorzystanie do pracy

ko

ko

ń

ń

czyn g

czyn g

ó

ó

rnych).

rnych).

www.pandm.org

www.pandm.org

Pacjenci z urazem rdzenia

Pacjenci z urazem rdzenia

kr

kr

ę

ę

gowego pragn

gowego pragn

ą

ą

cy

cy

porusza

porusza

ć

ć

si

si

ę

ę

w pozycji

w pozycji

pionowej powinni

pionowej powinni

reprezentowa

reprezentowa

ć

ć

bardzo

bardzo

wysoki poziom wydolno

wysoki poziom wydolno

ś

ś

ci

ci

fizycznej.

fizycznej.

www.pandm.org

www.pandm.org

Mo

Mo

ż

ż

liwo

liwo

ś

ś

ci poprawy wydolno

ci poprawy wydolno

ś

ś

ci

ci

fizycznej paraplegik

fizycznej paraplegik

ó

ó

w:

w:

Chorzy z urazem rdzenia kr

Chorzy z urazem rdzenia kr

ę

ę

gowego w

gowego w

trakcie treningu rehabilitacyjnego mog

trakcie treningu rehabilitacyjnego mog

ą

ą

uzyska

uzyska

ć

ć

warto

warto

ść

ść

VO

VO

2max

2max

najwy

najwy

ż

ż

ej 1,4 l

ej 1,4 l

O

O

2

2

/min, w zwi

/min, w zwi

ą

ą

zku ze stopniem

zku ze stopniem

upo

upo

ś

ś

ledzenia funkcji motorycznej.

ledzenia funkcji motorycznej.

Osobnicze mo

Osobnicze mo

ż

ż

liwo

liwo

ś

ś

ci poprawy wydolno

ci poprawy wydolno

ś

ś

ci

ci

(do VO

(do VO

2max

2max

= 1,5 l O

= 1,5 l O

2

2

/min) zale

/min) zale

żą

żą

od:

od:

poziomu uszkodzenia rdzenia

poziomu uszkodzenia rdzenia

stanu og

stanu og

ó

ó

lnego pacjenta

lnego pacjenta

www.pandm.org

www.pandm.org

Ch

Ch

ó

ó

d paraplegika w pozycji pionowej jest

d paraplegika w pozycji pionowej jest

wysi

wysi

ł

ł

kiem przekraczaj

kiem przekraczaj

ą

ą

cym 30% maksymalnego

cym 30% maksymalnego

zu

zu

ż

ż

ycia tlenu (narastanie beztlenowych

ycia tlenu (narastanie beztlenowych

proces

proces

ó

ó

w metabolicznych i nasilenie objaw

w metabolicznych i nasilenie objaw

ó

ó

w

w

zm

zm

ę

ę

czenia, kt

czenia, kt

ó

ó

re wymuszaj

re wymuszaj

ą

ą

zaprzestanie

zaprzestanie

wysi

wysi

ł

ł

ku), st

ku), st

ą

ą

d czas nauki chodu jest znacznie

d czas nauki chodu jest znacznie

ograniczony.

ograniczony.

Nale

Nale

ż

ż

y pami

y pami

ę

ę

ta

ta

ć

ć

o zaburzeniach uk

o zaburzeniach uk

ł

ł

adu kr

adu kr

ąż

ąż

enia

enia

i oddychania na skutek urazu, kt

i oddychania na skutek urazu, kt

ó

ó

re ograniczaj

re ograniczaj

ą

ą

wydolno

wydolno

ść

ść

osobnicz

osobnicz

ą

ą

(spadek pojemno

(spadek pojemno

ś

ś

ci

ci

ż

ż

yciowej p

yciowej p

ł

ł

uc, ci

uc, ci

ś

ś

nienia, bradykardia i zwi

nienia, bradykardia i zwi

ą

ą

zana

zana

z tym hipoksja)

z tym hipoksja)